İç çekirdek, yoğunluk ve ağırlık bakımından en ağır elementlerin bulunduğu bölümdür. Dünya'nın en iç bölümünü oluşturan çekirdeğin, 5120–2890 km'ler arasındaki kısmına dış çekirdek, 6371–5150 km'ler arasındaki kısmına iç çekirdek denir. İç çekirdekte bulunan demir-nikel alaşımı çok yüksek basınç ve sıcaklık etkisiyle kristal haldedir. Dış çekirdekte ise bu karışım erimiş haldedir. Ama hala insanlar ağır kürede katı ya da katıya yakın maddeler olduğuna inanıyor. Ağır küredeki her şeyin yanıp kül olabileceği kanıtlanmıştır. Fakat hala ağır küredeki her şeyi keşfedememişlerdir.
Dünya'nın çekirdeğinden doğrudan bir ölçüm ve hiçbir örnek yoktur. Dünya'nın çekirdeği hakkındaki bilgiler çoğunlukla sismik dalgaların ve Dünya'nın manyetik alanının analizinden gelir. İç çekirdeğin, diğer bazı elementlerle birlikte bir demir-nikel alaşımından oluştuğuna inanılmaktadır. İç çekirdeğin yüzeyindeki sıcaklığın yaklaşık 5700 K (5430 °C veya 9806 °F) olduğu tahmin edilmektedir, bu da Güneş'in yüzeyindeki sıcaklıktır.
Keşif
Dış çekirdek'in varlığı Danca seismologist Inge Lehmann tarafından 1936 yılında depremler incelenerek ortaya çıkarıldı. Sismik dalgaların iç çekirdeğin sınırını yansıttığını ve Dünya yüzeyindeki hassas sismograflarla tespit edilebileceğini gözlemledi. İç çekirdek için şu anda kabul edilen 1221 km değerinden çok uzakta olmayan 1400 km'lik bir yarıçapı olduğunu ortaya attı. 1938'de B. Gutenberg ve C. Richter daha kapsamlı bir veri setini analiz ettiler ve dış çekirdeğin kalınlığını 1950 km olarak tahmin ettiler; iç çekirdek için 1230 ile 1530 km arasında bir yarıçapa tekabül etmektedir.
Birkaç yıl sonra, 1940 yılında, bu iç çekirdeğin katı demirden olduğu varsayıldı. 1952'de F. Birch mevcut verilerin ayrıntılı bir analizini yayınladı ve iç çekirdeğin demir olduğu sonucuna vardı. İç çekirdeğin sertliği 1971'de doğrulandı.
İç ve dış çekirdekler arasındaki sınıra "Lehmann süreksizliği" denir,
Dziewoński ve Gilbert, büyük depremlerden kaynaklanan Dünya'nın normal titreşim modlarının ölçümlerinin sıvı bir dış çekirdekle tutarlı olduğunu belirlediler. 2005 yılında, iç çekirdekten geçen kayma dalgaları tespit edildi; bu iddialar başlangıçta tartışmalıydı, ancak şimdi kabul görmektedir.
Veri Kaynakları
Sismik Dalgalar
Bilim adamlarının iç çekirdeğin fiziksel özellikleri hakkında sahip oldukları hemen hemen tüm doğrudan ölçümler, içinden geçen sismik dalgalardır. En bilgilendirici dalgalar, Dünya yüzeyinin 30 km veya daha altında (mantonun nispeten daha homojen olduğu) derin Depremler tarafından üretilir ve dünyanın her yerinde yüzeye ulaştıklarında sismograflar tarafından kaydedilir.
Sismik dalgalar arasında "P" (birincil veya basınç) dalgaları, katı veya sıvı malzemelerden geçebilen sıkıştırma dalgaları ve sadece sert elastik katılar yoluyla yayılabilen " S " (ikincil veya kesme) kesme dalgaları bulunur. İki dalga farklı hızlara sahiptir ve aynı malzemeden geçerken farklı oranlarda sönümlenir.
Özellikle ilgi çekici olan "Pkıkp" dalgaları-yüzeye yakın başlayan, manto—çekirdek sınırını geçen, çekirdekten geçen (K) basınç dalgaları (P), iç çekirdek sınırına (ı) yansır, tekrar sıvı çekirdeği (K) çapraz, mantoya geri çapraz ve yüzeyde basınç dalgaları (P) olarak tespit edilir. Ayrıca ilgi çekici olan "PKIKP" dalgaları, yüzeyine (ı) yansıtmak yerine iç çekirdekten (I) geçen dalgalardır.Bu sinyaller, kaynaktan dedektöre giden düz bir çizgiye yakın olduğunda, yani alıcı yansıyan Pkıkp dalgaları için kaynağın hemen üstünde olduğunda ve iletilen PKIKP dalgaları için antipodal olduğunda yorumlamak daha kolaydır.
S dalgaları iç çekirdeğe bu şekilde ulaşamaz veya bırakamazken, p dalgaları s dalgalarına dönüştürülebilir ve bunun tersi de eğik bir açıyla iç ve dış çekirdek arasındaki sınırı vururlar. "PKJKP" dalgaları PKIKP dalgalarına benzer, ancak iç çekirdeğe girdiklerinde S-dalgalarına dönüştürülür, içinden S dalgaları (J) olarak geçer ve iç çekirdekten çıktıklarında tekrar P dalgalarına dönüştürülür. Bu fenomen sayesinde, iç çekirdeğin dalgaları yayabileceği ve bu nedenle katı olması gerektiği bilinmektedir.
Diğer Kaynaklar
Dünya'nın manyetik alanı. Çoğunlukla dış çekirdekteki sıvı ve elektrik akımlarından kaynaklanıyor gibi görünse de, bu akımlar katı iç çekirdeğin varlığından ve içinden akan ısıdan güçlü bir şekilde etkilenir.
Dünya'nın kütlesi, çekim alanı ve açısal ataleti iç katmanların yoğunluğundan ve boyutlarından etkilenir.
Fiziksel Özellikler
Sismik Dalga Hızı
Çekirdekteki s dalgalarının hızı, merkezde yaklaşık 3.7 km/s'den yüzeyde yaklaşık 3.5 km/s'ye kadar sorunsuz bir şekilde değişir. Bu, alt kabuktaki s dalgalarının hızından (yaklaşık 4,5 km/s) ve derin mantodaki hızın yarısından daha az, dış çekirdeğin hemen üstünde (yaklaşık 7.3 km/s) önemli ölçüde daha azdır. Çekirdekteki P dalgalarının hızı da iç çekirdek boyunca düzgün bir şekilde değişir, merkezde yaklaşık 11.4 km/s'den yüzeyde yaklaşık 11.1 km/s'ye kadar değişiklik gösterir. Daha sonra hız, iç-dış çekirdek sınırında aniden yaklaşık 10.4 km / s'ye düşer.
Boyut ve Şekil
Sismik verilere dayanarak, iç çekirdeğin yarıçapta yaklaşık 1221 km (çapı 2442 km) olduğu tahmin edilmektedir; Dünya'nın yarıçapının yaklaşık %19'u ve Ayın yarıçapının %70'ine denk gelmektedir.Hacmi yaklaşık 7.6 milyar kübik km'dir (7.6 × 1018 m³), bu da tüm Dünya'nın hacminin yaklaşık 1/140 (%0.7) ' dir.Şeklinin, Dünya'nın yüzeyi gibi, sadece daha küresel olan bir kutupları yassılaşmış elipsoid devrimine çok yakın olduğuna inanılmaktadır: düzleşme f'nin 1/400 ile 1 / 416 arasında olduğu tahmin edilmektedir;:, Dünya'nın ekseni boyunca yarıçapın ekvatordaki yarıçaptan yaklaşık 3 km daha kısa olduğu tahmin edilmektedir. Buna karşılık, Dünya'nın bir bütün olarak düzleşmesi 1 /300'e çok yakındır ve kutup yarıçapı ekvatordan 21 km daha kısadır.
Basınç ve Yerçekimi
Dünya'nın iç çekirdeğindeki basınç, dış ve iç çekirdekler arasındaki sınırda olduğundan biraz daha yüksektir: yaklaşık 330 ila 360 gigapaskal (3,300,000 ila 3,600,000 atm) arasında değişmektedir.
İç çekirdeğin yüzeyindeki yerçekimi ivmesi 4.3 m / s2 olarak hesaplanabilir;
Yoğunluk ve Kütle
İç çekirdeğin yoğunluğunun, merkezde yaklaşık 13.0 kg/L'den (= g/cm³ = t/m³) yüzeyde yaklaşık 12.8 kg/L'ye kadar sorunsuz bir şekilde değiştiğine inanılmaktadır. Diğer malzeme özelliklerinde olduğu gibi, yoğunluk o yüzeyde aniden düşer: iç çekirdeğin hemen üstündeki sıvının yaklaşık 12.1 kg/L'de önemli ölçüde daha az yoğun olduğuna inanılmaktadır. Dünya'nın üst 100 km'sinde ortalama yoğunluk yaklaşık 3.4 kg/l'dir.
Bu yoğunluk, tüm Dünya'nın kütlesinin 1 / 60'ı (%1.7) olan iç çekirdek için yaklaşık 10 üzeri 23 kg'lık bir kütleyi gösterir.
Sıcaklık
İç çekirdeğin sıcaklığı, demirin iç çekirdeğin sınırında (yaklaşık 330 GPa) altında olduğu basınçta saf olmayan demirin erime sıcaklığından tahmin edilebilir. Bu hususlardan, 2002 yılında D. Alfè ve diğer bilim insanları, sıcaklığını 5,400 K (5,100 °C; 9,300 °F) ve 5,700 K (5,402 °C; 9,800 °F) arasında tahmin etmiştir. Bununla birlikte, 2013 yılında S. Anzellini ve diğer bilim insanları deneysel olarak demirin erime noktası için önemli ölçüde daha yüksek bir sıcaklık elde ettiler.
Demir bu kadar yüksek sıcaklıklarda katı olabilir, çünkü erime sıcaklığı bu büyüklükteki basınçlarda önemli ölçüde artar.
Manyetik Alan
2010 yılında B. Buffet, sıvı dış çekirdekteki ortalama manyetik alanın, yüzeydeki maksimum mukavemetin yaklaşık 40 katı olan yaklaşık 2.5 militeslas (25 gauss) olduğunu belirledi. Ay ve Güneş'in sıvı dış çekirdekte gelgitlere neden olduğu bilinen gerçeğinden başladı, tıpkı yüzeydeki okyanuslarda olduğu gibi. Sıvının yerel manyetik alan boyunca hareketinin, ohm yasasına göre enerjiyi ısı olarak dağıtan elektrik akımları yarattığını gözlemledi. Bu dağılım, sırayla, gelgit hareketlerini nemlendirir ve Dünya'nın nutasyonunda daha önce tespit edilen anomalileri açıklar. İkinci etkinin büyüklüğünden manyetik alanı hesaplayabilir. İç çekirdeğin içindeki alan muhtemelen benzer bir güce sahiptir. Dolaylı olsa da, bu ölçüm, Dünya'nın evrimi veya çekirdeğin bileşimi ile ilgili herhangi bir varsayıma önemli ölçüde bağlı değildir.
Viskozite
Sismik dalgalar çekirdek boyunca katı gibi yayılsa da, ölçümler mükemmel bir katı malzemeyi son derece viskoz olandan ayırt edemez. Bu nedenle bazı bilim adamları, iç çekirdekte yavaş konveksiyon olup olmadığını (mantoda var olduğuna inanıldığı gibi) düşünmüşlerdir. Bu sismik çalışmalarda tespit edilen anizotropi için bir açıklama olabilir. 2009 yılında, B. Buffett iç çekirdeğin viskozitesini 10 üzeri 18 Pa·s olarak tahmin etti; suyun viskozitesinin bir sekstillion katı ve pitch'in bir milyar katından fazladır..
Kompozisyon
İç çekirdeğin bileşimi hakkında hala doğrudan bir kanıt yoktur. Bununla birlikte, Güneş Sistemi'ndeki çeşitli kimyasal elementlerin nispi yaygınlığına, gezegensel oluşum teorisine ve Dünya hacminin geri kalanının kimyası tarafından dayatılan veya ima edilen kısıtlamalara dayanarak, iç çekirdeğin öncelikle bir demirden oluştuğuna inanılmaktadır.
Bilinen basınçlarda ve çekirdeğin tahmini sıcaklıklarında, saf demirin katı olabileceği, ancak yoğunluğunun çekirdeğin bilinen yoğunluğunu yaklaşık% 3 aşacağı tahmin edilmektedir. Bu sonuç, olası nikel varlığına ek olarak, göbekte silikon, oksijen veya kükürt gibi daha hafif elementlerin varlığını ima eder. Son tahminler (2007)% 10'a kadar nikel ve% 2–3 oranında tanımlanamayan çakmak elementine izin vermektedir.
D. Alfè ve diğerlerinin hesaplamalarına göre, sıvı dış çekirdek% 8–13 oksijen içerir, ancak demir iç çekirdeği oluşturmak için kristalleştikçe oksijen çoğunlukla sıvı içinde kalır.
Laboratuvar deneyleri ve sismik dalga hızlarının analizi, iç çekirdeğin, altıgen yakın paketli (hcp) yapıya sahip metalin kristalli bir formu olan iron-demirden oluştuğunu göstermektedir .Bu yapı hala az miktarda nikel ve diğer elementlerin dahil edilmesini kabul edebilir.
Ayrıca, iç çekirdek yüzeye düşen donmuş parçacıkların çökelmesiyle büyürse, gözenek boşluklarında bir miktar sıvı da sıkışabilir. Bu durumda, bu artık sıvının bir kısmı, iç kısmının çoğunda hala küçük bir dereceye kadar devam edebilir.
Yapı
Birçok bilim adamı başlangıçta iç çekirdeğin homojen bulunmasını beklemişti, çünkü aynı sürecin tüm oluşumu boyunca düzgün bir şekilde ilerlemesi gerekiyordu. Dünya'nın iç çekirdeğinin tek bir demir kristali olabileceği bile öne sürüldü.
Eksen Hizalı Anizotropi
1983 yılında G. Poupinet ve diğer bilim insanları, PKIKP dalgalarının (iç çekirdeğin içinden geçen P dalgaları) seyahat süresinin, ekvator düzlemindeki düz yollardan düz kuzey-güney yolları için yaklaşık 2 saniye daha az olduğunu gözlemlediler. Dünya'nın kutuplardaki düzleşmesini (tüm Dünya için yaklaşık% 0.33, iç çekirdek için% 0.25) ve kabuk ve üst manto heterojenliklerini hesaba katarak, bu fark P dalgalarının (geniş bir aralıkta) dalga boyları) iç çekirdeğe, kuzey-güney yönünde, buna dik yönlerden yaklaşık% 1 daha hızlı geçmektedir.
Bu P dalgası hız anizotropisi, sismik veriler ve tüm Dünya'nın serbest salınımlarının incelenmesi dahil olmak üzere daha sonraki çalışmalar ile doğrulanmıştır. Bazı yazarlar% 4.8'e kadar fark için daha yüksek değerler talep etmişlerdir; ancak, 2017'de D. Frost ve B. Romanowicz, değerin% 0.5 ila% 1.5 arasında olduğunu doğruladı.
Eksenel Olmayan Anizotropi
Bazı yazarlar, en azından iç çekirdeğin bazı bölgelerinde, NS eksenine eğik veya dikey yönlerde P dalga hızının daha yüksek olduğunu iddia etmişlerdir.
Anizotropinin Nedenleri
Laboratuvar verileri ve teorik hesaplamalar, iron-demirin hcp kristallerindeki basınç dalgalarının yayılmasının bir "hızlı" eksen ve iki eşit "yavaş" eksen ile güçlü bir şekilde anizotropik olduğunu göstermektedir. Çekirdekteki kristallerin kuzey-güney yönünde hizalanması tercihi, gözlenen sismik anomaliyi açıklayabilir.
Bu tür kısmi hizalanmaya neden olabilecek bir olgu, iç çekirdeğin içinde, ekvatordan kutuplara veya tersi yönde yavaş akıştır ("sürünme"). Bu akış, kristallerin akış yönüne göre kendilerini kısmen yeniden yönlendirmelerine neden olur. 1996'da S. Yoshida ve diğerleri, böyle bir akışa ekvatorda kutup enlemlerinden daha yüksek donma oranından kaynaklanabileceğini ortaya attılar. Daha sonra iç çekirdeğe bir ekvatordan direğe akış kurularak yüzeyinin izostatik dengesini eski haline getirme eğilimi vardı.
Diğer bilim insanları, gerekli akışın iç çekirdek içindeki yavaş termal konveksiyondan kaynaklanabileceğini öne sürdü. Yukutake 1998'de bu tür konvektif hareketlerin olası olmadığını iddia etti. Bununla birlikte, 2009 yılında B. Buffet, iç çekirdeğin viskozitesini tahmin etmiş ve bu tür konveksiyonun, özellikle çekirdek daha küçük olduğunda gerçekleşmiş olabileceğini bulmuştur.
Öte yandan, 1997 yılında M. Bergman, anizotropinin,kristal eksenleri soğutma ısı akışının yönü ile hizalandığında demir kristallerinin daha hızlı büyüme eğiliminden kaynaklandığını öne sürmüştür. Bu nedenle, iç çekirdekten çıkan ısı akışının radyal yöne doğru eğilmesini öne sürmüştür.
1998 yılında S. Karato manyetik alandaki değişikliklerin iç çekirdeği de zamanla yavaşça deforme edebileceğini öne sürdü.
Birden Çok Katman
2002 yılında M. Ishii ve A. Dziewoński, katı iç çekirdeğin çevresindeki kabuktan biraz farklı özelliklere sahip bir "en içsel iç çekirdek" (IMIC) içerdiğine dair kanıt sundular. IMIC'nin farklılıklarının ve yarıçaplarının doğası 2019'dan itibaren hala çözülmemiştir, ikincisi için teklifler 300 km ila 750 km arasında değişmektedir.
A. Wang ve X. Song son zamanlarda yaklaşık 500 km yarıçaplı bir "iç iç çekirdek" (IIC), yaklaşık 600 km kalınlığında bir "dış iç çekirdek" (OIC) tabakası ve bir izotropik kabuk bulunan üç katmanlı bir model önermiştir. 100 km kalınlığında. Bu modelde, "daha hızlı P-dalgası" yönü, İKT'deki Dünya eksenine paralel, ancak IIC'deki o eksene dik olacaktır.Bununla birlikte, iç çekirdeğinde keskin süreksizliklerin olmaması, sadece derinlikteki özelliklerin kademeli olarak değişmesi gerektiği iddiaları ortaya atılmıştır.
Yanal Varyasyon
1997 yılında S. Tanaka ve H. Hamaguchi, sismik verilere dayanarak, iç çekirdek malzemenin anizotropisinin NS'ye yönlendirilirken, iç çekirdeğin "doğu" yarımküresinde (yaklaşık 110 ° E) daha belirgin olduğunu iddia etti.
Alboussère ve diğer bilim insanları, bu asimetrinin Doğu yarımkürede erime ve Batı'da yeniden kristalleşme nedeniyle olabileceğini önerdiler. C Finlay bu işlemin dünyanın manyetik alanı asimetrisini açıklayabilceğini iddia etti.
Bununla birlikte, 2017'de D. Frost ve B. Romanowicz bu önceki çıkarımlara itiraz etti ve verilerin sadece zayıf bir anizotropi gösterdiğini, NS yönündeki hızın ekvatoral yönlerden sadece% 0,5 ila 1,5 daha hızlı olduğunu ve net bir belirti olmadığını iddia etti.
Diğer Yapı
Diğer araştırmacılar, iç çekirdeğin yüzeyinin özelliklerinin 1 km kadar küçük mesafelerde yer yer değiştiğini iddia ediyorlar. Bu varyasyon şaşırtıcıdır, çünkü iç çekirdek sınırı boyunca yanal sıcaklık değişimlerinin son derece küçük olduğu bilinmektedir.
Büyüme
Dünya'nın iç çekirdeğinin, iç çekirdek ile sınırdaki sıvı dış çekirdek olarak yavaşça büyüdüğü düşünülür ve Dünya'nın iç kısmının kademeli olarak soğutulması nedeniyle (milyar yılda yaklaşık 100 santigrat derece) katılaşır.
Alfé ve diğerleri tarafından yapılan hesaplamalara göre, demir iç çekirdeğe kristalleştikçe, hemen üstündeki sıvı oksijen açısından zenginleşir ve bu nedenle dış çekirdeğin geri kalanından daha az yoğundur. Bu süreç, dış çekirdeğinde, Dünya'nın manyetik alanını oluşturan akımlar için ana itici güç olduğu düşünülen konveksiyon akımları yaratır.
İç çekirdeğin varlığı, dış çekirdekteki sıvının dinamik hareketlerini de etkiler ve böylece manyetik alanın düzeltilmesine yardımcı olabilir.
Dinamik
1990'larda, sismologlar, on yıllar boyunca iç çekirdekten geçen sismik dalgaların özelliklerindeki değişiklikleri gözlemleyerek, dalgaları daha hızlı ilettiği özelliği kullanarak bu tür bir süper dönüşü tespit etme hakkında çeşitli iddialarda bulundular.1996 yılında, X. Song ve P. Richards, iç çekirdeğin mantoya göre bu "süper dönüşünü" yılda yaklaşık bir derece olarak tahmin ettiler. 2005 yılında, bazı bilim insanları ve J. Zhang, "sismik çiftler" (Dünya'nın karşı tarafında aynı yerde meydana gelen aynı deprem istasyonuna ait kayıtların yıllar arasındaki kayıtlarını) karşılaştırdılar ve bu tahmini 0,3 ila 0,5 dereceye kadar revize ettiler.
1999 yılında M. Greff-Lefftz ve H. Legros, Güneş ve Ay'ın okyanus dalgalarından sorumlu olan yerçekimi alanlarının Dünya'ya dönme eksenini ve dönüş hızının yavaşlamasını etkileyen torklar uyguladığını belirttiler.Bu torklar esas olarak kabuk ve manto tarafından hissedilir, böylece dönüş eksenleri ve hızları, dış çekirdekteki sıvının genel dönüşünden ve iç çekirdeğin dönüşünden farklı olabilir.İç çekirdekteki akımlar ve manyetik alanlar nedeniyle dinamikler karmaşıktır.Dünyanın evrimi hakkındaki bazı varsayımlarla, dış çekirdekteki sıvı hareketlerinin geçmişte birkaç kez gelgit kuvvetleri ile rezonansa gireceği sonucuna varmışlardır.Her biri 200-300 milyon yıl süren bu dönemlerde, daha güçlü sıvı hareketleri tarafından üretilen ekstra ısı, iç çekirdeğin büyümesini durdurmuş olabiliceği ortaya çıkmıştır.
Yaş
Çekirdeğin yaşı hakkındaki teoriler, mutlaka bir bütün olarak Dünya tarihi teorilerinin bir parçasıdır. Bu uzun süredir tartışılan bir konudur ve halen tartışılmaktadır. Dünya'nın soğudukça, başlangıçta tamamen sıvı bir çekirdekten oluştuğuna inanılmaktadır. Bununla birlikte, bu sürecin başladığı zaman hakkında hala kesin bir kanıt yoktur.
İç çekirdeğin yaşını çıkarmak için iki ana yaklaşım kullanılmıştır: Dünya'nın soğutmasının termodinamik modellenmesi ve paleomanyetik kanıtların analizi. Bu yöntemlerle elde edilen tahminler hala 0.5 ila 2 milyar yıllık geniş bir aralıkta değişmektedir.
Termodinamik Kanıtlar
İç çekirdeğin yaşını tahmin etmenin yollarından biri, çekirdek-manto sınırındaki (SPK) ısı akısı için minimum bir değerle kısıtlanan Dünya'nın soğutmasını modellemektir. Bu tahmin, Dünya'nın manyetik alanının esas olarak çekirdeğin sıvı kısmındaki konveksiyon akımları ve bu akımları sürdürmek için minimum bir ısı akısının gerekli olduğu gerçeğine dayanan hakim teoriye dayanmaktadır. Günümüzde SPK'daki ısı akısı, Dünya yüzeyindeki ölçülen ısı akısı ve ölçülen manto konveksiyon oranı ile ilişkili olduğu için güvenilir bir şekilde tahmin edilebilir.
2001 yılında, S. Labrosse ve diğer bilim insanları, çekirdekte radyoaktif element olmadığını varsayarsak, iç çekirdeğin yaşı için 1 - 0.5 milyar yıl arası tahmininde bulundular. 2003 yılında aynı grup, eğer çekirdek makul miktarda radyoaktif element içeriyorsa, iç çekirdeğin yaşının birkaç yüz milyon yıl olabileceği sonucuna vardı.
2012 yılında, M. Pozzo ve diğerleri tarafından yapılan teorik hesaplamalar, demir ve diğer varsayımsal çekirdek malzemelerin, orada beklenen yüksek basınç ve sıcaklıklarda elektriksel iletkenliğinin, önceki araştırmalarda varsayıldığından iki veya üç kat daha yüksek olduğunu göstermiştir. Bu tahminler Gomi ve diğer bilim insanları tarafından ölçümleri ile, 2013 yılında doğrulanmıştır. Elektriksel iletkenlik için daha yüksek değerler, ısıl iletkenlik tahminlerinin 90 W / m / K olarak artmasına neden olmuştur; bu da yaş tahminlerini 700 milyon yıldan daha düşük bir seviyeye indirmiştir.
Bununla birlikte, 2016 yılında Konôpková ve diğer bilim insanları, iç demirin koşullarında katı demirin termal iletkenliğini doğrudan ölçtüler ve çok daha düşük bir değer elde ettiler, 18-44 W / m / K. Bu değerlerle, iç çekirdeğin yaşı için paleomanyetik kanıtlarla uyumlu 4.2 milyar yıllık bir üst sınır elde ettiler.
2014 yılında Driscoll ve Bercovici, 40'lık çürüme ile 3 TW radyojenik ısıtmayı çağırarak manto termal felaketini ve yeni çekirdek paradoksunu önleyen Dünya'nın termal bir tarihini yayınladılar. Çekirdekteki bu kadar yüksek K bolluğu deneysel bölümleme çalışmaları ile desteklenmemektedir, bu nedenle böyle bir termal tarih oldukça tartışmalıdır.
Paleomanyetik Kanıt
Dünya'nın yaşını tahmin etmenin bir başka yolu, çeşitli zamanlarda oluşan kayalarda ("paleomanyetik kayıt") sıkıştığı gibi, tarihi boyunca Dünya'nın manyetik alanındaki değişiklikleri analiz etmektir. Katı iç çekirdeğin varlığı veya yokluğu, çekirdekte manyetik alanda fark edilebilir değişikliklere yol açabilecek çok farklı dinamik işlemlere yol açabilir.
2011 yılında Smirnov ve diğer bilim insanları Neoarşean'da (2.8 ila 2.5 milyar yıl önce) ve Proterozoik'te (2.5 ila 0.541 milyar) oluşan büyük bir kaya örneğinde paleomanyetizma analizi yayınladılar.Bu dönemde dinamo etkisinin çekirdeğe daha derin bir şekilde oturduğunun kanıtı olarak yorumlanırken, daha sonraki dönemde çekirdek-manto sınırına yakın akımlar önem kazandı. Ayrıca, değişikliğin 3.5 ila 2 milyar yıl önce katı iç çekirdeğin büyümesinden kaynaklandığını iddia ettiler.
2015 yılında, Biggin ve diğer bilim insanları, kapsamlı ve özenle seçilmiş bir dizi Precambrian örneğinin analizini yayınladılar ve 1–1,5 milyar yıl önce Dünya'nın manyetik alan gücünde ve varyansında belirgin bir artış gözlemlediler. Bu değişiklik, yeterli sağlam ölçümlerin olmaması nedeniyle daha önce fark edilmemişti. Değişimin Dünya'nın katı iç çekirdeğinin doğmasından kaynaklanabileceğini söylediler. Yaş tahminlerinden, dış çekirdeğin termal iletkenliği için, Dünya'nın termal evriminin daha basit modellerine izin veren oldukça mütevazı bir değer elde ettiler. 2019'da Bono ve diğer bilim insanları tarafından yayınlanan Ediacaran döneminden (yaklaşık 565 milyon yıl önce oluşan) kaya örneklerinin analizi, o sırada Driscoll'un tahminlerine destek sağlayan alışılmadık derecede düşük yoğunluk ve jeomanyetik alan için iki farklı yön ortaya koydu. O zaman zarfında manyetik alan tersine çevrilmesinin yüksek frekansına dair diğer kanıtlar göz önüne alındığında, bu anormalliklerin, iç çekirdeğin oluşumunun başlamasından kaynaklanabileceğini ve bunun daha sonra 0,5 milyar yaşında olacağını tahmin ediyorlar. P. Driscoll'un Haberler ve Görüşleri, Bono sonuçlarını takiben alanın durumunu özetlemektedir.
Ayrıca bakabilecekleriniz
Jeoloji ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
Kaynakça
- ^ a b Allègre, Claude J .; Manhès, Gérard; Göpel, Christa (Nisan 1995). "Dünyanın yaşı". Geochimica ve Cosmochimica Açta . 59 (8): 1445-1456
- ^ a b c Alfè, D .; Gillan, MJ; Fiyat, GD (2007). "Dünya çekirdeğinin sıcaklığı ve bileşimi". Çağdaş Fizik . 48 (2): 63-80. doi : 10.1080 / 00107510701529653
- ^ Inge Lehmann (1936): "P". Yayınlar du Bureau Central séisismologique international, Série A: Travaux bilim adamları, fascicule 14, sayfa 87-115
- ^ Lehmann, Inge (1987). "Eski günlerde sismoloji". Eos, İşlemler Amerikan Jeofizik Birliği . 68 (3): 33-35. doi : 10.1029 / EO068i003p00033-02
- ^ Bruce A. Bolt ve Erik Hjortenberg (1994): " Anıt makalesi: Inge Lehmann (1888-1993) ". Amerika Sismoloji Derneği Bülteni, ölüm ilanı, cilt 84, sayı 1, sayfa 229-233
- ^ Richter, Gutenberg CF (1938). "P ′ ve Dünya'nın Çekirdeği". Kraliyet Astronomi Derneği Aylık Bildirimlerine Jeofizik Takviyeler . 4 (5): 363-372. doi : 10.1111 / j.1365-246X.1938.tb01761.x
- ^ Hussey, John (2014-07-31). Sonsuzluğa Patlama ve Betwixt: Kozmos . John Hussey
- ^ Huş Francis (1952). "Esneklik ve Dünya'nın iç yapısı". Jeofizik Araştırmaları Dergisi . 57(2): 227-286. doi : 10.1029 / JZ057i002p00227
- ^ Lee, William HK; Kanamori, Hiroo; Jennings, Paul C .; Kisslinger, Carl, eds. (2002). Uluslararası Deprem ve Mühendislik Sismolojisi El Kitabı; bölüm A . Akademik Basın. s. 926.
- ^ Robert E Krebs (2003). Yer biliminin temelleri . Greenwood Yayıncılık Şirketi. ISBN 978-0-313-31930-3.
- ^ AM Dziewoński; F. Gilbert (1971-12-24). "Dünyanın İç Çekirdeğinin Sağlamlığı Normal Mod Gözlemlerinden Çıkarılmıştır". Doğa . 234 (5330): 465-466. Bibcode : 1971Natur.234..465D . doi : 10.1038 / 234465a0
- ^ Robert Roy Britt (2005-04-14). "Son olarak, Dünya'nın Çekirdeğine Katı Bir Bakış" . Erişim tarihi: 2007-05-22
- ^ a b Romanowicz, Barbara; Cao, Aimin; Godwal, Budhiram; Wenk, Rudy; Ventosa, Sergi; Jeanloz, Raymond (2016). "Seismic anisotropy in the Earth's innermost inner core: Testing structural models against mineral physics predictions". Geophysical Research Letters. 43: 93–100. doi:10.1002/2015GL066734.
- ^ Alfa, D.; Gillan, M. J.; Fiyat, G. D. (2007). "Dünya'nın çekirdeğinin sıcaklığı ve bileşimi". Çağdaş Fizik. 48 (2): 63–80. doı: 10.1080 / 00107510701529653.
- ^ Alfè, D.; Gillan, M. J.; Price, G. D. (2007). "Temperature and composition of the Earth's core". Contemporary Physics. 48 (2): 63–80. doi:10.1080/00107510701529653.
- ^ Denis, C.; Kayıt, Y.; Amalvict, M.; Arzu, C.; Denis, A. İbrahim; Munhoven, G. (1997). "Hidrostatik düzleştirme, çekirdek yapısı ve iç çekirdeğin translasyonel modu". Dünya ve Gezegensel iç mekanların fiziği. 99 (3–4): 195–206. doı: 10.1016 / S0031-9201 (96)03219-0.
- ^ Davut. R. Lide, ed. (2006–2007). Kimya ve Fizik CRC El Kitabı (87.). pp. j14-13. 2017-07-24 tarihinde orijinalden arşivlendi. Alındı 2006-12-04.
- ^ Dziewoński, Adam M.; Anderson, Don L. (1981). "Ön referans Dünya modeli". Dünya ve Gezegensel iç mekanların fiziği. 25 (4): 297–356. Bibcode: 1981PEPİ...25..297D. doi: 10.1016 / 0031-9201(81)90046-7.
- ^ Souriau, Annie; Souriau, Mart (1989). "Kritik Pkıkp ve PcP verilerinden iç çekirdek sınırında eliptiklik ve yoğunluk". Jeofizik Dergisi Uluslararası. 98 (1): 39–54. doı: 10.1111 / j. 1365-246X. 1989.tb05512.x.
- ^ S. Anzellini; A. Dewaele; M. Mezouar; P. Loubeyre Ve G. Morard (2013). "Hızlı X-ışını Kırınımına dayanan Dünya'nın iç çekirdek sınırında demirin erimesi". Bilim. 340 (6136): 464–466. Bibcode: 2013 Scı...340..464A. doi: 10.1126 / bilim.1233514. PMID 23620049.
- ^ Anneli Aitta (2006-12-01). "Trikritik bir noktaya sahip demir erime eğrisi". İstatistik Mekaniği Dergisi: teori ve deney. 2006 (12): 12015–12030. arXiv: cond-mat / 0701283. Bibcode: 2006JSMTE..12..015A. 10.1088/1742-5468/2006/12/ P12015.
- ^ Anneli Aitta (2008-07-01). "Dünya'nın çekirdeğindeki hafif madde: trikritik fenomenleri kullanarak kimliği, miktarı ve sıcaklığı". arxıv: 0807.0187
- ^ a b Buffett, Bruce A. (2010). "Gelgit dağılımı ve Dünya'nın iç manyetik alanının gücü". Doğa. 468: 952–954. doı: 10.1038 / nature09643. PMID 21164483.
- ^ Buffett, Bruce A. (2009). "İç çekirdekte konveksiyonun başlangıcı ve oryantasyonu". Jeofizik Dergisi Uluslararası. 179 (2): 711–719. doı: 10.1111 / j. 1365-246X. 2009. 04311.x.
- ^ Stixrude, Lars; Wasserman, Evgeny; Cohen, Ronald E. (1997-11-10). "Dünya'nın iç çekirdeğinin bileşimi ve sıcaklığı". Jeofizik Araştırmaları Dergisi: Katı Toprak . 102 (B11): 24729–24739. Ürün kodu : 1997JGR ... 10224729S . doi : 10.1029 / 97JB02125 . ISSN 2156-2202 .
- ^ a b Lincot, A .; Ph; Deguen, R .; Merkel, S. (2016). "Hcp alaşımı plastisitesinin neden olduğu küresel iç çekirdek anizotropinin multiskalemodeli". Jeofizik Araştırma Mektupları . 43 : 1084-1091. doi : 10.1002 / 2015GL067019
- ^ Geniş, William J. (1995-04-04). "Dünyanın çekirdeği demirden yapılmış devasa bir kristal olabilir" . NY Times . ISSN 0362-4331 . Erişim tarihi: 2010-12-21
- ^ Poupinet, G .; Pillet, R .; Souriau, A. (15 Eylül 1983). "Dünya'nın çekirdeğinin olası heterojenliği PKIKP seyahat sürelerinden düştü". Doğa . 305 (5931): 204-206. Bibcode : 1983Natur.305..204P . doi : 10.1038 / 305204a0 . ISSN 0028-0836
- ^ Morelli, Andrea; Dziewoński, Adam M .; Woodhouse, John H. (1986). "İç çekirdeğin anizotropisi, PKIKP seyahat sürelerinden çıkarıldı". Jeofizik Araştırma Mektupları . 13 (13): 1545–1548. doi : 10.1029 / GL013i013p01545
- ^ a b c Frost, Daniel A .; Romanowicz, Barbara (2017). Msgstr " P'P ' nin dizi gözlemlerini kullanarak iç çekirdek anizotropide kısıtlamalar ". Jeofizik Araştırma Mektupları . 44 : 10878-10886. doi : 10.1002 / 2017GL075049 .
- ^ a b Daniel, A.Frost; Romanowicz, Barbara (2019). "Derin iç çekirdekteki anizotropinin hızlı ve yavaş yönlerinin oryantasyonunda". Yeryüzü Fiziği ve Gezegensel İç Mekanlar . 286: 101–110. doi : 10.1016 / j.pepi.2018.11.006
- ^ SI Yoshida; I. Sumita ve M. Kumazawa (1996). "İç çekirdeğin büyüme modeli dış çekirdek dinamikleri ve sonuçta ortaya çıkan elastik anizotropi ile birleşti". Jeofizik Araştırmaları Dergisi: Katı Toprak . 101 (B12): 28085-28103
- ^ Yukutake (1998). "Dünya'nın katı iç çekirdeğindeki termal konveksiyonun imkansızlığı". Phys. Dünya gezegeni. Inter . 108 (1): 1-13. Ürün kodu : 1998PEPI..108 .... 1Y . doi : 10.1016 / S0031-9201 (98) 00097
- ^ Bergman, Michael I. (1997). " " Katılaşma dokuları ve Dünya'nın iç çekirdeği üzerindeki etkileri nedeniyle elektrik anizotropi ölçümleri. Doğa . 389 : 60-63. doi : 10.1038 / 37962
- ^ SI Karato (1999). "Maxwell'in neden olduğu akıştan kaynaklanan Dünya'nın iç çekirdeğinin sismik anizotropisi". Doğa . 402 (6764): 871-873. Bibcode : 1999Natur.402..871K . doi : 10.1038 / 47235
- ^ Ishii, Miaki; Dziewoński, Adam M. (2002). "Dünyanın en iç iç çekirdeği: Yaklaşık 300 km yarıçapında anizotropik davranışta bir değişiklik olduğuna dair kanıt". Ulusal Bilimler Akademisi Bildirileri . 99 (22): 14026-14030'da açıklanmaktadır. doi : 10.1073 / pnas.172508499
- ^ Cao, A .; Romanowicz, B. (2007). "En geniş iç çekirdek modellerinin geniş bantlı PKIKP seyahat süresi kalıntılarını kullanarak testi". Jeofizik Araştırma Mektupları . 34 : L08303. doi: 10.1029 / 2007GL029384
- ^ Kazuro Hirahara; Toshiki Ohtaki ve Yasuhiro Yoshida (1994). "İç çekirdek-dış çekirdek sınırına yakın sismik yapı". Kurultayı. Res. Lett . 51 (16): 157-160. Bibcode : 1994GeoRL..21..157K . doi : 10.1029 / 93GL03289
- ^ Tanaka, Satoru; Hamaguchi, Hiroyuki (1997). "PKP (BC) –PKP (DF) sürelerinden iç çekirdekteki anizotropinin derece heterojenliği ve hemisferik değişimi". Jeofizik Araştırmaları Dergisi: Katı Toprak . 102 (B2): 2925-2938. doi : 10.1029 / 96JB03187
- ^ Alboussière, T .; Deguen, R .; Melzani, M. (2010). "Konvektif çeviri sayesinde dünyanın iç çekirdeğinin üzerinde erimeye bağlı tabakalaşma". Doğa . 466 (7307): 744-747. arXiv : 1201.1201 . Bibcode : 2010 Natur.466..744A . doi : 10.1038 / nature09257 . PMID 20686572
- ^ Finlay, Christopher C. (2012). "Temel süreçler: Dünya'nın eksantrik manyetik alanı" . Doğa Jeobilimi . 5 (8): 523-524. Bibcode : 2012 Doğa ... 5..523F . doi : 10.1038 / ngeo1516
- ^ JA Jacobs (1953). "Dünyanın iç çekirdeği". Doğa . 172 (4372): 297-298. Ürün kodu : 1953 Natur.172..297J . doi : 10.1038 / 172297a0
- ^ Şarkı, Xiaodong; Richards, Paul G. (1996). "Dünyanın iç çekirdeğinin diferansiyel dönüşü için sismolojik kanıtlar". Doğa . 382 : 221-224. doi : 10.1038 / 382221a0
- ^ R. Monasterski (1996-07-20). "Dünya'nın Çekirdeğine Yeni Bir Döngü Eklemek" . Bilim Haberleri . 150 (3): 36. doi : 10.2307 / 3980339 . JSTOR 3980339? Seq = 1
- ^ Zhang1, Jian; Song, Xiaodong; Li, Yingchun; Richards, Paul G .; Sun, Xinlei; Waldhauser, Felix (2005). Msgstr "Deprem Dalga Biçimi Çiftleri ile Onaylanan İç Çekirdek Diferansiyel Hareket". Bilim . 309 (5739): 1357-1360. doi : 10.1126 / science.1113193 . PMID 16123296
- ^ Greff-Lefftz, Marianne; Legros, Hilaire (1999). "Temel Dönme Dinamiği ve Jeolojik Olaylar". Bilim . 286 (5445): 1707-1709. doi : 10.1126 / science.286.5445.1707
- ^ Labrosse, Stéphane; Poirier, Jean-Paul; Le Mouël, Jean-Louis (2001). "İç çekirdeğin yaşı". Dünya ve Gezegensel Bilim Mektupları . 190 (3-4): 111-123. Bibcode : 2001E ve PSL.190..111L . doi : 10.1016 / S0012-821X (01) 00387-9 . ISSN 0012-821X
- ^ Mollett, S. (Mart 1984). "Dünyanın soğutulmasında termal ve manyetik kısıtlamalar". Uluslararası Jeofizik Dergisi . 76 (3): 653-666'da tarif edilmektedir. doi : 10.1111 / j.1365-246x.1984.tb01914.x . ISSN 0956-540X
- ^ Labrosse, Stéphane (Kasım 2003). "Dünya'nın çekirdeğinin termal ve manyetik evrimi". Yeryüzü Fiziği ve Gezegensel İç Mekanlar . 140 (1-3): 127-143. doi : 10.1016 / j.pepi.2003.07.006 . ISSN 0031-9201
- ^ Pozzo, Monica; Davies, Chris; Gubbins, David; Alfè, Dario (2012-04-11). "Demirin Dünya'nın temel koşullarında termal ve elektriksel iletkenliği". Doğa . 485 (7398): 355-358. arXiv : 1203.4970 . doi : 10.1038 / nature11031 . PMID 22495307
- ^ Gomi, Hitoshi; Ohta, Kenji; Hirose, Kei; Labrosse, Stéphane; Karakas, Razvan; Verstraete, Matthieu J .; Hernlund, John W. (2013-11-01). "Demirin yüksek iletkenliği ve Dünya'nın çekirdeğinin termal evrimi". Yeryüzü Fiziği ve Gezegensel İç Mekanlar . 224 : 88-103. doi : 10.1016 / j.pepi.2013.07.010
- ^ Labrosse, Stéphane (Ekim 2015). "Yüksek ısı iletkenliğine sahip çekirdeğin termal gelişimi" (PDF) . Yeryüzü Fiziği ve Gezegensel İç Mekanlar . 247 : 36-55. doi : 10.1016 / j.pepi.2015.02.002 . ISSN 0031-9201
- ^ Ohta, Kenji; Kuveyt, Yasuhiro; Hirose, Kei; Shimizu, Katsuya; Ohishi, Yasuo (Haziran 2016). "Dünya'nın temel koşullarında demirin elektriksel direncinin deneysel olarak belirlenmesi". Doğa . 534 (7605): 95-98. doi : 10.1038 / nature17957 . PMID 27251282
- ^ Konôpková, Zuzana; McWilliams, R. Stewart; Gómez-Pérez, Natalia; Goncharov, Alexander F. (Haziran 2016). "Gezegensel çekirdek koşullarında katı demirde ısı iletkenliğinin doğrudan ölçümü" (PDF) . Doğa . 534 (7605): 99-101. doi : 10.1038 / nature18009 . hdl : 20.500.11820 / 6bcaba52-029c-4bf2-9271-5892b1f4e00d . PMID 27251283
- ^ Aubert, Julien; Tarduno, John A .; Johnson, Catherine L. (2010), "Dünya'nın Manyetik Alanının Uzun Dönemli Evriminin Gözlemleri ve Modelleri", Karasal Manyetizma, Springer New York, s.333–370,
- ^ Smirnov, Aleksey V .; Tarduno, John A .; Evans, David AD (Ağustos 2011). "Yaklaşık 2 milyar yıl önce gelişen çekirdek koşullar paleoseküler varyasyon tarafından tespit edildi". Yeryüzü Fiziği ve Gezegensel İç Mekanlar . 187 (3-4): 225-231. doi : 10.1016 / j.pepi.2011.05.003
- ^ Biggin, AJ; Piispa, EJ; Pesonen, LJ; Holme, R .; Paterson, GA; Veikkolainen, T .; Tauxe, L. (Ekim 2015). "Paleomanyetik alan şiddeti varyasyonları Mezoproterozoik iç çekirdek çekirdeklenmesini göstermektedir". Doğa . 526 (7572): 245-248. doi : 10.1038 / nature15523
- ^ Bono, Richard K .; Tarduno, John A .; Nimmo, Francis; Cottrell, Rory D. (2019-01-28). "Genç iç çekirdek Ediacaran ultra düşük jeomanyetik alan yoğunluğundan çıkarıldı". Doğa Jeobilimi . 12 (2): 143-147. doi : 10.1038 / s41561-018-0288-0
- ^ Driscoll, Peter E. (2019-01-28). "Geodynamo Şarj Edildi". Doğa Jeobilimi . 12 (2): 83-84. doi : 10.1038 / s41561-019-0301-2 .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ic cekirdek yogunluk ve agirlik bakimindan en agir elementlerin bulundugu bolumdur Dunya nin en ic bolumunu olusturan cekirdegin 5120 2890 km ler arasindaki kismina dis cekirdek 6371 5150 km ler arasindaki kismina ic cekirdek denir Ic cekirdekte bulunan demir nikel alasimi cok yuksek basinc ve sicaklik etkisiyle kristal haldedir Dis cekirdekte ise bu karisim erimis haldedir Ama hala insanlar agir kurede kati ya da katiya yakin maddeler olduguna inaniyor Agir kuredeki her seyin yanip kul olabilecegi kanitlanmistir Fakat hala agir kuredeki her seyi kesfedememislerdir Dunyanin ic yapisi Dunya nin cekirdeginden dogrudan bir olcum ve hicbir ornek yoktur Dunya nin cekirdegi hakkindaki bilgiler cogunlukla sismik dalgalarin ve Dunya nin manyetik alaninin analizinden gelir Ic cekirdegin diger bazi elementlerle birlikte bir demir nikel alasimindan olustuguna inanilmaktadir Ic cekirdegin yuzeyindeki sicakligin yaklasik 5700 K 5430 C veya 9806 F oldugu tahmin edilmektedir bu da Gunes in yuzeyindeki sicakliktir KesifDunyanin katman kompozisyonu CharlesC Dis cekirdek in varligi Danca seismologist Inge Lehmann tarafindan 1936 yilinda depremler incelenerek ortaya cikarildi Sismik dalgalarin ic cekirdegin sinirini yansittigini ve Dunya yuzeyindeki hassas sismograflarla tespit edilebilecegini gozlemledi Ic cekirdek icin su anda kabul edilen 1221 km degerinden cok uzakta olmayan 1400 km lik bir yaricapi oldugunu ortaya atti 1938 de B Gutenberg ve C Richter daha kapsamli bir veri setini analiz ettiler ve dis cekirdegin kalinligini 1950 km olarak tahmin ettiler ic cekirdek icin 1230 ile 1530 km arasinda bir yaricapa tekabul etmektedir Birkac yil sonra 1940 yilinda bu ic cekirdegin kati demirden oldugu varsayildi 1952 de F Birch mevcut verilerin ayrintili bir analizini yayinladi ve ic cekirdegin demir oldugu sonucuna vardi Ic cekirdegin sertligi 1971 de dogrulandi Ic ve dis cekirdekler arasindaki sinira Lehmann sureksizligi denir Dziewonski ve Gilbert buyuk depremlerden kaynaklanan Dunya nin normal titresim modlarinin olcumlerinin sivi bir dis cekirdekle tutarli oldugunu belirlediler 2005 yilinda ic cekirdekten gecen kayma dalgalari tespit edildi bu iddialar baslangicta tartismaliydi ancak simdi kabul gormektedir Veri KaynaklariSismik Dalgalar Bilim adamlarinin ic cekirdegin fiziksel ozellikleri hakkinda sahip olduklari hemen hemen tum dogrudan olcumler icinden gecen sismik dalgalardir En bilgilendirici dalgalar Dunya yuzeyinin 30 km veya daha altinda mantonun nispeten daha homojen oldugu derin Depremler tarafindan uretilir ve dunyanin her yerinde yuzeye ulastiklarinda sismograflar tarafindan kaydedilir Sismik dalgalar arasinda P birincil veya basinc dalgalari kati veya sivi malzemelerden gecebilen sikistirma dalgalari ve sadece sert elastik katilar yoluyla yayilabilen S ikincil veya kesme kesme dalgalari bulunur Iki dalga farkli hizlara sahiptir ve ayni malzemeden gecerken farkli oranlarda sonumlenir Ozellikle ilgi cekici olan Pkikp dalgalari yuzeye yakin baslayan manto cekirdek sinirini gecen cekirdekten gecen K basinc dalgalari P ic cekirdek sinirina i yansir tekrar sivi cekirdegi K capraz mantoya geri capraz ve yuzeyde basinc dalgalari P olarak tespit edilir Ayrica ilgi cekici olan PKIKP dalgalari yuzeyine i yansitmak yerine ic cekirdekten I gecen dalgalardir Bu sinyaller kaynaktan dedektore giden duz bir cizgiye yakin oldugunda yani alici yansiyan Pkikp dalgalari icin kaynagin hemen ustunde oldugunda ve iletilen PKIKP dalgalari icin antipodal oldugunda yorumlamak daha kolaydir S dalgalari ic cekirdege bu sekilde ulasamaz veya birakamazken p dalgalari s dalgalarina donusturulebilir ve bunun tersi de egik bir aciyla ic ve dis cekirdek arasindaki siniri vururlar PKJKP dalgalari PKIKP dalgalarina benzer ancak ic cekirdege girdiklerinde S dalgalarina donusturulur icinden S dalgalari J olarak gecer ve ic cekirdekten ciktiklarinda tekrar P dalgalarina donusturulur Bu fenomen sayesinde ic cekirdegin dalgalari yayabilecegi ve bu nedenle kati olmasi gerektigi bilinmektedir Diger Kaynaklar Dunya nin manyetik alani Cogunlukla dis cekirdekteki sivi ve elektrik akimlarindan kaynaklaniyor gibi gorunse de bu akimlar kati ic cekirdegin varligindan ve icinden akan isidan guclu bir sekilde etkilenir Dunya nin kutlesi cekim alani ve acisal ataleti ic katmanlarin yogunlugundan ve boyutlarindan etkilenir Fiziksel OzelliklerSismik Dalga Hizi Cekirdekteki s dalgalarinin hizi merkezde yaklasik 3 7 km s den yuzeyde yaklasik 3 5 km s ye kadar sorunsuz bir sekilde degisir Bu alt kabuktaki s dalgalarinin hizindan yaklasik 4 5 km s ve derin mantodaki hizin yarisindan daha az dis cekirdegin hemen ustunde yaklasik 7 3 km s onemli olcude daha azdir Cekirdekteki P dalgalarinin hizi da ic cekirdek boyunca duzgun bir sekilde degisir merkezde yaklasik 11 4 km s den yuzeyde yaklasik 11 1 km s ye kadar degisiklik gosterir Daha sonra hiz ic dis cekirdek sinirinda aniden yaklasik 10 4 km s ye duser Boyut ve Sekil Sismik verilere dayanarak ic cekirdegin yaricapta yaklasik 1221 km capi 2442 km oldugu tahmin edilmektedir Dunya nin yaricapinin yaklasik 19 u ve Ayin yaricapinin 70 ine denk gelmektedir Hacmi yaklasik 7 6 milyar kubik km dir 7 6 1018 m bu da tum Dunya nin hacminin yaklasik 1 140 0 7 dir Seklinin Dunya nin yuzeyi gibi sadece daha kuresel olan bir kutuplari yassilasmis elipsoid devrimine cok yakin olduguna inanilmaktadir duzlesme f nin 1 400 ile 1 416 arasinda oldugu tahmin edilmektedir Dunya nin ekseni boyunca yaricapin ekvatordaki yaricaptan yaklasik 3 km daha kisa oldugu tahmin edilmektedir Buna karsilik Dunya nin bir butun olarak duzlesmesi 1 300 e cok yakindir ve kutup yaricapi ekvatordan 21 km daha kisadir Basinc ve Yercekimi Dunya nin ic cekirdegindeki basinc dis ve ic cekirdekler arasindaki sinirda oldugundan biraz daha yuksektir yaklasik 330 ila 360 gigapaskal 3 300 000 ila 3 600 000 atm arasinda degismektedir Ic cekirdegin yuzeyindeki yercekimi ivmesi 4 3 m s2 olarak hesaplanabilir Yogunluk ve Kutle Ic cekirdegin yogunlugunun merkezde yaklasik 13 0 kg L den g cm t m yuzeyde yaklasik 12 8 kg L ye kadar sorunsuz bir sekilde degistigine inanilmaktadir Diger malzeme ozelliklerinde oldugu gibi yogunluk o yuzeyde aniden duser ic cekirdegin hemen ustundeki sivinin yaklasik 12 1 kg L de onemli olcude daha az yogun olduguna inanilmaktadir Dunya nin ust 100 km sinde ortalama yogunluk yaklasik 3 4 kg l dir Bu yogunluk tum Dunya nin kutlesinin 1 60 i 1 7 olan ic cekirdek icin yaklasik 10 uzeri 23 kg lik bir kutleyi gosterir Sicaklik Ic cekirdegin sicakligi demirin ic cekirdegin sinirinda yaklasik 330 GPa altinda oldugu basincta saf olmayan demirin erime sicakligindan tahmin edilebilir Bu hususlardan 2002 yilinda D Alfe ve diger bilim insanlari sicakligini 5 400 K 5 100 C 9 300 F ve 5 700 K 5 402 C 9 800 F arasinda tahmin etmistir Bununla birlikte 2013 yilinda S Anzellini ve diger bilim insanlari deneysel olarak demirin erime noktasi icin onemli olcude daha yuksek bir sicaklik elde ettiler Demir bu kadar yuksek sicakliklarda kati olabilir cunku erime sicakligi bu buyuklukteki basinclarda onemli olcude artar Manyetik Alan 2010 yilinda B Buffet sivi dis cekirdekteki ortalama manyetik alanin yuzeydeki maksimum mukavemetin yaklasik 40 kati olan yaklasik 2 5 militeslas 25 gauss oldugunu belirledi Ay ve Gunes in sivi dis cekirdekte gelgitlere neden oldugu bilinen gerceginden basladi tipki yuzeydeki okyanuslarda oldugu gibi Sivinin yerel manyetik alan boyunca hareketinin ohm yasasina gore enerjiyi isi olarak dagitan elektrik akimlari yarattigini gozlemledi Bu dagilim sirayla gelgit hareketlerini nemlendirir ve Dunya nin nutasyonunda daha once tespit edilen anomalileri aciklar Ikinci etkinin buyuklugunden manyetik alani hesaplayabilir Ic cekirdegin icindeki alan muhtemelen benzer bir guce sahiptir Dolayli olsa da bu olcum Dunya nin evrimi veya cekirdegin bilesimi ile ilgili herhangi bir varsayima onemli olcude bagli degildir Viskozite Sismik dalgalar cekirdek boyunca kati gibi yayilsa da olcumler mukemmel bir kati malzemeyi son derece viskoz olandan ayirt edemez Bu nedenle bazi bilim adamlari ic cekirdekte yavas konveksiyon olup olmadigini mantoda var olduguna inanildigi gibi dusunmuslerdir Bu sismik calismalarda tespit edilen anizotropi icin bir aciklama olabilir 2009 yilinda B Buffett ic cekirdegin viskozitesini 10 uzeri 18 Pa s olarak tahmin etti suyun viskozitesinin bir sekstillion kati ve pitch in bir milyar katindan fazladir KompozisyonIc cekirdegin bilesimi hakkinda hala dogrudan bir kanit yoktur Bununla birlikte Gunes Sistemi ndeki cesitli kimyasal elementlerin nispi yayginligina gezegensel olusum teorisine ve Dunya hacminin geri kalaninin kimyasi tarafindan dayatilan veya ima edilen kisitlamalara dayanarak ic cekirdegin oncelikle bir demirden olustuguna inanilmaktadir Bilinen basinclarda ve cekirdegin tahmini sicakliklarinda saf demirin kati olabilecegi ancak yogunlugunun cekirdegin bilinen yogunlugunu yaklasik 3 asacagi tahmin edilmektedir Bu sonuc olasi nikel varligina ek olarak gobekte silikon oksijen veya kukurt gibi daha hafif elementlerin varligini ima eder Son tahminler 2007 10 a kadar nikel ve 2 3 oraninda tanimlanamayan cakmak elementine izin vermektedir D Alfe ve digerlerinin hesaplamalarina gore sivi dis cekirdek 8 13 oksijen icerir ancak demir ic cekirdegi olusturmak icin kristallestikce oksijen cogunlukla sivi icinde kalir Laboratuvar deneyleri ve sismik dalga hizlarinin analizi ic cekirdegin altigen yakin paketli hcp yapiya sahip metalin kristalli bir formu olan iron demirden olustugunu gostermektedir Bu yapi hala az miktarda nikel ve diger elementlerin dahil edilmesini kabul edebilir Ayrica ic cekirdek yuzeye dusen donmus parcaciklarin cokelmesiyle buyurse gozenek bosluklarinda bir miktar sivi da sikisabilir Bu durumda bu artik sivinin bir kismi ic kisminin cogunda hala kucuk bir dereceye kadar devam edebilir YapiBircok bilim adami baslangicta ic cekirdegin homojen bulunmasini beklemisti cunku ayni surecin tum olusumu boyunca duzgun bir sekilde ilerlemesi gerekiyordu Dunya nin ic cekirdeginin tek bir demir kristali olabilecegi bile one suruldu Eksen Hizali Anizotropi 1983 yilinda G Poupinet ve diger bilim insanlari PKIKP dalgalarinin ic cekirdegin icinden gecen P dalgalari seyahat suresinin ekvator duzlemindeki duz yollardan duz kuzey guney yollari icin yaklasik 2 saniye daha az oldugunu gozlemlediler Dunya nin kutuplardaki duzlesmesini tum Dunya icin yaklasik 0 33 ic cekirdek icin 0 25 ve kabuk ve ust manto heterojenliklerini hesaba katarak bu fark P dalgalarinin genis bir aralikta dalga boylari ic cekirdege kuzey guney yonunde buna dik yonlerden yaklasik 1 daha hizli gecmektedir Bu P dalgasi hiz anizotropisi sismik veriler ve tum Dunya nin serbest salinimlarinin incelenmesi dahil olmak uzere daha sonraki calismalar ile dogrulanmistir Bazi yazarlar 4 8 e kadar fark icin daha yuksek degerler talep etmislerdir ancak 2017 de D Frost ve B Romanowicz degerin 0 5 ila 1 5 arasinda oldugunu dogruladi Eksenel Olmayan Anizotropi Bazi yazarlar en azindan ic cekirdegin bazi bolgelerinde NS eksenine egik veya dikey yonlerde P dalga hizinin daha yuksek oldugunu iddia etmislerdir Anizotropinin Nedenleri Laboratuvar verileri ve teorik hesaplamalar iron demirin hcp kristallerindeki basinc dalgalarinin yayilmasinin bir hizli eksen ve iki esit yavas eksen ile guclu bir sekilde anizotropik oldugunu gostermektedir Cekirdekteki kristallerin kuzey guney yonunde hizalanmasi tercihi gozlenen sismik anomaliyi aciklayabilir Bu tur kismi hizalanmaya neden olabilecek bir olgu ic cekirdegin icinde ekvatordan kutuplara veya tersi yonde yavas akistir surunme Bu akis kristallerin akis yonune gore kendilerini kismen yeniden yonlendirmelerine neden olur 1996 da S Yoshida ve digerleri boyle bir akisa ekvatorda kutup enlemlerinden daha yuksek donma oranindan kaynaklanabilecegini ortaya attilar Daha sonra ic cekirdege bir ekvatordan direge akis kurularak yuzeyinin izostatik dengesini eski haline getirme egilimi vardi Diger bilim insanlari gerekli akisin ic cekirdek icindeki yavas termal konveksiyondan kaynaklanabilecegini one surdu Yukutake 1998 de bu tur konvektif hareketlerin olasi olmadigini iddia etti Bununla birlikte 2009 yilinda B Buffet ic cekirdegin viskozitesini tahmin etmis ve bu tur konveksiyonun ozellikle cekirdek daha kucuk oldugunda gerceklesmis olabilecegini bulmustur Ote yandan 1997 yilinda M Bergman anizotropinin kristal eksenleri sogutma isi akisinin yonu ile hizalandiginda demir kristallerinin daha hizli buyume egiliminden kaynaklandigini one surmustur Bu nedenle ic cekirdekten cikan isi akisinin radyal yone dogru egilmesini one surmustur 1998 yilinda S Karato manyetik alandaki degisikliklerin ic cekirdegi de zamanla yavasca deforme edebilecegini one surdu Birden Cok Katman 2002 yilinda M Ishii ve A Dziewonski kati ic cekirdegin cevresindeki kabuktan biraz farkli ozelliklere sahip bir en icsel ic cekirdek IMIC icerdigine dair kanit sundular IMIC nin farkliliklarinin ve yaricaplarinin dogasi 2019 dan itibaren hala cozulmemistir ikincisi icin teklifler 300 km ila 750 km arasinda degismektedir A Wang ve X Song son zamanlarda yaklasik 500 km yaricapli bir ic ic cekirdek IIC yaklasik 600 km kalinliginda bir dis ic cekirdek OIC tabakasi ve bir izotropik kabuk bulunan uc katmanli bir model onermistir 100 km kalinliginda Bu modelde daha hizli P dalgasi yonu IKT deki Dunya eksenine paralel ancak IIC deki o eksene dik olacaktir Bununla birlikte ic cekirdeginde keskin sureksizliklerin olmamasi sadece derinlikteki ozelliklerin kademeli olarak degismesi gerektigi iddialari ortaya atilmistir Yanal Varyasyon 1997 yilinda S Tanaka ve H Hamaguchi sismik verilere dayanarak ic cekirdek malzemenin anizotropisinin NS ye yonlendirilirken ic cekirdegin dogu yarimkuresinde yaklasik 110 E daha belirgin oldugunu iddia etti Alboussere ve diger bilim insanlari bu asimetrinin Dogu yarimkurede erime ve Bati da yeniden kristallesme nedeniyle olabilecegini onerdiler C Finlay bu islemin dunyanin manyetik alani asimetrisini aciklayabilcegini iddia etti Bununla birlikte 2017 de D Frost ve B Romanowicz bu onceki cikarimlara itiraz etti ve verilerin sadece zayif bir anizotropi gosterdigini NS yonundeki hizin ekvatoral yonlerden sadece 0 5 ila 1 5 daha hizli oldugunu ve net bir belirti olmadigini iddia etti Diger Yapi Diger arastirmacilar ic cekirdegin yuzeyinin ozelliklerinin 1 km kadar kucuk mesafelerde yer yer degistigini iddia ediyorlar Bu varyasyon sasirticidir cunku ic cekirdek siniri boyunca yanal sicaklik degisimlerinin son derece kucuk oldugu bilinmektedir BuyumeDunya nin ic cekirdeginin ic cekirdek ile sinirdaki sivi dis cekirdek olarak yavasca buyudugu dusunulur ve Dunya nin ic kisminin kademeli olarak sogutulmasi nedeniyle milyar yilda yaklasik 100 santigrat derece katilasir Alfe ve digerleri tarafindan yapilan hesaplamalara gore demir ic cekirdege kristallestikce hemen ustundeki sivi oksijen acisindan zenginlesir ve bu nedenle dis cekirdegin geri kalanindan daha az yogundur Bu surec dis cekirdeginde Dunya nin manyetik alanini olusturan akimlar icin ana itici guc oldugu dusunulen konveksiyon akimlari yaratir Ic cekirdegin varligi dis cekirdekteki sivinin dinamik hareketlerini de etkiler ve boylece manyetik alanin duzeltilmesine yardimci olabilir Dinamik1990 larda sismologlar on yillar boyunca ic cekirdekten gecen sismik dalgalarin ozelliklerindeki degisiklikleri gozlemleyerek dalgalari daha hizli ilettigi ozelligi kullanarak bu tur bir super donusu tespit etme hakkinda cesitli iddialarda bulundular 1996 yilinda X Song ve P Richards ic cekirdegin mantoya gore bu super donusunu yilda yaklasik bir derece olarak tahmin ettiler 2005 yilinda bazi bilim insanlari ve J Zhang sismik ciftler Dunya nin karsi tarafinda ayni yerde meydana gelen ayni deprem istasyonuna ait kayitlarin yillar arasindaki kayitlarini karsilastirdilar ve bu tahmini 0 3 ila 0 5 dereceye kadar revize ettiler 1999 yilinda M Greff Lefftz ve H Legros Gunes ve Ay in okyanus dalgalarindan sorumlu olan yercekimi alanlarinin Dunya ya donme eksenini ve donus hizinin yavaslamasini etkileyen torklar uyguladigini belirttiler Bu torklar esas olarak kabuk ve manto tarafindan hissedilir boylece donus eksenleri ve hizlari dis cekirdekteki sivinin genel donusunden ve ic cekirdegin donusunden farkli olabilir Ic cekirdekteki akimlar ve manyetik alanlar nedeniyle dinamikler karmasiktir Dunyanin evrimi hakkindaki bazi varsayimlarla dis cekirdekteki sivi hareketlerinin gecmiste birkac kez gelgit kuvvetleri ile rezonansa girecegi sonucuna varmislardir Her biri 200 300 milyon yil suren bu donemlerde daha guclu sivi hareketleri tarafindan uretilen ekstra isi ic cekirdegin buyumesini durdurmus olabilicegi ortaya cikmistir YasCekirdegin yasi hakkindaki teoriler mutlaka bir butun olarak Dunya tarihi teorilerinin bir parcasidir Bu uzun suredir tartisilan bir konudur ve halen tartisilmaktadir Dunya nin sogudukca baslangicta tamamen sivi bir cekirdekten olustuguna inanilmaktadir Bununla birlikte bu surecin basladigi zaman hakkinda hala kesin bir kanit yoktur Ic cekirdegin yasini cikarmak icin iki ana yaklasim kullanilmistir Dunya nin sogutmasinin termodinamik modellenmesi ve paleomanyetik kanitlarin analizi Bu yontemlerle elde edilen tahminler hala 0 5 ila 2 milyar yillik genis bir aralikta degismektedir Termodinamik Kanitlar Ic cekirdegin yasini tahmin etmenin yollarindan biri cekirdek manto sinirindaki SPK isi akisi icin minimum bir degerle kisitlanan Dunya nin sogutmasini modellemektir Bu tahmin Dunya nin manyetik alaninin esas olarak cekirdegin sivi kismindaki konveksiyon akimlari ve bu akimlari surdurmek icin minimum bir isi akisinin gerekli oldugu gercegine dayanan hakim teoriye dayanmaktadir Gunumuzde SPK daki isi akisi Dunya yuzeyindeki olculen isi akisi ve olculen manto konveksiyon orani ile iliskili oldugu icin guvenilir bir sekilde tahmin edilebilir 2001 yilinda S Labrosse ve diger bilim insanlari cekirdekte radyoaktif element olmadigini varsayarsak ic cekirdegin yasi icin 1 0 5 milyar yil arasi tahmininde bulundular 2003 yilinda ayni grup eger cekirdek makul miktarda radyoaktif element iceriyorsa ic cekirdegin yasinin birkac yuz milyon yil olabilecegi sonucuna vardi 2012 yilinda M Pozzo ve digerleri tarafindan yapilan teorik hesaplamalar demir ve diger varsayimsal cekirdek malzemelerin orada beklenen yuksek basinc ve sicakliklarda elektriksel iletkenliginin onceki arastirmalarda varsayildigindan iki veya uc kat daha yuksek oldugunu gostermistir Bu tahminler Gomi ve diger bilim insanlari tarafindan olcumleri ile 2013 yilinda dogrulanmistir Elektriksel iletkenlik icin daha yuksek degerler isil iletkenlik tahminlerinin 90 W m K olarak artmasina neden olmustur bu da yas tahminlerini 700 milyon yildan daha dusuk bir seviyeye indirmistir Bununla birlikte 2016 yilinda Konopkova ve diger bilim insanlari ic demirin kosullarinda kati demirin termal iletkenligini dogrudan olctuler ve cok daha dusuk bir deger elde ettiler 18 44 W m K Bu degerlerle ic cekirdegin yasi icin paleomanyetik kanitlarla uyumlu 4 2 milyar yillik bir ust sinir elde ettiler 2014 yilinda Driscoll ve Bercovici 40 lik curume ile 3 TW radyojenik isitmayi cagirarak manto termal felaketini ve yeni cekirdek paradoksunu onleyen Dunya nin termal bir tarihini yayinladilar Cekirdekteki bu kadar yuksek K bollugu deneysel bolumleme calismalari ile desteklenmemektedir bu nedenle boyle bir termal tarih oldukca tartismalidir Paleomanyetik Kanit Dunya nin yasini tahmin etmenin bir baska yolu cesitli zamanlarda olusan kayalarda paleomanyetik kayit sikistigi gibi tarihi boyunca Dunya nin manyetik alanindaki degisiklikleri analiz etmektir Kati ic cekirdegin varligi veya yoklugu cekirdekte manyetik alanda fark edilebilir degisikliklere yol acabilecek cok farkli dinamik islemlere yol acabilir 2011 yilinda Smirnov ve diger bilim insanlari Neoarsean da 2 8 ila 2 5 milyar yil once ve Proterozoik te 2 5 ila 0 541 milyar olusan buyuk bir kaya orneginde paleomanyetizma analizi yayinladilar Bu donemde dinamo etkisinin cekirdege daha derin bir sekilde oturdugunun kaniti olarak yorumlanirken daha sonraki donemde cekirdek manto sinirina yakin akimlar onem kazandi Ayrica degisikligin 3 5 ila 2 milyar yil once kati ic cekirdegin buyumesinden kaynaklandigini iddia ettiler 2015 yilinda Biggin ve diger bilim insanlari kapsamli ve ozenle secilmis bir dizi Precambrian orneginin analizini yayinladilar ve 1 1 5 milyar yil once Dunya nin manyetik alan gucunde ve varyansinda belirgin bir artis gozlemlediler Bu degisiklik yeterli saglam olcumlerin olmamasi nedeniyle daha once fark edilmemisti Degisimin Dunya nin kati ic cekirdeginin dogmasindan kaynaklanabilecegini soylediler Yas tahminlerinden dis cekirdegin termal iletkenligi icin Dunya nin termal evriminin daha basit modellerine izin veren oldukca mutevazi bir deger elde ettiler 2019 da Bono ve diger bilim insanlari tarafindan yayinlanan Ediacaran doneminden yaklasik 565 milyon yil once olusan kaya orneklerinin analizi o sirada Driscoll un tahminlerine destek saglayan alisilmadik derecede dusuk yogunluk ve jeomanyetik alan icin iki farkli yon ortaya koydu O zaman zarfinda manyetik alan tersine cevrilmesinin yuksek frekansina dair diger kanitlar goz onune alindiginda bu anormalliklerin ic cekirdegin olusumunun baslamasindan kaynaklanabilecegini ve bunun daha sonra 0 5 milyar yasinda olacagini tahmin ediyorlar P Driscoll un Haberler ve Gorusleri Bono sonuclarini takiben alanin durumunu ozetlemektedir Ayrica bakabileceklerinizDunyanin merkezine seyahat Dunyanin Yapisi Jeoloji ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz Kaynakca a b Allegre Claude J Manhes Gerard Gopel Christa Nisan 1995 Dunyanin yasi Geochimica ve Cosmochimica Acta 59 8 1445 1456 a b c Alfe D Gillan MJ Fiyat GD 2007 Dunya cekirdeginin sicakligi ve bilesimi Cagdas Fizik 48 2 63 80 doi 10 1080 00107510701529653 Inge Lehmann 1936 P Yayinlar du Bureau Central seisismologique international Serie A Travaux bilim adamlari fascicule 14 sayfa 87 115 Lehmann Inge 1987 Eski gunlerde sismoloji Eos Islemler Amerikan Jeofizik Birligi 68 3 33 35 doi 10 1029 EO068i003p00033 02 Bruce A Bolt ve Erik Hjortenberg 1994 Anit makalesi Inge Lehmann 1888 1993 Amerika Sismoloji Dernegi Bulteni olum ilani cilt 84 sayi 1 sayfa 229 233 Richter Gutenberg CF 1938 P ve Dunya nin Cekirdegi Kraliyet Astronomi Dernegi Aylik Bildirimlerine Jeofizik Takviyeler 4 5 363 372 doi 10 1111 j 1365 246X 1938 tb01761 x Hussey John 2014 07 31 Sonsuzluga Patlama ve Betwixt Kozmos John Hussey Hus Francis 1952 Esneklik ve Dunya nin ic yapisi Jeofizik Arastirmalari Dergisi 57 2 227 286 doi 10 1029 JZ057i002p00227 Lee William HK Kanamori Hiroo Jennings Paul C Kisslinger Carl eds 2002 Uluslararasi Deprem ve Muhendislik Sismolojisi El Kitabi bolum A Akademik Basin s 926 ISBN 978 0 12 440652 0 Robert E Krebs 2003 Yer biliminin temelleri Greenwood Yayincilik Sirketi ISBN 978 0 313 31930 3 AM Dziewonski F Gilbert 1971 12 24 Dunyanin Ic Cekirdeginin Saglamligi Normal Mod Gozlemlerinden Cikarilmistir Doga 234 5330 465 466 Bibcode 1971Natur 234 465D doi 10 1038 234465a0 Robert Roy Britt 2005 04 14 Son olarak Dunya nin Cekirdegine Kati Bir Bakis Erisim tarihi 2007 05 22 a b Romanowicz Barbara Cao Aimin Godwal Budhiram Wenk Rudy Ventosa Sergi Jeanloz Raymond 2016 Seismic anisotropy in the Earth s innermost inner core Testing structural models against mineral physics predictions Geophysical Research Letters 43 93 100 doi 10 1002 2015GL066734 Alfa D Gillan M J Fiyat G D 2007 Dunya nin cekirdeginin sicakligi ve bilesimi Cagdas Fizik 48 2 63 80 doi 10 1080 00107510701529653 Alfe D Gillan M J Price G D 2007 Temperature and composition of the Earth s core Contemporary Physics 48 2 63 80 doi 10 1080 00107510701529653 Denis C Kayit Y Amalvict M Arzu C Denis A Ibrahim Munhoven G 1997 Hidrostatik duzlestirme cekirdek yapisi ve ic cekirdegin translasyonel modu Dunya ve Gezegensel ic mekanlarin fizigi 99 3 4 195 206 doi 10 1016 S0031 9201 96 03219 0 Davut R Lide ed 2006 2007 Kimya ve Fizik CRC El Kitabi 87 pp j14 13 2017 07 24 tarihinde orijinalden arsivlendi Alindi 2006 12 04 Dziewonski Adam M Anderson Don L 1981 On referans Dunya modeli Dunya ve Gezegensel ic mekanlarin fizigi 25 4 297 356 Bibcode 1981PEPI 25 297D doi 10 1016 0031 9201 81 90046 7 Souriau Annie Souriau Mart 1989 Kritik Pkikp ve PcP verilerinden ic cekirdek sinirinda eliptiklik ve yogunluk Jeofizik Dergisi Uluslararasi 98 1 39 54 doi 10 1111 j 1365 246X 1989 tb05512 x S Anzellini A Dewaele M Mezouar P Loubeyre Ve G Morard 2013 Hizli X isini Kirinimina dayanan Dunya nin ic cekirdek sinirinda demirin erimesi Bilim 340 6136 464 466 Bibcode 2013 Sci 340 464A doi 10 1126 bilim 1233514 PMID 23620049 Anneli Aitta 2006 12 01 Trikritik bir noktaya sahip demir erime egrisi Istatistik Mekanigi Dergisi teori ve deney 2006 12 12015 12030 arXiv cond mat 0701283 Bibcode 2006JSMTE 12 015A 10 1088 1742 5468 2006 12 P12015 Anneli Aitta 2008 07 01 Dunya nin cekirdegindeki hafif madde trikritik fenomenleri kullanarak kimligi miktari ve sicakligi arxiv 0807 0187 a b Buffett Bruce A 2010 Gelgit dagilimi ve Dunya nin ic manyetik alaninin gucu Doga 468 952 954 doi 10 1038 nature09643 PMID 21164483 Buffett Bruce A 2009 Ic cekirdekte konveksiyonun baslangici ve oryantasyonu Jeofizik Dergisi Uluslararasi 179 2 711 719 doi 10 1111 j 1365 246X 2009 04311 x Stixrude Lars Wasserman Evgeny Cohen Ronald E 1997 11 10 Dunya nin ic cekirdeginin bilesimi ve sicakligi Jeofizik Arastirmalari Dergisi Kati Toprak 102 B11 24729 24739 Urun kodu 1997JGR 10224729S doi 10 1029 97JB02125 ISSN 2156 2202 a b Lincot A Ph Deguen R Merkel S 2016 Hcp alasimi plastisitesinin neden oldugu kuresel ic cekirdek anizotropinin multiskalemodeli Jeofizik Arastirma Mektuplari 43 1084 1091 doi 10 1002 2015GL067019 Genis William J 1995 04 04 Dunyanin cekirdegi demirden yapilmis devasa bir kristal olabilir NY Times ISSN 0362 4331 Erisim tarihi 2010 12 21 Poupinet G Pillet R Souriau A 15 Eylul 1983 Dunya nin cekirdeginin olasi heterojenligi PKIKP seyahat surelerinden dustu Doga 305 5931 204 206 Bibcode 1983Natur 305 204P doi 10 1038 305204a0 ISSN 0028 0836 Morelli Andrea Dziewonski Adam M Woodhouse John H 1986 Ic cekirdegin anizotropisi PKIKP seyahat surelerinden cikarildi Jeofizik Arastirma Mektuplari 13 13 1545 1548 doi 10 1029 GL013i013p01545 a b c Frost Daniel A Romanowicz Barbara 2017 Msgstr P P nin dizi gozlemlerini kullanarak ic cekirdek anizotropide kisitlamalar Jeofizik Arastirma Mektuplari 44 10878 10886 doi 10 1002 2017GL075049 a b Daniel A Frost Romanowicz Barbara 2019 Derin ic cekirdekteki anizotropinin hizli ve yavas yonlerinin oryantasyonunda Yeryuzu Fizigi ve Gezegensel Ic Mekanlar 286 101 110 doi 10 1016 j pepi 2018 11 006 SI Yoshida I Sumita ve M Kumazawa 1996 Ic cekirdegin buyume modeli dis cekirdek dinamikleri ve sonucta ortaya cikan elastik anizotropi ile birlesti Jeofizik Arastirmalari Dergisi Kati Toprak 101 B12 28085 28103 Yukutake 1998 Dunya nin kati ic cekirdegindeki termal konveksiyonun imkansizligi Phys Dunya gezegeni Inter 108 1 1 13 Urun kodu 1998PEPI 108 1Y doi 10 1016 S0031 9201 98 00097 Bergman Michael I 1997 Katilasma dokulari ve Dunya nin ic cekirdegi uzerindeki etkileri nedeniyle elektrik anizotropi olcumleri Doga 389 60 63 doi 10 1038 37962 SI Karato 1999 Maxwell in neden oldugu akistan kaynaklanan Dunya nin ic cekirdeginin sismik anizotropisi Doga 402 6764 871 873 Bibcode 1999Natur 402 871K doi 10 1038 47235 Ishii Miaki Dziewonski Adam M 2002 Dunyanin en ic ic cekirdegi Yaklasik 300 km yaricapinda anizotropik davranista bir degisiklik olduguna dair kanit Ulusal Bilimler Akademisi Bildirileri 99 22 14026 14030 da aciklanmaktadir doi 10 1073 pnas 172508499 Cao A Romanowicz B 2007 En genis ic cekirdek modellerinin genis bantli PKIKP seyahat suresi kalintilarini kullanarak testi Jeofizik Arastirma Mektuplari 34 L08303 doi 10 1029 2007GL029384 Kazuro Hirahara Toshiki Ohtaki ve Yasuhiro Yoshida 1994 Ic cekirdek dis cekirdek sinirina yakin sismik yapi Kurultayi Res Lett 51 16 157 160 Bibcode 1994GeoRL 21 157K doi 10 1029 93GL03289 Tanaka Satoru Hamaguchi Hiroyuki 1997 PKP BC PKP DF surelerinden ic cekirdekteki anizotropinin derece heterojenligi ve hemisferik degisimi Jeofizik Arastirmalari Dergisi Kati Toprak 102 B2 2925 2938 doi 10 1029 96JB03187 Alboussiere T Deguen R Melzani M 2010 Konvektif ceviri sayesinde dunyanin ic cekirdeginin uzerinde erimeye bagli tabakalasma Doga 466 7307 744 747 arXiv 1201 1201 Bibcode 2010 Natur 466 744A doi 10 1038 nature09257 PMID 20686572 Finlay Christopher C 2012 Temel surecler Dunya nin eksantrik manyetik alani Doga Jeobilimi 5 8 523 524 Bibcode 2012 Doga 5 523F doi 10 1038 ngeo1516 JA Jacobs 1953 Dunyanin ic cekirdegi Doga 172 4372 297 298 Urun kodu 1953 Natur 172 297J doi 10 1038 172297a0 Sarki Xiaodong Richards Paul G 1996 Dunyanin ic cekirdeginin diferansiyel donusu icin sismolojik kanitlar Doga 382 221 224 doi 10 1038 382221a0 R Monasterski 1996 07 20 Dunya nin Cekirdegine Yeni Bir Dongu Eklemek Bilim Haberleri 150 3 36 doi 10 2307 3980339 JSTOR 3980339 Seq 1 Zhang1 Jian Song Xiaodong Li Yingchun Richards Paul G Sun Xinlei Waldhauser Felix 2005 Msgstr Deprem Dalga Bicimi Ciftleri ile Onaylanan Ic Cekirdek Diferansiyel Hareket Bilim 309 5739 1357 1360 doi 10 1126 science 1113193 PMID 16123296 Greff Lefftz Marianne Legros Hilaire 1999 Temel Donme Dinamigi ve Jeolojik Olaylar Bilim 286 5445 1707 1709 doi 10 1126 science 286 5445 1707 Labrosse Stephane Poirier Jean Paul Le Mouel Jean Louis 2001 Ic cekirdegin yasi Dunya ve Gezegensel Bilim Mektuplari 190 3 4 111 123 Bibcode 2001E ve PSL 190 111L doi 10 1016 S0012 821X 01 00387 9 ISSN 0012 821X Mollett S Mart 1984 Dunyanin sogutulmasinda termal ve manyetik kisitlamalar Uluslararasi Jeofizik Dergisi 76 3 653 666 da tarif edilmektedir doi 10 1111 j 1365 246x 1984 tb01914 x ISSN 0956 540X Labrosse Stephane Kasim 2003 Dunya nin cekirdeginin termal ve manyetik evrimi Yeryuzu Fizigi ve Gezegensel Ic Mekanlar 140 1 3 127 143 doi 10 1016 j pepi 2003 07 006 ISSN 0031 9201 Pozzo Monica Davies Chris Gubbins David Alfe Dario 2012 04 11 Demirin Dunya nin temel kosullarinda termal ve elektriksel iletkenligi Doga 485 7398 355 358 arXiv 1203 4970 doi 10 1038 nature11031 PMID 22495307 Gomi Hitoshi Ohta Kenji Hirose Kei Labrosse Stephane Karakas Razvan Verstraete Matthieu J Hernlund John W 2013 11 01 Demirin yuksek iletkenligi ve Dunya nin cekirdeginin termal evrimi Yeryuzu Fizigi ve Gezegensel Ic Mekanlar 224 88 103 doi 10 1016 j pepi 2013 07 010 Labrosse Stephane Ekim 2015 Yuksek isi iletkenligine sahip cekirdegin termal gelisimi PDF Yeryuzu Fizigi ve Gezegensel Ic Mekanlar 247 36 55 doi 10 1016 j pepi 2015 02 002 ISSN 0031 9201 Ohta Kenji Kuveyt Yasuhiro Hirose Kei Shimizu Katsuya Ohishi Yasuo Haziran 2016 Dunya nin temel kosullarinda demirin elektriksel direncinin deneysel olarak belirlenmesi Doga 534 7605 95 98 doi 10 1038 nature17957 PMID 27251282 Konopkova Zuzana McWilliams R Stewart Gomez Perez Natalia Goncharov Alexander F Haziran 2016 Gezegensel cekirdek kosullarinda kati demirde isi iletkenliginin dogrudan olcumu PDF Doga 534 7605 99 101 doi 10 1038 nature18009 hdl 20 500 11820 6bcaba52 029c 4bf2 9271 5892b1f4e00d PMID 27251283 Aubert Julien Tarduno John A Johnson Catherine L 2010 Dunya nin Manyetik Alaninin Uzun Donemli Evriminin Gozlemleri ve Modelleri Karasal Manyetizma Springer New York s 333 370 ISBN 9781441979544 Smirnov Aleksey V Tarduno John A Evans David AD Agustos 2011 Yaklasik 2 milyar yil once gelisen cekirdek kosullar paleosekuler varyasyon tarafindan tespit edildi Yeryuzu Fizigi ve Gezegensel Ic Mekanlar 187 3 4 225 231 doi 10 1016 j pepi 2011 05 003 Biggin AJ Piispa EJ Pesonen LJ Holme R Paterson GA Veikkolainen T Tauxe L Ekim 2015 Paleomanyetik alan siddeti varyasyonlari Mezoproterozoik ic cekirdek cekirdeklenmesini gostermektedir Doga 526 7572 245 248 doi 10 1038 nature15523 Bono Richard K Tarduno John A Nimmo Francis Cottrell Rory D 2019 01 28 Genc ic cekirdek Ediacaran ultra dusuk jeomanyetik alan yogunlugundan cikarildi Doga Jeobilimi 12 2 143 147 doi 10 1038 s41561 018 0288 0 Driscoll Peter E 2019 01 28 Geodynamo Sarj Edildi Doga Jeobilimi 12 2 83 84 doi 10 1038 s41561 019 0301 2