Maykop (Rusça: Майко́п; Adigece: Мыекъуапэ / Miekuape), Rusya içindeki Adigey Cumhuriyeti'nin (AC) başkentidir. Nüfusu 154.740'tır (2010 itibarıyla). 2002 nüfus sayımına göre, kent nüfusunun 113,1 bini Rus (%72,59), 26,1 bini Adıge (%16.65) kökenlidir, ayrıca Ermeni (%2,99), Ukraynalı (%2,52)ve diğer azınlıklardan (Tatar,Rum, vb) kişiler de vardır. Maykop, Belaya Irmağının doğu (sağ) yakasında yer alır.Denizden 220 metre yükseklikte olup 282,2 km'karelik bir alan üzerinde yayılmıştır. 18 Mayıs 1857'de bir Rus askeri kalesi olarak kuruldu ve 12 Aralık 1870'te de Maykop'a kent statüsü tanındı. Bugün kent, kereste, parfümeri ve özellikle gıda sanayii açısından önem taşır. Çevresindeki mineral suları Maykop’u bir Kaplıca ve Termal Tesisler merkezi haline getirmiştir. Kent ayrıca ve yanında, birçok fakültesiyle , önemli bölümü tarih öncesine ve Adıge atalarına ait 70 bin değişik örnek yapıtın (sauğet/саугъэт) sergilendiği (AUM), tiyatroları ve dans ekipleriyle bir Adıge sanat, kültür, eğitim, sağlık ve turizm merkezi konumundadır (AUM için bk. Nuriyet Mamırıko, "Ulusal Tarih Koruma Altında", Uzunyayla.Com, internet).
Maykop Miekuape Мыекъуапэ | |
---|---|
Майко́п | |
Bayrak Arma | |
Ülke | Rusya |
Federal Bölge | Güney Bölgesi |
Federe Yapılanması | Adıge Cumhuriyeti |
Yüzölçümü | |
• Toplam | 5862 km² |
Nüfus | |
• Toplam | 144,249 |
Zaman dilimi | (MZD) |
• Yaz (YSU) | (MZD) |
Resmî site http://www.admins.maykop.ru |
Kuban Irmağının kolu Belaya (Шъхьэгуащэ) Irmağının sağında, güneyden buraya uzanan uzun Mıyeko Vadisinin (Mıyeqo huate/Mıyeko k'ey-Мыекъо хъуатэ/Мыекъо к1эй) bittiği yerde, 18 Mayıs 1857'de bir Rus askeri kalesi olarak kurulmuştur. 1857 öncesinde şimdiki Maykop yerinde 5, Mıyeko vadisinde de 13 olmak üzere, toplam 18 Adıge (Çerkes) köyü bulunuyordu, bu köyler Rus askerleri tarafından soykırım yoluyla yok edilmiştir. Maykop sözcüğü Adıgece anlamıyla "Mıyeqo"="Mıyeko Vadisi"+ "pe"= "ön, bitiş yeri,vadi ağzı" anlamındadır, tam olarak "Mıyeko Vadisi Ağzı" demektir. Mıyeko, Belaya Irmağı boyunda, güneydeki Abadzehskaya (Абдзэхэхьабл) köyü ile kuzeyde şimdiki Maykop kenti arasında bulunan uzun vadiye Adıgelerce verilmiş olan eski bir addır. Vadinin kuzeyde sona erdiği yere de Mıyequa-pe (Maykop; Mıyeko Vadisi sonu) deniyordu, Maykop sözcüğü de Mıyekuape'nin başka bir söyleniş biçimidir ve şimdiki Maykop (Mıyekuape) kenti bu yerde kurulmuştur (Ayrıca bk. Aslanguaş Ş'avko, "Mıyequape/Maykop Adının Kökeni, Jineps gazetesi, Haziran 2007, s.5). Maykop adının Türkçe (Tatarca) "May" (yağ)+"kop" (çok) ="Yağı çok, Yağı bol" sözcüklerinin birleşmesinden oluştuğu biçiminde görüşler de vardır (Meretukov K.X., Adıgeyskii toponimiçeskii SLOVAR', Moskva, 1990, s.119). Maykop'a, Adıgece "Mıye" (elma) sözcüğüne dayanılarak, "Elma Vadisi" diyenler de vardır.
Maykop'ta ya da 4.500 yıl öncesine ait taş ve altından yapılma buluntularla 3.300 yıl öncesine ait Maykop Yazılı Taşı bulunmuştur. Maykop Taşı üzerindeki bir krokiye göre en az 3.300 yıl önce şimdiki Maykop kenti yerinde eski bir Adıge (Meot) kentinin bulunduğu anlaşılmakta, ayrıca Meotlara ait bir eski kale de bulunmaktadır. Çevrede kazılmamış çok sayıda höyük (kurgan) vardır.
2014 Kış Olimpiyatları'nın tarihsel bir Adıge toprağı olan Soçi'de (Saçe; Шъачэ) yapılacak olması, Maykop'un ve AC'nin güneyindeki Soçi'ye bitişik turistik Maykop (Mıyequape) rayonunun önemini de büyütmüştür. Soçi'ye en yakın ve hemen her günü güneşli olan ve sis görülmeyen tek havalimanı Maykop'unkidir. Bunun için Maykop havalimanının büyütülmesine ve Maykop rayonu dağ yolları ve turistik tesislerinin 2014 yılına değin tamamlanmasına çalışılmaktadır (bk. Nefiset Hut, Leğo-Naqe [Lago-Naki] Yaylalarının Gerçek Sahibi Kimdir?, Jineps gazetesi, sayı 21,s.10; ayrıca tıklayın-Adigey, ekonomi bölümü.Ancak koruma altındaki ormanlardan geçirilerek Karadeniz kıyısına, Tığemıps'a (Rusça:Дагомыс) uzatılması planlanan otoyol yapımı UNESCO tarafından durdurulmuş durumdadır.
Maykop'ta AC Devlet Parlamentosu-Khase, AC Hükûmeti/Bakanlar Kurulu, AC devlet kurumları, Adıgece gazete ve yayınlar, tiyatrolar, folklor ekipleri, Adıge radyo-televizyon kurumu, vb de vardır. Nüfusu Rus ve Adigelerden oluşmaktadır. Kentte Ermeni, Tatar, Ukraynalı, Türk (Ahıskalı), gibi azınlıklar da yaşamaktadır. Kentte, ayrıca Türkiye'den gidip yerleşmiş küçük bir Çerkes (Adıge) grubu ile yüksek okullarda okuyan Türk öğrenciler de bulunmaktadır.
Wikimedia Commons'ta Maykop ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Maykop Rusca Majko p Adigece Myekuape Miekuape Rusya icindeki Adigey Cumhuriyeti nin AC baskentidir Nufusu 154 740 tir 2010 itibariyla 2002 nufus sayimina gore kent nufusunun 113 1 bini Rus 72 59 26 1 bini Adige 16 65 kokenlidir ayrica Ermeni 2 99 Ukraynali 2 52 ve diger azinliklardan Tatar Rum vb kisiler de vardir Maykop Belaya Irmaginin dogu sag yakasinda yer alir Denizden 220 metre yukseklikte olup 282 2 km karelik bir alan uzerinde yayilmistir 18 Mayis 1857 de bir Rus askeri kalesi olarak kuruldu ve 12 Aralik 1870 te de Maykop a kent statusu tanindi Bugun kent kereste parfumeri ve ozellikle gida sanayii acisindan onem tasir Cevresindeki mineral sulari Maykop u bir Kaplica ve Termal Tesisler merkezi haline getirmistir Kent ayrica ve yaninda bircok fakultesiyle onemli bolumu tarih oncesine ve Adige atalarina ait 70 bin degisik ornek yapitin sauget sauget sergilendigi AUM tiyatrolari ve dans ekipleriyle bir Adige sanat kultur egitim saglik ve turizm merkezi konumundadir AUM icin bk Nuriyet Mamiriko Ulusal Tarih Koruma Altinda Uzunyayla Com internet Maykop Miekuape MyekuapeMajko pBayrakArmaUlkeRusyaFederal BolgeGuney BolgesiFedere YapilanmasiAdige CumhuriyetiYuzolcumu Toplam5862 km Nufus Toplam144 249Zaman dilimiUTC 03 00 MZD Yaz YSU UTC 04 00 MZD Resmi site http www admins maykop ru Kuban Irmaginin kolu Belaya Shheguashe Irmaginin saginda guneyden buraya uzanan uzun Miyeko Vadisinin Miyeqo huate Miyeko k ey Myeko huate Myeko k1ej bittigi yerde 18 Mayis 1857 de bir Rus askeri kalesi olarak kurulmustur 1857 oncesinde simdiki Maykop yerinde 5 Miyeko vadisinde de 13 olmak uzere toplam 18 Adige Cerkes koyu bulunuyordu bu koyler Rus askerleri tarafindan soykirim yoluyla yok edilmistir Maykop sozcugu Adigece anlamiyla Miyeqo Miyeko Vadisi pe on bitis yeri vadi agzi anlamindadir tam olarak Miyeko Vadisi Agzi demektir Miyeko Belaya Irmagi boyunda guneydeki Abadzehskaya Abdzehehabl koyu ile kuzeyde simdiki Maykop kenti arasinda bulunan uzun vadiye Adigelerce verilmis olan eski bir addir Vadinin kuzeyde sona erdigi yere de Miyequa pe Maykop Miyeko Vadisi sonu deniyordu Maykop sozcugu de Miyekuape nin baska bir soylenis bicimidir ve simdiki Maykop Miyekuape kenti bu yerde kurulmustur Ayrica bk Aslanguas S avko Miyequape Maykop Adinin Kokeni Jineps gazetesi Haziran 2007 s 5 Maykop adinin Turkce Tatarca May yag kop cok Yagi cok Yagi bol sozcuklerinin birlesmesinden olustugu biciminde gorusler de vardir Meretukov K X Adigeyskii toponimiceskii SLOVAR Moskva 1990 s 119 Maykop a Adigece Miye elma sozcugune dayanilarak Elma Vadisi diyenler de vardir Maykop ta ya da 4 500 yil oncesine ait tas ve altindan yapilma buluntularla 3 300 yil oncesine ait Maykop Yazili Tasi bulunmustur Maykop Tasi uzerindeki bir krokiye gore en az 3 300 yil once simdiki Maykop kenti yerinde eski bir Adige Meot kentinin bulundugu anlasilmakta ayrica Meotlara ait bir eski kale de bulunmaktadir Cevrede kazilmamis cok sayida hoyuk kurgan vardir 2014 Kis Olimpiyatlari nin tarihsel bir Adige topragi olan Soci de Sace Shache yapilacak olmasi Maykop un ve AC nin guneyindeki Soci ye bitisik turistik Maykop Miyequape rayonunun onemini de buyutmustur Soci ye en yakin ve hemen her gunu gunesli olan ve sis gorulmeyen tek havalimani Maykop unkidir Bunun icin Maykop havalimaninin buyutulmesine ve Maykop rayonu dag yollari ve turistik tesislerinin 2014 yilina degin tamamlanmasina calisilmaktadir bk Nefiset Hut Lego Naqe Lago Naki Yaylalarinin Gercek Sahibi Kimdir Jineps gazetesi sayi 21 s 10 ayrica tiklayin Adigey ekonomi bolumu Ancak koruma altindaki ormanlardan gecirilerek Karadeniz kiyisina Tigemips a Rusca Dagomys uzatilmasi planlanan otoyol yapimi UNESCO tarafindan durdurulmus durumdadir Maykop ta AC Devlet Parlamentosu Khase AC Hukumeti Bakanlar Kurulu AC devlet kurumlari Adigece gazete ve yayinlar tiyatrolar folklor ekipleri Adige radyo televizyon kurumu vb de vardir Nufusu Rus ve Adigelerden olusmaktadir Kentte Ermeni Tatar Ukraynali Turk Ahiskali gibi azinliklar da yasamaktadir Kentte ayrica Turkiye den gidip yerlesmis kucuk bir Cerkes Adige grubu ile yuksek okullarda okuyan Turk ogrenciler de bulunmaktadir Wikimedia Commons ta Maykop ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir