Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Jeofizik, yerfiziği olarak da bilinir, fiziğin temel ilkelerinden yararlanılarak, hidrosferi ve atmosferi de içerecek biçimde Dünya'nın araştırılmasını konu edinen yer bilimleri dalı. Jeofizik tarihi insanoğlunun bilimsel merakını giderme ile ilişkili "kuramsal" problemlerle ve yerin doğal kaynaklarından yarar sağlama ile yer kaynaklı afetlerle ilişkili "pratik" problemlerle ilişkili olarak gelişmiştir.
Jeofizik, Yerküre ve onun etrafındaki uzay çevresinin fiziksel özellikleri ve fiziksel süreçleri ile bunların analizi için nicel yöntemlerin kullanımı ile ilişkili doğa bilimidir. Jeofizik terimi ile bazen sadece katı Yerküre uygulamaları kastedilir: Yerküre’nin biçimi, onun gravite ve manyetik alanı, iç yapısı ve bileşimi, dinamiği ve levha tektoniğinde bunların yüzeydeki dışavurumu, magmaların üretimi, volkanizma ve kayaç oluşumu. Ancak modern jeofizik organizasyonları daha geniş bir tanımı kullanır ki bunlar; kar ve buzu içerecek biçimde su döngüsü, atmosferin ve okyanusların akışkan dinamiği, iyonosferde ve manyetosferde elektrik ve manyetizma, Güneş-Yer ilişkileri, Ay ve diğer gezegenlerle ilişkili benzer problemleri de kapsamaktadır.
Jeofizik sözcüğünün doğuşu
Jeofizik anlamına gelen Almanca "Geophysik" sözcüğü, bilindiği kadarıyla, ilk olarak 1844'te tarafından kullanılmıştır.
Jeofizik sözcüğü 1834 ile 1880 yılları arasında dönemin çeşitli yazılı eserlerinde görünür. Fröbel tarafından yazıldığı sanılan fakat Meyers Grosses Conversationslexikon adlı eserde anonim bir “Geophysik” maddesi vardır. 1863'te Adolph Muhry (1810-1888) sözcüğü meteoroloji ve klimatoloji ile ilişkili olarak kullanır. 1870'lerde, Georg von Neumayer (1826-1909) sözcüğü okyanusları içerecek şekilde ve Ferdinand von Richthofen (1833-1905) katı Yerküre'yi içerecek şekilde kullanır. İngilizcede, İtalyancada ve büyük olasılıkla diğer dillerde ilişkili terimler vardır. Herschel "terrestrial physics" sözcüğünü kullanır (Herschel, 1840). Angelo Secchi (1818-1878), Ernesto Sergent ve Francesco Denza (1834-1894) ve diğer İtalyanlar "fisica terrestre" terimini tercih ederler. Secchi (1879) ve Sergent (1868) öğrencileri için "physical terrestrial" konuları sunarlar. Denza (1882) özel olarak meteorolojiyi yer fiziğinin (terrestrial physics) bir bölümü olarak tartışır. Türkçede "Arzi Fiziki" sözcüğü jeofizik sözcüğünün karşılığı olarak ilk olarak "Arzi Fiziki Kandilli Rasathanesi" olarak 1920'lerde görünür.
Jeofizik dalları
Türkiye'deki üniversitelerde Uygulamalı Jeofizik, Yerfiziği ve Sismoloji Ana Bilim Dallarında eğitim yapılmaktadır. Son yıllarda özellikle zemin etütlerinde, petrol, doğal gaz ve jeotermal aramacılığında jeofiziğin kullanım alanları her geçen gün artmaktadır.
- Sismoloji (Depremlerin büyüklük ve şiddetlerinin belirlenmesi ve elastik dalga kuramı)
- Gravite ve jeodezi (Yer'in gravite alanı ve Yer'in biçimi ve boyutu)
- Atmosfer bilimleri; ki izleyen alanları kapsar: Atmosfer Elektriği ve Yer Manyetik Alanı (İyonosfer, Van Allen Kuşağı, Tellürik Akımlar vb. içerecek biçimde) Meteoroloji ve Klimatoloji, Her ikisi de iklim çalışmalarını kapsar. Aeronomi, atmosferin fiziksel ve kimyasal yapısı.
- Jeotermik ve jeotermal (Yer ısısı, ısı akısı, Volkanoloji ve sıcak noktalar)
- Hidroloji (yer altı ve yüzey suyu, bazen glasiyolojiyi de kapsar)
- Fiziksel oşinografi
- Tektonofizik (Yerküre'deki jeolojik süreçler)
- Jeodinamik (Yer içinin Dinamik İncelenmesi)
- Arama ve mühendislik jeofiziği
- Jeofizik Mühendisliği
- Glasiyoloji/Buzul bilimi
- Petrofizik / Kaya fiziği
- Uygulamalı jeofizik
- Mineral fiziği
- Arkeojeofizik (Arkeoloji jeofiziği)
Uygulama alanları
- Levha tektoniği ve deprem araştırmaları
- Sismik yöntemlerle karada ve denizde jeolojik yapıların araştırılması
- Jeolojik zamanlardaki yer manyetik alanının belirlenmesi
- Yer altı kaynaklarının araştırılması
- Çevre jeofiziği
- Arkeolojik araştırmalar
- Atmosfer ve uzay araştırmaları
- Termal alan araştırmaları
- Geoteknik / Zemin araştırmaları
Kullanılan başlıca yöntemler
Yer altı yapılarının çekim özelliğini inceler. Yer çekimi ivmesinin dünyanın her noktasında farklı olmasından yararlanarak yer içini modeller.
Yer altı yapılarının manyetik özelliklerini inceler. Özellikle metalik cevherlerin bulunmasında, arkeojeofizik ve tektonik araştırmalarda sıklıkla kullanılmaktadır.
Depremlerin özelliklerini ve yerin derinliklerini inceler.
Yer altı yapılarının sismik hız değişimlerini inceler.
- Yer Radarı (Ground Penetrating Radar-GPR)
Özellikle yer yüzeyine yakın derinliklerde bulunan, ortamın geneline göre farklı fiziksel özellikler gösteren alanların belirlenmesinde kullanılır. Temelde kullanılan cihaz, bir verici (Transmitter) ve bir alıcı (Receiver) antenle kayıtçıdan oluşur. Yer içine gönderilen yüksek frekanslı dalgaların yansıma ve kırılmalara uğrayarak yer içinden geri dönüşleri kaydedilir. Son olarak elde edilen veriler sismik veri işleme tekniklerine benzer bir teknikle işlenerek yer altının yapısı ortaya çıkarılır. Türkiye'de kullanımı son yıllarda oldukça yaygınlaşan bu yöntemin en önemli avantajı son derece ayrıntılı bilgilere ulaşılabilmesidir. Ancak bir dezavantaj olarak, sadece sığ aramalarda kullanılabilir; çünkü yüksek frekanslar, yer içindeki iletken ortamlarda kolayca atenüasyona uğrayarak derinlere ulaşamazlar.
Yer altı yapılarının elektrik iletkenlik özelliklerini inceler,
Yer altı yapılarının elektrik iletkenlik ve elektomanyetik özelliklerini inceler,
Uzaydaki ve yer yüzündeki manyetik alanın özelliklerini inceler,
Geçmiş dönemlerdeki yer manyetik alanının değişimlerini inceler,
- ve
Yer altının radyoaktif ve ısı özelliklerini inceler,
Sondaj kuyularında yapılan gravite, manyetik, radyometri, elektrik, akustik vb. jeofizik yöntemlerdir.
Atom çekirdeğinin (temel olarak çekirdekte bulunan protonun) manyetik özelliklerinden yararlanarak, yer altının su içeriğini ve hidrolik geçirgenliğini derinliğin fonksiyonu olarak verebilen yeni bir yöntemdir.
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2020.
- ^ Buntebarth, G. (1981) "Zur Entwicklung des Begriffes Geophysik", Abhandlungen der Braunschwiegischen Wissenschaftlichen Gesellschaft 32, 95-109
- ^ Beck, H. (1961) Alexander von Humboldt, 2 Vols (Wiesbaden: Steiner)
- ^ [Anonymous] (1848) &Geophysik', Meyers Grosses Conversationslexikon, 52 Vols (Dresden), Vol. 12, pp. 530ff.
- ^ Kertz, W. (1979) &Die Entwicklung der Geophysik zur eigenstaKndigen Wissenschaft', Mitteilungen der Gauss-Gesellschaft, No. 16, 41-54.
- ^ Buntebarth, G. (1981) Zur Entwicklung des Begri!es Geophysik', Abhandlungen der Braunschwiegischen Wissenschaftlichen Gesellschaft 32, 95-109
- ^ Özçep, F., Orbay, N., (2002). Jeofizik ve Tarihsel Gelişimi, İstanbul Universitesi yayınları, Yayın No:4347, 446 Sayfa, İstanbul
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Jeofizik yerfizigi olarak da bilinir fizigin temel ilkelerinden yararlanilarak hidrosferi ve atmosferi de icerecek bicimde Dunya nin arastirilmasini konu edinen yer bilimleri dali Jeofizik tarihi insanoglunun bilimsel merakini giderme ile iliskili kuramsal problemlerle ve yerin dogal kaynaklarindan yarar saglama ile yer kaynakli afetlerle iliskili pratik problemlerle iliskili olarak gelismistir Jeofizik Yerkure ve onun etrafindaki uzay cevresinin fiziksel ozellikleri ve fiziksel surecleri ile bunlarin analizi icin nicel yontemlerin kullanimi ile iliskili doga bilimidir Jeofizik terimi ile bazen sadece kati Yerkure uygulamalari kastedilir Yerkure nin bicimi onun gravite ve manyetik alani ic yapisi ve bilesimi dinamigi ve levha tektoniginde bunlarin yuzeydeki disavurumu magmalarin uretimi volkanizma ve kayac olusumu Ancak modern jeofizik organizasyonlari daha genis bir tanimi kullanir ki bunlar kar ve buzu icerecek bicimde su dongusu atmosferin ve okyanuslarin akiskan dinamigi iyonosferde ve manyetosferde elektrik ve manyetizma Gunes Yer iliskileri Ay ve diger gezegenlerle iliskili benzer problemleri de kapsamaktadir Jeofizik sozcugunun dogusuJeofizik anlamina gelen Almanca Geophysik sozcugu bilindigi kadariyla ilk olarak 1844 te tarafindan kullanilmistir Jeofizik sozcugu 1834 ile 1880 yillari arasinda donemin cesitli yazili eserlerinde gorunur Frobel tarafindan yazildigi sanilan fakat Meyers Grosses Conversationslexikon adli eserde anonim bir Geophysik maddesi vardir 1863 te Adolph Muhry 1810 1888 sozcugu meteoroloji ve klimatoloji ile iliskili olarak kullanir 1870 lerde Georg von Neumayer 1826 1909 sozcugu okyanuslari icerecek sekilde ve Ferdinand von Richthofen 1833 1905 kati Yerkure yi icerecek sekilde kullanir Ingilizcede Italyancada ve buyuk olasilikla diger dillerde iliskili terimler vardir Herschel terrestrial physics sozcugunu kullanir Herschel 1840 Angelo Secchi 1818 1878 Ernesto Sergent ve Francesco Denza 1834 1894 ve diger Italyanlar fisica terrestre terimini tercih ederler Secchi 1879 ve Sergent 1868 ogrencileri icin physical terrestrial konulari sunarlar Denza 1882 ozel olarak meteorolojiyi yer fiziginin terrestrial physics bir bolumu olarak tartisir Turkcede Arzi Fiziki sozcugu jeofizik sozcugunun karsiligi olarak ilk olarak Arzi Fiziki Kandilli Rasathanesi olarak 1920 lerde gorunur Jeofizik dallariTurkiye deki universitelerde Uygulamali Jeofizik Yerfizigi ve Sismoloji Ana Bilim Dallarinda egitim yapilmaktadir Son yillarda ozellikle zemin etutlerinde petrol dogal gaz ve jeotermal aramaciliginda jeofizigin kullanim alanlari her gecen gun artmaktadir Sismoloji Depremlerin buyukluk ve siddetlerinin belirlenmesi ve elastik dalga kurami Gravite ve jeodezi Yer in gravite alani ve Yer in bicimi ve boyutu Atmosfer bilimleri ki izleyen alanlari kapsar Atmosfer Elektrigi ve Yer Manyetik Alani Iyonosfer Van Allen Kusagi Tellurik Akimlar vb icerecek bicimde Meteoroloji ve Klimatoloji Her ikisi de iklim calismalarini kapsar Aeronomi atmosferin fiziksel ve kimyasal yapisi Jeotermik ve jeotermal Yer isisi isi akisi Volkanoloji ve sicak noktalar Hidroloji yer alti ve yuzey suyu bazen glasiyolojiyi de kapsar Fiziksel osinografi Tektonofizik Yerkure deki jeolojik surecler Jeodinamik Yer icinin Dinamik Incelenmesi Arama ve muhendislik jeofizigi Jeofizik Muhendisligi Glasiyoloji Buzul bilimi Petrofizik Kaya fizigi Uygulamali jeofizik Mineral fizigi Arkeojeofizik Arkeoloji jeofizigi Uygulama alanlariLevha tektonigi ve deprem arastirmalari Sismik yontemlerle karada ve denizde jeolojik yapilarin arastirilmasi Jeolojik zamanlardaki yer manyetik alaninin belirlenmesi Yer alti kaynaklarinin arastirilmasi Cevre jeofizigi Arkeolojik arastirmalar Atmosfer ve uzay arastirmalari Termal alan arastirmalari Geoteknik Zemin arastirmalariKullanilan baslica yontemlerYer alti yapilarinin cekim ozelligini inceler Yer cekimi ivmesinin dunyanin her noktasinda farkli olmasindan yararlanarak yer icini modeller Manyetik Yer alti yapilarinin manyetik ozelliklerini inceler Ozellikle metalik cevherlerin bulunmasinda arkeojeofizik ve tektonik arastirmalarda siklikla kullanilmaktadir Sismoloji Depremlerin ozelliklerini ve yerin derinliklerini inceler Sismik Yer alti yapilarinin sismik hiz degisimlerini inceler Yer Radari Ground Penetrating Radar GPR Ozellikle yer yuzeyine yakin derinliklerde bulunan ortamin geneline gore farkli fiziksel ozellikler gosteren alanlarin belirlenmesinde kullanilir Temelde kullanilan cihaz bir verici Transmitter ve bir alici Receiver antenle kayitcidan olusur Yer icine gonderilen yuksek frekansli dalgalarin yansima ve kirilmalara ugrayarak yer icinden geri donusleri kaydedilir Son olarak elde edilen veriler sismik veri isleme tekniklerine benzer bir teknikle islenerek yer altinin yapisi ortaya cikarilir Turkiye de kullanimi son yillarda oldukca yayginlasan bu yontemin en onemli avantaji son derece ayrintili bilgilere ulasilabilmesidir Ancak bir dezavantaj olarak sadece sig aramalarda kullanilabilir cunku yuksek frekanslar yer icindeki iletken ortamlarda kolayca atenuasyona ugrayarak derinlere ulasamazlar Elektrik Yer alti yapilarinin elektrik iletkenlik ozelliklerini inceler Elektromanyetik Yer alti yapilarinin elektrik iletkenlik ve elektomanyetik ozelliklerini inceler Jeomanyetizma Uzaydaki ve yer yuzundeki manyetik alanin ozelliklerini inceler Paleomanyetizma Gecmis donemlerdeki yer manyetik alaninin degisimlerini inceler ve Yer altinin radyoaktif ve isi ozelliklerini inceler Sondaj kuyularinda yapilan gravite manyetik radyometri elektrik akustik vb jeofizik yontemlerdir Atom cekirdeginin temel olarak cekirdekte bulunan protonun manyetik ozelliklerinden yararlanarak yer altinin su icerigini ve hidrolik gecirgenligini derinligin fonksiyonu olarak verebilen yeni bir yontemdir Kaynakca Arsivlenmis kopya 19 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Ocak 2020 Buntebarth G 1981 Zur Entwicklung des Begriffes Geophysik Abhandlungen der Braunschwiegischen Wissenschaftlichen Gesellschaft 32 95 109 Beck H 1961 Alexander von Humboldt 2 Vols Wiesbaden Steiner Anonymous 1848 amp Geophysik Meyers Grosses Conversationslexikon 52 Vols Dresden Vol 12 pp 530ff Kertz W 1979 amp Die Entwicklung der Geophysik zur eigenstaKndigen Wissenschaft Mitteilungen der Gauss Gesellschaft No 16 41 54 Buntebarth G 1981 Zur Entwicklung des Begri es Geophysik Abhandlungen der Braunschwiegischen Wissenschaftlichen Gesellschaft 32 95 109 Ozcep F Orbay N 2002 Jeofizik ve Tarihsel Gelisimi Istanbul Universitesi yayinlari Yayin No 4347 446 Sayfa Istanbul