Pêro da Covilha (y. 1460 – 1526 sonrası), kimi zaman Pero de Covilhăo diye yazılır, Portekizli bir diplomat ve kaşifti.
Pêro da Covilhã | |
---|---|
Keşifler Anıtı'ndaki Pero da Covilhã büstü, Lizbon, Portekiz | |
Doğum | y. 1460 Covilhã, Portekiz Krallığı |
Ölüm | 1526 sonrası Etiyopya |
Milliyet | Portekizli |
Meslek | Kaşif, ajan, diplomat |
Tanınma nedeni | Yakın Doğu ve Afrika ile Asya'ya komşu bölgelerdeki keşifler |
Kendisi Covilha, Beira'nın yerlisiydi. Hayatının ilk yıllarında Kastilya'ya gitmiş ve Medine Sidonia'nın 2. Dükü Enrique de Guzmán'ın kardeşi Don Juan de Guzmán'ın hizmetine girmişti. Daha sonra Kastilya ile Portekiz arasında savaş çıkınca kendi ülkesine döndü ve kendisini önce damat, sonra da bey olarak Portekiz Kralı V. Afonso'ya ve halefi Portekiz Kralı II. Joao'ya bağladı. 1487'de karadan yaptığı keşif gezisi Hindistan'a doğru yola çıktı, Hintliler ve Araplarla ticaret fırsatlarını araştırdı ve sonunda Etiyopya'da sona erdi. Portekiz'in küresel coğrafya ve ticaret yolları konusunda dünyanın en bilgili merkezi haline gelmesiyle, ayrıntılı raporu Lizbon'da heyecanla okundu.
Doğu Misyonu
Covilhã alt sınıftan bir maceracıydı ama usta bir kılıç ustası ve Portekiz Tacının sadık hizmetkarıydı. Arapça ve Kastilya dillerindeki akıcılığı, İspanya'da gizli operasyonlar gerçekleştirmesi yanı sıra Portekiz Kralı II. Joao adına Fas'ta gizli görüşmelerde bulunmasına olanak tanıdı. Bu başarılı atılımlar; Kral'ı, Yakın Doğu ve Asya ile Afrika'nın komşu bölgelerinde tarçın ve diğer baharatların nerede bulunabileceğini öğrenmenin yanında Efsanevi Prester John'un ülkesini karadan keşfetmek gibi özel bir görevle birlikte Covilhã ve Afonso de Paiva'yı bir keşif misyonu üstlenmek için göndermeye teşvik etti. Bartolomeu Dias aynı zamanda Prester'ın ülkesini, Afrika kıtasının ucunu ve Hindistan'a giden okyanus yolunu bulmak için deniz yoluyla yola çıktı.
Sefer 7 Mayıs 1487'de Santarém'de başladı. Covilha ve Paiva, Portekiz hükûmetine Kristof Kolomb'un önerilerini reddetmesini tavsiye eden komisyonun önde gelen üyeleri olan Tangiers Piskoposu ve iki Yahudi matematikçi Rodrigo ve Moisés tarafından bilgilendirildi. Kaşiflere "dünyanın tüm ülkeleri için bir güven mektubu" ve belki Fra Mauro'nun kartografik çalışmalarından alınmış olan Orta Doğu ve Hint Okyanusu'nun bir seyir haritası sunuldu. Santarém'den Barselona yoluyla Napoli'ye gittiler ve burada kambiyo senetleri Cosimo de' Medici'nin oğulları tarafından ödendi. Sonrasında Rodos'a gittiler ve Arap dünyasını dolaşırken kendilerini tüccar olarak gösterebilmek için bir miktar bal satın aldılar. Daha sonra İskenderiye'ye yelken açtılar.
Her iki kaşif de yakalandıkları humma hastalığının ardından Nil'den bir tekneyle Kahire'ye, oradan da bir kervanla çölü geçerek Tur ve Sevakin limanlarına ulaştılar Kızıldeniz'i geçerek Aden'e doğru yelken açtılar ve orada artık muson mevsimi olduğu için ayrıldılar. Covilhão Hindistan'a, Paiva ise Etiyopya'ya gitti. Daha sonraki bir tarihte Kahire'de tekrar buluşmak üzere anlaştılar.
Covilha, Hint Okyanusu üzerinden baharat ticaretinin merkezi Calicut'a giden bir ticaret yelkenlisi yakaladı. 1488'de Goa'daydı ve daha sonra Hint Okyanusu'nun bir başka merkezi olan Basra Körfezi ağzındaki Hürmüz'e doğru kuzeye yelken açtı. Bu keşif, Covilhão'nun deniz yolu rotaları, rüzgarlar, akıntılar, limanlar ve siyaset hakkında bilgi toplamasına ve kaydetmesine olanak tanıdı. Hürmüz'den Afrika'nın doğu kıyısına doğru yelken açtı ve sonunda Hint Okyanusu'nun güneyindeki Arap denizciliğinin en uzak noktası olan Sofala'ya ulaştı. Covilhão, Sofala'da Afrika'yı deniz yoluyla dolaşmanın fizibilitesini ve doğu kıyısında en iyi nasıl seyredileceğini araştırdı. 1491'de Hint Okyanusu'nun ana ticaret yollarını başarıyla keşfederek Kahire'ye döndü.
Kahire'ye döndüğünde Paiva'nın Etiyopya yolunda bir yerde öldüğünü öğrendi. Bu arada, Portekiz Kralı II. Joao, iki Portekizli Yahudiyi göndermişti: Bejalı Haham Abraham ve Lamegolu ayakkabı üreticisi José Sapateiro, Covilha ve Paiva'ya daha fazla talimat içeren mektuplar göndermişti. Kral, her iki adamın da "büyük Kral Prester John'u görmüş ve öğrenmiş" olduktan sonra Lizbon'a dönmesini emretti. Covilha, José Sapateiro aracılığıyla Hindistan ve Afrika seyahatlerinin bir anlatısını ve Calicut'taki tarçın, karabiber ve karanfil ticaretine ilişkin gözlemlerini Hindistan'a giden deniz yolu ile ilgili tavsiyeleriyle birlikte yanıtladı. Portekizlilerin Afrika kıyıları ve Gine denizleri boyunca güneye doğru yelken açmasını tavsiye etti. Doğu okyanusundaki ilk hedefin Madagaskar olduğunu ekledi; bu adadan Calicut'a ulaşılabilir.
Etiyopya
José bu bilgiyle Portekiz'e dönerken Covilhão, Bejalı Abraham'la birlikte Aden ve Hürmüz'ü tekrar ziyaret etti. Daha sonra hahamdan ayrıldı; Arabistan'ın ana limanı olan Cidde'yi ziyaret etti ve (yıllar sonra Francisco Álvares'e söylediği gibi) Mekke ve Medine'ye kadar nüfuz etti. Sonunda Sina Dağı ve Tur üzerinden Kızıldeniz'i geçerek Zeyla'ya ulaştı ve burada Rahip John'un (Etiyopya) sarayına doğru iç kesimlere ilerledi.
Burada İmparator Eskender tarafından onurlu bir şekilde karşılandı; Ona topraklar ve lordluklar bahşedildi, ancak Eskender ona gitme izni vermeyi reddetti ve halefleri Covilhå'ya izin vermekten kaçındı. James Bruce'a göre Covilhão, Portekiz'deki kralla yazışmalarını sürdürdü ve Etiyopya'yı "çok kalabalık, hem güçlü hem de zengin şehirlerle dolu" olarak tanımladı.
1507'de, Sokotra yoluyla Etiyopya'ya ulaşan Tristão da Cunha tarafından gönderilen rahip João Gomes ona katıldı. Etiyopya büyükelçisi Mateus ve misyoner Francisco Álvares'i de içeren Rodrigo de Lima yönetimindeki Portekiz büyükelçiliği 1520'de Etiyopya'ya girdiğinde Covilhå, yurttaşlarını görünce sevinçten ağladı. O zamanlar Portekiz'i terk edeli kırk yıl, Etiyopya'da devlet tutsağı olmasının üzerinden ise otuz yılı aşkın bir süre geçmişti. Onu iyi tanıdığını ve hem günah çıkarırken hem de bunun dışında yaşam öyküsünü dinlediğini iddia eden Álvares, sanki her şey önündeymiş gibi canlı betimleme gücünü ve Hristiyanların, Müslümanların ve Yahudi olmayanların konuştuğu tüm diller hakkındaki olağanüstü bilgisini övüyor. Tercüman olarak hizmetleri Rodrigo de Lima'nın büyükelçiliği için değerliydi. Covilhão'ya iyi davranıldı ancak yaşamının geri kalanında ülkeyi terk etmesine izin verilmedi.
Miras
Covilha'nın Orta Çağ dünyasındaki kapsamlı seyahatleri, onun günümüzün İspanya, Fas, İtalya, Yunanistan, Mısır, Sudan, Yemen, Suudi Arabistan, Hindistan, Mozambik, İran, Eritre ve Etiyopya ülkelerini ziyaret etmesini sağladı. Bu yolculuklar, Bartolomeu Dias'ın denizcilik başarılarıyla birlikte, sonraki Portekiz seferlerinin önünü açmada etkili oldu ki, en önemlisi Portekiz'in 1497'de Vasco da Gama tarafından Hindistan'a giden deniz yolunu keşfetmesiydi.
Covilha'nın Etiyopya'ya gelişi aynı zamanda Portekiz-Etiyopya ilişkilerinin de başlangıcı oldu ve bu, Portekizlilerin 1541 Etiyopya-Adal Savaşı'nda Habeşistan'ın işlerine doğrudan müdahale etmesi için resmi davetle sonuçlandı. Portekiz'in Etiyopya'daki sürekli varlığı, Cizvit misyonerlerinin de ülkeye akınına yol açtı, yine de bunların nüfusu Katolikliğe dönüştürmedeki başarıları karışıktı. Cizvitler, Fremona kentindeki üslerinden Etiyopya İmparatorları Za Dengel ve I. Susenyos'u 17. yüzyılda dinlerine döndürmeyi başardılar ancak bu, Katolik yönetimine karşı bir dizi yıkıcı isyan ve başkaldırıyla sonuçlandı. I. Susenyos'un 1631'de oğlu Fasilides lehine tahttan çekilmesinin ardından Cizvitler ülkeden kovuldu ve bu da Etiyopya ile Avrupa arasında birkaç yüzyıl boyunca çok az temasın olmasına veya hiç temas olmamasına neden oldu.
Kaynakça
- ^ "Pêro da Covilhã". Infopédia. Porto: . 30 Nisan 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Nisan 2024.
- ^ a b c d e f g "1911 Encyclopædia Britannica/Covilham, Pero - Wikisource, the free online library". en.wikisource.org (İngilizce). 2 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2024.
- ^ L.S. Stavrianos, The World since 1500: a Global history (1966) pp 92-93
- ^ a b Crowley, Roger (2015). Conquerors: How Portugal Forged the First Global Empire. New York: Random House. s. 17. ISBN .
- ^ Newitt, M. (2004). A history of Portuguese overseas expansion, 1400–1668. Londra: Routledge. s. 50. ISBN .
- ^ Bruce, J. (1790). Travels to discover the source of the Nile. Londra: G. G. J. and J. Robinson. s. 135. OCLC 777936365.
- ^ Crowley, Roger (2015). Conquerors: How Portugal Forged the First Global Empire. New York: Random House. p. 24
- ^ Bruce, Travels, vol. 3, p. 135
- ^ Andreu Martínez d'Alòs-Moner, "Conquistadores, Mercenaries, and Missionaries: The Failed Portuguese Dominion of the Red Sea", Northeast African Studies, Vol. 12, No. 1 (2012), p. 1-28.
- Bu makale kamu malı olmuş bir yayından alınan metin içerir: Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Covilham, Pero". Encyclopædia Britannica. Vol. 7 (11th ed.). Cambridge University Press. pp. 344–345.
Konuyla ilgili yayınlar
- Francisco Alvarez, "Chapter CIV: How Pero de Covilham, a Portuguese, is in the country of the Prester, and how came here, and why he was sent", The Prester John of the Indies (Cambridge, Hakluyt Society, 1961), pp. 369–376.
- Diffie, Bailey W.; Winius, George D. (1978). Foundations of the Portuguese empire, 1415-1580. Minneapolis: University of Minnesota Press. ISBN .
- Howgego, Raymond John, (Ed.) (2003). "Pêro da Covilhao". Encyclopedia of Exploration to 1800. Hordern House. ISBN .
Dış bağlantılar
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Pero da Covilha y 1460 1526 sonrasi kimi zaman Pero de Covilhăo diye yazilir Portekizli bir diplomat ve kasifti Pero da CovilhaKesifler Aniti ndaki Pero da Covilha bustu Lizbon PortekizDogumy 1460 Covilha Portekiz KralligiOlum1526 sonrasi EtiyopyaMilliyetPortekizliMeslekKasif ajan diplomatTaninma nedeniYakin Dogu ve Afrika ile Asya ya komsu bolgelerdeki kesifler Kendisi Covilha Beira nin yerlisiydi Hayatinin ilk yillarinda Kastilya ya gitmis ve Medine Sidonia nin 2 Duku Enrique de Guzman in kardesi Don Juan de Guzman in hizmetine girmisti Daha sonra Kastilya ile Portekiz arasinda savas cikinca kendi ulkesine dondu ve kendisini once damat sonra da bey olarak Portekiz Krali V Afonso ya ve halefi Portekiz Krali II Joao ya bagladi 1487 de karadan yaptigi kesif gezisi Hindistan a dogru yola cikti Hintliler ve Araplarla ticaret firsatlarini arastirdi ve sonunda Etiyopya da sona erdi Portekiz in kuresel cografya ve ticaret yollari konusunda dunyanin en bilgili merkezi haline gelmesiyle ayrintili raporu Lizbon da heyecanla okundu Dogu Misyonu 2 Covilha nin Hindistan yolculugu 1489 nin Etiyopya yolculugu 1490 Da Gama nin Hindistan seferi 1497 Covilha alt siniftan bir maceraciydi ama usta bir kilic ustasi ve Portekiz Tacinin sadik hizmetkariydi Arapca ve Kastilya dillerindeki akiciligi Ispanya da gizli operasyonlar gerceklestirmesi yani sira Portekiz Krali II Joao adina Fas ta gizli gorusmelerde bulunmasina olanak tanidi Bu basarili atilimlar Kral i Yakin Dogu ve Asya ile Afrika nin komsu bolgelerinde tarcin ve diger baharatlarin nerede bulunabilecegini ogrenmenin yaninda Efsanevi Prester John un ulkesini karadan kesfetmek gibi ozel bir gorevle birlikte Covilha ve Afonso de Paiva yi bir kesif misyonu ustlenmek icin gondermeye tesvik etti Bartolomeu Dias ayni zamanda Prester in ulkesini Afrika kitasinin ucunu ve Hindistan a giden okyanus yolunu bulmak icin deniz yoluyla yola cikti Sefer 7 Mayis 1487 de Santarem de basladi Covilha ve Paiva Portekiz hukumetine Kristof Kolomb un onerilerini reddetmesini tavsiye eden komisyonun onde gelen uyeleri olan Tangiers Piskoposu ve iki Yahudi matematikci Rodrigo ve Moises tarafindan bilgilendirildi Kasiflere dunyanin tum ulkeleri icin bir guven mektubu ve belki Fra Mauro nun kartografik calismalarindan alinmis olan Orta Dogu ve Hint Okyanusu nun bir seyir haritasi sunuldu Santarem den Barselona yoluyla Napoli ye gittiler ve burada kambiyo senetleri Cosimo de Medici nin ogullari tarafindan odendi Sonrasinda Rodos a gittiler ve Arap dunyasini dolasirken kendilerini tuccar olarak gosterebilmek icin bir miktar bal satin aldilar Daha sonra Iskenderiye ye yelken actilar Her iki kasif de yakalandiklari humma hastaliginin ardindan Nil den bir tekneyle Kahire ye oradan da bir kervanla colu gecerek Tur ve Sevakin limanlarina ulastilar Kizildeniz i gecerek Aden e dogru yelken actilar ve orada artik muson mevsimi oldugu icin ayrildilar Covilhao Hindistan a Paiva ise Etiyopya ya gitti Daha sonraki bir tarihte Kahire de tekrar bulusmak uzere anlastilar Covilha Hint Okyanusu uzerinden baharat ticaretinin merkezi Calicut a giden bir ticaret yelkenlisi yakaladi 1488 de Goa daydi ve daha sonra Hint Okyanusu nun bir baska merkezi olan Basra Korfezi agzindaki Hurmuz e dogru kuzeye yelken acti Bu kesif Covilhao nun deniz yolu rotalari ruzgarlar akintilar limanlar ve siyaset hakkinda bilgi toplamasina ve kaydetmesine olanak tanidi Hurmuz den Afrika nin dogu kiyisina dogru yelken acti ve sonunda Hint Okyanusu nun guneyindeki Arap denizciliginin en uzak noktasi olan Sofala ya ulasti Covilhao Sofala da Afrika yi deniz yoluyla dolasmanin fizibilitesini ve dogu kiyisinda en iyi nasil seyredilecegini arastirdi 1491 de Hint Okyanusu nun ana ticaret yollarini basariyla kesfederek Kahire ye dondu Kahire ye dondugunde Paiva nin Etiyopya yolunda bir yerde oldugunu ogrendi Bu arada Portekiz Krali II Joao iki Portekizli Yahudiyi gondermisti Bejali Haham Abraham ve Lamegolu ayakkabi ureticisi Jose Sapateiro Covilha ve Paiva ya daha fazla talimat iceren mektuplar gondermisti Kral her iki adamin da buyuk Kral Prester John u gormus ve ogrenmis olduktan sonra Lizbon a donmesini emretti Covilha Jose Sapateiro araciligiyla Hindistan ve Afrika seyahatlerinin bir anlatisini ve Calicut taki tarcin karabiber ve karanfil ticaretine iliskin gozlemlerini Hindistan a giden deniz yolu ile ilgili tavsiyeleriyle birlikte yanitladi Portekizlilerin Afrika kiyilari ve Gine denizleri boyunca guneye dogru yelken acmasini tavsiye etti Dogu okyanusundaki ilk hedefin Madagaskar oldugunu ekledi bu adadan Calicut a ulasilabilir EtiyopyaJose bu bilgiyle Portekiz e donerken Covilhao Bejali Abraham la birlikte Aden ve Hurmuz u tekrar ziyaret etti Daha sonra hahamdan ayrildi Arabistan in ana limani olan Cidde yi ziyaret etti ve yillar sonra Francisco Alvares e soyledigi gibi Mekke ve Medine ye kadar nufuz etti Sonunda Sina Dagi ve Tur uzerinden Kizildeniz i gecerek Zeyla ya ulasti ve burada Rahip John un Etiyopya sarayina dogru ic kesimlere ilerledi Burada Imparator Eskender tarafindan onurlu bir sekilde karsilandi Ona topraklar ve lordluklar bahsedildi ancak Eskender ona gitme izni vermeyi reddetti ve halefleri Covilha ya izin vermekten kacindi James Bruce a gore Covilhao Portekiz deki kralla yazismalarini surdurdu ve Etiyopya yi cok kalabalik hem guclu hem de zengin sehirlerle dolu olarak tanimladi 1507 de Sokotra yoluyla Etiyopya ya ulasan Tristao da Cunha tarafindan gonderilen rahip Joao Gomes ona katildi Etiyopya buyukelcisi Mateus ve misyoner Francisco Alvares i de iceren Rodrigo de Lima yonetimindeki Portekiz buyukelciligi 1520 de Etiyopya ya girdiginde Covilha yurttaslarini gorunce sevincten agladi O zamanlar Portekiz i terk edeli kirk yil Etiyopya da devlet tutsagi olmasinin uzerinden ise otuz yili askin bir sure gecmisti Onu iyi tanidigini ve hem gunah cikarirken hem de bunun disinda yasam oykusunu dinledigini iddia eden Alvares sanki her sey onundeymis gibi canli betimleme gucunu ve Hristiyanlarin Muslumanlarin ve Yahudi olmayanlarin konustugu tum diller hakkindaki olaganustu bilgisini ovuyor Tercuman olarak hizmetleri Rodrigo de Lima nin buyukelciligi icin degerliydi Covilhao ya iyi davranildi ancak yasaminin geri kalaninda ulkeyi terk etmesine izin verilmedi MirasCovilha nin Orta Cag dunyasindaki kapsamli seyahatleri onun gunumuzun Ispanya Fas Italya Yunanistan Misir Sudan Yemen Suudi Arabistan Hindistan Mozambik Iran Eritre ve Etiyopya ulkelerini ziyaret etmesini sagladi Bu yolculuklar Bartolomeu Dias in denizcilik basarilariyla birlikte sonraki Portekiz seferlerinin onunu acmada etkili oldu ki en onemlisi Portekiz in 1497 de Vasco da Gama tarafindan Hindistan a giden deniz yolunu kesfetmesiydi Covilha nin Etiyopya ya gelisi ayni zamanda Portekiz Etiyopya iliskilerinin de baslangici oldu ve bu Portekizlilerin 1541 Etiyopya Adal Savasi nda Habesistan in islerine dogrudan mudahale etmesi icin resmi davetle sonuclandi Portekiz in Etiyopya daki surekli varligi Cizvit misyonerlerinin de ulkeye akinina yol acti yine de bunlarin nufusu Katoliklige donusturmedeki basarilari karisikti Cizvitler Fremona kentindeki uslerinden Etiyopya Imparatorlari Za Dengel ve I Susenyos u 17 yuzyilda dinlerine dondurmeyi basardilar ancak bu Katolik yonetimine karsi bir dizi yikici isyan ve baskaldiriyla sonuclandi I Susenyos un 1631 de oglu Fasilides lehine tahttan cekilmesinin ardindan Cizvitler ulkeden kovuldu ve bu da Etiyopya ile Avrupa arasinda birkac yuzyil boyunca cok az temasin olmasina veya hic temas olmamasina neden oldu Kaynakca Pero da Covilha Infopedia Porto 30 Nisan 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Nisan 2024 a b c d e f g 1911 Encyclopaedia Britannica Covilham Pero Wikisource the free online library en wikisource org Ingilizce 2 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Nisan 2024 L S Stavrianos The World since 1500 a Global history 1966 pp 92 93 a b Crowley Roger 2015 Conquerors How Portugal Forged the First Global Empire New York Random House s 17 ISBN 9780812994001 Newitt M 2004 A history of Portuguese overseas expansion 1400 1668 Londra Routledge s 50 ISBN 9781134553044 Bruce J 1790 Travels to discover the source of the Nile Londra G G J and J Robinson s 135 OCLC 777936365 Crowley Roger 2015 Conquerors How Portugal Forged the First Global Empire New York Random House p 24 Bruce Travels vol 3 p 135 Andreu Martinez d Alos Moner Conquistadores Mercenaries and Missionaries The Failed Portuguese Dominion of the Red Sea Northeast African Studies Vol 12 No 1 2012 p 1 28 Bu makale kamu mali olmus bir yayindan alinan metin icerir Chisholm Hugh ed 1911 Covilham Pero Encyclopaedia Britannica Vol 7 11th ed Cambridge University Press pp 344 345 Konuyla ilgili yayinlarFrancisco Alvarez Chapter CIV How Pero de Covilham a Portuguese is in the country of the Prester and how came here and why he was sent The Prester John of the Indies Cambridge Hakluyt Society 1961 pp 369 376 Diffie Bailey W Winius George D 1978 Foundations of the Portuguese empire 1415 1580 Minneapolis University of Minnesota Press ISBN 978 0 8166 0782 2 Howgego Raymond John Ed 2003 Pero da Covilhao Encyclopedia of Exploration to 1800 Hordern House ISBN 1875567364 Dis baglantilar