Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tırtak (Delphinus delphis), Bayağı yunus olarak da bilinir, yunusgiller (Delphinidae) familyasından Türkiye'nin bütün denizlerinde bulunan ve bütün dünyada büyük okyanusların farklı kısımlarında yaygın olan bir yunus türü. Tırtak Yunusgiller familyasının asıl örnek türüdür. Afalina türünün "Flipper" dizisi ile dünyaca ünlü olup insanların aklına örnek yunus türü olarak yerleşmesinden önce dünyaca en çok tanınan yunus türüydü.
| Tırtak | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Bir tırtak annesi ile yavrusu | ||||||||||||||
| Korunma durumu | ||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
Delphinus delphis Linnaeus, 1758 |
Özellikleri
Sırtı siyah ya da kahverengi ve karın kısmı beyazımsıdır. Yanlarında açık sarı renkten gri renge geçen uzun alanlar vardır. Yöresel olarak renklerinde farklar olabilir; bazılarının yanlarındaki sarı-gri alanlar tamamen eksiktir. Tırtak yunusu bütün yunusların ve hatta bütün balinaların arasında en renklisidir. Boyu 1,70-2,40 m olur.
Yaşam şekilleri
Bütün yunuslar gibi tırtak da balıklar ve ara sıra mürekkep balıkları ile beslenir. Çok hızlı bir yunusdur ve gemilerin önlerinde oluşan "Bıyık" denilen dalganın içinde yüzmeyi sever. Diğer yunuslar gibi, çok gelişmiş bir sosyal sistemin içerisinde yaşar. Oluşturdukları sürüler bazen 1.000 yunustan oluşur. Yazın bu topluluk küçük gruplara bölünür. Yunuslarda birbirine yardım etmek çok doğal bir şeydir. Örneğin, hasta yunusların diğer yunuslar tarafından taşınılıp nefes aldırmak için su yüzüne çıkarıldıkları izlenilmiştir.
Doğum
Eğer bir yunus doğum yapacaksa diğer yunuslar onun etrafında bir çember oluşturup o yunusu olası köpek balığı saldırılarına karşı korurlar. Yavru yunuslar annelerinden ilk önce kuyrukları ile çıkar. Hemen doğumdan sonra anne, yavrusunu su yüzüne itekleyerek, yavrunun ilk kez nefes almasını sağlar. Yavru yunus bir yıl boyunca emzirilir ve toplam 3 yıl boyunca annesinin yanında yaşar.
Korunmaları
Eskiden dünyanın bazı yerlerinde tırtaklar insanlar tarafından avlanılmıştır. Örneğin geçmişte Peru'da ve Karadeniz'de çok tırtak avlanılmıştır. 1960'lı yıllarda Akdeniz ve Karadeniz'de tırtak populasyonunda feci bir azalma olmuştur ama bunun nedenleri bugüne kadar aydınlatılamamıştır. Ama tırtakların hala bugüne kadar süren en büyük sorunları şunlardır: Gemilerin pervanelerine çarparak ölmeleri, balık ağlarına takılarak su altında boğulmaları ve günden güne azalan balıklar ve kirlenen denizsuyu.
Sınıflandırma
Tırtak denilen yunusların sadece tek bir türden mi yoksa birkaç tür ya da alt türlerden mi oluştuğu konusunda farklı görüşler vardır. Bazı bilimcilere göre Delphinus bairdii ve Delphinus tropicalis gibi diğer türleri vardır ama bunlar bilimcilerin çoğunluğu tarafından tanınmaz. Bunlar gibi şimdiye kadar 20 tırtak türü ortaya koyulup sonra tekrar vazgeçilmiştir.
1990'lı yıllardan beri Tırtak türünün ikiye ayrıldığı yeni bir görüş şeklini kabul eden zoologların sayısı günle artmaktadır:
- Uzun burunlu tırtak (Delphinus capensis)
- Kısa burunlu tırtak (Delphinus delphis)
Ama bunların iki ayrı tür mü, alt tür mü yoksa hatta sadece alttürlerin variyantları mı oldukları konusunda hala anlaşmazlıklar devam etmektedir.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tirtak Delphinus delphis Bayagi yunus olarak da bilinir yunusgiller Delphinidae familyasindan Turkiye nin butun denizlerinde bulunan ve butun dunyada buyuk okyanuslarin farkli kisimlarinda yaygin olan bir yunus turu Tirtak Yunusgiller familyasinin asil ornek turudur Afalina turunun Flipper dizisi ile dunyaca unlu olup insanlarin aklina ornek yunus turu olarak yerlesmesinden once dunyaca en cok taninan yunus turuydu TirtakBir tirtak annesi ile yavrusuKorunma durumuAsgari endise altinda IUCN 2 3 Biyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataSinif MammaliaTakim CetaceaFamilya DelphinidaeCins DelphinusTur D delphisIkili adlandirmaDelphinus delphis Linnaeus 1758OzellikleriSirti siyah ya da kahverengi ve karin kismi beyazimsidir Yanlarinda acik sari renkten gri renge gecen uzun alanlar vardir Yoresel olarak renklerinde farklar olabilir bazilarinin yanlarindaki sari gri alanlar tamamen eksiktir Tirtak yunusu butun yunuslarin ve hatta butun balinalarin arasinda en renklisidir Boyu 1 70 2 40 m olur Yasam sekilleriButun yunuslar gibi tirtak da baliklar ve ara sira murekkep baliklari ile beslenir Cok hizli bir yunusdur ve gemilerin onlerinde olusan Biyik denilen dalganin icinde yuzmeyi sever Diger yunuslar gibi cok gelismis bir sosyal sistemin icerisinde yasar Olusturduklari suruler bazen 1 000 yunustan olusur Yazin bu topluluk kucuk gruplara bolunur Yunuslarda birbirine yardim etmek cok dogal bir seydir Ornegin hasta yunuslarin diger yunuslar tarafindan tasinilip nefes aldirmak icin su yuzune cikarildiklari izlenilmistir DogumEger bir yunus dogum yapacaksa diger yunuslar onun etrafinda bir cember olusturup o yunusu olasi kopek baligi saldirilarina karsi korurlar Yavru yunuslar annelerinden ilk once kuyruklari ile cikar Hemen dogumdan sonra anne yavrusunu su yuzune itekleyerek yavrunun ilk kez nefes almasini saglar Yavru yunus bir yil boyunca emzirilir ve toplam 3 yil boyunca annesinin yaninda yasar KorunmalariEskiden dunyanin bazi yerlerinde tirtaklar insanlar tarafindan avlanilmistir Ornegin gecmiste Peru da ve Karadeniz de cok tirtak avlanilmistir 1960 li yillarda Akdeniz ve Karadeniz de tirtak populasyonunda feci bir azalma olmustur ama bunun nedenleri bugune kadar aydinlatilamamistir Ama tirtaklarin hala bugune kadar suren en buyuk sorunlari sunlardir Gemilerin pervanelerine carparak olmeleri balik aglarina takilarak su altinda bogulmalari ve gunden gune azalan baliklar ve kirlenen denizsuyu SiniflandirmaTirtak denilen yunuslarin sadece tek bir turden mi yoksa birkac tur ya da alt turlerden mi olustugu konusunda farkli gorusler vardir Bazi bilimcilere gore Delphinus bairdii ve Delphinus tropicalis gibi diger turleri vardir ama bunlar bilimcilerin cogunlugu tarafindan taninmaz Bunlar gibi simdiye kadar 20 tirtak turu ortaya koyulup sonra tekrar vazgecilmistir 1990 li yillardan beri Tirtak turunun ikiye ayrildigi yeni bir gorus seklini kabul eden zoologlarin sayisi gunle artmaktadir Uzun burunlu tirtak Delphinus capensis Kisa burunlu tirtak Delphinus delphis Ama bunlarin iki ayri tur mu alt tur mu yoksa hatta sadece altturlerin variyantlari mi olduklari konusunda hala anlasmazliklar devam etmektedir