Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Oltu taşı, Türkiye’de Erzurum'un Oltu ilçesinin kuzeydoğu kesiminden çıkarılmakta olan yarı değerli bir taştır. Dünyada ise özellikle Fransa ve Kuzey Amerika’da bulunmaktadır. Kolay işlenebilme özelliğinden dolayı takı ve ziynet eşyası yapımında kullanılır.
Oltu taşı genellikle siyah renktedir. Bir karbon bileşenidir. Bir ağaç türünün gövdesinin fosilleşmiş halidir. Çoğunlukla siyah renkli olanı tercih edilir. Genelde kadın takıları ve tespih üretiminde önemli bir yere sahiptir. Yüzyıllardan beri yörede genellikle tek kişilik ve babadan oğula geçen ev-atölyelerde el ve küçük çaplı aletler marifetiyle ürünler üretilmektedir. Türkiye 'de 3213 sayılı Maden Kanunu'nda oltu taşının kıymetli taşlar arasında olduğunun tescili dahi yapılmıştır.
Fiziksel ve kimyasal özellikleri
Oltu taşının fiziksel ve kimyasal özellikleri incelendiğinde başlıca şu özelliklere sahip olduğu görülür: Mohs sertlik skalasına göre 3 sertliğe, 1.5 yoğunluğa sahip ve karbon içeriği yüksek olan bir yarı değerli süstaşıdır. Çıra gibi is çıkararak yanar ve geride sigara külüne benzer bir artık bırakır. Linyite göre çok bitümlü ve çok sık yapılı olmasına karşın genelde kompakt linyit olarak tanımlanabilir. Sürtünme ile elektriklenir ve hafif cisimleri çeker. Yanma esnasında aniden soğutulursa donar, camlaşır ve kalıp halini alır. Oltu taşı, yerkabuğu içinde iken yumuşak, hava ile temas ettiğinde sertleşen, bitümce zengin kompakt bir linyit çeşididir. Erzurum ’a özgü oltu taşı Oltu ilçesinden güç koşullar altında çıkarılmakta olup, bu taş ile tespih anahtarlık, gerdanlık, broş, küpe, saç tokası, tarak, ağızlık, yüzük, bilezik, sigaralık ve çeşitli süs eşyaları yapılmaktadır.
Oltu taşı siyah, tıkız, parlak ve kavlı biçiminde kırıkları olan, parlatılabilen, tıraşlanabilen bir nevi linyit taşıdır. Erzurum’da Oltu taşı altın ve gümüşle birlikte kullanılarak çeşitli takı aksesuarları yapılmaktadır. Oltu taşının ocaktan çıkarılması ve işlenmesi oldukça zordur. Çok çabuk kırılma özelliğinden ötürü çıkarılma ve işlenmesinde özel aletler kullanılmaktadır.
Oltu taşı; Orta Çağlarda tespih, kutsal sayılan sandık, ve heykel yapımında kullanılmaktayken, XIX. yüzyılda mücevher yapımında da kullanılmaya başlanmıştır. Günümüzde Erzurum ilinin Oltu ilçesinde üç yüzden fazla maden ocağından çıkarılmaktadır.
Diğer özellikleri
- Topraktan çıktığında çok yumuşak olmasına rağmen, hava ile temas edince sertleşme özelliğine sahip,
- İşlenmesi kolay,
- İşlendikçe sertleşen,
- Kullanıldıkça parlayan,
- Genelde siyah, bazen de kahverengi,
- Çıra gibi alevli bir şekilde ve is çıkararak yanan,
- Sürtünme ile elektriklenmek suretiyle hafif cisimleri çeken özelliklere sahip olup,Latince ismi Jayet'tir.
Ürünler
Her ne kadar Oltu taşından diğer takı aksesuarları ( yüzük, kolye, bileklik, küpe, ağızlık, v.s..) yapılsa da Oltu Taşı Tespih, taşın adeta genel simgesidir. Günümüzde Oltu taşının eskiye nazaran daha az miktarda çıkarılıyor olması, piyasa fiyatını da etkilemekte ve üretilen tespihleri daha da kıymetlendirmektedir.
Oltu taşı tespih kullanan insanların, vücutlarında birikmiş olan statik elektriği tespih çekmek suretiyle attiklarına ve bu vesileyle de stresden kurtulduklarına inanılır. Ayrıca İslâm dinine mensup müslümanlar namaz sonrası, dua öncesi yapılan veya sair zamanlarda yapılan tesbihat (zikir)esnasında sayı takibi amacıyla tespih kullanırlar. Bu amaçla üretilen tespihler " üç çevrim " diye adlandırılır. Bir çevrimli tespih otuz üç adet taneden ve bir imameden, üç çevrim tespih ise doksan dokuz adet tane ve bir imameden oluşur. Genellikle tek çevrim tespih stres atmak için, üç çevrim tespih namaz tespihatında kullanılır. Bunun dışında geniş kapsamlı ferdi olarak yapılan zikir esnasında kullanılan ve her bir çevrimi yüz adetten oluşan on çevrimlik tespihler de Oltu taşından üretilmektedir. Bu türde olanların maliyet yüksekliği sebebiyle üretimi az yapılmaktadır.
Tespihlerin İmameleri de Oltu taşından yapılır. Tespih imamesinin uc kısmına ya bir püskül takılır veya püskül yerine madeni türden bir aksesuar takılır. Her tür tespihte tek imame kullanılır. Son yıllarda sektördeki gelişmeler kayda değer olup, üretilen tespihlerin gümüş hatta zaman zaman altın kakmalı versiyonları da ilgi çekmektedir.
Erzurum'un muhtelif yerlerinde Oltu taşı tespih satan çok sayıda işyeri mevcuttur. Özellikle tarihi Rüstem Paşa Kervansarayı'ndaki işyerleri tamamen Oltu taşı ile ilgilidir. Taşın çıkarıldığı Oltu'da çok sayıda taş işleme atölyeleri ve ustalar bu alanda üretim yapmaktadırlar. Şehir dışına da ihracı yapılan tespihler özellikle İstanbul Kapalıçarşı'da satışa sunulmaktadır. Oltu taşı ve imal edilen eşyalar ülke genelinde tanınma özelliğine sahiptir. Oltu taşının: maden olarak çıkarılmasından, işlenmesi, tespih haline getirilmesi, ilâve aksesuarlar eklenmesi, piyasaya arz-ı gibi aşamaların her birinden geçimini sağlamaya çalışan insanların olması nedeniyle Erzurum ekonomisine de önemli bir katkısı vardır.
Taklit ürünler
Gürcistan üzerinden Türkiye'ye getirilen ve kısmen benzer özellik taşıyan taşlar, oltu taşı adı altında pazarlanmaktadır.[] Ancak bu taşlar oltu taşına nispeten daha kalitesiz ve çabuk kırılganlık özelliğine sahiptir. Renkleri, oltu taşının siyah ve kahverengimsi renklerinden farklıdır. Kalitesinin düşüklüğü sebebiyle piyasaya ucuz olarak sürülmekte ve bu durum hakiki oltu taşı üreticisi ve pazarlamacısının işini zorlaştırmaktadır.
Galeri
-
![image]()
Bayan takısı -
![image]()
Bayan kolye -
![image]()
Kolyeler -
![image]()
Tespih -
![image]()
Farklı tür ve ebatlarda tespihler -
![image]()
Tespih -
![image]()
Üç çevrim tespih -
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
Toptan satışa arz edilen tespih ve aksesuarlar
Kaynakça
- ^ . 22 Haziran 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2006.
Dış bağlantılar
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Oltu tasi Turkiye de Erzurum un Oltu ilcesinin kuzeydogu kesiminden cikarilmakta olan yari degerli bir tastir Dunyada ise ozellikle Fransa ve Kuzey Amerika da bulunmaktadir Kolay islenebilme ozelliginden dolayi taki ve ziynet esyasi yapiminda kullanilir Islenmemis oltu tasi Oltu tasi genellikle siyah renktedir Bir karbon bilesenidir Bir agac turunun govdesinin fosillesmis halidir Cogunlukla siyah renkli olani tercih edilir Genelde kadin takilari ve tespih uretiminde onemli bir yere sahiptir Yuzyillardan beri yorede genellikle tek kisilik ve babadan ogula gecen ev atolyelerde el ve kucuk capli aletler marifetiyle urunler uretilmektedir Turkiye de 3213 sayili Maden Kanunu nda oltu tasinin kiymetli taslar arasinda oldugunun tescili dahi yapilmistir Fiziksel ve kimyasal ozellikleri Erzurum Rustem Pasa Kervansarayi nda bir oltu tasi isleme atolyesi ve calisan usta Oltu tasinin fiziksel ve kimyasal ozellikleri incelendiginde baslica su ozelliklere sahip oldugu gorulur Mohs sertlik skalasina gore 3 sertlige 1 5 yogunluga sahip ve karbon icerigi yuksek olan bir yari degerli sustasidir Cira gibi is cikararak yanar ve geride sigara kulune benzer bir artik birakir Linyite gore cok bitumlu ve cok sik yapili olmasina karsin genelde kompakt linyit olarak tanimlanabilir Surtunme ile elektriklenir ve hafif cisimleri ceker Yanma esnasinda aniden sogutulursa donar camlasir ve kalip halini alir Oltu tasi yerkabugu icinde iken yumusak hava ile temas ettiginde sertlesen bitumce zengin kompakt bir linyit cesididir Erzurum a ozgu oltu tasi Oltu ilcesinden guc kosullar altinda cikarilmakta olup bu tas ile tespih anahtarlik gerdanlik bros kupe sac tokasi tarak agizlik yuzuk bilezik sigaralik ve cesitli sus esyalari yapilmaktadir Oltu tasi siyah tikiz parlak ve kavli biciminde kiriklari olan parlatilabilen tiraslanabilen bir nevi linyit tasidir Erzurum da Oltu tasi altin ve gumusle birlikte kullanilarak cesitli taki aksesuarlari yapilmaktadir Oltu tasinin ocaktan cikarilmasi ve islenmesi oldukca zordur Cok cabuk kirilma ozelliginden oturu cikarilma ve islenmesinde ozel aletler kullanilmaktadir Oltu tasi Orta Caglarda tespih kutsal sayilan sandik ve heykel yapiminda kullanilmaktayken XIX yuzyilda mucevher yapiminda da kullanilmaya baslanmistir Gunumuzde Erzurum ilinin Oltu ilcesinde uc yuzden fazla maden ocagindan cikarilmaktadir Diger ozellikleri Oltu tasi kolye icin kullanilan malzemelerTopraktan ciktiginda cok yumusak olmasina ragmen hava ile temas edince sertlesme ozelligine sahip Islenmesi kolay Islendikce sertlesen Kullanildikca parlayan Genelde siyah bazen de kahverengi Cira gibi alevli bir sekilde ve is cikararak yanan Surtunme ile elektriklenmek suretiyle hafif cisimleri ceken ozelliklere sahip olup Latince ismi Jayet tir Urunler Her ne kadar Oltu tasindan diger taki aksesuarlari yuzuk kolye bileklik kupe agizlik v s yapilsa da Oltu Tasi Tespih tasin adeta genel simgesidir Gunumuzde Oltu tasinin eskiye nazaran daha az miktarda cikariliyor olmasi piyasa fiyatini da etkilemekte ve uretilen tespihleri daha da kiymetlendirmektedir Oltu tasi tespih Oltu tasi tespih kullanan insanlarin vucutlarinda birikmis olan statik elektrigi tespih cekmek suretiyle attiklarina ve bu vesileyle de stresden kurtulduklarina inanilir Ayrica Islam dinine mensup muslumanlar namaz sonrasi dua oncesi yapilan veya sair zamanlarda yapilan tesbihat zikir esnasinda sayi takibi amaciyla tespih kullanirlar Bu amacla uretilen tespihler uc cevrim diye adlandirilir Bir cevrimli tespih otuz uc adet taneden ve bir imameden uc cevrim tespih ise doksan dokuz adet tane ve bir imameden olusur Genellikle tek cevrim tespih stres atmak icin uc cevrim tespih namaz tespihatinda kullanilir Bunun disinda genis kapsamli ferdi olarak yapilan zikir esnasinda kullanilan ve her bir cevrimi yuz adetten olusan on cevrimlik tespihler de Oltu tasindan uretilmektedir Bu turde olanlarin maliyet yuksekligi sebebiyle uretimi az yapilmaktadir Tespihlerin Imameleri de Oltu tasindan yapilir Tespih imamesinin uc kismina ya bir puskul takilir veya puskul yerine madeni turden bir aksesuar takilir Her tur tespihte tek imame kullanilir Son yillarda sektordeki gelismeler kayda deger olup uretilen tespihlerin gumus hatta zaman zaman altin kakmali versiyonlari da ilgi cekmektedir Erzurum un muhtelif yerlerinde Oltu tasi tespih satan cok sayida isyeri mevcuttur Ozellikle tarihi Rustem Pasa Kervansarayi ndaki isyerleri tamamen Oltu tasi ile ilgilidir Tasin cikarildigi Oltu da cok sayida tas isleme atolyeleri ve ustalar bu alanda uretim yapmaktadirlar Sehir disina da ihraci yapilan tespihler ozellikle Istanbul Kapalicarsi da satisa sunulmaktadir Oltu tasi ve imal edilen esyalar ulke genelinde taninma ozelligine sahiptir Oltu tasinin maden olarak cikarilmasindan islenmesi tespih haline getirilmesi ilave aksesuarlar eklenmesi piyasaya arz i gibi asamalarin her birinden gecimini saglamaya calisan insanlarin olmasi nedeniyle Erzurum ekonomisine de onemli bir katkisi vardir Taklit urunlerGurcistan uzerinden Turkiye ye getirilen ve kismen benzer ozellik tasiyan taslar oltu tasi adi altinda pazarlanmaktadir kaynak belirtilmeli Ancak bu taslar oltu tasina nispeten daha kalitesiz ve cabuk kirilganlik ozelligine sahiptir Renkleri oltu tasinin siyah ve kahverengimsi renklerinden farklidir Kalitesinin dusuklugu sebebiyle piyasaya ucuz olarak surulmekte ve bu durum hakiki oltu tasi ureticisi ve pazarlamacisinin isini zorlastirmaktadir GaleriBayan takisi Bayan kolye Kolyeler Tespih Farkli tur ve ebatlarda tespihler Tespih Uc cevrim tespih Rustempasa Bedesteni avlu girisi Rustempasa Bedesteni isyeri vitrini Toptan satisa arz edilen tespih ve aksesuarlarKaynakca 22 Haziran 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Eylul 2006 Dis baglantilar