Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yüzey kırılması (zemin kırılması ya da zeminin yer değiştirmesi), sismolojide, bir fay boyunca bir deprem yırtılması Dünya yüzeyini etkilediğinde zemin yüzeyinin görünür kaymasıdır. Yüzey kırılması, zemin seviyesinde yer değiştirmenin olmadığı gömülü kırılma ile karşı karşıyadır. Bu, yer sarsıntısından kaynaklanan herhangi bir riske ek olarak, aktif olabilecek bir fay kuşağı boyunca inşa edilmiş herhangi bir yapı için büyük bir risktir. Yüzey kırılması, kırılmış bir fayın her iki tarafında dikey veya yatay hareket gerektirir. Yüzey kırılması geniş arazi alanlarını etkileyebilir.
Yüzey kırılmasının eksikliği
Her deprem, özellikle daha küçük ve daha derin depremler, yüzey kırılmasına neden olmaz. Ancak bazı durumlarda yüzey etkilerinin olmaması hareket eden fayın yüzeye ulaşmamasından kaynaklanmaktadır. Örneğin, 1994 Northridge depremi 6.7'lik bir moment büyüklüğüne sahipti, Los Angeles bölgesinde büyük hasara neden oldu ve Dünya yüzeyinin 182 kilometre (113 mi) altında meydana geldi. Ancak kör bir itme depremi olduğu için yüzey kırılmasına neden olmadı.
Yüzey kırılmasının meydana geldiği yerler
Yüzey kırılmaları genellikle önceden var olan faylarda meydana gelir. Sadece nadiren depremler (ve yüzey kırılmaları) tamamen yeni fay yapılarında fay oluşumu ile ilişkilidir. Sığ hiposantr ve 5 kilometre (3,1 mi) daha sığ kırıklarda büyük kırılma enerjisi vardır. Bu tür depremlere örnek olarak San Fernando depremi, Tabas depremi ve Chi-Chi depremi verilebilir.
Yüzey kırılmalı depremlerde, büyük yer kaymaları fayın sığ kısımlarında yoğunlaşır. Ve özellikle, ölçülebilen kalıcı yer yer değiştirmeleri, M5 ve daha büyük büyüklükteki sığ depremler tarafından üretilebilir.
Yüzey kırılmasının türleri
Yüzey kırılmasının aldığı biçim iki şeye bağlıdır: yüzeydeki malzemenin doğası ve fay hareketinin türü.
Yüzey litolojisinin etkisi
Fayların izini örten kalın yüzeysel tortuların olduğu yerlerde, ortaya çıkan yüzey etkileri tipik olarak daha süreksizdir. Yüzeysel birikintilerin çok az olduğu veya hiç olmadığı yerlerde, 1992 Landers depreminde olduğu gibi, deprem kırılmasının karmaşık yüzey faylanma modellerine yol açabilen birden fazla fayı etkilediği durumlar dışında, yüzey kırılması genellikle süreklidir.
Normal faylanma
Normal faylarla ilişkili yüzey kırılmaları tipik olarak basit fay diklikleridir. Önemli yüzeysel birikintilerin olduğu yerlerde, daha eğik faylanmalara sahip bölümler, en-kademeli sarp segment kümeleri oluşturabilir. Antitetik faylar da gelişerek yüzey grabenlerine neden olabilir.
Ters faylanma
Ters faylanma (özellikle bindirme faylanması), fayın asılı duvarının çıkıntı yapan desteklenmeyen kısmı çökme eğiliminde olduğundan, daha karmaşık yüzey kırılma modelleriyle ilişkilidir. Ayrıca yüzey katlanması ve geriye bindirme gelişebilir.
Doğrultu atımlı faylanma
Doğrultu atımlı faylar, fayın basit bir düzlemsel yapı olduğu nispeten basit doğrusal yüzey kırılma bölgelerine yol açan, baskın olarak yatay hareketle ilişkilidir. Bununla birlikte, birçok doğrultu atımlı fay, üst üste binen parçalardan oluşur ve üst üste binmenin doğasına bağlı olarak karmaşık normal veya ters faylanma bölgelerine yol açar. Ek olarak, kalın yüzeysel tortuların olduğu yerlerde, kırılma tipik olarak bir dizi kademeli fay olarak görünür.
Etkiyi azaltma
Bir evi yüzey kırılmasına dayanacak şekilde yenilemek, jeoteknik ve yapısal veya inşaat mühendisleri tarafından mühendislik tasarımı gerektirir. Bu oldukça pahalı olabilir.
Kapsamları ile örnekler
- Idaho'da 1983 Borah Peak depremi M6.9, normal faylanma - 34 kilometre (21 mi)
- 1992 Landers depremi M7.3, San Bernardino County, California, doğrultu atımlı faylanma - 80 kilometre (50 mi),
- Türkiye'de 1999 Gölcük depremi M7.6, doğrultu atımlı faylanma - 150 kilometre (93 mi),
- Tayvan'da 1999 Jiji depremi M7.6, bindirme faylanma - 100 kilometre (62 mi)
- Tibet'te 2001 Kunlun depremi M7.8, doğrultu atımlı faylanma - 400 kilometre (249 mi)
- Alaska'da 2002 Denali depremi M7.9, doğrultu atımlı faylanma - 340 kilometre (211 mi)
- Siçuan'da 2008 Siçuan depremi M7.9, bindirme faylanma - 300 kilometre (186 mi)
- 2023 Kahramanmaraş depremleri, M7.8, Türkiye'de, doğrultu faylanma - 676 kilometre (420 mi)
Kaynakça
- ^ a b . USGS. 19 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2018.
- ^ . 19 Ekim 2018. 4 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 2 Aralık 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- ^ a b c . 19 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2020.
- ^ Dalguer, Luis A.; Miyake, Hiroe; Day, Steven M.; Irikura, Kojiro. . pubs.geoscienceworld.org. 29 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2018.
- ^ Wada, K.; Goto, H. (PDF). iitk.ac.in. 6 Aralık 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2018.
- ^ (PDF). Earth Planets Space. 14 Mart 2004. 2 Ekim 2006 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2018.
- ^ . earthquake.usgs.gov. 8 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Zachariesen J.; Sieh K. (1995). "The transfer of slip between two en echelon strike-slip faults: A case study from the 1992 Landers earthquake, southern California" (PDF). Journal of Geophysical Research. 100 (B8): 15,281-15,301. Bibcode:1995JGR...10015281Z. doi:10.1029/95JB00918. hdl:10220/8475. 27 Nisan 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 16 Şubat 2023.
- ^ Tchalenko J.S.; Ambraseys N.N. (1970). "Structural Analysis of the Dasht-e Bayaz (Iran) Earthquake Fractures". GSA Bulletin (İngilizce). 81 (1): 41-60. doi:10.1130/0016-7606(1970)81[41:SAOTDB]2.0.CO;2.
- ^ Reilinger, R.E.; Ergintav S.; Bürgmann R.; McClusky S.; Lenk O.; Barka A.; Gurkan O.; Hearn L.; Feigl K.L.; Cakmak R.; Aktug B.; Ozener H.; Töksoz M.N. (2000). "Coseismic and Postseismic Fault Slip for the 17 August 1999, M = 7.5, Izmit, Turkey Earthquake" (PDF). Science (İngilizce). American Association for the Advancement of Science. 289 (5484): 1519-1524. Bibcode:2000Sci...289.1519R. doi:10.1126/science.289.5484.1519. (PMID) 10968782. 9 Nisan 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 16 Şubat 2023.
Dış bağlantılar ve referanslar
- Yüzey kırılması hakkında geniş bir makale 16 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yuzey kirilmasi zemin kirilmasi ya da zeminin yer degistirmesi sismolojide bir fay boyunca bir deprem yirtilmasi Dunya yuzeyini etkilediginde zemin yuzeyinin gorunur kaymasidir Yuzey kirilmasi zemin seviyesinde yer degistirmenin olmadigi gomulu kirilma ile karsi karsiyadir Bu yer sarsintisindan kaynaklanan herhangi bir riske ek olarak aktif olabilecek bir fay kusagi boyunca insa edilmis herhangi bir yapi icin buyuk bir risktir Yuzey kirilmasi kirilmis bir fayin her iki tarafinda dikey veya yatay hareket gerektirir Yuzey kirilmasi genis arazi alanlarini etkileyebilir 1983 Borah Peak depremi sirasinda Lost River Fayi boyunca normal faylanmanin neden oldugu yuzey kirilmasiYuzey kirilmasinin eksikligiTayvan da 1999 Jiji depremi sirasinda Chelungpu Fayi boyunca ters faylanma nedeniyle kivrimli yuzey kirilmasi Her deprem ozellikle daha kucuk ve daha derin depremler yuzey kirilmasina neden olmaz Ancak bazi durumlarda yuzey etkilerinin olmamasi hareket eden fayin yuzeye ulasmamasindan kaynaklanmaktadir Ornegin 1994 Northridge depremi 6 7 lik bir moment buyuklugune sahipti Los Angeles bolgesinde buyuk hasara neden oldu ve Dunya yuzeyinin 182 kilometre 113 mi altinda meydana geldi Ancak kor bir itme depremi oldugu icin yuzey kirilmasina neden olmadi Yuzey kirilmasinin meydana geldigi yerlerYuzey kirilmalari genellikle onceden var olan faylarda meydana gelir Sadece nadiren depremler ve yuzey kirilmalari tamamen yeni fay yapilarinda fay olusumu ile iliskilidir Sig hiposantr ve 5 kilometre 3 1 mi daha sig kiriklarda buyuk kirilma enerjisi vardir Bu tur depremlere ornek olarak San Fernando depremi Tabas depremi ve Chi Chi depremi verilebilir Yuzey kirilmali depremlerde buyuk yer kaymalari fayin sig kisimlarinda yogunlasir Ve ozellikle olculebilen kalici yer yer degistirmeleri M5 ve daha buyuk buyuklukteki sig depremler tarafindan uretilebilir Yuzey kirilmasinin turleriYuzey kirilmasinin aldigi bicim iki seye baglidir yuzeydeki malzemenin dogasi ve fay hareketinin turu Chi Chi depreminin sonuclari Jiji Nantou Ilcesi TayvanYuzey litolojisinin etkisi Faylarin izini orten kalin yuzeysel tortularin oldugu yerlerde ortaya cikan yuzey etkileri tipik olarak daha sureksizdir Yuzeysel birikintilerin cok az oldugu veya hic olmadigi yerlerde 1992 Landers depreminde oldugu gibi deprem kirilmasinin karmasik yuzey faylanma modellerine yol acabilen birden fazla fayi etkiledigi durumlar disinda yuzey kirilmasi genellikle sureklidir Normal faylanma Normal faylarla iliskili yuzey kirilmalari tipik olarak basit fay diklikleridir Onemli yuzeysel birikintilerin oldugu yerlerde daha egik faylanmalara sahip bolumler en kademeli sarp segment kumeleri olusturabilir Antitetik faylar da geliserek yuzey grabenlerine neden olabilir Ters faylanma Ters faylanma ozellikle bindirme faylanmasi fayin asili duvarinin cikinti yapan desteklenmeyen kismi cokme egiliminde oldugundan daha karmasik yuzey kirilma modelleriyle iliskilidir Ayrica yuzey katlanmasi ve geriye bindirme gelisebilir Dogrultu atimli faylanma 2002 Denali depremi sirasinda dogrultu atimli faylanmanin neden oldugu yuzey kirilmasinin boyutu Dogrultu atimli faylar fayin basit bir duzlemsel yapi oldugu nispeten basit dogrusal yuzey kirilma bolgelerine yol acan baskin olarak yatay hareketle iliskilidir Bununla birlikte bircok dogrultu atimli fay ust uste binen parcalardan olusur ve ust uste binmenin dogasina bagli olarak karmasik normal veya ters faylanma bolgelerine yol acar Ek olarak kalin yuzeysel tortularin oldugu yerlerde kirilma tipik olarak bir dizi kademeli fay olarak gorunur Etkiyi azaltmaBir evi yuzey kirilmasina dayanacak sekilde yenilemek jeoteknik ve yapisal veya insaat muhendisleri tarafindan muhendislik tasarimi gerektirir Bu oldukca pahali olabilir Kapsamlari ile orneklerIdaho da 1983 Borah Peak depremi M6 9 normal faylanma 34 kilometre 21 mi 1992 Landers depremi M7 3 San Bernardino County California dogrultu atimli faylanma 80 kilometre 50 mi Turkiye de 1999 Golcuk depremi M7 6 dogrultu atimli faylanma 150 kilometre 93 mi Tayvan da 1999 Jiji depremi M7 6 bindirme faylanma 100 kilometre 62 mi Tibet te 2001 Kunlun depremi M7 8 dogrultu atimli faylanma 400 kilometre 249 mi Alaska da 2002 Denali depremi M7 9 dogrultu atimli faylanma 340 kilometre 211 mi Sicuan da 2008 Sicuan depremi M7 9 bindirme faylanma 300 kilometre 186 mi 2023 Kahramanmaras depremleri M7 8 Turkiye de dogrultu faylanma 676 kilometre 420 mi Kaynakca a b USGS 19 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Ekim 2018 19 Ekim 2018 4 Haziran 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi 2 Aralik 2003 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Nisan 2016 a b c 19 Nisan 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Ocak 2020 Dalguer Luis A Miyake Hiroe Day Steven M Irikura Kojiro pubs geoscienceworld org 29 Ekim 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Ekim 2018 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Wada K Goto H PDF iitk ac in 6 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 31 Ekim 2018 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link PDF Earth Planets Space 14 Mart 2004 2 Ekim 2006 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 26 Ekim 2018 earthquake usgs gov 8 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Zachariesen J Sieh K 1995 The transfer of slip between two en echelon strike slip faults A case study from the 1992 Landers earthquake southern California PDF Journal of Geophysical Research 100 B8 15 281 15 301 Bibcode 1995JGR 10015281Z doi 10 1029 95JB00918 hdl 10220 8475 27 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 16 Subat 2023 Tchalenko J S Ambraseys N N 1970 Structural Analysis of the Dasht e Bayaz Iran Earthquake Fractures GSA Bulletin Ingilizce 81 1 41 60 doi 10 1130 0016 7606 1970 81 41 SAOTDB 2 0 CO 2 Reilinger R E Ergintav S Burgmann R McClusky S Lenk O Barka A Gurkan O Hearn L Feigl K L Cakmak R Aktug B Ozener H Toksoz M N 2000 Coseismic and Postseismic Fault Slip for the 17 August 1999 M 7 5 Izmit Turkey Earthquake PDF Science Ingilizce American Association for the Advancement of Science 289 5484 1519 1524 Bibcode 2000Sci 289 1519R doi 10 1126 science 289 5484 1519 PMID 10968782 9 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 16 Subat 2023 Dis baglantilar ve referanslarYuzey kirilmasi hakkinda genis bir makale 16 Subat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde