Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sabuncuoğlu Şerefeddin (Şerefeddin bin Ali bin el-Hac İlyas Sabuncuoğlu; 1386 – 1468) (Osmanlı Türkçesi: شرف الدّین صابونجی اوغلی) Osmanlı döneminde tıp alanında önemli eserler vermiş Türk hekim ve cerrah. İlk Türkçe cerrahi eserin sahibidir.
Şerefeddin Sabuncuoğlu | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1386 Amasya |
| Ölüm | 1468 (82-83 yaşlarında) |
| Milliyet | Osmanlı Devleti |
| Eğitim | Amasya Darüşşifâsı |
| Kariyeri | |
| Dalı | Tıp ve cerrahi |
| Etkilendikleri | Hipokrat, Galen, İbn-i Sina |
Yaşam öyküsü
1386 yılında Amasya’da doğmuştur. Dedesi Sabuncuoğlu Hacı İlyas Çelebi ve babası Ali Çelebi de Amasya Bimarhanesi'nde yani o dönemlerin hastanesinde hekimbaşılık yapmış ünlü hekimlerdir. Çok küçük yaşlarından itibaren usta-çırak ilişkisi biçiminde hekimlik öğrenmeye başlamıştır. Temel hekimlik eğitimini Hekim Burhanettin Ahmet’ten Amasya Darüşşifâsı'nda almıştır. Henüz 17 yaşında iken hekimliğe başlamış ve bundan sonra da hayatını okumaya, araştırmaya ve deneylere vermiştir. Vefat edene dek Amasya Darüşşifâsı'nda Anadolu halkına hizmet vermiş ve burada neredeyse 14 yıl boyunca başhekimlik yapmıştır. O zamanlarda hekimler cerrahiye pek ilgi duymamış hatta cerrahi tedavinin gerekli olduğu durumlarda bile ısrarla ilaçla tedaviyi tercih etmişlerdir. Bunun sebebi ise cerrahi girişimler için kaynak kitapların az oluşu ve bu yüzden hastaların hayati tehlike ve sakatlık riskinin fazla olmasıdır. Şerefeddin Sabuncuoğlu buna rağmen birçok hekimin aksine özellikle cerrahi ile ilgilenmiştir. Amasya'da çalışmış olduğu Darüşşifa binası adına müze olarak düzenlenmiştir ve aynı zamanda adına bir hastane bulunmaktadır.
Eserleri
Akrabadin Tercümesi, Cerrahiyyeti'l-İlhaniyye ve Mücerrebnâme olmak üzere 3 temel eseri vardır. Bilim dünyasına ilk defa 1920 yılında Dr. Hakkı Uzel tarafından yayınlanan bir makalede tanıtılan Sabuncuoğlu'nun eserleri günümüz diline İlter Uzel tarafından aktarılmıştır.
Akrabadin Tercümesi
II. Bayezid şehzadeliği zamanında Sabuncuoğlu’ndan Zeyneddin el-Cürcânî'nin Zahire-i Harzemşâhî diye bilinen eserini tercüme etmesini istemiştir. Bu çok kapsamlı eserin sadece farmakoloji ile ilgili kısmını çevirmiştir. Ayrıca kitabın sonuna yeni bilgileri içeren iki bölüm daha eklemiştir.
Eserde ilaçların özellikleri, hazırlanması, gargara, yağlar, merhemler anlatılmaktadır. Ayrıca; kusturucular, müshiller, ağız, dil ve damak, diş, göz ilaçlarına ve lavmanlara da yer verilmektedir. Eserin sonunda ise çevirirken karşılığını bulduğu ve kullandığı Türkçe tıp terimlerini yazmıştır. O günlerde tüm dünyada bilim dili Arapça ya da Latince olduğu için bilim dünyası Türkçeyi gereksiz ve anlamsız bulsa da bu yaptığı Anadolu tıp tarihi için gelecek yıllarda çok önem arz etmiştir.
Cerrahiyyeti'l-İlhaniyye
Osmanlı İmparatorluğu’nda yazılmış ilk resimli cerrahi eserdir. Kitabın bilinen üç kopyası vardır. Bunlardan ikisi İstanbul’da Fatih Millet Kütüphanesi'nde, birisi de Paris Bibliotheque National’dedir. Ebû'l-Kâsım Zehrâvî'nin ''Kitâbü'l-Tasrîf'' adlı eserinin cerrahi ile ilgili kısmının tercümesidir diyenler olsa da Sabuncuoğlu kitaptan sadece kaynak olarak yararlanmış ve kendi gözlem ve deney sonuçlarının yanında hastalarla ilgili deneyimlerini de aktarmıştır.
Bu kitapta ameliyatların nasıl yapıldığını gösteren temsili resimler mevcuttur. Kendi çizdiği bu resimlerde hasta ve doktorun uygulama esnasında duracakları yerler ile cerrahi aletlerin nasıl kullanıldığı gösterilmektedir. Bu kitap günümüzdeki cerrahların eğitimlerinde sıklıkla kullanılan cerrahi atlasların ilk örneğini oluşturmaktadır.
Kitabın 3 bölümü vardır. Birinci bölümde; 54 tedavi, 7 alet ile 4 kesi yöntemi ve uzuvlardaki hastalıkların dağlanması, ikinci bölümde; 58 tedavi, 131 alet çizimi ve 10 kesi yöntemi ile apselerin yarılması, dikilmesi ve tedavisi, üçüncü bölümde ise; 24 tedavi yöntemi, 11 alet tanıtımı ile kırık ve çıkıkların tedavisi hakkında bilgi verilmiştir. O dönemdeki okuma yazma bilen cerrahlar sadece Türkçe yazıları okuyabildiği için bu kitaptan onların da yararlanarak hastalara şifa vermeleri adına Sabuncuoğlu bu kitabı Türkçe yazmıştır.
Mücerrebnâme
1468 yılında yazılan eser Amasya’daki hekim çevresinin isteği üzerine Sabuncuoğlu tarafından kaleme alınmıştır. İlk Türkçe deneysel tıp eseridir. Sabuncuoğlu bu eserde tıpta kullanılan ilaçları hazırlanış şekillerine (hap, merhem, şurup, toz, lavman, macun, yakı..) göre on yedi bölüm altında inceleyip bu ilaçları etki, endikasyon ve nasıl kullanılacağına göre düzenlemiştir. Bu ilaçları çeşitli hayvanlar, insanlar ve kendi üzerinde denemiştir. Özellikle bazı zehirlerle ilgili yaptığı hayvan deneyleri ön plandadır. Bu deneylerde denek olarak horozları kullanmıştır. Yazım biçimini de şimdiki modern tıp biliminde kullanılan olgu sunumlarına benzer şekilde oluşturmuştur. Bu eser Türk tıp tarihinde bir hekimin kendi buluşu ilaçları ve tedavi yöntemlerini derlediği ilk kitap olması bakımından önemlidir. Eserde geçen bazı deneyler şu şekildedir:
- Sabuncuoğlu yılan sokmasına karşı kendisinin hazırladığı panzehiri içmiş ve ardından parmağını yılana ısırtmıştır. Parmağının şişmediğini ve vücudunda belirti olmadığını, dolayısıyla panzehirin işe yaradığını gözlemlemiştir.
- Yılan zehrinin etkisini araştırmak amacıyla deney hayvanı olarak bir horoz seçmiştir ve hayvanın bir budunun tüylerini yolarak çok zehirli bir yılana çıplak derisinden ısırtmıştır. Ardından daha önce hazırlanan ve zehrin etkisini yok eden tiryak yani panzehiri horoza içirerek hayvanı gözetim altına almıştır. Ertesi gün deride yeşilimsi bir yara gözlemlemiş ve tekrar tiryak vermiştir. İkinci günde derideki belirti kaybolmuştur. Burada kullandığı tiryakın ''Tiryak-ı Faruk'' olduğunu belirtir.
Sabuncuoğlu'nun deneysel tedavi gözlemlerine örnek olarak; yardımcısı ile İstanbul’dan Amasya’ya dönerken bitlenmiş ve tedavi için cıva ve çam reçinesini karıştırıp, keten ipliğinden de fitili hazırlayıp ilacı sürerek boynuna bağlamış, kalanını da koltuk altlarına sürmüştür. Daha sonra bu yöntemin daha önce omzunda var olan ağrıyı da giderdiğini görmüştür. Amasya’ya döndüğünde bu tedaviyi de kullanmıştır. Bir başka örnek de çocuk düşürücü ilaç ile ilgilidir. Anne karnında ölen bir çocuğun düşürülmesi için verdiği ilacın rahimde oluşan ura da iyi geldiğini görmüştür.
Bir hastalığı tedavi edemediğinde bu konuda bilgisi olan kişilerin yöntemini ve o konudaki eksiğini alçakgönüllülükle kabul edebilmiş ve o kişilerden tedaviyi öğrenmiş, hekimlik ahlakına sahip bir kişidir.
İlaçların hazırlanışı, hastalıklara göre kullanılışı ve kullandığı malzemeler anlatması bakımından bir ilaç rehberi, bugünkü anlamda bir farmakopeye benzer. Yirmiden fazla drog kullanarak hazırladığı ilaç terkiplerini en çok kullanılanlara öncelik verecek şekilde sıraladığı bu eseri 17 bölümden oluşmaktadır:
- Tiryaklar (Antidot)
- Macunlar
- Daireikler ve Toz İlaçlar
- Yakı ve Yakı Türü İlaçlar
- Astrenjan İlaçlar ve Fumigasyon İlaçları
- Fitil ve Ovüller
- Şurup ve Gargaralar
- Göz Hastalıklarında Kullanılan İlaçlar
- Tablet ve Pastiller
- Cerahat Giderici İlaçlar
- Merhemler ve Yağlar
- Lavmanlar
- Kusturucular
- Burun Kanamasını Dindirici İlaçlar
- Tabletler
- Ağız, Boğaz, Diş, Dudak ilaçları
- Enfiye ve Kuturlar
Sabuncuoğlu bunları hazırlarken Hipokrat, Galen, İbn-i Sina gibi önemli önemli hekimlerin eserlerinden öğrendiğini, kaynağını belirterek yazmıştır (“…sıfat-ı Zerur kim Calinos terkib itmişdür…”). Bu da onun dönemine dek gelen önemli tıp eserlerini incelediğini göstermektedir.
Terkipleri hazırlarken kullandığı genel yöntem “önce havanda dövüp toz haline getirmiş, eleyerek diğer katı maddelerle karıştırmıştır. Bu karışımlar ya doğrudan kullanılan ya da kaynatılarak yoğunlaştırılan veya öz suyu alınan preparatlardır.” Sabuncuoğlu ilaçları hazırlarken etki ve kullanım alanlarını anlatmış, hangi soruna hangi ilaç, ilacın içindeki drogların dozu ve hangi ilaçlarla birlikte kullanılması gerektiğini açıklamış. Hastalarda gördüğü olumlu-olumsuz etkileri belirtmiştir.
Terkiplerde kullandığı bitkisel droglara örnek olarak soğan, safran ve gül verilebilir:
- Bezr-i Bassal (soğan): gaz söktürücü, ateş düşürücü, sindirimi kolaylaştırıcı etkilidir.
- Zaferan (safran): ağrı kesici, midevi ve tiryak terkiplerinde kullanılır.
- Gül (gül): yumuşatıcı, sindirimi kolaylaştırıcı, göz hastalıklarında ve tiryak terkiplerinde kullanılır.
Eserinde alıntı yaptığı yerlerde kaynak göstermiş, bilgilerini anlatırken ayrıntılara dikkat etmiş, hastalarına deneme yoluyla yaptığı tedavilerini gözlemleyerek not almış ve bunları eksiksiz olarak gizlemeden aktarmış olması onun bugünkü etik yaklaşıma uygun olduğunu göstermektedir.
Getirdiği tıbbi yenilikler
Şerefeddin Sabuncuoğlu, tedavileri hastalara uygulamadan önce kendi üzerinde bile test ederdi. Sepsisin farkındaydı ve herhangi bir patojenin yayılmasını önlemek için antiseptik olarak şarap ve zeytinyağı içeren cerrahi bir kıyafet giyerdi. Kaleme aldığı bir meme kanseri olgusunda küçük tümörlerin kanserin erken evrelerinde cerrahi olarak çıkarılmasını tedavi olarak önermiştir. Bu tedavi, tümörün vücudun geri kalanına yayılmamasını veya büyümemesini sağlar ve günümüzde kanser tedavisinde de yaygın bir uygulamadır.
Sabuncuoğlu’na göre ancak tıbbi tedavi başarısız olursa cerrahi yol denenmelidir. Ayrıca, ameliyat sonrası bakımın önemine de vurgu yapmıştır. Denediği ilaçlarda görülebilecek yan etkileri de kayıt altına almıştır.
Sabuncuoğlu deneysel hekimliğinin yanı sıra tıp camiasına birçok yenilik getirmiştir. Çocuklarda hidrosefalik drenaj tekniklerini ilk tanımlayanlardan biridir. Spinal ameliyatlarda aksiyal traksiyon tekniğini kullanan ilk hekimdir. El cerrahisinden sonra tahta atel kullanımına öncülük etmiştir.Kadın doğumu ile ilgili de çalışmaları mevcuttur, mesela Cerrahiyyeti'l-İlhaniyye’de yaptığı önemli bir gözlem, gebenin nefesini tutup güçlü bir kuvvet uyguladığı takdirde doğumun daha hızlı gerçekleşebileceğiydi. Daha güçlü bir kuvvet uygulamak için gebenin hapşırmasına neden olacak bitkisel droglar da önermiştir. Şerefeddin Sabuncuoğlu, hamilelik sırasında ortaya çıkan komplikasyonları ve annenin ölümünün nasıl önlenebileceğini de anlatmıştır. Ana teknikleri, bebeği anneden çıkarmak için ölü fetüse bir kancanın takılmasını içerir. Tıkanıklığa hidrosefali neden oluyorsa fetüsün kafatasının “Mi dah” aleti ile ezilmesini de önermiştir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Basagaoglu, Ibrahim; Karaca, S; Salihoglu, Ziya (Nisan 2006). "Anesthesia Techniques in the Fifteenth Century by Serafeddin Sabuncuoglu". Anesthesia & Analgesia (İngilizce). 102 (4): 1289. doi:10.1213/01.ANE.0000199205.23697.F6. ISSN 0003-2999. 27 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Aralık 2020.
- ^ a b c d e f g h i 12 Aralık 2019. 31 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2020.
- ^ Ali Haydar Baydat (Mayıs 2016). Tıp Tarihi (PDF) (3. bas.). Merkezefendi Geleneksel Tıp Derneği. 9 Ocak 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 20 Aralık 2020.
- ^ İlter Uzel, Kenan Süveren (1999). Şerefeddin Sabuncuoğlu, Mücerrebnâme (İlk Türkçe Deneysel Tıp Eseri- 1468). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları. ISBN .
- ^ Şerefeddin Sabuncuoğlu’nun Eseri Mücerreb-Nâme’de Yer Alan Bazı Tıbbi Bitkilerin Günümüzdeki Kullanımlarıyla Karşılaştırmalı Bir Çalışma. Amasya Uluslararası Anadolu-Türk Darüşşifaları ve Sabuncuoğlu Kongresi, Amasya Bimarhanesi’nin 700. Yılı Anısına, Amasya. Ankara: Anıt Matbaa. 15-18 Ekim 2008. ss. 185-206.
- ^ Esin Kahya ve Ayşegül D. Erdemir (2000). Bilimin Işığında Osmanlıdan Cumhuriyete Tıp ve Sağlık Kurumları. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. ISBN .
- ^ a b c Turgut, M. (1 Ekim 2007). "Illustrations of neurosurgical techniques in early period of Ottoman Empire by Şerefeddin Sabuncuoğlu". Acta Neurochirurgica (İngilizce). 149 (10): 1063-1069. doi:10.1007/s00701-007-1271-5. ISSN 0942-0940.
- ^ Verit, F. F.; Kafali, H. (1 Eylül 2005). "The oncologic surgery of Serefeddin Sabuncuoglu in the 15th century". European Journal of Surgical Oncology (İngilizce). 31 (7): 803-804. doi:10.1016/j.ejso.2005.02.028. ISSN 0748-7983. (PMID) 15893905.
- ^ a b c d Kafali, Hasan; Aksoy, Sahin; Atmaca, Ferda; San, Imran (15 Kasım 2002). "Colored illustrations of obstetrics manipulations and instrumentation techniques of a Turkish surgeon Serafeddin Sabuncuoglu in the 15th century". European Journal of Obstetrics and Gynecology and Reproductive Biology (İngilizce). 105 (2): 197-202. doi:10.1016/S0301-2115(02)00203-8. ISSN 0301-2115. (PMID) 12381491.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sabuncuoglu Serefeddin Serefeddin bin Ali bin el Hac Ilyas Sabuncuoglu 1386 1468 Osmanli Turkcesi شرف الد ین صابونجی اوغلی Osmanli doneminde tip alaninda onemli eserler vermis Turk hekim ve cerrah Ilk Turkce cerrahi eserin sahibidir Serefeddin SabuncuogluDogum1386 AmasyaOlum1468 82 83 yaslarinda MilliyetOsmanli DevletiEgitimAmasya DarussifasiKariyeriDaliTip ve cerrahiEtkilendikleriHipokrat Galen Ibn i SinaYasam oykusu1386 yilinda Amasya da dogmustur Dedesi Sabuncuoglu Haci Ilyas Celebi ve babasi Ali Celebi de Amasya Bimarhanesi nde yani o donemlerin hastanesinde hekimbasilik yapmis unlu hekimlerdir Cok kucuk yaslarindan itibaren usta cirak iliskisi biciminde hekimlik ogrenmeye baslamistir Temel hekimlik egitimini Hekim Burhanettin Ahmet ten Amasya Darussifasi nda almistir Henuz 17 yasinda iken hekimlige baslamis ve bundan sonra da hayatini okumaya arastirmaya ve deneylere vermistir Vefat edene dek Amasya Darussifasi nda Anadolu halkina hizmet vermis ve burada neredeyse 14 yil boyunca bashekimlik yapmistir O zamanlarda hekimler cerrahiye pek ilgi duymamis hatta cerrahi tedavinin gerekli oldugu durumlarda bile israrla ilacla tedaviyi tercih etmislerdir Bunun sebebi ise cerrahi girisimler icin kaynak kitaplarin az olusu ve bu yuzden hastalarin hayati tehlike ve sakatlik riskinin fazla olmasidir Serefeddin Sabuncuoglu buna ragmen bircok hekimin aksine ozellikle cerrahi ile ilgilenmistir Amasya da calismis oldugu Darussifa binasi adina muze olarak duzenlenmistir ve ayni zamanda adina bir hastane bulunmaktadir EserleriAkrabadin Tercumesi Cerrahiyyeti l Ilhaniyye ve Mucerrebname olmak uzere 3 temel eseri vardir Bilim dunyasina ilk defa 1920 yilinda Dr Hakki Uzel tarafindan yayinlanan bir makalede tanitilan Sabuncuoglu nun eserleri gunumuz diline Ilter Uzel tarafindan aktarilmistir Akrabadin Tercumesi II Bayezid sehzadeligi zamaninda Sabuncuoglu ndan Zeyneddin el Curcani nin Zahire i Harzemsahi diye bilinen eserini tercume etmesini istemistir Bu cok kapsamli eserin sadece farmakoloji ile ilgili kismini cevirmistir Ayrica kitabin sonuna yeni bilgileri iceren iki bolum daha eklemistir Eserde ilaclarin ozellikleri hazirlanmasi gargara yaglar merhemler anlatilmaktadir Ayrica kusturucular mushiller agiz dil ve damak dis goz ilaclarina ve lavmanlara da yer verilmektedir Eserin sonunda ise cevirirken karsiligini buldugu ve kullandigi Turkce tip terimlerini yazmistir O gunlerde tum dunyada bilim dili Arapca ya da Latince oldugu icin bilim dunyasi Turkceyi gereksiz ve anlamsiz bulsa da bu yaptigi Anadolu tip tarihi icin gelecek yillarda cok onem arz etmistir Cerrahiyyeti l Ilhaniyye Osmanli Imparatorlugu nda yazilmis ilk resimli cerrahi eserdir Kitabin bilinen uc kopyasi vardir Bunlardan ikisi Istanbul da Fatih Millet Kutuphanesi nde birisi de Paris Bibliotheque National dedir Ebu l Kasim Zehravi nin Kitabu l Tasrif adli eserinin cerrahi ile ilgili kisminin tercumesidir diyenler olsa da Sabuncuoglu kitaptan sadece kaynak olarak yararlanmis ve kendi gozlem ve deney sonuclarinin yaninda hastalarla ilgili deneyimlerini de aktarmistir Bu kitapta ameliyatlarin nasil yapildigini gosteren temsili resimler mevcuttur Kendi cizdigi bu resimlerde hasta ve doktorun uygulama esnasinda duracaklari yerler ile cerrahi aletlerin nasil kullanildigi gosterilmektedir Bu kitap gunumuzdeki cerrahlarin egitimlerinde siklikla kullanilan cerrahi atlaslarin ilk ornegini olusturmaktadir Kitabin 3 bolumu vardir Birinci bolumde 54 tedavi 7 alet ile 4 kesi yontemi ve uzuvlardaki hastaliklarin daglanmasi ikinci bolumde 58 tedavi 131 alet cizimi ve 10 kesi yontemi ile apselerin yarilmasi dikilmesi ve tedavisi ucuncu bolumde ise 24 tedavi yontemi 11 alet tanitimi ile kirik ve cikiklarin tedavisi hakkinda bilgi verilmistir O donemdeki okuma yazma bilen cerrahlar sadece Turkce yazilari okuyabildigi icin bu kitaptan onlarin da yararlanarak hastalara sifa vermeleri adina Sabuncuoglu bu kitabi Turkce yazmistir Mucerrebname Bir muzede sergilenen canlandirma Sabuncuoglu nun bir horozu engerek yilanina isirtma ani 1468 yilinda yazilan eser Amasya daki hekim cevresinin istegi uzerine Sabuncuoglu tarafindan kaleme alinmistir Ilk Turkce deneysel tip eseridir Sabuncuoglu bu eserde tipta kullanilan ilaclari hazirlanis sekillerine hap merhem surup toz lavman macun yaki gore on yedi bolum altinda inceleyip bu ilaclari etki endikasyon ve nasil kullanilacagina gore duzenlemistir Bu ilaclari cesitli hayvanlar insanlar ve kendi uzerinde denemistir Ozellikle bazi zehirlerle ilgili yaptigi hayvan deneyleri on plandadir Bu deneylerde denek olarak horozlari kullanmistir Yazim bicimini de simdiki modern tip biliminde kullanilan olgu sunumlarina benzer sekilde olusturmustur Bu eser Turk tip tarihinde bir hekimin kendi bulusu ilaclari ve tedavi yontemlerini derledigi ilk kitap olmasi bakimindan onemlidir Eserde gecen bazi deneyler su sekildedir Sabuncuoglu yilan sokmasina karsi kendisinin hazirladigi panzehiri icmis ve ardindan parmagini yilana isirtmistir Parmaginin sismedigini ve vucudunda belirti olmadigini dolayisiyla panzehirin ise yaradigini gozlemlemistir Yilan zehrinin etkisini arastirmak amaciyla deney hayvani olarak bir horoz secmistir ve hayvanin bir budunun tuylerini yolarak cok zehirli bir yilana ciplak derisinden isirtmistir Ardindan daha once hazirlanan ve zehrin etkisini yok eden tiryak yani panzehiri horoza icirerek hayvani gozetim altina almistir Ertesi gun deride yesilimsi bir yara gozlemlemis ve tekrar tiryak vermistir Ikinci gunde derideki belirti kaybolmustur Burada kullandigi tiryakin Tiryak i Faruk oldugunu belirtir Sabuncuoglu nun deneysel tedavi gozlemlerine ornek olarak yardimcisi ile Istanbul dan Amasya ya donerken bitlenmis ve tedavi icin civa ve cam recinesini karistirip keten ipliginden de fitili hazirlayip ilaci surerek boynuna baglamis kalanini da koltuk altlarina surmustur Daha sonra bu yontemin daha once omzunda var olan agriyi da giderdigini gormustur Amasya ya dondugunde bu tedaviyi de kullanmistir Bir baska ornek de cocuk dusurucu ilac ile ilgilidir Anne karninda olen bir cocugun dusurulmesi icin verdigi ilacin rahimde olusan ura da iyi geldigini gormustur Bir hastaligi tedavi edemediginde bu konuda bilgisi olan kisilerin yontemini ve o konudaki eksigini alcakgonullulukle kabul edebilmis ve o kisilerden tedaviyi ogrenmis hekimlik ahlakina sahip bir kisidir Ilaclarin hazirlanisi hastaliklara gore kullanilisi ve kullandigi malzemeler anlatmasi bakimindan bir ilac rehberi bugunku anlamda bir farmakopeye benzer Yirmiden fazla drog kullanarak hazirladigi ilac terkiplerini en cok kullanilanlara oncelik verecek sekilde siraladigi bu eseri 17 bolumden olusmaktadir Tiryaklar Antidot Macunlar Daireikler ve Toz Ilaclar Yaki ve Yaki Turu Ilaclar Astrenjan Ilaclar ve Fumigasyon Ilaclari Fitil ve Ovuller Surup ve Gargaralar Goz Hastaliklarinda Kullanilan Ilaclar Tablet ve Pastiller Cerahat Giderici Ilaclar Merhemler ve Yaglar Lavmanlar Kusturucular Burun Kanamasini Dindirici Ilaclar Tabletler Agiz Bogaz Dis Dudak ilaclari Enfiye ve Kuturlar Sabuncuoglu bunlari hazirlarken Hipokrat Galen Ibn i Sina gibi onemli onemli hekimlerin eserlerinden ogrendigini kaynagini belirterek yazmistir sifat i Zerur kim Calinos terkib itmisdur Bu da onun donemine dek gelen onemli tip eserlerini inceledigini gostermektedir Terkipleri hazirlarken kullandigi genel yontem once havanda dovup toz haline getirmis eleyerek diger kati maddelerle karistirmistir Bu karisimlar ya dogrudan kullanilan ya da kaynatilarak yogunlastirilan veya oz suyu alinan preparatlardir Sabuncuoglu ilaclari hazirlarken etki ve kullanim alanlarini anlatmis hangi soruna hangi ilac ilacin icindeki droglarin dozu ve hangi ilaclarla birlikte kullanilmasi gerektigini aciklamis Hastalarda gordugu olumlu olumsuz etkileri belirtmistir Terkiplerde kullandigi bitkisel droglara ornek olarak sogan safran ve gul verilebilir Bezr i Bassal sogan gaz sokturucu ates dusurucu sindirimi kolaylastirici etkilidir Zaferan safran agri kesici midevi ve tiryak terkiplerinde kullanilir Gul gul yumusatici sindirimi kolaylastirici goz hastaliklarinda ve tiryak terkiplerinde kullanilir Eserinde alinti yaptigi yerlerde kaynak gostermis bilgilerini anlatirken ayrintilara dikkat etmis hastalarina deneme yoluyla yaptigi tedavilerini gozlemleyerek not almis ve bunlari eksiksiz olarak gizlemeden aktarmis olmasi onun bugunku etik yaklasima uygun oldugunu gostermektedir Getirdigi tibbi yeniliklerSerefeddin Sabuncuoglu tedavileri hastalara uygulamadan once kendi uzerinde bile test ederdi Sepsisin farkindaydi ve herhangi bir patojenin yayilmasini onlemek icin antiseptik olarak sarap ve zeytinyagi iceren cerrahi bir kiyafet giyerdi Kaleme aldigi bir meme kanseri olgusunda kucuk tumorlerin kanserin erken evrelerinde cerrahi olarak cikarilmasini tedavi olarak onermistir Bu tedavi tumorun vucudun geri kalanina yayilmamasini veya buyumemesini saglar ve gunumuzde kanser tedavisinde de yaygin bir uygulamadir Sabuncuoglu na gore ancak tibbi tedavi basarisiz olursa cerrahi yol denenmelidir Ayrica ameliyat sonrasi bakimin onemine de vurgu yapmistir Denedigi ilaclarda gorulebilecek yan etkileri de kayit altina almistir Sabuncuoglu deneysel hekimliginin yani sira tip camiasina bircok yenilik getirmistir Cocuklarda hidrosefalik drenaj tekniklerini ilk tanimlayanlardan biridir Spinal ameliyatlarda aksiyal traksiyon teknigini kullanan ilk hekimdir El cerrahisinden sonra tahta atel kullanimina onculuk etmistir Kadin dogumu ile ilgili de calismalari mevcuttur mesela Cerrahiyyeti l Ilhaniyye de yaptigi onemli bir gozlem gebenin nefesini tutup guclu bir kuvvet uyguladigi takdirde dogumun daha hizli gerceklesebilecegiydi Daha guclu bir kuvvet uygulamak icin gebenin hapsirmasina neden olacak bitkisel droglar da onermistir Serefeddin Sabuncuoglu hamilelik sirasinda ortaya cikan komplikasyonlari ve annenin olumunun nasil onlenebilecegini de anlatmistir Ana teknikleri bebegi anneden cikarmak icin olu fetuse bir kancanin takilmasini icerir Tikanikliga hidrosefali neden oluyorsa fetusun kafatasinin Mi dah aleti ile ezilmesini de onermistir Ayrica bakinizOsmanli tibbiKaynakca Basagaoglu Ibrahim Karaca S Salihoglu Ziya Nisan 2006 Anesthesia Techniques in the Fifteenth Century by Serafeddin Sabuncuoglu Anesthesia amp Analgesia Ingilizce 102 4 1289 doi 10 1213 01 ANE 0000199205 23697 F6 ISSN 0003 2999 27 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Aralik 2020 a b c d e f g h i 12 Aralik 2019 31 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Aralik 2020 Ali Haydar Baydat Mayis 2016 Tip Tarihi PDF 3 bas Merkezefendi Geleneksel Tip Dernegi 9 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 20 Aralik 2020 Ilter Uzel Kenan Suveren 1999 Serefeddin Sabuncuoglu Mucerrebname Ilk Turkce Deneysel Tip Eseri 1468 Ankara Ataturk Kultur Merkezi Yayinlari ISBN 9789751612311 Serefeddin Sabuncuoglu nun Eseri Mucerreb Name de Yer Alan Bazi Tibbi Bitkilerin Gunumuzdeki Kullanimlariyla Karsilastirmali Bir Calisma Amasya Uluslararasi Anadolu Turk Darussifalari ve Sabuncuoglu Kongresi Amasya Bimarhanesi nin 700 Yili Anisina Amasya Ankara Anit Matbaa 15 18 Ekim 2008 ss 185 206 Esin Kahya ve Aysegul D Erdemir 2000 Bilimin Isiginda Osmanlidan Cumhuriyete Tip ve Saglik Kurumlari Ankara Turkiye Diyanet Vakfi Yayinlari ISBN 9753893590 a b c Turgut M 1 Ekim 2007 Illustrations of neurosurgical techniques in early period of Ottoman Empire by Serefeddin Sabuncuoglu Acta Neurochirurgica Ingilizce 149 10 1063 1069 doi 10 1007 s00701 007 1271 5 ISSN 0942 0940 Verit F F Kafali H 1 Eylul 2005 The oncologic surgery of Serefeddin Sabuncuoglu in the 15th century European Journal of Surgical Oncology Ingilizce 31 7 803 804 doi 10 1016 j ejso 2005 02 028 ISSN 0748 7983 PMID 15893905 a b c d Kafali Hasan Aksoy Sahin Atmaca Ferda San Imran 15 Kasim 2002 Colored illustrations of obstetrics manipulations and instrumentation techniques of a Turkish surgeon Serafeddin Sabuncuoglu in the 15th century European Journal of Obstetrics and Gynecology and Reproductive Biology Ingilizce 105 2 197 202 doi 10 1016 S0301 2115 02 00203 8 ISSN 0301 2115 PMID 12381491