Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çorlulu Köse Bahir Mustafa Paşa (ö. Nisan 1765, Midilli), I. Mahmud, III. Osman ve III. Mustafa saltanat donemlerinde 1 Temmuz 1752 - 16 Şubat 1755, 30 Nisan 1756 - 3 Aralık 1756 ve 29 Eylül 1763 - 30 Mart 1765 arasında üç kez sadrazamlık yapmış olan bir Osmanlı devlet adamıdır.
| Çorlulu Köse Bahir Mustafa Paşa | |
|---|---|
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 29 Eylül 1763 - 30 Mart 1765 | |
| Hükümdar | III. Mustafa |
| Yerine geldiği | Hamza Hâmid Paşa |
| Yerine gelen | Muhsinzade Mehmed Paşa |
| Görev süresi 30 Nisan 1756 - 3 Aralık 1756 | |
| Hükümdar | III. Osman |
| Yerine geldiği | Yirmisekizzade Mehmed Said Paşa |
| Yerine gelen | Koca Mehmed Ragıp Paşa |
| Görev süresi 1 Temmuz 1752 - 16 Şubat 1755 | |
| Hükümdar | I. Mahmud |
| Yerine geldiği | Divitdar Mehmed Emin Paşa |
| Yerine gelen | Hekimoğlu Ali Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Ölüm | Nisan 1765 Midilli |
Hayatı
Çorlulu Ali Paşa kethudalığından vezir olan Sofi Abdurrahman Paşa'nın oğludur. İyi eğitim görerek yetişti ve Damat İbrahim Paşa'nın aracılığı ile hassa silâhsoru oldu; kendisine verilen işleri başarmasından dolayı kapıcıbaşılık rütbesiyle yükseltildi; Ramazan sonlarında Ekim 174'te ikinci imrahor olup 7 Kasım 1749'da birinci imrahor Durak Bey'in vezirlikle kaptan Paşa olması üzerine onun yerine birinci imrahorluğa getirildi.
Sadrazam Divittar Mehmet Paşa'nın azli gerekince Darüssaade ağası Beşir Ağa'nın 1 Temmuz 1752'de tavsiyesiyle ilk kez Bahir Mustafa Bey sadrâzam oldu. Sadarazamlığı sırasında kendisini sadarete tavsiye eden kızlar ağası Beşir Ağa idam edilmişti. Bu nedenle bundan sonra saray Darüşsaade ağalarının perde arkasından devlet işlerine ve sadrazamların bağımsızlıklarına müdahaleleri görülmedi. Bahir Mustafa Paşa I. Mahmut'un ölümüne kadar bağımsız olarak iş gördü. Sadrazam iken 14 Aralık 1754'te I. Mahmud'un ölümü üzerine yerine en yaşlı hanedan üyesi olan kardeşi III. Osman hükümdar oldu. III. Osman tecrübesiz ve kararsız bir hükümdardı. Saltanata geçmesinden iki buçuk ay geçmeden sadrazamın saraya yakın bazı aleyhtarlarının telkinleri dolayısıyla 17 Şubat 1755'te Bahir Mustafa Paşa'yı sadaretten azletti. Yerine Anadolu valisi olan Hekimoğlu Ali Paşa, üçüncü kez sadrazam olarak atandı.
Bahir Mustafa Paşa önce Midilli'ye sürgüne gönderildi ise de çok geçmeden 8 Haziran 1755'te affolunarak Mora muhassallığı görevi verildi.
1 Nişan 1756'da Yirmisekizzade Mehmed Said Paşa'nın sadaretten azil edildi ve yerine Bahir Mustafa Paşa ikinci kez sadrazam tayin edildi. Sık sık sadrazam değiştiren III. Osman, Bahir Mustafa Paşa'yı bu defa dokuz buçuk ay sadarette bıraktı ve 16 Ocak 1756'da onu sadaretten azletti. Azledildiği zaman, malları müsadere edilmeden, Rodos adasına sürgüne gönderildi. Bahir Mustafa Paşa'nın yerine, iktidar ve yeteneklerinden bahis ile Şam valiliğine tavsiye ettirmiş olduğu, Halep valisi Koca Ragıp Mehmet Paşa getirildi.
Fransa elçisi Vergennes (Verjen) hatıralarında Bahir Mustafa Paşa'nın azli sebebinin bilinmediğini ve Babıâlı'ye gelen hattı hümayunda, ihmalkarlığından şikayet edildiğini yazmıştır. Fransa elçisi, Şehzade Mehmed'in ölümünden beri sadrazamın gayet metin göründüğünü beyan etmektedir. Bu biraz kapalı olan diplomatik bir ifadedir. Bu ifadenin bir tefsirine göre, Fransız elçisinin, sadrazamın azil edilmesinin olasılıkla şehzadenin ölümü dolayısıyla halkın gösterdiği infial gösterilerinden de ortaya çıktığını ima ettiği düşünülmektedir. Diğer taraftan da bir sadrazamın azil edildiği zaman genellikle mallarının müsadere edilerek devletçe alınması olağan olduğu için Bahir Mustafa'nın mallarının müsadere edilmemesinin de dikkati çekmiştir.
Yeni sadrazam Koca Ragıp Paşa, Şam valiliğine gönderilmesi sırasında kendisi hakkında padişaha güzel tavsiyede bulunmuş olan Bahir Mustafa Paşa'nın sürgünde kalmasını istememekteydi. Onu bir fermanla taltif ettirdikten sonra bir memuriyete tayin kılınacağını müjdeledi ve bundan başka sürgün yerini de Midilli'ye naklettirdi. Bahir Mustafa Paşa Ağustos 1757'de ise Eğriboz adası muhafızlığı ile Karlıeli sancağına tayin ettirdi.
30 Ekim 1757'de III. Osman oldu ve padişahlığa bir takım ilaçlarla kendisini zehirlenmekten koruyan Şehzade Mehmed'in kardeşi III. Mustafa geçti.
Bahir Mustafa Paşa'ya 11 Haziran 1758'de Mısır valiliği görevi verildi. Haziran 1760'de işe oradan azlolunarak Cidde valisi olarak atandı. Fakat Bahir Mustafa Paşa bu göreve gitmek istemeyerek Mısır'da oturmayı tercih etti. Ocak 1762'de ise Halep valiliğine tayin edildiği ilan edildi. Fakat katledileceğinden korkan Bahir Mustafa Paşa Halep'e de gitmeyip Mısır'da Bulak mevkiine çekildi. Haziran 1762'de kendisine teminatı havi bir ferman gönderildi ve aynı zamanda, Mısır defterdarını yerini bırakarak, çöl ağzında bulunan stratejik önemi olan Halep'e hemen hareket etmesi emredildi.
Bahir Mustafa Paşa'yı idam edilmek için vesile sayılabilecek diye korktuğu sadaret icraatı, büyük olasılıkla III. Osman'ın emriyle boğdurulan Şehzade Mehmet'in katline muvafakat etmiş olmasıdır. III. Osman, şehzadelerin büyüklerinin katilleri için bazı sadrazamları yoklamış olduğu ve bu arada Hekimoğlu Ali Paşa'ya da bu fikrini söylemiş olduğu ama onun her şeyi göze alarak bu teklifi reddetmiş olduğu İstanbul politik çevrelerinde çok kişi tarafından bilinmekteydi. II. Osman bu tip bir teklifi ikinci sadaretinde Bahir Mustafa Paşa'ya da yapmıştı. O da bu teklife muvafakat vermiş ve sonucunda şehzadelerin en büyüğü olan 42 yaşında bulunan ve güzide bir şehzade olan III. Ahmet'in oğlu Mehmed siyaset edilip öldürülmüştü. Bahir Mustafa Paşa'nın Mısır'dan Cidde'ye naklinde kendisine gönderilen fermanda görüldüğü gibi onun vesveseye kapılıp oradan ayrılmaması ve Halep'e naklinde de aynı suretle korkması Şehzade Mehmet'in ölümüyle ilgili olduğu bazı kaynaklar tarafından belirtilmiştir. Bunlar arasında Fransa elçisinin de kaydı ve "Hadikatü'l-Vüzera" zeyli'nde Bahir Mustafa Paşa'nın biyografisi içinde bulunan bir birkaç cümle sadrazam hakkındaki şüpheleri ifade eden kaynaklardır. Eğer bu gerçekse, III. Osman'dan sonra tahta geçen III. Mustafa'nın kardeşi Şehzade Mehmed'in ölümünde rolü olan Bahir Mustafa Paşa'dan bu suretle öç almak istemesi olası görülmektedir.
Bahir Mustafa Paşa 1 Kasım 1763 de Tevkii Hamza Hamit Paşa'nın yerine üçüncü defa sadrazam olarak görevlendirildi. Halep'ten gelerek mühr-i humâyünü aldı. Daha sonra da III. Mustafa'nın kızı Şah Sultan'a namzet oldu.
Bahir Mustafa Paşa bu son sadaretinde kendisinin paraya düşkünlüğü yaygın şikayet konusu oldu. Vezir-i âzamların haşlarından olan Kıbrıs varidatına zam yaparak oranın karışıklığına sebep olduğu kabul edilmektedir. Ayrıca gerek İstanbul'da ve gerek taşra eyaletlerinde birer vesile ile suçlandırma suretiyle paralar aldığı ve bu paraları bazı binalara sarf ettiği söylentileri çok yaygınlaşmıştı. Bu haberler III. Mustafa'ya erişince padişah bu durumu teftiş ettirdi. Sadrazamın bu icraatları ortaya çıktığı zaman III. Mustafa kapalı ve gayet nazik bir surette kendisini ikaz ve tembih etti. Diğer taraftan Bahir Mustafa Paşa çeşitli bahaneler bularak yaptıklarını saklamak istedi. Sadrazamın makamını üçüncü kez işgalini onu çekemeyenlerin tesirleriyle 30 Mart 1765'te mühr-i humâyün Bahir Mustafa Paşa'dan alındı. Paşa iki gün sarayda hapis edilip ve sorgulamaya tutuldu. Sonra da Midilli adasına sürgün edildi. Yerine Muhsinzâde Mehmet Paşa sadrazam oldu.
Kendisinden mühür alındıktan sonra azli ile yetinilmesi uygun iken İstanbul'dan uzaklaştıktan sonra da saraya onun aleyhinde şikayetler yağdırılması sona ermedi. Bunlardan aksi olarak etkilenen III. Mustafa sabık sadrazamın arkasından kendisini Midilli'ye götürmeye memur Kelleci Osman Ağa'ya bir bostancı hasekisi ile gizlice bir hatt-ı humayun gönderip onun idam edilmesini emretti. Nisan 1765'te Midilli'de boğularak kesik başı İstanbul'a getirilip teşhir edildi. Kesik başı sonra Otakçılar tarafında yaptırmış olduğu Nakşibendi tekkesine gömüldü.
Değerlendirme
Hâdikatü'l-Vüzera zeyline göre Bahir Mustafa Paşa
kararsız, cesur, hasut, hiyle ve hüd'aya mail idi.
Eserleri
Bahir Mustafa Paşa yukarıda adı geçen, Nakşibendi tekkesini birinci sadareti esnasında ve 1752 senesinde yaptırtmıştır. Ayni donemde yanmış olan bazı mescitleri de tamir ettirmiştir. Yeraltı Camii'nde bulunan ve Bizans İstanbul'u kuşatmak için gelen ve burada öldükleri rivayet edilen üç kisinin mezarları da meydana çıkarttırarak burasını cami haline koydurmuştur.
Bahir Mustafa Paşa'nın nazımla da ilgisi vardı.
Kaynakça
- ^ L. Bonneville de Marsangy, (1894) Le chevalier de Vergennes, son ambassada à Constantinople, París
Dış bağlantılar
- Danişmend, İsmail Hâmi, (1961) Osmanlı Devlet Erkânı, İstanbul:Türkiye Yayınevi.
- Buz, Ayhan (2009) Osmanlı Sadrazamları, İstanbul: Neden Kitap,
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Divitdar Mehmed Emin Paşa |  Osmanlı Sadrazamı 1 Temmuz 1752 - 16 Şubat 1755 | Sonra gelen: Hekimoğlu Ali Paşa |
| Önce gelen: Yirmisekizzade Mehmed Said Paşa | Osmanlı Sadrazamı 30 Nisan 1756 - 3 Aralık 1756 | Sonra gelen: Koca Mehmed Ragıp Paşa |
| Önce gelen: Hamza Hâmid Paşa | Osmanlı Sadrazamı 29 Eylül 1763 - 30 Mart 1765 | Sonra gelen: Muhsinzade Mehmed Paşa |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Corlulu Kose Bahir Mustafa Pasa o Nisan 1765 Midilli I Mahmud III Osman ve III Mustafa saltanat donemlerinde 1 Temmuz 1752 16 Subat 1755 30 Nisan 1756 3 Aralik 1756 ve 29 Eylul 1763 30 Mart 1765 arasinda uc kez sadrazamlik yapmis olan bir Osmanli devlet adamidir Corlulu Kose Bahir Mustafa PasaOsmanli SadrazamiGorev suresi 29 Eylul 1763 30 Mart 1765Hukumdar III MustafaYerine geldigi Hamza Hamid PasaYerine gelen Muhsinzade Mehmed PasaGorev suresi 30 Nisan 1756 3 Aralik 1756Hukumdar III OsmanYerine geldigi Yirmisekizzade Mehmed Said PasaYerine gelen Koca Mehmed Ragip PasaGorev suresi 1 Temmuz 1752 16 Subat 1755Hukumdar I MahmudYerine geldigi Divitdar Mehmed Emin PasaYerine gelen Hekimoglu Ali PasaKisisel bilgilerOlum Nisan 1765 MidilliHayatiCorlulu Ali Pasa kethudaligindan vezir olan Sofi Abdurrahman Pasa nin ogludur Iyi egitim gorerek yetisti ve Damat Ibrahim Pasa nin araciligi ile hassa silahsoru oldu kendisine verilen isleri basarmasindan dolayi kapicibasilik rutbesiyle yukseltildi Ramazan sonlarinda Ekim 174 te ikinci imrahor olup 7 Kasim 1749 da birinci imrahor Durak Bey in vezirlikle kaptan Pasa olmasi uzerine onun yerine birinci imrahorluga getirildi Sadrazam Divittar Mehmet Pasa nin azli gerekince Darussaade agasi Besir Aga nin 1 Temmuz 1752 de tavsiyesiyle ilk kez Bahir Mustafa Bey sadrazam oldu Sadarazamligi sirasinda kendisini sadarete tavsiye eden kizlar agasi Besir Aga idam edilmisti Bu nedenle bundan sonra saray Darussaade agalarinin perde arkasindan devlet islerine ve sadrazamlarin bagimsizliklarina mudahaleleri gorulmedi Bahir Mustafa Pasa I Mahmut un olumune kadar bagimsiz olarak is gordu Sadrazam iken 14 Aralik 1754 te I Mahmud un olumu uzerine yerine en yasli hanedan uyesi olan kardesi III Osman hukumdar oldu III Osman tecrubesiz ve kararsiz bir hukumdardi Saltanata gecmesinden iki bucuk ay gecmeden sadrazamin saraya yakin bazi aleyhtarlarinin telkinleri dolayisiyla 17 Subat 1755 te Bahir Mustafa Pasa yi sadaretten azletti Yerine Anadolu valisi olan Hekimoglu Ali Pasa ucuncu kez sadrazam olarak atandi Bahir Mustafa Pasa once Midilli ye surgune gonderildi ise de cok gecmeden 8 Haziran 1755 te affolunarak Mora muhassalligi gorevi verildi 1 Nisan 1756 da Yirmisekizzade Mehmed Said Pasa nin sadaretten azil edildi ve yerine Bahir Mustafa Pasa ikinci kez sadrazam tayin edildi Sik sik sadrazam degistiren III Osman Bahir Mustafa Pasa yi bu defa dokuz bucuk ay sadarette birakti ve 16 Ocak 1756 da onu sadaretten azletti Azledildigi zaman mallari musadere edilmeden Rodos adasina surgune gonderildi Bahir Mustafa Pasa nin yerine iktidar ve yeteneklerinden bahis ile Sam valiligine tavsiye ettirmis oldugu Halep valisi Koca Ragip Mehmet Pasa getirildi Fransa elcisi Vergennes Verjen hatiralarinda Bahir Mustafa Pasa nin azli sebebinin bilinmedigini ve Babiali ye gelen hatti humayunda ihmalkarligindan sikayet edildigini yazmistir Fransa elcisi Sehzade Mehmed in olumunden beri sadrazamin gayet metin gorundugunu beyan etmektedir Bu biraz kapali olan diplomatik bir ifadedir Bu ifadenin bir tefsirine gore Fransiz elcisinin sadrazamin azil edilmesinin olasilikla sehzadenin olumu dolayisiyla halkin gosterdigi infial gosterilerinden de ortaya ciktigini ima ettigi dusunulmektedir Diger taraftan da bir sadrazamin azil edildigi zaman genellikle mallarinin musadere edilerek devletce alinmasi olagan oldugu icin Bahir Mustafa nin mallarinin musadere edilmemesinin de dikkati cekmistir Yeni sadrazam Koca Ragip Pasa Sam valiligine gonderilmesi sirasinda kendisi hakkinda padisaha guzel tavsiyede bulunmus olan Bahir Mustafa Pasa nin surgunde kalmasini istememekteydi Onu bir fermanla taltif ettirdikten sonra bir memuriyete tayin kilinacagini mujdeledi ve bundan baska surgun yerini de Midilli ye naklettirdi Bahir Mustafa Pasa Agustos 1757 de ise Egriboz adasi muhafizligi ile Karlieli sancagina tayin ettirdi 30 Ekim 1757 de III Osman oldu ve padisahliga bir takim ilaclarla kendisini zehirlenmekten koruyan Sehzade Mehmed in kardesi III Mustafa gecti Bahir Mustafa Pasa ya 11 Haziran 1758 de Misir valiligi gorevi verildi Haziran 1760 de ise oradan azlolunarak Cidde valisi olarak atandi Fakat Bahir Mustafa Pasa bu goreve gitmek istemeyerek Misir da oturmayi tercih etti Ocak 1762 de ise Halep valiligine tayin edildigi ilan edildi Fakat katledileceginden korkan Bahir Mustafa Pasa Halep e de gitmeyip Misir da Bulak mevkiine cekildi Haziran 1762 de kendisine teminati havi bir ferman gonderildi ve ayni zamanda Misir defterdarini yerini birakarak col agzinda bulunan stratejik onemi olan Halep e hemen hareket etmesi emredildi Bahir Mustafa Pasa yi idam edilmek icin vesile sayilabilecek diye korktugu sadaret icraati buyuk olasilikla III Osman in emriyle bogdurulan Sehzade Mehmet in katline muvafakat etmis olmasidir III Osman sehzadelerin buyuklerinin katilleri icin bazi sadrazamlari yoklamis oldugu ve bu arada Hekimoglu Ali Pasa ya da bu fikrini soylemis oldugu ama onun her seyi goze alarak bu teklifi reddetmis oldugu Istanbul politik cevrelerinde cok kisi tarafindan bilinmekteydi II Osman bu tip bir teklifi ikinci sadaretinde Bahir Mustafa Pasa ya da yapmisti O da bu teklife muvafakat vermis ve sonucunda sehzadelerin en buyugu olan 42 yasinda bulunan ve guzide bir sehzade olan III Ahmet in oglu Mehmed siyaset edilip oldurulmustu Bahir Mustafa Pasa nin Misir dan Cidde ye naklinde kendisine gonderilen fermanda goruldugu gibi onun vesveseye kapilip oradan ayrilmamasi ve Halep e naklinde de ayni suretle korkmasi Sehzade Mehmet in olumuyle ilgili oldugu bazi kaynaklar tarafindan belirtilmistir Bunlar arasinda Fransa elcisinin de kaydi ve Hadikatu l Vuzera zeyli nde Bahir Mustafa Pasa nin biyografisi icinde bulunan bir birkac cumle sadrazam hakkindaki supheleri ifade eden kaynaklardir Eger bu gercekse III Osman dan sonra tahta gecen III Mustafa nin kardesi Sehzade Mehmed in olumunde rolu olan Bahir Mustafa Pasa dan bu suretle oc almak istemesi olasi gorulmektedir Bahir Mustafa Pasa 1 Kasim 1763 de Tevkii Hamza Hamit Pasa nin yerine ucuncu defa sadrazam olarak gorevlendirildi Halep ten gelerek muhr i humayunu aldi Daha sonra da III Mustafa nin kizi Sah Sultan a namzet oldu Bahir Mustafa Pasa bu son sadaretinde kendisinin paraya duskunlugu yaygin sikayet konusu oldu Vezir i azamlarin haslarindan olan Kibris varidatina zam yaparak oranin karisikligina sebep oldugu kabul edilmektedir Ayrica gerek Istanbul da ve gerek tasra eyaletlerinde birer vesile ile suclandirma suretiyle paralar aldigi ve bu paralari bazi binalara sarf ettigi soylentileri cok yayginlasmisti Bu haberler III Mustafa ya erisince padisah bu durumu teftis ettirdi Sadrazamin bu icraatlari ortaya ciktigi zaman III Mustafa kapali ve gayet nazik bir surette kendisini ikaz ve tembih etti Diger taraftan Bahir Mustafa Pasa cesitli bahaneler bularak yaptiklarini saklamak istedi Sadrazamin makamini ucuncu kez isgalini onu cekemeyenlerin tesirleriyle 30 Mart 1765 te muhr i humayun Bahir Mustafa Pasa dan alindi Pasa iki gun sarayda hapis edilip ve sorgulamaya tutuldu Sonra da Midilli adasina surgun edildi Yerine Muhsinzade Mehmet Pasa sadrazam oldu Kendisinden muhur alindiktan sonra azli ile yetinilmesi uygun iken Istanbul dan uzaklastiktan sonra da saraya onun aleyhinde sikayetler yagdirilmasi sona ermedi Bunlardan aksi olarak etkilenen III Mustafa sabik sadrazamin arkasindan kendisini Midilli ye goturmeye memur Kelleci Osman Aga ya bir bostanci hasekisi ile gizlice bir hatt i humayun gonderip onun idam edilmesini emretti Nisan 1765 te Midilli de bogularak kesik basi Istanbul a getirilip teshir edildi Kesik basi sonra Otakcilar tarafinda yaptirmis oldugu Naksibendi tekkesine gomuldu DegerlendirmeHadikatu l Vuzera zeyline gore Bahir Mustafa Pasa kararsiz cesur hasut hiyle ve hud aya mail idi EserleriBahir Mustafa Pasa yukarida adi gecen Naksibendi tekkesini birinci sadareti esnasinda ve 1752 senesinde yaptirtmistir Ayni donemde yanmis olan bazi mescitleri de tamir ettirmistir Yeralti Camii nde bulunan ve Bizans Istanbul u kusatmak icin gelen ve burada oldukleri rivayet edilen uc kisinin mezarlari da meydana cikarttirarak burasini cami haline koydurmustur Bahir Mustafa Pasa nin nazimla da ilgisi vardi Kaynakca L Bonneville de Marsangy 1894 Le chevalier de Vergennes son ambassada a Constantinople ParisDis baglantilarDanismend Ismail Hami 1961 Osmanli Devlet Erkani Istanbul Turkiye Yayinevi Buz Ayhan 2009 Osmanli Sadrazamlari Istanbul Neden Kitap ISBN 978 975 254 278 5Siyasi goreviOnce gelen Divitdar Mehmed Emin Pasa Osmanli Sadrazami 1 Temmuz 1752 16 Subat 1755 Sonra gelen Hekimoglu Ali PasaOnce gelen Yirmisekizzade Mehmed Said Pasa Osmanli Sadrazami 30 Nisan 1756 3 Aralik 1756 Sonra gelen Koca Mehmed Ragip PasaOnce gelen Hamza Hamid Pasa Osmanli Sadrazami 29 Eylul 1763 30 Mart 1765 Sonra gelen Muhsinzade Mehmed Pasa