Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mitoz ya da mitoz bölünme, ana hücrenin sitoplazmasının eşlendikten sonra bölünerek iki yeni ve ana hücreyle aynı genetik yapıya sahip hücrelerin oluştuğu bölünme çeşidine denir. Çok hücreli canlılarda büyüme gelişme ve yaraların onarılmasını, tek hücreli canlılarda üremeyi sağlar.
Genellikle ardından sitoplazma ve hücre zarının bölünmesi olan, sitokinez gelir. Bunun sonucu olarak, organelleri ve diğer hücre elemanları eş olan iki kardeş hücre oluşur. Mitoz ve sitokinez hücre döngüsünde M harfiyle gösterilen mitozu tanımlar. Çok hücrelilerde somatik hücrelerin oluşumu mitozla olurken, eşey hücrelerinin oluşumu mayoz denilen bölünme çeşidiyle olur. Çekirdeği olmayan prokaryotlarda hücreler, fizyon denilen bölünme yöntemiyle bölünürler.
Zigot oluştuktan sonra başlayan mitoz bölünme, organizma belli bir büyüklüğe erişinceye kadar tüm soma hücrelerinde ve bazı hücrelerde (kemik iliği vb.) hayat boyu devam eder. Mitozda her hücrenin çekirdeğinde kromozomlar kendini eşler. Eşler, ana hücrenin bölünmesiyle oluşan iki yavru hücreye verilir. Böylece ana hücreye benzeyen, diploid sayıda (2n) kromozomlu iki yavru hücre meydana gelir. Mitoz da çekirdek bölünmesi karyokinez, sitoplazma bölünmesi sitokinez olarak tanımlanır. Karyokinez başlangıçta interfaz ve sonrasında gerçek bölünme evreleri olan profaz, metafaz, anafaz ve telofaz olarak görülür.
Mitoz, hücre bölünmesi sırasında genetik bilgiyi ikiye böler. Vücut hücrelerinde görülür. Bir hücrelilerde üreme, çok hücrelilerde büyüme ve gelişmeyi sağlar. Mitoz bölünmede kromozom sayısı sabit kalır (2n-2n n-n). Mitoz bölünmede 1 hücreden 2 hücre oluşur. Mitoz bölünmede kromozom yapısı değişmez, kalıtsal bilgi aynı kalır.
Amitoz: Bakteri, amip, öglena ve kanser hücrelerinde görülür. Sitoplazma ve çekirdek içerisinde herhangi bir değişiklik olmadan hücrenin doğrudan bölünmesidir.
Endomitoz: Sadece çekirdek bölünmesi gerçekleşir. Sitoplazma bölünmez. Endomitoz, paramesyumda ve polende görülür. Sanılanın aksine çizgili kas hücrelerinde endomitoz görülmez. Hücre zarları daha sonra kaynaşarak çok çekirdekli bir görünüm kazanır.
Hücre döngüsü ve mitoz evreleri
Mitoz, hücre döngüsünün bir parçasıdır. Hücre döngüsü oldukça uzun olan interfaz evresi ile kısa bir bölünme evresinden oluşur. Mitotik evre (M) evresi çekirdek bölünmesi ve sitoplazma bölünmesinden meydana gelir.
İnterfaz
Mitoz evresi hücre döngüsünün çok kısa bir parçasıdır. Döngünün büyük kısmını oluşturan evre, hücrenin kendisini bölünmeye hazırladığı interfaz evresidir.
İnterfaz G1, S ve G2 olmak üzere üç evreye ayrılır. G1 evresinde ATP sentezi, organel sayısı ve protein sentezi artar. S evresinde DNA eşlenmesi tamamlanır. G2 evresinde hücre, bölünme hazırlığını tamamlar. Hızlı çoğalan bir insan hücresinde hücre döngüsü 24 saatte tamamlanırken embriyo hücresinde 30 dakikadan az, maya hücresinde 90 dakika, bakteri hücresinde 20 dakika gibi kısa sürede tamamlanabilir.
Mitotik Evre
- Profaz
İnterfazda eşlenmiş durumdaki kromatinler kısalıp kalınlaşarak kromozoma dönüşürler. Çekirdek zarı, çekirdekçik ve organeller eriyerek tamamen kaybolur. Kromozomlar ekvatoral bölgeye hareket etmeye başlarlar.
- Metafaz
Kardeş kromotitler bir çember gibi, bazen de karışık olarak ekvatoral düzlemde dizilirler (Kromozomların bu şekilde sergilenmesine karyotip denir.) ve sentrozomlar interfazda oluşturmuş olduğu iğ ipliklerini kromozomlara doğru uzatmaya başlar. Hücrenin ortasında hafif boğumlanma olur. İğ iplikleri kardeş kromatitlere tutunur. Kromozomların en net görüldüğü safhadır.
- Anafaz
Kromozomlardaki sentromerlerin aynı anda ikiye bölünmesiyle kardeş kromatitler tam olarak birbirinden ayrılır. Kardeş kromatitler sentromerleriyle iğ ipliklerine tutunarak zıt kutuplara doğru çekilir. Anafaz evresi kardeş kromatitlerin zıt kutuplara ulaşmasıyla tamamlanır.
- Telofaz
Profaz evresinde eriyen çekirdek zarı, çekirdekçik ve organeller yeniden oluşmaya başlar. Kutuplara çekilen kromatitler çekirdek zarının içine girerler. Kısaca bu evrede Profazda olan her şeyin tam tersi olur. Bu evreden sonra sitoplazma bölünmesi gerçekleşir.
Sitoplazma bölünmesi (Sitokinez)
Çekirdek bölünmesi (karyokinez) gerçekleştikten sonra hayvan hücreleri ortadan boğumlanarak, bitki ve diğer çeperli ökaryotik hücreler ise orta lamel (ara lamel) ile bölünerek iki yeni hücre oluşturur.
Hayvan hücresindeki sitoplazma bölünmesi: Hücrenin ekvator bölgesinde dıştan içe doğru meydana gelen 1 boğumlanma ile başlar. Bu boğumlanma sitoplazmayı ikiye ayırıncaya kadar devam eder. Yeni hücreler eşit veya eşit olmayan büyüklüktedir. Fakat genetik materyal bakımından her iki hücre de aynı genetik yapıya sahip, kromozom sayıları eşittir.
Bitki hücresinde hücre çeperi bulunduğundan boğumlanma görülmez. Hücrenin ortasında orta lamel (ara lamel) denilen ara plak oluşumu başlar. Orta lamel hücrenin çeperine ulaşıncaya kadar büyür ve kalınlaşır. Böylece sitoplazma içindeki yapılar hemen hemen eşit olacak şekilde ikiye ayrılır. Zamanla orta lamel iki yavru hücrenin faaliyeti sonunda normal hücre çeperi halini alır. Sitoplazmanın da bölünmesiyle aynı genetik bilgiye sahip iki yavru hücre oluşur.
Hayvan ve bitki hücrelerinde mitoz bölünme farklılıkları
- Hayvan hücrelerinde sitoplazma boğumlanarak bölündüğü halde bitki hücresinde orta lamel (ara lamel) oluşumuyla gerçekleşir.
- Bitki hücresinde iğ ipliklerini sitoplazmada bulunan mikrotübüller hazırlarken hayvan hücrelerinde bunu sentriyoller yapar.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
Dış bağlantılar
- Animasyon 6 Kasım 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Mitoz ve Mayozun karşılaştırılması
- How Cells Divide: Mitosis vs. Meiosis 17 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Science aid: Mitosis and meiosis 8 Kasım 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .:
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mitoz ya da mitoz bolunme ana hucrenin sitoplazmasinin eslendikten sonra bolunerek iki yeni ve ana hucreyle ayni genetik yapiya sahip hucrelerin olustugu bolunme cesidine denir Cok hucreli canlilarda buyume gelisme ve yaralarin onarilmasini tek hucreli canlilarda uremeyi saglar Genellikle ardindan sitoplazma ve hucre zarinin bolunmesi olan sitokinez gelir Bunun sonucu olarak organelleri ve diger hucre elemanlari es olan iki kardes hucre olusur Mitoz ve sitokinez hucre dongusunde M harfiyle gosterilen mitozu tanimlar Cok hucrelilerde somatik hucrelerin olusumu mitozla olurken esey hucrelerinin olusumu mayoz denilen bolunme cesidiyle olur Cekirdegi olmayan prokaryotlarda hucreler fizyon denilen bolunme yontemiyle bolunurler Zigot olustuktan sonra baslayan mitoz bolunme organizma belli bir buyukluge erisinceye kadar tum soma hucrelerinde ve bazi hucrelerde kemik iligi vb hayat boyu devam eder Mitozda her hucrenin cekirdeginde kromozomlar kendini esler Esler ana hucrenin bolunmesiyle olusan iki yavru hucreye verilir Boylece ana hucreye benzeyen diploid sayida 2n kromozomlu iki yavru hucre meydana gelir Mitoz da cekirdek bolunmesi karyokinez sitoplazma bolunmesi sitokinez olarak tanimlanir Karyokinez baslangicta interfaz ve sonrasinda gercek bolunme evreleri olan profaz metafaz anafaz ve telofaz olarak gorulur Mitoz hucre bolunmesi sirasinda genetik bilgiyi ikiye boler Vucut hucrelerinde gorulur Bir hucrelilerde ureme cok hucrelilerde buyume ve gelismeyi saglar Mitoz bolunmede kromozom sayisi sabit kalir 2n 2n n n Mitoz bolunmede 1 hucreden 2 hucre olusur Mitoz bolunmede kromozom yapisi degismez kalitsal bilgi ayni kalir Amitoz Bakteri amip oglena ve kanser hucrelerinde gorulur Sitoplazma ve cekirdek icerisinde herhangi bir degisiklik olmadan hucrenin dogrudan bolunmesidir Endomitoz Sadece cekirdek bolunmesi gerceklesir Sitoplazma bolunmez Endomitoz paramesyumda ve polende gorulur Sanilanin aksine cizgili kas hucrelerinde endomitoz gorulmez Hucre zarlari daha sonra kaynasarak cok cekirdekli bir gorunum kazanir Hucre dongusu ve mitoz evreleriMitoz hucre dongusunun bir parcasidir Hucre dongusu oldukca uzun olan interfaz evresi ile kisa bir bolunme evresinden olusur Mitotik evre M evresi cekirdek bolunmesi ve sitoplazma bolunmesinden meydana gelir Diagram of the mitotic phases Interfaz Hucre dongusu Mitoz evresi hucre dongusunun cok kisa bir parcasidir Dongunun buyuk kismini olusturan evre hucrenin kendisini bolunmeye hazirladigi interfaz evresidir Interfaz G1 S ve G2 olmak uzere uc evreye ayrilir G1 evresinde ATP sentezi organel sayisi ve protein sentezi artar S evresinde DNA eslenmesi tamamlanir G2 evresinde hucre bolunme hazirligini tamamlar Hizli cogalan bir insan hucresinde hucre dongusu 24 saatte tamamlanirken embriyo hucresinde 30 dakikadan az maya hucresinde 90 dakika bakteri hucresinde 20 dakika gibi kisa surede tamamlanabilir Mitotik Evre Profaz Interfazda eslenmis durumdaki kromatinler kisalip kalinlasarak kromozoma donusurler Cekirdek zari cekirdekcik ve organeller eriyerek tamamen kaybolur Kromozomlar ekvatoral bolgeye hareket etmeye baslarlar Metafaz Kardes kromotitler bir cember gibi bazen de karisik olarak ekvatoral duzlemde dizilirler Kromozomlarin bu sekilde sergilenmesine karyotip denir ve sentrozomlar interfazda olusturmus oldugu ig ipliklerini kromozomlara dogru uzatmaya baslar Hucrenin ortasinda hafif bogumlanma olur Ig iplikleri kardes kromatitlere tutunur Kromozomlarin en net goruldugu safhadir Anafaz Kromozomlardaki sentromerlerin ayni anda ikiye bolunmesiyle kardes kromatitler tam olarak birbirinden ayrilir Kardes kromatitler sentromerleriyle ig ipliklerine tutunarak zit kutuplara dogru cekilir Anafaz evresi kardes kromatitlerin zit kutuplara ulasmasiyla tamamlanir Telofaz Profaz evresinde eriyen cekirdek zari cekirdekcik ve organeller yeniden olusmaya baslar Kutuplara cekilen kromatitler cekirdek zarinin icine girerler Kisaca bu evrede Profazda olan her seyin tam tersi olur Bu evreden sonra sitoplazma bolunmesi gerceklesir Sitoplazma bolunmesi Sitokinez Cekirdek bolunmesi karyokinez gerceklestikten sonra hayvan hucreleri ortadan bogumlanarak bitki ve diger ceperli okaryotik hucreler ise orta lamel ara lamel ile bolunerek iki yeni hucre olusturur Hayvan hucresindeki sitoplazma bolunmesi Hucrenin ekvator bolgesinde distan ice dogru meydana gelen 1 bogumlanma ile baslar Bu bogumlanma sitoplazmayi ikiye ayirincaya kadar devam eder Yeni hucreler esit veya esit olmayan buyukluktedir Fakat genetik materyal bakimindan her iki hucre de ayni genetik yapiya sahip kromozom sayilari esittir Bitki hucresinde hucre ceperi bulundugundan bogumlanma gorulmez Hucrenin ortasinda orta lamel ara lamel denilen ara plak olusumu baslar Orta lamel hucrenin ceperine ulasincaya kadar buyur ve kalinlasir Boylece sitoplazma icindeki yapilar hemen hemen esit olacak sekilde ikiye ayrilir Zamanla orta lamel iki yavru hucrenin faaliyeti sonunda normal hucre ceperi halini alir Sitoplazmanin da bolunmesiyle ayni genetik bilgiye sahip iki yavru hucre olusur Hayvan ve bitki hucrelerinde mitoz bolunme farkliliklariHayvan hucrelerinde sitoplazma bogumlanarak bolundugu halde bitki hucresinde orta lamel ara lamel olusumuyla gerceklesir Bitki hucresinde ig ipliklerini sitoplazmada bulunan mikrotubuller hazirlarken hayvan hucrelerinde bunu sentriyoller yapar Ayrica bakinizTek hucrelilerde ureme Cok hucrelilerde ureme Amitoz Mayoz bolunmeKaynakca Ortaogretim Biyoloji 10 PDF MEB s 100 ISBN 9789751132161 1 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 16 Ocak 2013 Dis baglantilarAnimasyon 6 Kasim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Mitoz ve Mayozun karsilastirilmasi How Cells Divide Mitosis vs Meiosis 17 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Science aid Mitosis and meiosis 8 Kasim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde