Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yin ve Yang Kuramı ve İlkeleri (Basitleştirilmiş Çince'de: 阴阳, Klasik Çince'de 陰陽) bütün evrenin işleyişini, hareketini açıklar. Çin'de ortaya çıkmış olan kuramın tarihi tarım öncesi döneme kadar uzanmaktadır. Çin ve tarih boyunca etkili olduğu sahalarda tıptan, astronomiye, kozmogoniden, tarıma, mühendisliğe kadar birçok alanda kullanılan temel bir ilke olmuştur. Bu kurama göre yin ve yang kutupları hiçbir zaman durgun olmazlar. Bu yüzden mutlak değildirler. Aksine sürekli olarak değişir ve dönüşürler. Karşıt kutuplar sürekli birlikte vardırlar. Kararlı ya da kararsız hallerde olabilirler. Karşıt kutbu olmayan hiçbir durum yoktur. kutuplara örnekler: gece ve gündüz, aydınlık ve karanlık, büzüşme ve yayılma, soğuk ve sıcak, ön ve arka, iç ve dış, alçak ve yüksek, usul ve ani, yakın ve uzak, kısa ve uzun, taze ve kart, ham ve olgun gibidir. Yin ve Yang Kuramı, insanlık tarihi boyunca ortaya çıkmış tüm bilgi ve inanç kaynakları üzerinde etki bırakmıştır.
Kullanımı tarım öncesi toplumlara kadar uzandığı bilinen kuramın yazılı olarak ilk ele alındığı eser Fu Xi'ninYi Çing (Değişimler Klasiği, Yi Jing, 易 經, MÖ 2800) eseri olmuştur. Yi Çing'de Yin ve Yang Kuramı ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir. Çin Tıbbı'nın da temel kuramı olan Yin ve Yang Kuramı Huangdi'nin Dahiliye Klasiği / Huang Di - Nei Jing (黃帝內經, MÖ-3. yy) adlı derleme eserde anlatılmıştır. Bu kaynak niteliği taşıyan yazılı eserde "Yin ve Yang" kuramının ilkeleri şu başlıklarla sunulmuştur:
Her kutup birbirine karşıttır
Evrende her şeyin, durumun birbirinden kopmaz iki karşıt kutbu vardır. Yin Kutbu: içeri doğru, karanlık, gece, büzüşmeye doğru, usul, alçak gibi özellikleri; Yang Kutbu: dışa doğru, ışıklı, gündüz, saçılmaya doğru, ani, yüksek, gibi özellikleri temsil eder. Kutuplar haddine ulaşınca karşıtına dönüşür. Gecenin en karanlık anında gündüz başlar. En büzüşük hal saçılmaya eğilim gösterir. En mania halinde depresyon tetiklenmesi beklenir, vs. Siyasal konularda en baskıcı kuvvetin etkisi, olmayan kuvvete yakındır yani etkisi soluklaşır.
Kutuplar birbirine bağımlıdır ve birbirine dönüşürler
Bu ilkeye göre karşıtların biri oluşurken aynı anda diğeri de oluşur. Biri yok olurken nihayetinde diğeri de yok olur. Bir kutup haddine ulaşırsa öbür kutup devreye girer. Bu ilke Çin Tıbbı'na göre incelendiğinde bir hastalık ateşli başlayıp devam ettikçe soğuk belirtili rahatsızlığa dönüşebilir, tersi de mümkündür. Yani başlangıçta yang etkili bir hastalık yin etkili bir hastalığa dönüşebilir; yin etkili hastalık da yang etkili seyredebilir. Çin Tıbbı'nda hastalıkların yin karakterli ya da yang karakterli oluşu tedavi stratejisi belirlenirken de önemli bir etkendir.
Kutuplar karşılıklı olarak üreten-tüketen veya destekleyen-kısıtlayan ilişkisindedirler
Kutuplar birbirini ürettiği, desteklediği gibi aynı şekilde tüketen, kısıtlayan ilişkisinde de olabilirler. Eğer yin artıyorsa yang'a zarar verir, yang artıyorsa yin'e zarar verir. Yin ve Yang'ın kararlı ve uyumlu durumu bozulur. Kışın Yang'a, yazın ise Yin'e zarar verme olasılığı yüksek olur. Öte yandan aynı ilke tedavi için de kullanılabilir. Huang Di Nei Jing adlı klasikte "Soğuk rahatsızlıkları, sıcak yöntemlerle; sıcak rahatsızlıkları ise soğuk yöntemlerle tedavi et." der. Bu ilkenin temel niteliği taşkınlıkları ve seyrelmeleri kararlı hale getirmesidir. Vücudun besleyici maddeleri yin, işlevleri ise yang olarak temsil edilir. İşlevin işini yapması besleyici maddeye, maddenin oluşum ve dönüşümü de işleve bağlıdır.
Kutuplar, karşıtını kesin olarak kendi içinde barındırır
Kutupların karşıtına dönmesini tetikleyen ilke de bu ilkedir. Oluşumlar, karşıtı olmadan açıklanamazlar. Yang olmadan yin üretilemez; yin olmadan yang üretilemez. Birbirine dolanıktır. Bir kutbun egemenliğinin en güçlü olduğu yerde karşıt kutbu belirmeye başlar. En küçük gölge güneş ışınlarının en görkemli vurduğu sırada oluşur. Bu andan itibaren ışık azalır, gölge uzar. Gecenin içinde aydınlık ve sıcağın; gündüzün içinde de soğuk ve gölgenin bulunması; dişi görünümün içinde erkek, erkek görünümün içinde dişi olması; her sorunun çözümü; sevginin nefreti; eylemsizliğin eylemi; savunmanın saldırıyı barındırması gibi. Mizahı doğuran aşırı acıdır, acıyı doğuran aşırı neşedir. Taiji veya yin-yang imgesinin içindeki küçük karşıt renkli göz bebeği bu özelliği anlatır.
Kutuplar kendi içlerinde de sonsuz alt kutupları barındırır
Kutupların görecelilik yasasıdır. Her Yin ve her Yang tekrar tekrar, kendi alt Yin ve Yang kutuplarıyla ele alınabilirler. Örneğin: Gündüz Yang niteliklidir. Sabah, Yang içindeki ikincil Yang'a, akşam Yang içindeki ikincil Yin'e denk düşer. Benzer şekilde gece, Yin niteliklidir. Gece açısından bakınca akşam Yin içindeki ikincil Yin ve sabah ise Yin içindeki ikincil Yang'tır. Bu ilkeyle bu şekilde sonsuz göreceli durum çıkarılabilir. Son derece basit bir yapı, son derece karmaşık yapının ayrılmaz parçasıdır. Bütün ve onun parçaları, birbirinden bağımsız olarak ayrı ayrı açıklanamaz. Basit yapıyla, karmaşık yapı; Yin ve Yang'ın temel ilkelerine sürekli uyar. Mikro makronun, makro mikro yapının ayrılamaz parçalarıdır. Bu yüzden insan bedeni incelenerek evreni anlamak, evreni inceleyerek insanı çözümlemek bu bütünlükçü yapı içinde mümkün görünür.
Yin Yang İmgesinin anlamı
Değişim ve kutuplaşma aynı süreçte işler. Kutuplar birbirinin özünü karşıtında barındırır. Her şey, hiçlikten doğar ve ardından kutuplaşma da başlar. Yaygın olarak iyilik ve kötülüğün simgesi olarak bilinen Yin ile Yang'ın, kuram olarak ahlaki değerlerle hiçbir ilgisi yoktur. Kuram, bir şeyi ne iyi olarak ne de kötü olarak ele alır. Aksine, tümüyle evrenin gerçekleri üzerine kuruludur. Evreni karşıtların dinamiği olarak inceler. İmge, genelde siyah ve beyaz ya da mavi ve kırmızı olsa da iki farklı renkte ve birbirinin içine akan iki damla gibi gösterilir. Bu iki farklı renkteki damla hem karşıt kutupları hem de akış dinamiğini yansıtır. Damlanın kuyruklaşan kısmı o kutbun toyluk dönemini ortası kararlılık seviyesini şişkin kısım olgunlaşma dönemini yansıtır. Her damlanın içinde karşıt kutbun renginde küçük bir yuvarlak bulunur. Bu da her koşuldu bir kutup içinde karşıt kutbu barındırır. Dolayısıyla her kutup karşıtına dönebilir de. Bu da her iyiliğin içinde bir kötülük, her kötülüğün içinde bir iyilik olduğunu temsil eder.
Ayrıca bakınız
| Wikimedia Commons'ta Yin Yang ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yin ve Yang Kurami ve Ilkeleri Basitlestirilmis Cince de 阴阳 Klasik Cince de 陰陽 butun evrenin isleyisini hareketini aciklar Cin de ortaya cikmis olan kuramin tarihi tarim oncesi doneme kadar uzanmaktadir Cin ve tarih boyunca etkili oldugu sahalarda tiptan astronomiye kozmogoniden tarima muhendislige kadar bircok alanda kullanilan temel bir ilke olmustur Bu kurama gore yin ve yang kutuplari hicbir zaman durgun olmazlar Bu yuzden mutlak degildirler Aksine surekli olarak degisir ve donusurler Karsit kutuplar surekli birlikte vardirlar Kararli ya da kararsiz hallerde olabilirler Karsit kutbu olmayan hicbir durum yoktur kutuplara ornekler gece ve gunduz aydinlik ve karanlik buzusme ve yayilma soguk ve sicak on ve arka ic ve dis alcak ve yuksek usul ve ani yakin ve uzak kisa ve uzun taze ve kart ham ve olgun gibidir Yin ve Yang Kurami insanlik tarihi boyunca ortaya cikmis tum bilgi ve inanc kaynaklari uzerinde etki birakmistir Yin Yang sembolu Kullanimi tarim oncesi toplumlara kadar uzandigi bilinen kuramin yazili olarak ilk ele alindigi eser Fu Xi ninYi Cing Degisimler Klasigi Yi Jing 易 經 MO 2800 eseri olmustur Yi Cing de Yin ve Yang Kurami ayrintili bir sekilde incelenmistir Cin Tibbi nin da temel kurami olan Yin ve Yang Kurami Huangdi nin Dahiliye Klasigi Huang Di Nei Jing 黃帝內經 MO 3 yy adli derleme eserde anlatilmistir Bu kaynak niteligi tasiyan yazili eserde Yin ve Yang kuraminin ilkeleri su basliklarla sunulmustur Her kutup birbirine karsittirEvrende her seyin durumun birbirinden kopmaz iki karsit kutbu vardir Yin Kutbu iceri dogru karanlik gece buzusmeye dogru usul alcak gibi ozellikleri Yang Kutbu disa dogru isikli gunduz sacilmaya dogru ani yuksek gibi ozellikleri temsil eder Kutuplar haddine ulasinca karsitina donusur Gecenin en karanlik aninda gunduz baslar En buzusuk hal sacilmaya egilim gosterir En mania halinde depresyon tetiklenmesi beklenir vs Siyasal konularda en baskici kuvvetin etkisi olmayan kuvvete yakindir yani etkisi soluklasir Kutuplar birbirine bagimlidir ve birbirine donusurlerYin ile Yang kutuplari karsit ama birdir Bu ilkeye gore karsitlarin biri olusurken ayni anda digeri de olusur Biri yok olurken nihayetinde digeri de yok olur Bir kutup haddine ulasirsa obur kutup devreye girer Bu ilke Cin Tibbi na gore incelendiginde bir hastalik atesli baslayip devam ettikce soguk belirtili rahatsizliga donusebilir tersi de mumkundur Yani baslangicta yang etkili bir hastalik yin etkili bir hastaliga donusebilir yin etkili hastalik da yang etkili seyredebilir Cin Tibbi nda hastaliklarin yin karakterli ya da yang karakterli olusu tedavi stratejisi belirlenirken de onemli bir etkendir Kutuplar karsilikli olarak ureten tuketen veya destekleyen kisitlayan iliskisindedirlerKutuplar birbirini urettigi destekledigi gibi ayni sekilde tuketen kisitlayan iliskisinde de olabilirler Eger yin artiyorsa yang a zarar verir yang artiyorsa yin e zarar verir Yin ve Yang in kararli ve uyumlu durumu bozulur Kisin Yang a yazin ise Yin e zarar verme olasiligi yuksek olur Ote yandan ayni ilke tedavi icin de kullanilabilir Huang Di Nei Jing adli klasikte Soguk rahatsizliklari sicak yontemlerle sicak rahatsizliklari ise soguk yontemlerle tedavi et der Bu ilkenin temel niteligi taskinliklari ve seyrelmeleri kararli hale getirmesidir Vucudun besleyici maddeleri yin islevleri ise yang olarak temsil edilir Islevin isini yapmasi besleyici maddeye maddenin olusum ve donusumu de isleve baglidir Kutuplar karsitini kesin olarak kendi icinde barindirirKutuplarin karsitina donmesini tetikleyen ilke de bu ilkedir Olusumlar karsiti olmadan aciklanamazlar Yang olmadan yin uretilemez yin olmadan yang uretilemez Birbirine dolaniktir Bir kutbun egemenliginin en guclu oldugu yerde karsit kutbu belirmeye baslar En kucuk golge gunes isinlarinin en gorkemli vurdugu sirada olusur Bu andan itibaren isik azalir golge uzar Gecenin icinde aydinlik ve sicagin gunduzun icinde de soguk ve golgenin bulunmasi disi gorunumun icinde erkek erkek gorunumun icinde disi olmasi her sorunun cozumu sevginin nefreti eylemsizligin eylemi savunmanin saldiriyi barindirmasi gibi Mizahi doguran asiri acidir aciyi doguran asiri nesedir Taiji veya yin yang imgesinin icindeki kucuk karsit renkli goz bebegi bu ozelligi anlatir Kutuplar kendi iclerinde de sonsuz alt kutuplari barindirirKutuplarin gorecelilik yasasidir Her Yin ve her Yang tekrar tekrar kendi alt Yin ve Yang kutuplariyla ele alinabilirler Ornegin Gunduz Yang niteliklidir Sabah Yang icindeki ikincil Yang a aksam Yang icindeki ikincil Yin e denk duser Benzer sekilde gece Yin niteliklidir Gece acisindan bakinca aksam Yin icindeki ikincil Yin ve sabah ise Yin icindeki ikincil Yang tir Bu ilkeyle bu sekilde sonsuz goreceli durum cikarilabilir Son derece basit bir yapi son derece karmasik yapinin ayrilmaz parcasidir Butun ve onun parcalari birbirinden bagimsiz olarak ayri ayri aciklanamaz Basit yapiyla karmasik yapi Yin ve Yang in temel ilkelerine surekli uyar Mikro makronun makro mikro yapinin ayrilamaz parcalaridir Bu yuzden insan bedeni incelenerek evreni anlamak evreni inceleyerek insani cozumlemek bu butunlukcu yapi icinde mumkun gorunur Yin Yang Imgesinin anlamiDegisim ve kutuplasma ayni surecte isler Kutuplar birbirinin ozunu karsitinda barindirir Her sey hiclikten dogar ve ardindan kutuplasma da baslar Yaygin olarak iyilik ve kotulugun simgesi olarak bilinen Yin ile Yang in kuram olarak ahlaki degerlerle hicbir ilgisi yoktur Kuram bir seyi ne iyi olarak ne de kotu olarak ele alir Aksine tumuyle evrenin gercekleri uzerine kuruludur Evreni karsitlarin dinamigi olarak inceler Imge genelde siyah ve beyaz ya da mavi ve kirmizi olsa da iki farkli renkte ve birbirinin icine akan iki damla gibi gosterilir Bu iki farkli renkteki damla hem karsit kutuplari hem de akis dinamigini yansitir Damlanin kuyruklasan kismi o kutbun toyluk donemini ortasi kararlilik seviyesini siskin kisim olgunlasma donemini yansitir Her damlanin icinde karsit kutbun renginde kucuk bir yuvarlak bulunur Bu da her kosuldu bir kutup icinde karsit kutbu barindirir Dolayisiyla her kutup karsitina donebilir de Bu da her iyiligin icinde bir kotuluk her kotulugun icinde bir iyilik oldugunu temsil eder Ayrica bakinizWikimedia Commons ta Yin Yang ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Dualist kozmoloji Fu Xi Karsitlik Onmyōdō Taegeuk TaicicuenKaynakca Encyclopedia Britannica Ingilizce 11 Ocak 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Temmuz 2021 Huangdi Neijing