Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Zeyd bin Ali (d. 699, Medine - ö. 740), Zeydiyye mezhebinin kurucusu, Tabiin'den fıkıh alimidir. İmam Hüseyin’in torunu ve İmâm-ı Zeynelâbidîn’in oğludur. Tam adı, Zeyd bin Zeynelâbidîn Ali bin Hüseyin bin Ali bin Ebû Tâlib’dir. Künyesi, Ebu’l-Hüseyin olup, kendisine Hâşimî ve Kureyşî nisbetleri de verilmiştir.
Emevî halifesi Hişam bin Abdülmelik zamanında, kendisine taraftar gözüken kimselerin kışkırtması neticesinde, halifenin askerleriyle yaptığı savaşta öldü. Naaşı Kûfe’ye, başı Mısır’a defnedilmiştir.
Ailesi ve eğitimi
Babası Zeynelâbidîn, annesi ise Ceyda isimli bir cariyedir.
İlk olarak babası Zeynelâbidîn'den fıkıh ve hadis dersleri aldı. Onun ölümünden sonra abisi Muhammed el-Bakır'ın derslerine devam etti.
Yaşamı
İlk önce babası Ali Zeyn el-Âb’ı-Dîn bin Hüseyin bin Ali’den ders almaya başlayan Zeyd bin Ali Zeynelâbidîn, ağabeyi Muhammed Bâkır, Ebân bin Osman, Urve bin Zübeyr, Abdullah bin Hasan, Abdullah bin Ebî Râfi ve daha birçok âlimden ilim öğrenip hadîs-i şerîf rivâyet etti. Medine’den başka diğer İslâm memleketlerini de dolaşarak oralarda ilim tahsil etti. Resûlullah'ın ashâbından bazılarını gördü. Fıkıhta ve kırâat ilminde zamanının bir tanesi idi. Güzel konuşmaları ile etrafındakilerin dikkatini çekerdi.
Zeyd’in değişik memleketlere ilim için yaptığı seyahatleri bahane ederek Emevî halifesi Hişam bin Abdülmelik'i aleyhine kışkırttılar. Onun ilim için dolaşmayıp, hilâfete geçmek için çevresine adam topladığını söylediler. Halife de onun Medine dışına çıkışını yasakladı. Fakat Zeyd bir fırsatını bularak Kûfe’ye gitti. Orada Ehl-i beyt taraftan gözüken bölücülerin kışkırtması ve Hişam bin Abdülmelik’in kendisini yakalattıracağı korkusuyla savaş için hazırlanmaya başladı. Orada bulunduğu sırada kendisine binlerce kişi bîat etti. Başka şehirlerden de yardım vadedenler oldu.
İmâm Zeyd ile İmâm-ı Â’zam Ebû Hanîfe arasındaki fikir benzerlikleri
Aynı İmâm-ı Â’zam, H. 121 / M. 739 yılında “Hânedan-ı Alevîyye” mensuplarından “İmâm Zeyd bin Ali Zeyn el-Âb’ı-Dîn” tarafından Emevî Hâlifesi Hişâm bin Abd’ûl-Melik’in zâlimâne idaresine karşı çıkarılan isyânı da Muhammed’in komuta ettiği Bedir Savaşı’na benzetmiş ve destek vermekten hiç de çekinmemişti.
- “İmâm Zeyd”, – “Efdâl olarak nitelendirilen daha seçkin bir şahıs varken, mafdûl olarak adlandırılan daha az seçkin olan bir başka şahıs tercihen hilâfet makamına getirilebilir” görüşüyle İmamiye Şiası’ndan,
- “İmâm-ı Â’zam” ise, – Zâlim yönetimlere kılıçla isyân etmeyi farz kabuleden görüşüyle, önderi olarak gösterilen günümüz “Ehl-i Sünnet vel Cemaat” i’tikadından,
ayrılmaktalardı. Akabinde verdiği fetvâlar ile sürekli olarak Ehl-i Beyt’e arka çıkan ve Alevîleri destekleyen İmâm-ı Â’zam Ebû Hanîfe Nu’man İbn-i Sâbit te Halife Mansûr tarafından katledildi.
Ölümü
II. Ömer'in ölümü ile Medineli bilginler epeyce bir şaşkınlık içerisine düşmüşlerdi. II. Ömer'in yaklaşık iki yıl gibi kısa süren Emevîler Hâlifeliği sırasında gerçekleştirdiği köklü inkılâplar halkın zihnine kalıcı bir şekilde kazınmıştı. II. Ömer'in yakın arkadaşı olan "Zeyd" de onun ani ölümünün ardından büyük bir şaşkınlık ve keder içerisindeydi. II. Ömer'in ardından iş başına gelen yeni Emevî Hükümeti, onun gerçekleştirdiği adilâne inkılâpları devam ettirmeğe pek istekli görünmüyordu. İşte böyle bulanık bir ortamda "Zeyd ibn Ali Zeyn el-Âb’ı-Dîn", Kûfelilerden kendisinin halifeliğe talip olmasını destekleyen mektuplar ve davetler almağa başlamıştı. Milâdi 740 yılında İmâm-ı Â’zam Ebû Hanîfe Nu’man İbn-i Sâbit'in de desteğini arkasına alan "Zeyd ibn Ali Zeyn el-Âb’ı-Dîn", her ne kadar İmâm-ı Â’zam Ebû Hanîfe ile İmam Malik tarafından Kûfe'de bir hıyanete uğraması olasılığının mevcudiyeti yönünde ikâz edildiyse de, bu uyarılara pek aldırış etmeden Emevîler Hâlifeliği'ne karşı yeni bir kıyam hareketi başlatmak üzere Kûfe'ye doğru yola çıktı.
Zeydîler'in inancına göre İmâm Zeyd Kûfe'ye vardığında tam muharebenin başlamasından bir saat evvel Kûfeliler kendisine Ebu Bekir ile Ömer bin Hattab hakkındaki görüşlerinin hangi istikamette olduğu sualini yönelttiler. Zeyd ibn Ali de onlara cevaben:
| “ | Ailemin hiçbir ferdinden ne onların aleyhinde tek bir laf söylediklerini işittim, ne de Dîn-i İslâm'ın yüceltilmesi uğruna sarf etmiş oldukları gayretlerini hayırla yâd etmelerinden başka bir şey duydum. | „ |
şeklinde karşılık vermesi üzerine derhal ondan desteklerini çekerek, kendisine “Ebû Bekir ve Ömer’e düşman ol” dediler. O da, onlara
| “ | Büyük dedem olan Resûlullah Muhammed Mustafa'nın sevdiği iyi kimselere düşmanlık edemem. | „ |
şeklinde karşılık verdi. Bunun üzerine Dört Yüz kişi hariç, diğerleri onu savaş alanında terk ettiler. Zeyd, bunlara “Beni terk ettiler,” manâsına gelen “Ve kad rafadûnî” dedi. Bu kelimeden dolayı, kendi ordusundan ayrılmak surtiyle ona hıyânet edenlere Râfızîler adı verildi. Zeyd’in yanında kalarak onunla birlikte savaşarak şehid düşenlerin takipçileri olduklarını söyleyenlere de Zeydîler adı verildi. Burada yapılan savaşta Zeyd öldürüldü.
Eserleri
Fıkıh ilminde ilk kitap yazan kişi olarak bilinen Zeyd bin Zeynelâbidîn, birçok âlime ilim öğretti. Bunlardan, oğulları Hüseyin ve Îsâ, kardeşinin oğlu Cafer-i Sâdık, Zührî el-Ameş, eş-Şube, İsmâil es-Süddî gibi âlimler en meşhurlarıdır. Yazmış olduğu kitap “Mecmu-ul-kebîr fi’l-fıkh” adlı eserdir.
Kaynakça
- ^ Ebû Zehre, Muhammed, İmâm Zeyd, 83.
- ^ Öztürk, Yaşar Nuri, İmâm-ı Â’zam Savunması, Şehid bir önder için Apolocya, – Sahabe ve tâibûn nesline yapılan muameleyi zulûm olarak gösterdi: Ehl-i Beyt’in haklarını savunmadaki özgün tavrı, Sahife 170, İnkılâp, İstanbul, 2010.
- ^ Öztürk, Yaşar Nuri, İmâm-ı Â’zam Savunması, Şehid bir önder için Apolocya, – Zâlimlere isyânı imân ve ibâdetin esâsı olarak tanıttı: İmâm-ı Â’zam’ın tanıttığı İslâm’ın temel ibâdeti, Sahife 156, İnkılâp, İstanbul, 2010.
- ^ Ebû Zehre, Ebû Hanîfe, Sahife 32.
- ^ Öztürk, Yaşar Nuri, İmâm-ı Â’zam Savunması, Şehid bir önder için Apolocya, – Sahabe ve Tâibûn nesline yapılan muameleyi zulûm olarak gösterdi: Ehl-i Beyt’in haklarını savunmadaki özgün tavrı, Sahife 171, İnkılâp, İstanbul, 2010.
- ^ Not: Alevîler; İmam Ali'nin soyundan gelenler mânasında kullanılmıştır.
- ^ Öztürk, Yaşar Nuri, İmâm-ı Â’zam Savunması, Şehid bir önder için Apolocya, – Ortak kaderli iki deha: Sokrat ve İmâm-ı Â’zam, Sahife 246, İnkılâp, İstanbul, 2010.
- ^ Öztürk, Yaşar Nuri, İmâm-ı Â’zam Savunması, Şehid bir önder için Apolocya, – Şehid edilişi veya sonsuzluğa geçiş, Sahife 56, İnkılâp, İstanbul, 2010.
- ^ Muvaffık el-Mekkî, Menâkıb, Sahife 433-438.
- ^ a b c Najeebabadi (2001, s. 229, Vol 2) [1] 27 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b "Tarikh al-madhahib al-fiqhiyah - Page 114". 24 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Nisan 2014.
- ^ a b Islam re-defined: an intelligent man's guide towards understanding Islam - Page 54 [2] 24 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b "Rebellion and Violence in Islamic Law By Khaled Abou El Fadl page 72". 27 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Nisan 2014.
- ^ The waning of the Umayyad caliphate by Tabarī, Carole Hillenbrand, 1989, p37, p38
- ^ The Encyclopedia of Religion Vol.16, Mircea Eliade, Charles J. Adams, Macmillan, 1987, p243.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Zeyd bin Ali d 699 Medine o 740 Zeydiyye mezhebinin kurucusu Tabiin den fikih alimidir Imam Huseyin in torunu ve Imam i Zeynelabidin in ogludur Tam adi Zeyd bin Zeynelabidin Ali bin Huseyin bin Ali bin Ebu Talib dir Kunyesi Ebu l Huseyin olup kendisine Hasimi ve Kureysi nisbetleri de verilmistir Emevi halifesi Hisam bin Abdulmelik zamaninda kendisine taraftar gozuken kimselerin kiskirtmasi neticesinde halifenin askerleriyle yaptigi savasta oldu Naasi Kufe ye basi Misir a defnedilmistir Ailesi ve egitimiBabasi Zeynelabidin annesi ise Ceyda isimli bir cariyedir Ilk olarak babasi Zeynelabidin den fikih ve hadis dersleri aldi Onun olumunden sonra abisi Muhammed el Bakir in derslerine devam etti YasamiIlk once babasi Ali Zeyn el Ab i Din bin Huseyin bin Ali den ders almaya baslayan Zeyd bin Ali Zeynelabidin agabeyi Muhammed Bakir Eban bin Osman Urve bin Zubeyr Abdullah bin Hasan Abdullah bin Ebi Rafi ve daha bircok alimden ilim ogrenip hadis i serif rivayet etti Medine den baska diger Islam memleketlerini de dolasarak oralarda ilim tahsil etti Resulullah in ashabindan bazilarini gordu Fikihta ve kiraat ilminde zamaninin bir tanesi idi Guzel konusmalari ile etrafindakilerin dikkatini cekerdi Zeyd in degisik memleketlere ilim icin yaptigi seyahatleri bahane ederek Emevi halifesi Hisam bin Abdulmelik i aleyhine kiskirttilar Onun ilim icin dolasmayip hilafete gecmek icin cevresine adam topladigini soylediler Halife de onun Medine disina cikisini yasakladi Fakat Zeyd bir firsatini bularak Kufe ye gitti Orada Ehl i beyt taraftan gozuken boluculerin kiskirtmasi ve Hisam bin Abdulmelik in kendisini yakalattiracagi korkusuyla savas icin hazirlanmaya basladi Orada bulundugu sirada kendisine binlerce kisi biat etti Baska sehirlerden de yardim vadedenler oldu Imam Zeyd ile Imam i A zam Ebu Hanife arasindaki fikir benzerlikleri Ayni Imam i A zam H 121 M 739 yilinda Hanedan i Aleviyye mensuplarindan Imam Zeyd bin Ali Zeyn el Ab i Din tarafindan Emevi Halifesi Hisam bin Abd ul Melik in zalimane idaresine karsi cikarilan isyani da Muhammed in komuta ettigi Bedir Savasi na benzetmis ve destek vermekten hic de cekinmemisti Imam Zeyd Efdal olarak nitelendirilen daha seckin bir sahis varken mafdul olarak adlandirilan daha az seckin olan bir baska sahis tercihen hilafet makamina getirilebilir gorusuyle Imamiye Siasi ndan Imam i A zam ise Zalim yonetimlere kilicla isyan etmeyi farz kabuleden gorusuyle onderi olarak gosterilen gunumuz Ehl i Sunnet vel Cemaat i tikadindan ayrilmaktalardi Akabinde verdigi fetvalar ile surekli olarak Ehl i Beyt e arka cikan ve Alevileri destekleyen Imam i A zam Ebu Hanife Nu man Ibn i Sabit te Halife Mansur tarafindan katledildi OlumuII Omer in olumu ile Medineli bilginler epeyce bir saskinlik icerisine dusmuslerdi II Omer in yaklasik iki yil gibi kisa suren Emeviler Halifeligi sirasinda gerceklestirdigi koklu inkilaplar halkin zihnine kalici bir sekilde kazinmisti II Omer in yakin arkadasi olan Zeyd de onun ani olumunun ardindan buyuk bir saskinlik ve keder icerisindeydi II Omer in ardindan is basina gelen yeni Emevi Hukumeti onun gerceklestirdigi adilane inkilaplari devam ettirmege pek istekli gorunmuyordu Iste boyle bulanik bir ortamda Zeyd ibn Ali Zeyn el Ab i Din Kufelilerden kendisinin halifelige talip olmasini destekleyen mektuplar ve davetler almaga baslamisti Miladi 740 yilinda Imam i A zam Ebu Hanife Nu man Ibn i Sabit in de destegini arkasina alan Zeyd ibn Ali Zeyn el Ab i Din her ne kadar Imam i A zam Ebu Hanife ile Imam Malik tarafindan Kufe de bir hiyanete ugramasi olasiliginin mevcudiyeti yonunde ikaz edildiyse de bu uyarilara pek aldiris etmeden Emeviler Halifeligi ne karsi yeni bir kiyam hareketi baslatmak uzere Kufe ye dogru yola cikti Zeydiler in inancina gore Imam Zeyd Kufe ye vardiginda tam muharebenin baslamasindan bir saat evvel Kufeliler kendisine Ebu Bekir ile Omer bin Hattab hakkindaki goruslerinin hangi istikamette oldugu sualini yonelttiler Zeyd ibn Ali de onlara cevaben Ailemin hicbir ferdinden ne onlarin aleyhinde tek bir laf soylediklerini isittim ne de Din i Islam in yuceltilmesi ugruna sarf etmis olduklari gayretlerini hayirla yad etmelerinden baska bir sey duydum seklinde karsilik vermesi uzerine derhal ondan desteklerini cekerek kendisine Ebu Bekir ve Omer e dusman ol dediler O da onlara Buyuk dedem olan Resulullah Muhammed Mustafa nin sevdigi iyi kimselere dusmanlik edemem seklinde karsilik verdi Bunun uzerine Dort Yuz kisi haric digerleri onu savas alaninda terk ettiler Zeyd bunlara Beni terk ettiler manasina gelen Ve kad rafaduni dedi Bu kelimeden dolayi kendi ordusundan ayrilmak surtiyle ona hiyanet edenlere Rafiziler adi verildi Zeyd in yaninda kalarak onunla birlikte savasarak sehid dusenlerin takipcileri olduklarini soyleyenlere de Zeydiler adi verildi Burada yapilan savasta Zeyd olduruldu EserleriFikih ilminde ilk kitap yazan kisi olarak bilinen Zeyd bin Zeynelabidin bircok alime ilim ogretti Bunlardan ogullari Huseyin ve Isa kardesinin oglu Cafer i Sadik Zuhri el Ames es Sube Ismail es Suddi gibi alimler en meshurlaridir Yazmis oldugu kitap Mecmu ul kebir fi l fikh adli eserdir Kaynakca Ebu Zehre Muhammed Imam Zeyd 83 Ozturk Yasar Nuri Imam i A zam Savunmasi Sehid bir onder icin Apolocya Sahabe ve taibun nesline yapilan muameleyi zulum olarak gosterdi Ehl i Beyt in haklarini savunmadaki ozgun tavri Sahife 170 Inkilap Istanbul 2010 Ozturk Yasar Nuri Imam i A zam Savunmasi Sehid bir onder icin Apolocya Zalimlere isyani iman ve ibadetin esasi olarak tanitti Imam i A zam in tanittigi Islam in temel ibadeti Sahife 156 Inkilap Istanbul 2010 Ebu Zehre Ebu Hanife Sahife 32 Ozturk Yasar Nuri Imam i A zam Savunmasi Sehid bir onder icin Apolocya Sahabe ve Taibun nesline yapilan muameleyi zulum olarak gosterdi Ehl i Beyt in haklarini savunmadaki ozgun tavri Sahife 171 Inkilap Istanbul 2010 Not Aleviler Imam Ali nin soyundan gelenler manasinda kullanilmistir Ozturk Yasar Nuri Imam i A zam Savunmasi Sehid bir onder icin Apolocya Ortak kaderli iki deha Sokrat ve Imam i A zam Sahife 246 Inkilap Istanbul 2010 Ozturk Yasar Nuri Imam i A zam Savunmasi Sehid bir onder icin Apolocya Sehid edilisi veya sonsuzluga gecis Sahife 56 Inkilap Istanbul 2010 Muvaffik el Mekki Menakib Sahife 433 438 a b c Najeebabadi 2001 s 229 Vol 2 1 27 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b Tarikh al madhahib al fiqhiyah Page 114 24 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Nisan 2014 a b Islam re defined an intelligent man s guide towards understanding Islam Page 54 2 24 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b Rebellion and Violence in Islamic Law By Khaled Abou El Fadl page 72 27 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Nisan 2014 The waning of the Umayyad caliphate by Tabari Carole Hillenbrand 1989 p37 p38 The Encyclopedia of Religion Vol 16 Mircea Eliade Charles J Adams Macmillan 1987 p243