Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ekonomisi, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti para birimi olarak Türk lirası'nı kullanır.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ekonomisi | |
---|---|
Lefkoşa şehir merkezi | |
Para birimi | Türk lirası (TRY) |
Mali yıl | Takvim yılı |
Ticaret organizasyonları | Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (gözlemci) |
İstatistikler | |
GSYİH | 4.273 milyar $ (Nominal, 2014 tahminleri) |
GSYİH büyüme | %3,7 (2014) |
Kişi başı GSYİH | 15,302 $ (Nominal, 2013) |
Enflasyon (TÜFE) | %88.81 (Nisan 2022) |
İşsizlik | %8,3 |
Ana endüstriler | turizm, eğitim, tarım |
Dış ticaret | |
İhracat | 131 milyon $ (2014) |
İhraç malları | Mandıra ürünleri, çiğ ve işlenmiş narenciye, rakı, hurda, tavuk, patates |
Ana ihracat ortakları | Türkiye Orta Doğu Arap ülkeleri |
İthalat | 1.512 milyar $ |
Ana ithalat ortakları | Türkiye Avrupa Birliği |
Kamu maliyesi | |
Diğer bir bilgi verilmemiş, değerlerin tümü ABD Doları ile ifade edilmiştir. |
KKTC'nin 2010 yılı Gayri safi millî hasılası (GSMH) 5567.1 milyar TL'dir (3686 milyon dolar). Ülkenin 2010 yılı itibarıyla bütçesi 2.66 milyar TL olup bunun %32,6'sını Türkiye'den gelen ekonomik yardımlar oluşturmaktadır. Bu yardımların 2010 itibarıyla toplam miktarı 867,062,467 TL'dir. İşsizlik oranı 2009 yılı itibarıyla %12,40'tır. 2009 yılında 71.1 milyon Amerikan doları ihracata karşılık 1326.2 milyon dolar ithalat yapılmıştır.
2011 itibarıyla yılda yaklaşık 400 milyon dolar turizmden, 400 milyon dolar da eğitim sektöründen elde edilmektedir.
Ekonomik veriler
Dış ticaret
2010 yılında 1,694,180,655 dolarlık ithalata karşılık 96,419,909 dolarlık ihracat yapan KKTC'nin 1.507 milyar dolarlık ticaret açığı bulunmaktaydı. İhracatın ithalatı karşılama oranı 2002 yılında yaklaşık %15 iken bunu takip eden dört yılda devamlı düşüş göstermiş; 2003 yılında %10'a, 2006 yılında yaklaşık %5'e düşmüştür. Bu dönemden itibaren oran %4,6 aralığında seyretmiştir ve 2010 yılında da yaklaşık %6 olarak gerçekleşmiştir. 2010 yılı ihracatının %47'si Türkiye'ye, %32'si İslam ülkelerine, %12'si Avrupa Birliği'nde, %5'i diğer Avrupa ülkelerine ve %4'ü diğer ülkelere yapılmıştır.
Ülkeye ithal edilen en önemli mal taşıt araçlarıdır. 2010 yılında 117.32 milyon dolarlık taşıt aracı ithalatı yapılmıştır. Bu rakam 2007 yılında 142.26 milyon dolarken 2008 yılında 135.49 milyon dolara düşmüş, 2009 yılında 110.73 milyon dolara gerilemiş, 2010 yılındaysa yükselmiştir.
Ülke ihracatında en önemli yeri narenciye ve süt ürünleri tutmaktadır. 2010 yılında narenciye 27,166,238 dolarla ülke ihracatında birinci sırada yer alırken süt ürünleri 25,826,381 dolarla takip etmekteydi. Aşağıda ihracatın mallara göre dağılımı bulunmaktadır (2010 yılındaki sıralamaya göre):
KKTC ihracatının mallara göre dağılımı (ABD doları) | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
2007 | 2008 | 2009 | 2010 | ||||||||
Narenciye | 22,692,324 | 20,502,086 | 13,910,934 | 27,166,238 | |||||||
Süt ürünleri | 20,650,394 | 21,628,852 | 20,074,239 | 25,836,381 | |||||||
Rakı | 4,482,406 | 6,653,821 | 8,413,631 | 7,669,936 | |||||||
Hurdalar | 8,141,653 | 7,283,664 | 4,237,831 | 6,477,316 | |||||||
Konfeksiyon | 6,790,020 | 3,727,264 | 2,326,900 | 4,022,957 | |||||||
Narenciye konsantresi | 3,192,255 | 662,939 | 1,746,922 | 3,007,110 | |||||||
Alçı taşı | 1,894,924 | 3,927,030 | 2,490,925 | 1,889,140 | |||||||
İlaçlar | 955,693 | 1,009,966 | 649,465 | 1,573,599 | |||||||
Deriler | 1,269,816 | 908,411 | 594,751 | 461,562 | |||||||
Diğer ürünler | 8,975,744 | 6,354,090 | 9,002,188 | 12,579,609 | |||||||
Kıbrıs Cumhuriyeti'ne yapılan ihracat | 4,639,584 | 11,006,015 | 7,615,978 | 5,746,061 | |||||||
Toplam | 83,684,813 | 83,664,138 | 71,063,766 | 96,419,909 |
İstihdam
İstihdamdaki gelişmeler (2004-2008) | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | |||||||
Çalışma Çağındaki Nüfus | 178,117 | 185,455 | 190,423 | 197,660 | 201,796 | ||||||
İşgücü | 96,592 | 93,248 | 101,366 | 99,149 | 101,104 | ||||||
İstihdam | 86,914 | 85,583 | 91,815 | 89,787 | 91,223 | ||||||
İşsiz | 9678 | 7665 | 9522 | 9361 | 9881 | ||||||
Kıbrıs Cumhuriyeti'nde çalışanlar | 4655 | 3919 | 4093 | 2643 | 3252 | ||||||
İşgücüne katılma oranı (%) | 54.2 | 50.3 | 53.2 | 50.2 | 50.1 | ||||||
İstihdam oranı (%) | 48.8 | 46.1 | 48.2 | 45.4 | 45.2 | ||||||
İşsizlik oranı (%) | 10.0 | 8.2 | 9.4 | 9.4 | 9.8 | ||||||
Genç nüfustaki işsizlik oranı (%) | 22.3 | 26.3 | 23.8 | 22.8 | 24.7 |
Vergi gelirleri dağılımı
Vergi gelirleri dağılımı (milyon TL) | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Vergi türü | 2008 | 2009 (tahmini) | Değişim (%) | ||||||||
Gelir vergisi | 264 | 296 | 12 | ||||||||
Kurumlar vergisi | 143 | 126 | -12 | ||||||||
Dahilde alınan KDV | 141 | 136 | -4 | ||||||||
Uluslararası Ticaret ve Muamele Vergileri | 283 | 233 | -18 | ||||||||
Diğer | 332 | 297 | -11 | ||||||||
Toplam | 1163 | 1088 | -6 |
Kaynakça
- ^ ECO Secretariat 2 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . ECO Secretary General Meets the Representatives of Turkish Cyprus State in Tehran (İngilizce)
- ^ a b c . Türkiye Cumhuriyeti Ekonomi Bakanlığı. 17 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2016.
- ^ "Nisan ayı enflasyonu açıklandı". Devlet Planlama Örgütü. 24 Şubat 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 8 Mayıs 2022.
- ^ . Kıbrıs Postası. 21 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2016.
- ^ a b (PDF). KKTC Merkez Bankası. s. 9-10. 22 Mart 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Şubat 2016.
- ^ Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçiliği Yardım Heyeti Başkanlığı. KKTC Ekonomi Durum Raporu 2010. ss. sf. 9-10.
- ^ Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçiliği Yardım Heyeti Başkanlığı. KKTC Ekonomi Durum Raporu 2010. ss. sf. 87-95.
- ^ a b KKTC Devlet Planlama Örgütü. Ekonomik ve Sosyal Göstergeler 2009. ss. sf. 2-3.
- ^ Ocakoğlu, Günseli Ö. İşadamları Kuzey Kıbrıs'a çıkarma yaptı 7 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Zaman Gazetesi) Erişim tarihi: 25 Haziran 2012.
- ^ a b KKTC Ekonomi ve Enerji Bakanlığı Ticaret Dairesi. Dış Ticaret İthalat ve İhracat İstatistikleri 2010. ss. sf. V.
- ^ KKTC Ekonomi ve Enerji Bakanlığı Ticaret Dairesi. Dış Ticaret İthalat ve İhracat İstatistikleri 2010. ss. sf. II.
- ^ KKTC Ekonomi ve Enerji Bakanlığı Ticaret Dairesi. Dış Ticaret İthalat ve İhracat İstatistikleri 2010. ss. sf. IV.
- ^ KKTC Ekonomi ve Enerji Bakanlığı Ticaret Dairesi. Dış Ticaret İthalat ve İhracat İstatistikleri 2010. ss. sf. VI.
- ^ KKTC Devleti. 2010-2012 Kamunun Etkinliğinin ve Özel Sektörün Rekabet Gücünün Artırılması Programı. s. 7.
- ^ KKTC Devleti. 2010-2012 Kamunun Etkinliğinin ve Özel Sektörün Rekabet Gücünün Artırılması Programı. s. 19.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kuzey Kibris Turk Cumhuriyeti ekonomisi Kuzey Kibris Turk Cumhuriyeti para birimi olarak Turk lirasi ni kullanir Kuzey Kibris Turk Cumhuriyeti ekonomisiLefkosa sehir merkeziPara birimiTurk lirasi TRY Mali yilTakvim yiliTicaret organizasyonlariEkonomik Isbirligi Teskilati gozlemci IstatistiklerGSYIH4 273 milyar Nominal 2014 tahminleri GSYIH buyume 3 7 2014 Kisi basi GSYIH15 302 Nominal 2013 Enflasyon TUFE 88 81 Nisan 2022 Issizlik 8 3Ana endustrilerturizm egitim tarimDis ticaretIhracat131 milyon 2014 Ihrac mallariMandira urunleri cig ve islenmis narenciye raki hurda tavuk patatesAna ihracat ortaklari Turkiye Orta Dogu Arap ulkeleriIthalat1 512 milyar Ana ithalat ortaklari Turkiye Avrupa BirligiKamu maliyesiDiger bir bilgi verilmemis degerlerin tumu ABD Dolari ile ifade edilmistir KKTC nin 2010 yili Gayri safi milli hasilasi GSMH 5567 1 milyar TL dir 3686 milyon dolar Ulkenin 2010 yili itibariyla butcesi 2 66 milyar TL olup bunun 32 6 sini Turkiye den gelen ekonomik yardimlar olusturmaktadir Bu yardimlarin 2010 itibariyla toplam miktari 867 062 467 TL dir Issizlik orani 2009 yili itibariyla 12 40 tir 2009 yilinda 71 1 milyon Amerikan dolari ihracata karsilik 1326 2 milyon dolar ithalat yapilmistir 2011 itibariyla yilda yaklasik 400 milyon dolar turizmden 400 milyon dolar da egitim sektorunden elde edilmektedir Ekonomik verilerDis ticaret 2010 yilinda 1 694 180 655 dolarlik ithalata karsilik 96 419 909 dolarlik ihracat yapan KKTC nin 1 507 milyar dolarlik ticaret acigi bulunmaktaydi Ihracatin ithalati karsilama orani 2002 yilinda yaklasik 15 iken bunu takip eden dort yilda devamli dusus gostermis 2003 yilinda 10 a 2006 yilinda yaklasik 5 e dusmustur Bu donemden itibaren oran 4 6 araliginda seyretmistir ve 2010 yilinda da yaklasik 6 olarak gerceklesmistir 2010 yili ihracatinin 47 si Turkiye ye 32 si Islam ulkelerine 12 si Avrupa Birligi nde 5 i diger Avrupa ulkelerine ve 4 u diger ulkelere yapilmistir Ulkeye ithal edilen en onemli mal tasit araclaridir 2010 yilinda 117 32 milyon dolarlik tasit araci ithalati yapilmistir Bu rakam 2007 yilinda 142 26 milyon dolarken 2008 yilinda 135 49 milyon dolara dusmus 2009 yilinda 110 73 milyon dolara gerilemis 2010 yilindaysa yukselmistir Ulke ihracatinda en onemli yeri narenciye ve sut urunleri tutmaktadir 2010 yilinda narenciye 27 166 238 dolarla ulke ihracatinda birinci sirada yer alirken sut urunleri 25 826 381 dolarla takip etmekteydi Asagida ihracatin mallara gore dagilimi bulunmaktadir 2010 yilindaki siralamaya gore KKTC ihracatinin mallara gore dagilimi ABD dolari 2007 2008 2009 2010Narenciye 22 692 324 20 502 086 13 910 934 27 166 238Sut urunleri 20 650 394 21 628 852 20 074 239 25 836 381Raki 4 482 406 6 653 821 8 413 631 7 669 936Hurdalar 8 141 653 7 283 664 4 237 831 6 477 316Konfeksiyon 6 790 020 3 727 264 2 326 900 4 022 957Narenciye konsantresi 3 192 255 662 939 1 746 922 3 007 110Alci tasi 1 894 924 3 927 030 2 490 925 1 889 140Ilaclar 955 693 1 009 966 649 465 1 573 599Deriler 1 269 816 908 411 594 751 461 562Diger urunler 8 975 744 6 354 090 9 002 188 12 579 609Kibris Cumhuriyeti ne yapilan ihracat 4 639 584 11 006 015 7 615 978 5 746 061Toplam 83 684 813 83 664 138 71 063 766 96 419 909Istihdam Istihdamdaki gelismeler 2004 2008 2004 2005 2006 2007 2008Calisma Cagindaki Nufus 178 117 185 455 190 423 197 660 201 796Isgucu 96 592 93 248 101 366 99 149 101 104Istihdam 86 914 85 583 91 815 89 787 91 223Issiz 9678 7665 9522 9361 9881Kibris Cumhuriyeti nde calisanlar 4655 3919 4093 2643 3252Isgucune katilma orani 54 2 50 3 53 2 50 2 50 1Istihdam orani 48 8 46 1 48 2 45 4 45 2Issizlik orani 10 0 8 2 9 4 9 4 9 8Genc nufustaki issizlik orani 22 3 26 3 23 8 22 8 24 7Vergi gelirleri dagilimi Vergi gelirleri dagilimi milyon TL Vergi turu 2008 2009 tahmini Degisim Gelir vergisi 264 296 12Kurumlar vergisi 143 126 12Dahilde alinan KDV 141 136 4Uluslararasi Ticaret ve Muamele Vergileri 283 233 18Diger 332 297 11Toplam 1163 1088 6Kaynakca ECO Secretariat 2 Subat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ECO Secretary General Meets the Representatives of Turkish Cyprus State in Tehran Ingilizce a b c Turkiye Cumhuriyeti Ekonomi Bakanligi 17 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Subat 2016 Nisan ayi enflasyonu aciklandi Devlet Planlama Orgutu 24 Subat 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 8 Mayis 2022 Kibris Postasi 21 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Subat 2016 a b PDF KKTC Merkez Bankasi s 9 10 22 Mart 2015 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 29 Subat 2016 Turkiye Cumhuriyeti Lefkosa Buyukelciligi Yardim Heyeti Baskanligi KKTC Ekonomi Durum Raporu 2010 ss sf 9 10 Turkiye Cumhuriyeti Lefkosa Buyukelciligi Yardim Heyeti Baskanligi KKTC Ekonomi Durum Raporu 2010 ss sf 87 95 a b KKTC Devlet Planlama Orgutu Ekonomik ve Sosyal Gostergeler 2009 ss sf 2 3 Ocakoglu Gunseli O Isadamlari Kuzey Kibris a cikarma yapti 7 Kasim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Zaman Gazetesi Erisim tarihi 25 Haziran 2012 a b KKTC Ekonomi ve Enerji Bakanligi Ticaret Dairesi Dis Ticaret Ithalat ve Ihracat Istatistikleri 2010 ss sf V KKTC Ekonomi ve Enerji Bakanligi Ticaret Dairesi Dis Ticaret Ithalat ve Ihracat Istatistikleri 2010 ss sf II KKTC Ekonomi ve Enerji Bakanligi Ticaret Dairesi Dis Ticaret Ithalat ve Ihracat Istatistikleri 2010 ss sf IV KKTC Ekonomi ve Enerji Bakanligi Ticaret Dairesi Dis Ticaret Ithalat ve Ihracat Istatistikleri 2010 ss sf VI KKTC Devleti 2010 2012 Kamunun Etkinliginin ve Ozel Sektorun Rekabet Gucunun Artirilmasi Programi s 7 KKTC Devleti 2010 2012 Kamunun Etkinliginin ve Ozel Sektorun Rekabet Gucunun Artirilmasi Programi s 19