Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Alçı taşı, kalsiyum sülfat dihidrattan oluşan yumuşak bir sülfat mineralidir ve kimyasal formül CaSO4 · 2H2O'dur. Alçıtaşı ayrıca selenitin yarı saydam kristalleri olarak kristalleşir. Aynı zamanda bir evaporit minerali ve anhidritin hidrasyon ürünü olarak oluşur. İçinde su bulunan kalsiyum sülfat minerali, tek veya ikiz sütunlar hâlinde billûrlanır. Alçı billurlarına kil ve marn içinde veya tuzlu ve alçılı dağların boşluklarında rastlanır.
Eski Mısır, Mezopotamya, Antik Roma, Bizans İmparatorluğu ve Orta Çağ İngiltere'sinin Nottingham alabasters dahil olmak üzere birçok kültür tarafından heykel için büyük ince taneli beyaz veya hafif renkli alçı kullanılmıştır.
Anadolu'da kaya tuzu ile birlikte bilhassa yukarı Kızılırmak bölgesinde büyük kayalar hâlinde bulunur.
Alçı taşı iki şekilde işlenerek birbirinden farklı iki cins alçı elde edilir.
Birinci şekilde alçı taşı kırılır, değirmenlerde ufalanır, tuğla fırınlarında 120 dereceye kadar ısıtılarak içindeki suyun bir miktarı alınır ve tekrar değirmenden geçirilerek toz haline getirilir. Bilhassa kalıp, model, tavan süsleri yapılmasında kullanılan bu cins alçı, su ile karıştırılırsa en geç yarım saat içinde donar.
İkinci şekil alçı elde etmek, alçı taşının değirmende ufalanmasından sonra 450 dereceye kadar ısıtılarak içindeki suyun tamamen alınması ile olur. Bu cins alçılar, su ile karıştırıldığında birkaç hafta sonra donar ve çok dayanıklı bir kütle haline gelir.Mohs mineral sertlik ölçeği, çizilme sertliği karşılaştırmasına dayanarak sertlik değeri 2'yi alçı olarak tanımlar.
Tarihçesi
Alçı sözcüğü, Yunanca γύψος (gypsos), "alçı" kelimesinden türetilmiştir.Paris'in Montmartre bölgesindeki taş ocakları, çeşitli amaçlar için uzun süredir yanmış alçıtaşı (kalsine alçı) kullandığı için, bu susuz alçı Paris'in sıvası olarak bilinir hale geldi.
Alçı, Eski İngilizcede kristal projeksiyonlarına atıfta bulunan spærstān, "mızrak taşı" olarak biliniyordu.
18. yüzyılın ortalarında Alman din adamları ve ziraatçi Johann Friderich Mayer, alçının gübre olarak kullanımını araştırdı ve duyurdu.
19. yüzyılda, kireç sülfat veya kireç sülfat olarak da biliniyordu.
Fiziki özellikleri
Alçı orta derecede suda çözünür (25 °C'de ~ 2.0-2.5 g / l) [7] ve diğer birçok tuzun aksine, retrograd çözünürlük sergiler, daha yüksek sıcaklıklarda daha az çözünür hale gelir. Alçı havada ısıtıldığında su kaybeder ve önce kalsiyum sülfat hemihidrata dönüşür, (bassanit, genellikle basitçe "alçı" olarak adlandırılır) ve daha fazla ısıtıldığında susuz kalsiyum sülfata (anhidrit). Anhidrite gelince, tuzlu su çözeltileri ve tuzlu sulardaki çözünürlüğü de güçlü bir şekilde NaCl (yaygın sofra tuzu) konsantrasyonuna bağlıdır.
Alçı kristallerinin anyon suyu ve hidrojen bağı içerdiği bulunmuştur.
Alçı türleri
Alçı, doğada düzleştirilmiş ve çoğunlukla ikiz kristaller ve selenit adı verilen şeffaf, parçalanabilir kütleler olarak ortaya çıkar. Selenit ayrıca ipeksi, lifli bir formda ortaya çıkabilir, bu durumda yaygın olarak "saten spar" olarak adlandırılır. Son olarak, granül veya oldukça kompakt da olabilir.
Alabaster olarak adlandırılan çok ince taneli beyaz veya açık renkli bir alçı çeşidi, çeşitli türlerin süs işleri için ödüllendirilir.
Kurak bölgelerde, alçıtaşı, genellikle opak, çöl gülü adı verilen gömülü kum taneleri ile çiçek benzeri bir formda ortaya çıkabilir.
Bulunuşu
Deniz suyundaki büyük çözünülürlüğü halit ve anhidrit minerallerine göre daha zayıf olan ve ilk çökelen mineraldir. Karbonatlı kayalarda piritin oksidasyonundan türeyen sülfirik asitin bulunduğu yerlerde ve bazı volkanik alanlarda da oluşabilir.
Tarımda kullanımı
Kireçli topraklarda dahi kalsiyum elementinin bitkilerce kalsiyumun karbonat olarak bağlı tutulamsı sebebiyle alınmasında zorluklar olduğu bilinmektedir. Ayrıca topraklarımızda çok uzun zamandır gübre kullanımıyla biriken veya verilmekte olan çinko, demir, fosfor ve potasyum gibi elementler yüksek pH değerlerinde bitkilerce alımları zor olmaktadır. Bu nedenle kalsiyum sülfat bileşimine sahip olan jips, hem topraklarda pH dengesini sağlamakta, hem de bitkilerin iskelet yapılarında çok önemli olan kalsiyumu sağlamaktadır.
Özellikleri
- Kimyasal bileşimi, CaSO4.2 H2O
- Kristal sistemi, monoklinik
- Kristal şekli çoğunlukla ince-kalın levhamsı kristalli; kısa-uzun prizmatik, iğnemsi, masif, tanesel, lifsi
- İkizlenme, {100} yüzeyinde kırlangıç kuyruğu, {-101} yüzeyinde kelebek ikizleri çok tipiktir.
- Sertliği 2'dir
- Özgül ağırlık, 2,32
- Dilinim, {010} mükemmel
- Renk ve şeffaflık, renksiz-beyaz, sarımsı, yeşilimsi, kırmızımsı; şeffaf-yarı şeffaf
- Çizgi rengi beyaz
- Parlaklığı camsı
- Ayırıcı özellikleri, düşük sertliği ve dilinimidir
Kullanım alanları
- Ham jips, beyaz boya ve dolgu maddesi olarak kâğıt ve pamuklu tekstil maddelerine katılır.
- Ham jips çimento sanayiinde geciktirir.
- Nikel izabesinde eritmeyi kolaylaştırır.
- Bira sanayiinde mayalandırma için kullanılır.
- Alçı, tıpta cerrahide ve dişçilikte kullanılır.
- Alçı vitrifiye malzemelerde, porselende ve kiremit üretiminde kalıp aşamasında kullanılır.
- Kimya sanayiinde amonyum sülfat, kükürt, kükürt okside ve sülfat asidi elde etmek için kullanılır.
- Mamul alçı inşaat ve prefabrik inşaat malzemelerinin başlıca girdisidir. Alçının inşaatta kullanım yeri çok çeşitlidir. Son yıllarda sıcak ve soğuk yalıtım maddesi, ses izolatörü ve rutubeti de ayarlayan bir düzenleyici olarak kullanılmaktadır.
Kaynakça
 | Mineral ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Jeoloji ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | İnşaat ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Alci tasi kalsiyum sulfat dihidrattan olusan yumusak bir sulfat mineralidir ve kimyasal formul CaSO4 2H2O dur Alcitasi ayrica selenitin yari saydam kristalleri olarak kristallesir Ayni zamanda bir evaporit minerali ve anhidritin hidrasyon urunu olarak olusur Icinde su bulunan kalsiyum sulfat minerali tek veya ikiz sutunlar halinde billurlanir Alci billurlarina kil ve marn icinde veya tuzlu ve alcili daglarin bosluklarinda rastlanir Kum gulu de denilen bir tur alcitasiAlci tasi Eski Misir Mezopotamya Antik Roma Bizans Imparatorlugu ve Orta Cag Ingiltere sinin Nottingham alabasters dahil olmak uzere bircok kultur tarafindan heykel icin buyuk ince taneli beyaz veya hafif renkli alci kullanilmistir Anadolu da kaya tuzu ile birlikte bilhassa yukari Kizilirmak bolgesinde buyuk kayalar halinde bulunur Alci tasi iki sekilde islenerek birbirinden farkli iki cins alci elde edilir Birinci sekilde alci tasi kirilir degirmenlerde ufalanir tugla firinlarinda 120 dereceye kadar isitilarak icindeki suyun bir miktari alinir ve tekrar degirmenden gecirilerek toz haline getirilir Bilhassa kalip model tavan susleri yapilmasinda kullanilan bu cins alci su ile karistirilirsa en gec yarim saat icinde donar Ikinci sekil alci elde etmek alci tasinin degirmende ufalanmasindan sonra 450 dereceye kadar isitilarak icindeki suyun tamamen alinmasi ile olur Bu cins alcilar su ile karistirildiginda birkac hafta sonra donar ve cok dayanikli bir kutle haline gelir Mohs mineral sertlik olcegi cizilme sertligi karsilastirmasina dayanarak sertlik degeri 2 yi alci olarak tanimlar TarihcesiAlci sozcugu Yunanca gypsos gypsos alci kelimesinden turetilmistir Paris in Montmartre bolgesindeki tas ocaklari cesitli amaclar icin uzun suredir yanmis alcitasi kalsine alci kullandigi icin bu susuz alci Paris in sivasi olarak bilinir hale geldi Alci Eski Ingilizcede kristal projeksiyonlarina atifta bulunan spaerstan mizrak tasi olarak biliniyordu 18 yuzyilin ortalarinda Alman din adamlari ve ziraatci Johann Friderich Mayer alcinin gubre olarak kullanimini arastirdi ve duyurdu 19 yuzyilda kirec sulfat veya kirec sulfat olarak da biliniyordu Fiziki ozellikleriAlci orta derecede suda cozunur 25 C de 2 0 2 5 g l 7 ve diger bircok tuzun aksine retrograd cozunurluk sergiler daha yuksek sicakliklarda daha az cozunur hale gelir Alci havada isitildiginda su kaybeder ve once kalsiyum sulfat hemihidrata donusur bassanit genellikle basitce alci olarak adlandirilir ve daha fazla isitildiginda susuz kalsiyum sulfata anhidrit Anhidrite gelince tuzlu su cozeltileri ve tuzlu sulardaki cozunurlugu de guclu bir sekilde NaCl yaygin sofra tuzu konsantrasyonuna baglidir Alci kristallerinin anyon suyu ve hidrojen bagi icerdigi bulunmustur Alci turleriAlci dogada duzlestirilmis ve cogunlukla ikiz kristaller ve selenit adi verilen seffaf parcalanabilir kutleler olarak ortaya cikar Selenit ayrica ipeksi lifli bir formda ortaya cikabilir bu durumda yaygin olarak saten spar olarak adlandirilir Son olarak granul veya oldukca kompakt da olabilir Alabaster olarak adlandirilan cok ince taneli beyaz veya acik renkli bir alci cesidi cesitli turlerin sus isleri icin odullendirilir Kurak bolgelerde alcitasi genellikle opak col gulu adi verilen gomulu kum taneleri ile cicek benzeri bir formda ortaya cikabilir BulunusuDeniz suyundaki buyuk cozunulurlugu halit ve anhidrit minerallerine gore daha zayif olan ve ilk cokelen mineraldir Karbonatli kayalarda piritin oksidasyonundan tureyen sulfirik asitin bulundugu yerlerde ve bazi volkanik alanlarda da olusabilir Tarimda kullanimiKirecli topraklarda dahi kalsiyum elementinin bitkilerce kalsiyumun karbonat olarak bagli tutulamsi sebebiyle alinmasinda zorluklar oldugu bilinmektedir Ayrica topraklarimizda cok uzun zamandir gubre kullanimiyla biriken veya verilmekte olan cinko demir fosfor ve potasyum gibi elementler yuksek pH degerlerinde bitkilerce alimlari zor olmaktadir Bu nedenle kalsiyum sulfat bilesimine sahip olan jips hem topraklarda pH dengesini saglamakta hem de bitkilerin iskelet yapilarinda cok onemli olan kalsiyumu saglamaktadir OzellikleriKimyasal bilesimi CaSO4 2 H2O Kristal sistemi monoklinik Kristal sekli cogunlukla ince kalin levhamsi kristalli kisa uzun prizmatik ignemsi masif tanesel lifsi Ikizlenme 100 yuzeyinde kirlangic kuyrugu 101 yuzeyinde kelebek ikizleri cok tipiktir Sertligi 2 dir Ozgul agirlik 2 32 Dilinim 010 mukemmel Renk ve seffaflik renksiz beyaz sarimsi yesilimsi kirmizimsi seffaf yari seffaf Cizgi rengi beyaz Parlakligi camsi Ayirici ozellikleri dusuk sertligi ve dilinimidirKullanim alanlariHam jips beyaz boya ve dolgu maddesi olarak kagit ve pamuklu tekstil maddelerine katilir Ham jips cimento sanayiinde geciktirir Nikel izabesinde eritmeyi kolaylastirir Bira sanayiinde mayalandirma icin kullanilir Alci tipta cerrahide ve discilikte kullanilir Alci vitrifiye malzemelerde porselende ve kiremit uretiminde kalip asamasinda kullanilir Kimya sanayiinde amonyum sulfat kukurt kukurt okside ve sulfat asidi elde etmek icin kullanilir Mamul alci insaat ve prefabrik insaat malzemelerinin baslica girdisidir Alcinin insaatta kullanim yeri cok cesitlidir Son yillarda sicak ve soguk yalitim maddesi ses izolatoru ve rutubeti de ayarlayan bir duzenleyici olarak kullanilmaktadir Kaynakca Alcitasi 9 Aralik 2003 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b c alcitasi 9 Aralik 2003 tarihinde kaynagindan arsivlendi 18 Mart 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Mayis 2009 Mineral ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz Jeoloji ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz Insaat ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz