Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Talış Hanlığı (Azerice: Talış xanlığı), (Talışça:Tolışi xanəti) 1747-1826 yılları arasında hüküm süren Azerbaycan hanlıklarından biri.
Talış xanlığı Talış Hanlığı | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1747-1828 | |||||||||
 1801-1813 sınırları ile Kafkasya haritasında Talış Hanlığı. | |||||||||
| Başkent | Astara, Lenkeran | ||||||||
| Yaygın dil(ler) | Talışça, Farsça ve Azerice | ||||||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||||||
| Han | |||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Nüfusu
1836'da doğrudan Talış Hanlığı'nda bulunan tıp doktoru Pavel Zablotsky'ye göre, Talış Hanlığı nüfusunun etnik bileşimi esas olarak yerli nüfus, yani Talışlar tarafından temsil edildi.
Oryantalist Berezin I.N. ayrıca, Talış'ın nüfusunun, ayrı bir dil konuşan özel bir Talış kabilesinden birkaç Tatar (Türk) dışında oluştuğunu belirtir. Sovyet Tarihsel Ansiklopedisi de Hanlığın ana nüfusunun Talışlar olduğunu belirtir.
Transkafkasya üzerine tarihi bir makalede, Lenkeran şehri ile Talış Hanlığı'nın nüfusunun, büyük çoğunluğu Talışlardan olan yaklaşık 40 bin kişiden oluştuğu belirtilmektedir.
TSB'ye göre hanlık, Azerbaycan'da Talışların feodal bir devletiydi.
Yolculuğu sırasında, Lenkeran Talış Hanlığı'nın başkentini ziyaret eden Usta Dittel William Frantsevich (1816-1848), Talış dili hakkında, Tat dilinden bağımsız farklı bir dil olan ve orijinal unsurlar taşıyan Talış dili hakkında bilgi verir. Dittel, Talış dilinin oldukça önemli bir kelime ve kuralları koleksiyonunu derledi, Talış dilinden 3-4 şarkı yazdı. 1848 Referans Ansiklopedik Sözlüğünde, Talış Hanlığı, Talış dilinin doğum yeri olarak adlandırılır.
Hanlığın kuruluşu
Afşar boyundan olan İran Şahı Nadir Şah 9 Mayıs 1747 tarihinde öldükten sonra Azerbaycan bölgesinde Hanlıklar meydana gelmeye başladı. Bu dönemde kurulan hanlıklardan biri de Talış hanlığı idi. Hanlığın toprakları, bugünkü Azerbaycan'ın Astara, Lenkeran, Lerik, Yardımlı, Masallı rayonlarını ve günümüz İran'ın Gilan vilayetinin Astara ve Heştper (aynı zamanda Talış olarak da adlandırılır) bölgelerini kapsamaktaydı ve yaklaşık olarak kuzeyde Bulgar Çayı, doğuda Kür Nehri mevkilerine ve Hazar Denizi, güney ve batısında ise İran sınırı ile sınırlandırılıyordu. Lenkeran Hanlığı, kuzeydoğuda Kuba Hanlığı'na tâbi olan Salyan Sultanlığı ile, kuzeyde daha sonra Şamahı ile Karabağ Hanlıkları arasında bölüştürülmüş olan Cavad Hanlığı, kuzeybatıda Karadağ Hanlığı, batıda Erdebil Hanlığı, güneyde ise Gilan Hanlığı ile ortak sınırlara sahipti.
Talış Hanlığı'nın merkezi önce Kızılağaç köyü iken, daha sonra Astara şehri ve sonunda Lenkeran şehri olmuştur.
Talış hanlarının kökeni hakkında bilgiler, Mirza Ahmed Mirza Hudaverdioğlu'nun "İhbarname" (1882) adlı eserinde ve Azerbaycanlı tarihçi Seyyid Ali Kazımbeyoğlu'nun "Cevahirname-i Lenkeran" (1869) adlı eserinde bulmak mümkündür. Ahmed Mirza Hudaverdioğlu eserinde Talış Hanlarının hanedanlarının kurusucu olan Seyyid Abbas Bey'in Güney Azerbaycan'ın Halhal bölgesinin Hir köyünden geldiğini ve Seyyid Abbas Bey'in ekonomik sıkıntıdan dolayı 17. yüzyılın sonlarında, 18. yüzyılın başında Şirvan Beylerbeyliği'nin Talış bölgesindeki Harhatan köyüne göç ettiğini bildirmektedir. Hudaverdioğlu'na göre Seyyid Abbas Bey, Safevi kökenlidir (yüksek ihtimalle anne tarafından). Seyyid Ali Kazımbeyoğlu ise Safevi Şahı II. Abbas'ın (1642-1666) 1654 yılında verdiği bir fermanına dayanarak, Seyyid Abbas Bey'in 12. dereceden Seyyid Müntesir Billah'ın torunu olduğunu, Seyyid Müntesir'in ise, 20. dereceden İslam Peygamberi Muhammed'in torunu olduğunu bildirerek, Seyyid Abbas Bey'in aslının Arap olduğunu ortaya koymaktadır. Seyyid Abbas Bey'in oğlu Kara Bey, (deri renginden dolayı böyle adlandırılmıştır.) 1749 yılından 1786'ya kadar Talış hanı olarak hüküm sürmüştür.
Talış hanları
- 1747: Seyyid Abbas Bey (kurucu)
- 1747-1786: Cemaleddin (Kara Han) (1785-1786 yıllarında Kuba Hanlığı kontrolünde)
- 1786-1814: Mir Mustafa Han (1785-1786 yıllarında Kuba Hanlığı kontrolünde)
- 1814-1826: Mir Hasan Han (Rusya kontrolünde)
Kaynakça
- ^ a b c "NORTH LONDON HOSPITAL". The Lancet. 27 (683): 61. Ekim 1836. doi:10.1016/s0140-6736(02)98809-4. ISSN 0140-6736.
- ^ SAGINADZE, E.O. (2020). "«THE FIRST STEP TOWARDS RUSSIAN RULE IN THE CAUCASUS»: THE 100 TH ANNIVERSARY OF THE ACCESSION OF GEORGIA TO RUSSIA (1901)". News of the Kabardin-Balkar Scientific Center of RAS. 5 (97): 94-100. doi:10.35330/1991-6639-2020-5-97-94-100. ISSN 1991-6639.
- ^ РЫСС, А.Ю. (2018). "КРАТКИЙ ОБЗОР ОСНОВНЫХ НАПРАВЛЕНИЙ РАЗВИТИЯ ПАРАЗИТОЛОГИИ В РОССИИ ПО МАТЕРИАЛАМ МЕЖДУНАРОДНОЙ НАУЧНОЙ КОНФЕРЕНЦИИ "СОВРЕМЕННАЯ ПАРАЗИТОЛОГИЯ - ОСНОВНЫЕ ТРЕНДЫ И ВЫЗОВЫ (VI СЪЕЗД ПАРАЗИТОЛОГИЧЕСКОГО ОБЩЕСТВА)", 15-19 ОКТЯБРЯ 2018 Г., САНКТ-ПЕТЕРБУРГ". ПАРАЗИТОЛОГИЯ. 52 (6): 502-512. doi:10.1134/s0031184718060078. ISSN 0031-1847.
- ^ П. Заблоцкий. Обозрение Талышинского ханства за 1836 год. — 1836. — С. 27. — 61 с.
- ^ ]П. Заблоцкий. Обозрение Талышинского ханства за 1836 год. — 1836. — С. 27. — 61 с.
- ^ Советская историческая энциклопедия. — Советская энциклопедия, 1973. — Т. 14. — С. 89.
- ^ Утверждение русскаго владычества на Кавказе. К столетию присоединения Грузии к России. 1801-1901.Гражданское управление Закавказьем от присоединения Грузии до наместничества великаго князя Михаила Николаевича : исторический очерк / сост. … В. Н. Иваненко]. — Тифлис, 1901—1908. — С. 253.
- ^ "Azerbaycan". 24 Ekim 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Eylül 2010.
Dış bağlantılar
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Talis Hanligi Azerice Talis xanligi Talisca Tolisi xaneti 1747 1826 yillari arasinda hukum suren Azerbaycan hanliklarindan biri Talis xanligi Talis Hanligi1747 18281801 1813 sinirlari ile Kafkasya haritasinda Talis Hanligi BaskentAstara LenkeranYaygin dil ler Talisca Farsca ve AzericeHukumetMonarsiHan Tarihce Kurulusu1747 Dagilisi1828Onculler ArdillarAfsar Hanedani Rusya CarligiNufusu1836 da dogrudan Talis Hanligi nda bulunan tip doktoru Pavel Zablotsky ye gore Talis Hanligi nufusunun etnik bilesimi esas olarak yerli nufus yani Talislar tarafindan temsil edildi Oryantalist Berezin I N ayrica Talis in nufusunun ayri bir dil konusan ozel bir Talis kabilesinden birkac Tatar Turk disinda olustugunu belirtir Sovyet Tarihsel Ansiklopedisi de Hanligin ana nufusunun Talislar oldugunu belirtir Transkafkasya uzerine tarihi bir makalede Lenkeran sehri ile Talis Hanligi nin nufusunun buyuk cogunlugu Talislardan olan yaklasik 40 bin kisiden olustugu belirtilmektedir TSB ye gore hanlik Azerbaycan da Talislarin feodal bir devletiydi Yolculugu sirasinda Lenkeran Talis Hanligi nin baskentini ziyaret eden Usta Dittel William Frantsevich 1816 1848 Talis dili hakkinda Tat dilinden bagimsiz farkli bir dil olan ve orijinal unsurlar tasiyan Talis dili hakkinda bilgi verir Dittel Talis dilinin oldukca onemli bir kelime ve kurallari koleksiyonunu derledi Talis dilinden 3 4 sarki yazdi 1848 Referans Ansiklopedik Sozlugunde Talis Hanligi Talis dilinin dogum yeri olarak adlandirilir Hanligin kurulusuAfsar boyundan olan Iran Sahi Nadir Sah 9 Mayis 1747 tarihinde oldukten sonra Azerbaycan bolgesinde Hanliklar meydana gelmeye basladi Bu donemde kurulan hanliklardan biri de Talis hanligi idi Hanligin topraklari bugunku Azerbaycan in Astara Lenkeran Lerik Yardimli Masalli rayonlarini ve gunumuz Iran in Gilan vilayetinin Astara ve Hestper ayni zamanda Talis olarak da adlandirilir bolgelerini kapsamaktaydi ve yaklasik olarak kuzeyde Bulgar Cayi doguda Kur Nehri mevkilerine ve Hazar Denizi guney ve batisinda ise Iran siniri ile sinirlandiriliyordu Lenkeran Hanligi kuzeydoguda Kuba Hanligi na tabi olan Salyan Sultanligi ile kuzeyde daha sonra Samahi ile Karabag Hanliklari arasinda bolusturulmus olan Cavad Hanligi kuzeybatida Karadag Hanligi batida Erdebil Hanligi guneyde ise Gilan Hanligi ile ortak sinirlara sahipti Talis Hanligi nin merkezi once Kizilagac koyu iken daha sonra Astara sehri ve sonunda Lenkeran sehri olmustur Talis hanlarinin kokeni hakkinda bilgiler Mirza Ahmed Mirza Hudaverdioglu nun Ihbarname 1882 adli eserinde ve Azerbaycanli tarihci Seyyid Ali Kazimbeyoglu nun Cevahirname i Lenkeran 1869 adli eserinde bulmak mumkundur Ahmed Mirza Hudaverdioglu eserinde Talis Hanlarinin hanedanlarinin kurusucu olan Seyyid Abbas Bey in Guney Azerbaycan in Halhal bolgesinin Hir koyunden geldigini ve Seyyid Abbas Bey in ekonomik sikintidan dolayi 17 yuzyilin sonlarinda 18 yuzyilin basinda Sirvan Beylerbeyligi nin Talis bolgesindeki Harhatan koyune goc ettigini bildirmektedir Hudaverdioglu na gore Seyyid Abbas Bey Safevi kokenlidir yuksek ihtimalle anne tarafindan Seyyid Ali Kazimbeyoglu ise Safevi Sahi II Abbas in 1642 1666 1654 yilinda verdigi bir fermanina dayanarak Seyyid Abbas Bey in 12 dereceden Seyyid Muntesir Billah in torunu oldugunu Seyyid Muntesir in ise 20 dereceden Islam Peygamberi Muhammed in torunu oldugunu bildirerek Seyyid Abbas Bey in aslinin Arap oldugunu ortaya koymaktadir Seyyid Abbas Bey in oglu Kara Bey deri renginden dolayi boyle adlandirilmistir 1749 yilindan 1786 ya kadar Talis hani olarak hukum surmustur Talis hanlari1747 Seyyid Abbas Bey kurucu 1747 1786 Cemaleddin Kara Han 1785 1786 yillarinda Kuba Hanligi kontrolunde 1786 1814 Mir Mustafa Han 1785 1786 yillarinda Kuba Hanligi kontrolunde 1814 1826 Mir Hasan Han Rusya kontrolunde Kaynakca a b c NORTH LONDON HOSPITAL The Lancet 27 683 61 Ekim 1836 doi 10 1016 s0140 6736 02 98809 4 ISSN 0140 6736 SAGINADZE E O 2020 THE FIRST STEP TOWARDS RUSSIAN RULE IN THE CAUCASUS THE 100 TH ANNIVERSARY OF THE ACCESSION OF GEORGIA TO RUSSIA 1901 News of the Kabardin Balkar Scientific Center of RAS 5 97 94 100 doi 10 35330 1991 6639 2020 5 97 94 100 ISSN 1991 6639 RYSS A Yu 2018 KRATKIJ OBZOR OSNOVNYH NAPRAVLENIJ RAZVITIYa PARAZITOLOGII V ROSSII PO MATERIALAM MEZhDUNARODNOJ NAUChNOJ KONFERENCII SOVREMENNAYa PARAZITOLOGIYa OSNOVNYE TRENDY I VYZOVY VI SEZD PARAZITOLOGIChESKOGO OBShESTVA 15 19 OKTYaBRYa 2018 G SANKT PETERBURG PARAZITOLOGIYa 52 6 502 512 doi 10 1134 s0031184718060078 ISSN 0031 1847 P Zablockij Obozrenie Talyshinskogo hanstva za 1836 god 1836 S 27 61 s P Zablockij Obozrenie Talyshinskogo hanstva za 1836 god 1836 S 27 61 s Sovetskaya istoricheskaya enciklopediya Sovetskaya enciklopediya 1973 T 14 S 89 Utverzhdenie russkago vladychestva na Kavkaze K stoletiyu prisoedineniya Gruzii k Rossii 1801 1901 Grazhdanskoe upravlenie Zakavkazem ot prisoedineniya Gruzii do namestnichestva velikago knyazya Mihaila Nikolaevicha istoricheskij ocherk sost V N Ivanenko Tiflis 1901 1908 S 253 Azerbaycan 24 Ekim 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Eylul 2010 Dis baglantilar