Gecikmiş tatmin veya ertelenmiş tatmin, uzun vadede değerli ve uzun süreli bir ödül elde etme umuduyla anlık bir zevkin cazibesine karşı dirençtir. Başka bir deyişle, gecikmiş tatmin, özne, daha sonraki bir ödülü tercih ederek hemen bir ödülün cazibesine direndiğinde öznenin maruz kaldığı süreci tanımlar. Genel olarak, gecikmiş tatmin, daha sonra daha büyük veya daha kalıcı bir ödül almak için daha küçük ama daha acil bir ödüle direnmekle ilişkilidir. Giderek artan bir literatür, hazzı erteleme becerisini akademik başarı, fiziksel sağlık, psikolojik sağlık ve sosyal yeterlilik dahil olmak üzere bir dizi başka olumlu sonuçla ilişkilendirmiştir.
Bir kişinin hazzı erteleme yeteneği, tümü öz düzenleme ile ilgili olan sabır, dürtü kontrolü, öz kontrol ve irade gibi diğer benzer becerilerle ilgilidir. Genel olarak, öz-düzenleme, bir kişinin çevrenin taleplerini karşılamak için kendini gerektiği gibi uyarlama kapasitesini kapsar. Hazzı ertelemek, "anlık küçük ödülün gecikmiş büyük ödüllere tercih edilmesi" olan gecikme indiriminin tersidir ve "ödülün öznel değerinin, alınmasına kadar artan gecikmeyle birlikte azaldığı gerçeğine" atıfta bulunur. Gecikmiş ödülleri seçme yeteneğinin bilişsel-duygusal kişilik sisteminin (CAPS) kontrolü altında olduğu teorize edilmiştir.
Bir kişinin hazzı erteleme yeteneğini birkaç faktör etkileyebilir. Dikkat dağıtan veya "havalı" düşüncelerin kullanılması gibi bilişsel stratejiler - frontal-striatal yoldaki bağlantıların gücü gibi nörolojik etmenler de bunlar arasındadır - geciktirme yeteneğini artırabilir. Davranış araştırmacıları, pekiştirmeyi geciktirme seçimlerini yöneten olasılıklara odaklanmış ve gecikmeyi uzatmak için bu olasılıkların nasıl manipüle edileceğini araştırmışlardır. Yaş da bir rol oynar; beş yaşın altındaki çocuklar, belirgin bir gecikmiş tatmin yeteneği eksikliği gösterirler ve çoğunlukla hemen tatmin ararlar. Erkekler ve kadınlar arasındaki çok küçük bir fark, kadınların ödülleri geciktirmede daha iyi olabileceğini düşündürmektedir. Bekleme veya hemen takviye arama yeteneği, erteleme gibi kaçınmayla ilgili davranışlarla ve anksiyete, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ve depresyon gibi diğer klinik tanılarla ilişkilidir.
Psikanalitik kuramın kurucusu Sigmund Freud, egonun, id'in dolaysız haz güdümlü arzuları ile süperegonun ahlak güdümlü seçimlerini dengelemedeki rolünü tartıştı. Funder ve Block, konuyla ilgili psikanalitik araştırmayı genişletti ve dürtüselliğin veya ego kontrolü eksikliğinin, bir ödül daha arzu edilirse, kişinin gecikmiş ödülleri seçme yeteneği üzerinde daha güçlü bir etkiye sahip olduğunu buldu. Son olarak, çevresel ve sosyal faktörler rol oynar; örneğin, gecikme, bir ödül olasılığının kendi kendine empoze edilen veya dış doğasından, gecikme sırasında gereken göreve katılım derecesinden, erken anne-çocuk ilişkisi özelliklerinden, bir kişinin güvenilmez ödül vaatleriyle ilgili önceki deneyimlerinden (ör. yoksulluk), çağdaş sosyokültürel beklentiler ve paradigmalardan etkilenir. Hayvanlar üzerine araştırma, beceriyi etkileyen ekolojik faktörler gibi insan örneklemlerde kolayca test edilemeyen gecikmiş haz özelliklerini tanımlayan başka bir literatür grubunu içerir.
Arka plan
Bilişsel-duygusal işlem sistemi
Bilişsel-duygusal kişilik sistemi (CAPS) olarak adlandırılan, iyi desteklenen bir öz-düzenleme teorisi, hazzı ertelemenin, provokasyonla karşı karşıya kalındığında "sıcak düzenleyici stratejiler" (yani, duygusal, dürtüsel, otomatik tepkiler) yerine "soğuk düzenleyici stratejiler" (yani, sakin, kontrollü ve bilişsel stratejiler) kullanma yeteneğinden kaynaklandığını öne sürer. "Sıcak" işlemede, kişi baştan çıkaran nesne hakkında ve özellikle en çekici unsurları hakkında dikkatle düşünür ve daha sonra anında ödüle daha az direnebilir. Havalı stratejilerin kullanılması, davranış üzerinde daha fazla kontrole dönüşebilir. Etkili "havalı" stratejiler, dikkatin dağılmasını ve daha az çekici görünmesi için baştan çıkarıcı uyaranın algısını yeniden yapılandırmayı içerir. Örneğin, davranış sorunları olan ergenlik öncesi erkek çocuklar üzerinde yapılan bir çalışmada, çocuklar başka tarafa bakmak veya dikkatlerini dağıtmak gibi "havalı" stratejiler kullandıklarında sözel ve fiziksel saldırganlıklarında bir azalma gösterdi. Dikkati dağıtmanın en etkili türü, dikkati ani ayartmalardan uzaklaştıran başka bir arzu edilen ödül hayal etmek gibi görünüyor.
Stanford'ın hatmi deneyi
Gecikmiş haz üzerine çığır açan araştırma – şimdilerde ünlü “ hatmi deneyi ” – Walter Mischel tarafından 1960'larda ve 1970'lerde Stanford Üniversitesi'nde yürütüldü. Mischel ve meslektaşları, okul öncesi çocukların ayartmaya direnmek için kullandıkları stratejilerle ilgileniyorlardı. Dört yaşındaki çocuklara bir şekerleme sundular ve çocuklara iki seçeneğinin olduğunu söylediler: (1) deneyciyi çağırmak ve marşmelovu yemek için herhangi bir noktada bir zili çalın veya (2) deneyci dönene kadar bekleyin (yaklaşık 15 dakika sonra) ve iki şekerleme kazanın. Mesaj şuydu: "Şimdi küçük ödül, daha sonra daha büyük ödül." Bazı çocuklar bozuldu ve lokum yediler, diğerleri ise hazzı erteleyip gıpta ile bakılan iki şekerlemeyi kazanabildiler. Takip deneylerinde Mischel, çocukların belirli "havalı" dikkat dağıtma teknikleri (gözlerini örtme, masanın altına saklanma, şarkı söyleme, ya da önünde lokum yerine simit hayal etme) kullandıklarında daha uzun süre bekleyebileceklerini buldu. ya da hatmi hakkında düşündüklerini değiştirmişlerse (yapışkan, nefis tadından ziyade bir pamuğa benzerliğine odaklanarak).
Daha uzun süre bekleyen çocuklar, genç ve yetişkin olarak yeniden değerlendirildiğinde, akranlarına göre çarpıcı bir dizi avantaj gösterdiler. Genç iken, daha yüksek SAT puanlarına, sosyal yeterliliğe, özgüvene ve öz-değere sahiptiler ve ebeveynleri tarafından daha olgun, stresle daha iyi başa çıkabilen, önceden plan yapma olasılıkları daha yüksek ve akıl kullanma olasılıkları daha yüksek olarak derecelendirildiler. Davranış bozukluklarına veya yüksek düzeyde dürtüsellik, saldırganlık ve hiperaktiviteye sahip olma olasılıkları daha düşüktü. Yetişkin olduklarında, yüksek geciktiricilerin uyuşturucu sorunları veya diğer bağımlılık davranışları, boşanma veya fazla kilolu olma olasılıkları daha düşüktü. Bir okul öncesi çocuğunun hazzı erteleyebildiği her dakika, 30 yıl sonra Vücut Kitle İndeksi'nde %2'lik bir azalmaya çevrildi.
Bu olumlu sonuçların her biri, gelecekte daha yüksek bir getiri lehine kısa vadeli ödüllerden vazgeçme becerisi gerektirir. Hazzı geciktirme yeteneği de reddedilme duyarlılığına (kişiler arası reddedilmeyi beklerken endişeli olma eğilimi) karşı bir tampon görevi görür. Marshmallow deneyinin 20 yıllık bir takibinde, yüksek reddedilme duyarlılığına sahip olan ve okul öncesi dönemde doyumda güçlü gecikme yetenekleri sergileyen bireylerin, bireylere kıyasla daha yüksek benlik saygısı ve benlik değeri ve daha uyumlu baş etme becerilerine sahip oldukları görüldü. dört yaşındakiler olarak reddedilme duyarlılığı yüksek, ancak tatmin gecikmesi düşük olan çocuklar. Bu zorlayıcı boylamsal bulgular, benzer bir model gösteren diğer çalışmalarla birleşiyor: Hayatın erken dönemlerinde ayartmaya karşı direnme yeteneği, ortamlarda kalıcı faydalara dönüşür.
İlk hatmi testi çalışmalarından kırk yıl sonra, beyin görüntüleme verileri, gecikmiş hazzın sinirsel bağıntılarına ışık tuttu. Cornell Üniversitesi'nden BJ Casey liderliğindeki bir ekip, şu anda 40'lı yaşlarının ortasında olan 59 orijinal katılımcıyı işe aldı ve onlara gecikmiş bir tatmin görevi verdi. Bu yetişkinlere şekerlemelere direnmek yerine, mutlu yüzlerin görüntülerine verilen tepkileri bastırmaları talimatı verildi, ancak tarafsız veya korkulu yüzlere değil. Okul öncesi dönemde yüksek geciktirici olanlar, duygusal yüzlere tepki olarak dürtülerini kontrol etmede daha başarılıydılar (yani, mutlu yüzlere tepki olarak düğmeye basmıyorlardı), bu, yüksek geciktiricilerin daha iyi bastırma veya azaltma yeteneği göstermeye devam ettiğini düşündürdü. dürtülere direnmek. Casey ve meslektaşları ayrıca görevi tamamlarken fonksiyonel manyetik rezonans görüntüleme (fMRI) kullanarak 26 katılımcının beyinlerini taradılar. Araştırmacılar, yüksek geciktiricilerin tepkilerini kontrol etmek için "serin" düzenleme stratejilerini kullanma olasılığının daha yüksek olacağını ve bunun sağ prefrontal korteksin aktivasyonu olarak ortaya çıkacağını, düşük geciktiricilerin ise ventral striatumu harekete geçirecek "sıcak" stratejiler kullanacağını varsaydılar. bağımlılıkla da bağlantılı bir alan. Gerçekten de, sonuçlar bu farklı beyin aktivitesini gösterdi. Bu, Yale Üniversitesi'nden Noah Shamosh ve Jeremy Gray tarafından yürütülen diğer fMRI gecikmeli tatmin araştırmalarını yansıtıyor ve daha büyük gecikmeli ödülleri daha küçük anlık ödüllere (varsayımsal durumlarda) tercih eden bireylerin ön prefrontal kortekste daha fazla beyin aktivasyonu gösterdiğini gösteriyor.
Kişinin yeteneğini etkileyen faktörler
Sinirsel-bilişsel faktörler
Bir kişinin bir durumu çerçeveleme şekli, bir kararın sonucunu büyük ölçüde etkiler. "Sıcak" ve "havalı" stratejiler üzerine yapılan araştırmalar, çocukların beklediklerini bilişsel olarak gerçek bir ödül olarak temsil ettiklerinde, ödülün uyandırıcı, "sıcak" niteliklerine (tat, koku, ses, his vb.) - Hazzın kontrolü ve gecikmesi azalırken, soyut, “cool” niteliklerine (şekil, renk, sayı vb.) odaklanarak dikkati ödülün bir sembolüne yönlendirmek, öz kontrolü artırabilir ve gecikmeyi artırabilir. Optimum öz kontrol ve tatmin için en uzun gecikme, dikkati rakip bir öğeye, özellikle de rakip bir öğenin uyandırıcı, "sıcak" niteliklerine yönlendirerek elde edilebilir. Örneğin şeker yemeyi beklerken patlamış mısırın tadı ve kokusu düşünüldüğünde gecikmeler artar. Bu, bir bireyin hedefe yönelik amaçlar için dış uyaranların bilişsel temsilini manipüle etme yeteneğini gösterir.
Tatmini ertelemek, bilişsel kontrol gerektiren anlık haz için dürtüyü kontrol etmekle aynıdır. Orta beyinde bulunan ventral striatum, limbik sistemin ödül merkezi ve aynı zamanda bir zevk merkezi olan kısmıdır. Limbik sistem her zaman anlık zevk potansiyeline tepki verecektir. Bu içgüdüyü geçersiz kılmak için, akıl yürütme ve rasyonel düşünce ile de ilişkili olan prefrontal korteksin aktif olması gerekir. Prefrontal korteks aynı zamanda beynin bir kişinin dikkatinin odağını belirleyen bölümüdür, bu da gecikmiş hazzı kolaylaştıran daha iyi bir çerçeveleme sağlar. Ergenlik ve erken yetişkinlik döneminde, prefrontal korteks daha karmaşık hale gelmek ve beynin geri kalanıyla bağlantı kurmak için gelişir ve olgunlaşır. Bu nedenle daha büyük çocuklar ve yetişkinler, hazzı erteleme görevlerini küçük çocuklara göre daha kolay bulurlar. Bununla birlikte, hazzı ertelemeye yönelik göreceli yetenek, geliştirme boyunca sabit kalır. Dürtülerini daha iyi kontrol edebilen çocuklar, aynı zamanda daha iyi kontrole sahip yetişkinler olarak büyürler. Ertelenmiş hazları uygulamak, yaşam boyunca bilişsel yetenekler için oldukça faydalıdır.
Davranışsal etmenler
Davranışçılar, gecikmiş doyumun edinilmesine ve öğretilmesine odaklanırlar ve geciktirme yeteneğini artırmak için tedavi yöntemleri geliştirmişlerdir. Davranış analistleri, ödülleri kişinin mevcut davranışına bağlı hale getirerek davranışı şekillendirirken etkili pekiştirme ilkelerinden yararlanır, bu da öğrenmeyi bir haz gecikmesini teşvik eder. Bir davranış değiştirme rejiminin başarılı olması için ödülün katılımcı için bir değeri olması gerektiğini belirtmek önemlidir. Anlamlı bir ödül olmadan, ödül arzu edilen davranışın güçlü bir pekiştiricisi olmadığı için, gecikmeli veya anında tatmin sağlamak çok az amaca hizmet eder.
Davranış teorisyenleri, hazzı ertelemeyi uyarlanabilir bir beceri olarak görürler. Hazzı ertelemeyi öğrenmenin, paylaşım ve olumlu akran etkileşimleri gibi olumlu sosyal davranışları desteklediği gösterilmiştir. Örneğin, hazzı ertelemeyi öğrenen öğrenciler kendilerine verilen etkinlikleri daha iyi tamamlayabilirler. Basitçe söylemek gerekirse, eğer birisi bir faaliyeti sonradan ödül vaadiyle üstlenirse, görevin tamamlanması daha olası hale gelir.
Davranış araştırmacıları, anında ve gecikmeli tatmin seçiminin, ödülün olumsuz mu yoksa olumlu pekiştirme mi olduğu da dahil olmak üzere çeşitli faktörlerden etkilendiğini bulmuşlardır. Solnick ve arkadaşlarının geçmişteki bir çalışması, ana konsantrasyonların her iki koşula eklenen zamanın ve katılımcıların yüksek ses deneyimleyen değişken süreler için tercihlerinin olduğu bir deneye odaklandı: 15, 30, 60 ve 90 saniye. Gürültüyü kapatmak için kullanılan düğmeler, bir düğme gürültüyü kısa süreliğine, diğeri ise sesi uzun süre kapatarak manipüle edildi. Katılımcıların, 60 saniyelik bir gecikmenin ardından 120 saniyeliğine kapatmak yerine, gürültüyü 90 saniyeliğine kapatmaya daha istekli oldukları bulundu. Bulgular, katılımcıların gürültünün giderilmesi için hazlarını ertelemeyi değil, daha kısa bir süre için anında susturmayı seçtiklerini göstermektedir.
Kişilere göre geciktirme eşiği
2011 yılında yapılan bir çalışmada, araştırmacılar, insanların, onlara o anda alabilecekleri (varsayımsal) bir miktar para teklif ederek veya daha fazla para için bir ay bekleyebileceklerini söyleyerek, anında ve gecikmeli tatmin arasında isteyerek seçim yapıp yapmayacaklarını test ettiler. Sonuçlar, hazzı erteleme isteğinin sunulan para miktarına bağlı olduğunu, ancak daha sonraki ödülün eşiğinde, hemen ödülden vazgeçmeye yetecek kadar motive eden geniş bireysel farklılıklar olduğunu gösterdi. Bir ödülün öznel değeri, potansiyel ödülü tanımlama biçiminden de kaynaklanabilir. Beklenti teorisinin belirttiği gibi, insanlar büyük ölçüde kayıptan kaçınırlar. İnsanlar bir metaya kaybedilebilir veya vazgeçilebilir bir şey olarak kabul edildiğinde potansiyel bir kazanç olarak değerlendirildiği durumdan daha fazla değer verme eğilimindedir.
Gecikme süresi
Nihai bir ödüle kadar geçen süre, katılımcıların anında veya gecikmeli tatmin seçimini de etkiler. 2001'de yapılan bir araştırma, 180-300 ay (15-25 yıl) gibi uzun bir süre için bir ödül verilmeyecekse, ödülün parasal miktarının önemsiz olduğunu göstermiştir; bunun yerine, katılımcıların çoğu, gecikmiş ödülleri oldukça büyük olacak olsa bile, hemen ödülü seçiyorlardı. Gecikmiş tatminin sınırları vardır ve bir gecikme ancak beklemek için harcanan çabaya değmediğine karar verilmesinden çok önce olabilir.
Davranış eğitimi
Sınıf ortamlarındaki uygulamalar
Güney Galler'de bir 3. Sınıf ilköğretim sınıfında bir öğretmen, belirlenen özel çalışma saatleri sırasında üç kızı görevde tutmakta zorluk çekiyordu. Öğretmen davranış analistlerinden yardım istedi ve gecikmiş bir tatmin edici davranış değiştirme planı uygulamaya kondu. Çalışma, çocukların sorabilecekleri soru sayısına sınırlama getirdi ve sınırı aşmadıkları takdirde, çocuklara ödül olarak jeton verildi. Ödüller için belirteç ekonomisi, soğuk işleme yoluyla gecikmiş tatminin bir örneğidir. Kızların öğretmenin ve öğrencilerin dikkatini dağıtan dikkat çekmeye yönelik davranışlara odaklanmalarını sağlamak yerine, kızların kaç sorularının olduğuna ve öğretmenden yardım isteyip istemeyeceklerine odaklanmalarını sağladı. Ayrıca, gecikmelerini artıran nihai ödüle odaklanmak yerine jeton kazanmaya odaklandılar. Çocuklara bu hedefi ve iyi davranış için olumlu pekiştirme vaadi vererek, kızlar soru sorma ve dikkat çekme oranlarını düşürdüler.
DEHB Uygulamaları
Nörotipik çocuklarla karşılaştırıldığında, DEHB'si olanlar genellikle ödülün sıklığından ve onu elde etme çabasından çok ödülün yakınlığından ve kalitesinden etkilenerek daha fazla dürtüsellik gösterirler. Bununla birlikte, araştırmacılar ampirik olarak, bu dürtüsel davranış kalıplarının, pekiştireç dolaysızlığının ödülün sıklığı, miktarı veya belirginliği ile rekabet ettiği basit bir kendi kendini kontrol etme eğitim prosedürünün uygulanması yoluyla değiştirilebileceğini göstermiştir. Bir çalışma, takviye beklerken herhangi bir sözlü aktivitenin DEHB olan katılımcılarda hazzı geciktirdiğini göstermiştir. Başka bir çalışmada, DEHB tanısı konan ve dürtüsellik sergileyen üç çocuk, pekiştireçlerin kalitesinin manipüle edilmesi ve değişen bir kriter tasarımı ile gecikmenin sistematik olarak artırılması yoluyla, ödül oranını ve belirginliği dolaysızlıktan daha fazla tercih edecek şekilde eğitildi. Çocukların son değerlendirmeleri, öz kontrolün eğitimsiz pekiştirme boyutlarına geçebileceğini gösterdi.
Ömür boyu
Doğumda, bebekler istek ve ihtiyaçlarının karşılanması için bekleyemezler ve tanımlayıcı bir dürtü kontrolü eksikliği sergilerler. Yaşla birlikte, gelişmekte olan çocuklar dürtüselliklerini koruyabilirler, ancak aynı zamanda acil arzuları üzerinde kontrol sahibi olurlar ve hazlarını giderek daha fazla uzatabilirler. Gelişim psikologları, dikkat eksiklikleri ve davranış problemleriyle yakından ilişkili gelişim eksiklikleri de dahil olmak üzere, yaşam boyu dürtü kontrolünün ilerlemesini ve hazzın gecikmesini inceler.
Beş yaşın altındaki çocuklar, ödüle bakmak ve onun uyarıcı özelliklerini düşünmek gibi, hazzı ertelemek için en az etkili stratejiler sergilerler. 5 yaşına kadar çoğu çocuk, ödüle odaklanmanın verimsizliğini fark ederek daha iyi öz kontrol gösterebilir. Beş yaşındakiler bunun yerine genellikle dikkatlerini aktif bir şekilde dağıtmayı seçerler ve hatta beklemenin daha değerli bir ödül ürettiğini kendilerine hatırlatmak için kendi kendilerine verilen talimatları kullanırlar. 8-13 yaş arası çocuklar, zihinlerini ödülden uzaklaştırmak ve böylece gecikmeyi artırmak için soyut ve uyarıcı düşünceleri ayırt etme ve kullanma bilişsel yeteneğini geliştirir. Erteleme stratejileri bir kez geliştirildiğinde, ayartmaya karşı koyma kapasitesi yetişkinlik boyunca nispeten sabit kalır. Okul öncesi çocukların gecikmiş haz görevlerindeki performansı, benzer yapıları ve işlemeyi ölçmek için tasarlanmış görevlerdeki ergen performanslarıyla ilişkilidir; bu, karşılık gelen irade gelişimi ve fronto-striatal devre (frontal lobu diğer beyin bölgelerine bağlayan sinir yolları) ile paralellik gösterir. Yaşlılıkta kendi kendini düzenleme ve dürtü kontrolündeki düşüşler, ödül geciktirme stratejilerinde karşılık gelen düşüşleri, özellikle soğutma stratejilerinde bir azalma nedeniyle geçici indirimin azalmasını öngörür.
Cinsiyetin etkileri
Cinsiyet farklılıkları üzerine yapılan 33 araştırma boyunca, küçük bir anlamlı etki (r = .06) bulunmuştur, bu da tipik bir fark yüzdesi olan %10 daha fazla kadının erkeklere göre gecikmeli ödülleri seçebildiğini göstermektedir. kişilik veya sosyal davranış gibi ölçümlerde cinsiyetler arasında bulunur. Bu etki, gecikme indiriminde (yani, gecikmiş bir ödülün değerini en aza indirmede) bulunan hafif cinsiyet farklılıkları ve erkeklerde daha yüksek düzeyde dürtüsellik ve dikkatsizlik ile ilgili olabilir. Bu küçük farkın belirli bir yaşta mı (örneğin ergenlik) başladığını veya yaşam boyu sabit bir büyüklüğe sahip olup olmadığını analiz etmek için daha ileri çalışmalara ihtiyaç vardır. Bazı araştırmacılar, bu cinsiyet farkının, bir annenin, çocuğununkilerle bir babadan daha sık buluşmak için kendi istek ve ihtiyaçlarından fedakarlık etme eğilimine karşılık gelebileceğini öne sürüyorlar.
Klinik faktörler
Çağdaş klinik psikoloji perspektifleri
Kendini kontrol, klinik ve sosyal psikologlar tarafından "usta erdem" olarak adlandırılmıştır; bu, hazzı erteleme yeteneğinin bir kişinin genel psikolojik uyumunda kritik bir rol oynadığını öne sürer. Hazzı erteleme yeteneği daha iyi olan insanlar, daha yüksek refah, özsaygı ve deneyime açıklığın yanı sıra öfke ve diğer kışkırtmalara daha verimli yanıt verme yollarını rapor ederler. Erken erteleme yeteneğinin, saldırganlık ve borderline kişilik bozukluğunun özellikleri gibi yaşamın sonraki dönemlerinde çeşitli duygusal kırılganlıkların gelişmesine karşı koruma sağladığı gösterilmiştir. Bu arada, akıl hastalığını karakterize eden pek çok uyumsuz başa çıkma becerisi, hazzı ertelemekte güçlük çekiyor. Uzun vadeli faydalar pahasına kısa vadeli ödülleri seçme eğilimi, birçok psikopatoloji biçimine nüfuz eder.
Giderek artan bir araştırma grubu, kendini kontrol etmenin pratikle güçlendirilebilecek bir kasa benzediğini öne sürüyor. Başka bir deyişle, özdenetim yetenekleri değişmeye meyillidir, bu beceriyle mücadele edenler için bir umut kaynağı olabilecek bir gerçektir. Psikoterapide, dürtü kontrolü sorunlarının tedavisi genellikle bireylere ani dürtülere göre hareket etmenin olumsuz yanlarını fark etmeyi ve bunun sonucunda hazzı ertelemeyi uygulamayı içerir. Anksiyete bozukluklarında bu süreç, korkulan bir duruma maruz kalma yoluyla gerçekleşir - bu ilk başta çok rahatsız edicidir, ancak sonunda tahammül edilebilir hale gelir ve hatta kişinin zihnini ve vücudunu bu durumların başlangıçta korkulandan daha az tehdit edici olduğu konusunda eğitir. Maruz kalma tedavisi, yalnızca bir kişi hazzı erteleyebilir ve durumdan erken kaçma dürtüsüne direnebilirse etkilidir. Kısa ve uzun vadeli kazanımlar arasındaki ödünleşim hakkında fikir vermek için terapistler, bireylerin kısa vadeli ve uzun vadeli sonuçlar için bölümler içeren belirli bir davranışın bir pro-con listesi oluşturmasına da yardımcı olabilir. Kendine zarar verme, madde kullanımı veya kaçınma gibi uyumsuz başa çıkma davranışları için genellikle uzun vadeli artılar yoktur. Bu arada, zararlı bir dürtüyle hareket etmekten kaçınma (yani, gecikmiş haz) genellikle uzun vadeli faydalarla sonuçlanır. Bu farkındalık, değişim için güçlü bir itici güç olabilir.
Dışsallaştırma bozuklukları
Dışa vurma bozuklukları, dürtü kontrolünde eksiklikleri daha doğrudan içerdiğinden, gecikmiş tatminle daha açık bir bağlantı gösterir. Örneğin, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) ve saldırgan davranış, çocuklarda ve ergenlerde hazzı geciktirmede güçlükle ilişkilidir ve ergenlerde ve yetişkinlerde madde kötüye kullanımı, kumar ve diğer bağımlılık yapan davranışlar. 2010'da yapılan bir araştırmada, hazzı geciktirme konusunda daha güçlü yetenekleri olan gençlerin ve genç yetişkinlerin alkol içme, sigara veya esrar içme olasılıkları daha düşüktü. 2011'de yapılan bir araştırma, DEHB olan ve olmayan çocuklar arasındaki gecikmiş hazdaki kontrastın, IQ'nun istatistiksel olarak kontrol edilmesinden sonra artık önemli olmadığını buldu (başka bir deyişle, DEHB, IQ'nun etkisinin üzerinde ve ötesinde gecikmiş haz ile ilişkili değildi). Bu, zeka ve gecikmiş haz arasındaki yüksek korelasyondan kaynaklanıyor olabilir, ve gecikmiş haz ile DEHB arasındaki bağın daha fazla araştırmadan fayda görebileceğini öne sürüyor.
İçselleştirme bozuklukları
Hazzı erteleme zorluğu, kaygı ve depresyon gibi bozuklukların içselleştirilmesinde de rol oynar. Kaygıda ayırt edici bir davranış, korkulan veya kaygı uyandıran durumlardan kaçınmaktır. Kaçınmayla gelen acil rahatlamayı arayan kişi, kaçınmaya neden olan korku ve kaygının üstesinden gelmekten elde edeceği daha büyük ödül üzerindeki anlık tatminin etkisine yenik düşer. Genellikle kaygının bir yansıması olan erteleme, bunun açık bir örneğidir: bir kişi, bunun yerine daha zevkli bir acil aktiviteye girerek korkunç bir görevden kaçınır. Obsesif-kompulsif bozukluk (OKB), hazzı ertelemek için kaygıyla ilişkili bu mücadelenin daha sarsıcı bir durumudur; OKB'si olan bir kişi, obsesif düşüncelerin işkencesini geçici olarak hafifleten kompulsiyonlara direnemez, ancak bu kompulsiyonlar uzun vadede obsesyonları ortadan kaldırmaz. Bununla birlikte, bir deney, obsesif-kompulsif kişilik bozukluğu olanlar arasında önemli ölçüde gelişmiş gecikmiş haz bulurken, OKB'li örnekler ile sağlıklı kontroller arasında gecikmiş haz açısından önemli bir fark bulamadı. Sebep ve sonuç yönü net olmasa da, depresyon ayrıca hazzı geciktirme kapasitesinin azalmasıyla da ilişkilidir. Kendini daha önce zevk aldığı etkinliklere katılmaya zorlamada güçlük çeken depresif bir kişi (kasıtlı olarak veya değil) kısa süreli rahatlığa öncelik veriyor ve hazzı geciktirme yeteneğinde bozulma gösteriyor. Kasıtlı olarak kendine zarar veren (yani kendini kesen) bireylerin duygusal sıkıntıya daha az tahammül edebildiklerine, ancak fiziksel acıya daha fazla tahammül edebildiklerine dair kanıtlar var. Bu nedenle, hazzı erteleyemedikleri ve duygusal acıyı çabucak sona erdirmek için bir yola ihtiyaç duydukları için kendilerine zarar verdikleri ileri sürülmektedir.
Psikanalitik dürtüler ve dürtüler
Sigmund Freud, hazzı erteleme mücadelesini, bir kişinin id'in içgüdüsel, libidinal dürtüsünün üstesinden gelme çabaları olarak gördü. Klasik psikanalitik teoriye göre, bir kişinin ruhu id, ego ve süperegodan oluşur. İd, zevk ilkesi tarafından yönlendirilir: fiziksel zevk ister ve şimdi ister. Gerçeklik ilkesi altında çalışan ego, kişinin içselleştirilmiş ahlak anlayışı tarafından yönlendirilen süperegoya karşı id'in anlık tatmin arzusunu yumuşatmaya hizmet eder.Psikanalitik teoriye göre, hazzı geciktirmekte güçlük çeken bir kişi, intrapsişik çatışmadan muzdariptir - ego, id ile süperego arasındaki savaşı yeterince düzenleyemez - ve genellikle kaygı veya "nevroz" şeklinde psikolojik sıkıntı yaşar.
Diğer psikanalitik araştırmacılar, gecikmiş tatminin daha incelikli ve evrensel olarak daha az olumlu bir görünümünü tanımlıyor. David C. Funder ve Jack Block, bir kişinin hazzı erteleme veya ertelememe eğiliminin, kişinin dürtüleri modüle etme veya kontrol etme yeteneği olarak tanımlanan ego kontrolü adı verilen daha geniş bir yapının sadece bir unsuru olduğunu teorileştirdi. Funder'a göre, ego kontrolü "bir uçta egonun kontrolsüzlüğünden diğer uçta egonun aşırı kontrolüne kadar uzanır". Bu eğilimlerin her bireyde nispeten istikrarlı olduğu düşünülür, öyle ki, kontrol altında kalmaya meyilli olan biri "uzun vadeli kazanç pahasına bile hemen elde edilebilecek her türlü ödülü kapar" ve aşırı kontrole meyleden biri "zevkleri geciktirir ve hatta terk eder". bedelsiz olarak alınabilecek olsalar bile". Bu görüşe göre, doyumun gecikmesi belirli ortamlarda uyarlanabilir, ancak diğer ortamlarda uygunsuz ve hatta maliyetli olabilir.
Funder ve Block, gecikmiş tatminin (belirli bir durumda uyarlanabilir olsun ya da olmasın) motivasyonel dürtüleri içermeye yönelik genel bir eğilim olarak görüldüğü ego-kontrol modeli ile (Mischel'in Gecikmiş tatminin yalnızca uyarlanabilir olduğunda ortaya çıkan bir beceri olarak görüldüğü araştırma). Bu modelleri birbirinden ayırmak için Funder ve Block, ergenlerde ego kontrolü, ego esnekliği, IQ ve gecikmiş tatmin arasındaki ilişkiyi araştırdı. Ergenler, altı çalışma seansının her birinde 4$ ödenmesi veya ödemelerini son seansa erteleme arasında seçim yapma şansına sahipti, bu durumda ayrıca 4$'lık ek bir "faiz" kazanacaklardı.
1998'de yazan Funder, gecikmiş hazzı "karışık bir çanta" olarak tanımladı. Şu sonuca varmıştır: "En fazla gecikme sergileyen katılımcılar, kendi kendini kontrol etmede sadece 'daha iyi' olmakla kalmayıp, bir anlamda bundan kaçınamıyor gibiydiler. . . . Geciktiriciler genel olarak akıllı ve iyi ayarlanmış, ancak aynı zamanda bir şekilde aşırı kontrollü ve gereksiz yere engellenmiş olma eğilimindedirler."
Çevresel ve sosyal faktörler
Kimin hükmettiği sorunu
Bir kişinin hazzı erteleme yeteneğini etkileyen faktörler, gecikme olasılığının kendi kendine mi (bekleyen kişinin iradesiyle gecikme sona erdirilebilir) yoksa başka bir kişi, kurum veya durum tarafından harici olarak mı dayatıldığına bağlıdır. Olasılık kendiliğinden empoze edildiğinde, ödülün fiziksel mevcudiyeti, hazzı geciktirmeye yardımcı oluyor gibi görünüyor. Öte yandan, gecikme dışarıdan empoze edildiğinde, çocuklar ödül varken uzun süre bekleyemezler, bu da bu koşullar altında daha fazla hayal kırıklığı olduğunu gösterir.
Görev etkileşimi
İşe veya atanmış bir göreve katılmak, ödülden etkili bir dikkat dağıtma oluşturabilir ve ödül gösteriş yapılmadığı sürece bir kişinin daha uzun bir gecikme beklemesine olanak sağlayabilir. Ödülün iş sırasında mevcut olması (ve kolayca erişilebilir olması), motivasyon sağlamaktan ziyade - alay etmeye benzer - olumsuz bir hayal kırıklığı yaratır. Örneğin, ödevini bitirirken dışarıda oynayan diğer çocukları gören bir çocuk, teneffüs sırasını bekleme konusunda daha az motive olacaktır. İş ve göreve bağlılık, tatminin gecikmesine katkıda bulunan bir başka faktördür, eğer iş ilginçse ve kendine özgü bazı pekiştirici niteliklere sahipse, o zaman ödüle dikkat edilmesi, iş için bir motivasyondan ziyade dikkati dağıtacağı için iş verimliliğini azaltacaktır. bitir şunu.
Anne-çocuk ilişkisi
12-24 aylık bir bebek ebeveyninden ayrılıkla baş ederken ne kadar olumlu duygu ve davranış sergilerse, 3.5 yıl sonra hazzı ertelemek için soğutma stratejilerini kullanmakta o kadar iyidir. Bu, sosyal ve kişilerarası hayal kırıklıklarıyla başa çıkmak için gereken duygusal beceri ve süreçlerin, amaca yönelik haz gecikmesinin şiddetlenmesiyle başa çıkmak için kullanılanlara benzer olduğunu göstermektedir. Anneye bağlanma, çocuğun hazzı erteleme yeteneğinin gelişimini de etkiler. Annenin kontrol düzeyi ile çocuğun çevreyi keşfederken anneye ne kadar yakın olduğu arasında bir etkileşim bulunmuştur.
Kontrolcü anneleri olan ve çevrelerini ondan çok uzakta keşfeden çocuklar, daha fazla soğutma stratejisi uygulayabilir ve daha sonra gelen ödülleri tercih edebilir. Benzer şekilde, kontrolsüz bir anneye yakın duran çocuklar da daha havalı stratejiler kullanıyor ve daha uzun gecikmeler gösteriyor. Bu, kontrol eden annelerin bazı çocuklarının, duygusal yeterlilikleri üzerindeki ek etkilerin tahmin edilmesine rağmen bilinmemesine rağmen, kendilerini rahatsız edici uyaranlardan etkili bir şekilde nasıl uzaklaştıracaklarını veya etkili bir şekilde nasıl önleyeceklerini daha iyi öğrendiklerini göstermektedir. Etkili dikkat stratejileri kullanarak hazzı ertelemek için daha büyük bir kapasite, anneleri, çocuğun yürümeye başladığı dönemde özellikle stresli öz-düzenleme zamanlarında duyarlı ve destekleyici olan okul öncesi çocuklarında da görülür; öz düzenleme, öz denetim ve duygusal yeterliliğin gelişimi.
Tatmin güvenilirliği
Araştırmacılar, ödülün güvenilirliğinin kişinin hazzı erteleme yeteneğini etkileyip etkilemediğini araştırdı. Ödülün güvenilirliği, alınan ödülün, kişinin beklediği veya vadettiği ile nitelik ve nicelik açısından ne kadar iyi eşleştiğini ifade eder. Örneğin, araştırmacılar çocuklara beklerlerse daha iyi sanat malzemeleri alacaklarını söylediler. Çocuklar ödülü başarıyla bekledikten sonra, daha iyi malzemeler "bulunamadı" ve bu nedenle kötü durumda olan boya kalemlerini ve çıkartmaları kullanmak zorunda kaldılar. Bu çocukları vadedilen ödüllerini alan çocuklarla karşılaştırmak, ertelenmiş hazzı ölçen sonraki Marshmallow testlerinde farklı sonuçlar ortaya çıkardı. Araştırmacının sözünün güvenilmez olduğunu öğrenen çocuklar, marşmelovu yemeye çabucak yenik düşerek ortalama sadece üç dakika beklediler. Tersine, araştırmacının güvenilir olduğunu öğrenen çocuklar ortalama 12 dakika bekleyebildiler ve birçoğu iki lokumla ödülü ikiye katlamak için araştırmacının geri dönmesini 15 dakikanın tamamını bekledi.
Genetik ve evrim
Evrim teorisi, ertelenmiş haz özelliğinin seçimine karşı çıkabilir, çünkü haz davranışını geciktirmenin hem maliyeti hem de riskleri vardır. Böyle bir maliyet, beklemek için harcanan zamanla ilişkili temel fırsat maliyetidir . Beklerken, bireyler başka yiyecek bulmak için kullanılabilecek zaman kaybederler. Yüksek kalorili yiyecek aramak, açık bir evrimsel avantaj sağlar. Ayrıca sabırlı olmanın iki riski vardır. İlk olarak, kesinti riski olarak da bilinen başka bir hayvanın yiyeceğe önce ulaşması riski vardır. İkinci olarak, ödül alma şansının, belki de bir yırtıcı tarafından, sonlandırma riski olarak da bilinen kısa kesilmesi riski vardır. Bu maliyetler ve riskler, bireyin uygunluğunun tehdit edildiği durumlar yaratır. Gerçek dünyada ödül gecikmesinin nasıl gerçekleştiğini gösteren birkaç örnek var. Örneğin, meyve yiyen hayvanlar, olgunlaşmamış meyveleri hemen yeme veya olgunlaşana kadar bekleyip hazzı erteleme seçeneğine sahiptir. Kesinti riski burada bir rol oynar, çünkü birey olgunlaşmamış meyveden vazgeçerse, başka bir bireyin gelip ona önce ulaşma şansı vardır. Ayrıca, fındık ve kabuklu deniz ürünleri gibi ekstraktif yiyecek aramada, dış kabuk bir gecikme yaratır. Bununla birlikte, yiyecek depolayabilen ve yemeyi erteleyebilen hayvanların zorlu koşullarda hayatta kalma olasılıkları daha yüksektir ve bu nedenle hazzı ertelemek evrimsel bir avantaj da sağlayabilir.
Doğrudan bir bağlantı kurulmamış olsa da, ertelenmiş haz için güçlü bir genetik bileşen olması muhtemeldir. Nöronların en basit görevleri gerçekleştirmesi için birçok karmaşık genetik etkileşim gerekli olduğundan, bu davranışı incelemek için bir geni izole etmek zordur. Aynı nedenden dolayı, ertelenmiş hazlardan muhtemelen birden fazla gen sorumludur. Gecikmiş tatminin genetik sonuçlarını keşfetmek için daha fazla araştırma gereklidir.
Hayvan çalışmaları
Gecikmiş haz veya ertelenmiş haz, gecikme indirimi, ekolojik faktörler, bireysel uygunluk ve nörobiyolojik mekanizmalarla ilişkilendirilebilen bir hayvan davranışıdır. Bu davranışa yönelik araştırmalar, kapuçin maymunları, demirhindi, marmoset, sıçan ve güvercin gibi hayvanlarla yapılmıştır.
Gecikme düşürme
Hayvanlar ya bir ödül beklemek ya da hemen bir ödül almak arasında bir seçimle karşı karşıya kaldıklarında, ödülün iskonto edilmesi abartılı olur. Bir ödül için bekleme süresi arttıkça, ödül kademeli bir oranda azaltılır. Ampirik veriler, bekleme süresinin birimi başına sabit bir oranda azaltan üstel indirimin, yalnızca yiyecek aramada rastgele kesintiler olduğunda meydana geldiğini ileri sürmüştür. İndirim, hayvanların risk duyarlılığı ile de ilişkilendirilebilir. Riski gecikmeyle ilişkilendirmek yerine, risk duyarlılığı gecikme iskontosunun bir fonksiyonu olarak hareket eder.
Haden ve Platt tarafından yürütülen bir çalışmada, makak maymunlarına daha riskli bir seçime karşı alacaklarını bildikleri orta dereceli bir ödül seçeneği verildi. Daha riskli seçim, maymunu zamanın yüzde ellisinde büyük bir ödülle ve diğer yüzde ellisinde küçük bir ödülle ödüllendirirdi. Nihai getiri aynıydı, ancak maymunlar daha riskli seçeneği tercih etti. Maymunların eylemlerini riskli olarak değil, büyük, gecikmiş bir ödül olarak gördüklerini tahmin ettiler. Maymunların büyük ödülü kesin olarak gördüklerini düşündüler: İlk seferde büyük ödülü alamazlarsa, sonunda alacaklardı, ancak daha uzun bir gecikmeyle.
Bu teoriyi test etmek için, bir ödül seçme fırsatları arasındaki süreyi değiştirirken aynı testi yaptılar. Aralık arttıkça, maymunların daha riskli ödülü seçme sayısının azaldığını buldular. Bu, makak maymunlarında meydana gelirken, değişen aralık süresi, başka bir çalışmada güvercinlerin seçimlerini etkilemedi. Bu, farklı türlerin değişen risk duyarlılığını inceleyen araştırmalara ihtiyaç olduğunu göstermektedir. Küçük, kısa bir gecikme ödülü ile büyük, uzun bir gecikme ödülü arasında bir seçim yapıldığında, birincisi için dürtüsel bir tercih vardır. Ek olarak, küçük/kısa ve büyük/uzun ödülün gecikme süresi arttıkça, tercihte daha büyük, gecikmiş ödüle doğru bir kayma olur. Bu kanıt, üstel değil, yalnızca hiperbolik indirgemeyi destekler.
Ekolojik faktörler
Ampirik modeller kullanılırken ödül tercihini tahmin etmek basit görünse de, hayvanların gecikmiş haz davranışlarını etkileyen bir dizi ekolojik faktör vardır. Gerçek dünya durumlarında, "gelecekteki getirilerin doğal belirsizliği nedeniyle indirim mantıklıdır".
Bir çalışma, ödül indiriminin bağlama özel nasıl olduğunu inceledi. Küçük ve büyük ödüller arasındaki zaman ve alanı farklılaştırarak, bu faktörlerin demirhindi ve marmosetlerde karar vermeyi nasıl etkilediğini test edebildiler. Demirhindilerin daha büyük yiyecek ödülleri için daha uzun mesafeler kat edeceklerini, ancak marmosetler kadar uzun süre beklemeyeceklerini gösterdiler. Tersine, marmosetler daha uzun süre bekleyecek, ancak o kadar uzağa gitmeyecek. Daha sonra, bu indirgeme davranışının, türlerin normal beslenme davranışıyla doğrudan ilişkili olduğu sonucuna vardılar. Demirhindi böcekleri arayarak uzun mesafelerde beslenirler. Böcekleri yakalamak ve yemek, hızlı ve dürtüsel bir karar ve eylem gerektirir. Öte yandan marmosetler, salgılamak için daha fazla zaman alan, ancak marmosetlerin uzun mesafeleri kat etmesini gerektirmeyen ağaç özsuyu yerler.
İnsanlarla diğer hayvanlar, özellikle de primatlar arasındaki fizyolojik benzerlikler, iki grup arasında daha karşılaştırmalı araştırmalara yol açmıştır. Hayvan modelleriyle yapılacak gelecekteki araştırmalar, insanların gerçek dünyada anlık ve gecikmiş tatminler hakkında nasıl karar verdiklerine dair kendi anlayışımızı genişletebilir.
Ayrıca bakınız
- Zaman tercihi – gecikmiş tatmin tercihlerinin ekonomik analizi
Kaynakça
- ^ a b c "Basic Processes of Mischel's Cognitive-Affective Perspective: Delay of Gratification and Conditions of Behavioral Consistency". The Psychology of Personality: Viewpoints, Research, and Applications. John Wiley and Sons. 2009. ss. 443-4. ISBN .
- ^ Tangney, June Price, (Ed.) (2011). "Self-Regulatory Strength and Psychological Adjustment: Implications of the Limited Resource Model of Self-Regulation". Social Psychological Foundations of Clinical Psychology. Guilford Press. ss. 71-83. ISBN . r eksik
|soyadı1=
() - ^ Anokhin (2010). "Heritability of Delay Discounting in Adolescence: A Longitudinal Twin Study". Behavior Genetics. 41 (2): 175-83. doi:10.1007/s10519-010-9384-7. (PMC) 3036802 $2. (PMID) 20700643.
- ^ a b Tangney, June Price, (Ed.) (2011). "Enabling Self-Control". Social Psychological Foundations of Clinical Psychology. Guilford Press. ss. 375-94. ISBN . r eksik
|soyadı1=
() - ^ a b c Romer (2010). "Can Adolescents Learn Self-control? Delay of Gratification in the Development of Control over Risk Taking". Prevention Science. 11 (3): 319-30. doi:10.1007/s11121-010-0171-8. (PMC) 2964271 $2. (PMID) 20306298.
- ^ a b c Fair (2007). "Development of distinct control networks through segregation and integration". Proceedings of the National Academy of Sciences. 104 (33): 13507-12. doi:10.1073/pnas.0705843104. (PMC) 1940033 $2. (PMID) 17679691.
- ^ a b Kim (2018). "The role of the dorsal striatum in choice impulsivity". Annals of the New York Academy of Sciences. 1451 (1): 92-111. doi:10.1111/nyas.13961. (PMID) 30277562.
- ^ a b c d Elster, Jon, (Ed.) (1992). "Delay of Gratification in Children". Choice Over Time. Russell Sage Foundation. ss. 147-64. ISBN . r eksik
|soyadı1=
() - ^ a b "Delay of Gratification: A Review of Fifty Years of Regulation Research". Handbook of Personality and Self-Regulation. John Wiley & Sons. 2009. ss. 47-63. ISBN .
- ^ a b c . Psychopedia. 11 Ekim 2011. 22 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2013.
- ^ a b c d e Funder (1989). "The role of ego-control, ego-resiliency, and IQ in delay of gratification in adolescence". Journal of Personality and Social Psychology. 57 (6): 1041-50. doi:10.1037/0022-3514.57.6.1041. (PMID) 2614657.
- ^ a b c d Miller (1976). "The role of rewards in externally and self-imposed delay of gratification". Journal of Personality and Social Psychology. 33 (5): 594-600. doi:10.1037/0022-3514.33.5.594.
- ^ a b Peake (2002). "Strategic attention deployment for delay of gratification in working and waiting situations". Developmental Psychology. 38 (2): 313-26. doi:10.1037/0012-1649.38.2.313. (PMID) 11881765.
- ^ a b c Sethi (2000). "The role of strategic attention deployment in development of self-regulation: Predicting preschoolers' delay of gratification from mother-toddler interactions". Developmental Psychology. 36 (6): 767-77. doi:10.1037/0012-1649.36.6.767. (PMID) 11081700.
- ^ a b Rodriguez (2005). "A Contextual Approach to the Development of Self-regulatory Competencies: The Role of Maternal Unresponsivity and Toddlers' Negative Affect in Stressful Situations". Social Development. 14: 136-157. doi:10.1111/j.1467-9507.2005.00294.x.
- ^ a b c Huget (15 Ekim 2012). . The Washington Post. 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2013.
- ^ a b Stevens (2005). "Will Travel for Food: Spatial Discounting in Two New World Monkeys". Current Biology. 15 (20): 1855-60. doi:10.1016/j.cub.2005.09.016. (PMC) 8049090 $2. (PMID) 16243033.
- ^ "Lead Us Not Into Temptation: The Neuroscience Behind the Marshmallow Test". Psychology Today. 26 Mart 2012. 30 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d e f g Lehrer (18 Mayıs 2009). "Don't!: The Secret of Self Control". The New Yorker. ss. 26-32. 1 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Haziran 2023.
- ^ a b Brooks (7 Mayıs 2006). "Marshmallows and Public Policy". The New York Times. 20 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Haziran 2023.
- ^ a b c d e Mischel (2010). "'Willpower' over the life span: Decomposing self-regulation". Social Cognitive and Affective Neuroscience. 6 (2): 252-6. doi:10.1093/scan/nsq081. (PMC) 3073393 $2. (PMID) 20855294.
- ^ a b c "The New Science Behind Your Spending Addiction". The Daily Beast. Newsweek. 30 Ekim 2011. 31 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mayıs 2013.
- ^ Schlam (2013). "Preschoolers' Delay of Gratification Predicts their Body Mass 30 Years Later". The Journal of Pediatrics. 162 (1): 90-3. doi:10.1016/j.jpeds.2012.06.049. (PMC) 3504645 $2. (PMID) 22906511.
- ^ a b c Casey (2011). "Behavioral and neural correlates of delay of gratification 40 years later". Proceedings of the National Academy of Sciences. 108 (36): 14998-5003. doi:10.1073/pnas.1108561108. (PMC) 3169162 $2. (PMID) 21876169. For a lay summary, see "Thinking Cap: Delaying Gratification". ArtsBeat: New York Times Blog. 20 Eylül 2011. 27 Ekim 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Haziran 2023.
- ^ a b c Shamosh (2008). "Individual Differences in Delay Discounting: Relation to Intelligence, Working Memory, and Anterior Prefrontal Cortex". Psychological Science. 19 (9): 904-11. doi:10.1111/j.1467-9280.2008.02175.x. (PMID) 18947356. For a lay summary, see "Why delaying gratification is smart". . 9 Eylül 2008. 30 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Haziran 2023.
- ^ a b c d Kahneman (2003). "A perspective on judgment and choice: Mapping bounded rationality". American Psychologist. 58 (9): 697-720. doi:10.1037/0003-066X.58.9.697. (PMID) 14584987.
- ^ Gregorios-Pippas (2009). "Short-Term Temporal Discounting of Reward Value in Human Ventral Striatum". Journal of Neurophysiology. 101 (3): 1507-23. doi:10.1152/jn.90730.2008. (PMC) 2666398 $2. (PMID) 19164109.
- ^ a b c Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi;Haines 2006
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ a b c Stromer (2000). "Designing interventions that include delayed reinforcement: Implications of recent laboratory research". Journal of Applied Behavior Analysis. 33 (3): 359-71. doi:10.1901/jaba.2000.33-359. (PMC) 1284263 $2. (PMID) 11051582.
- ^ Solnick (1980). "An experimental analysis of impulsivity and impulse control in humans". Learning and Motivation. 11: 61-77. doi:10.1016/0023-9690(80)90021-1.
- ^ a b Critchfield (2001). "Temporal discounting: Basic research and the analysis of socially important behavior". Journal of Applied Behavior Analysis. 34 (1): 101-22. doi:10.1901/jaba.2001.34-101. (PMC) 1284292 $2. (PMID) 11317983.
- ^ Austin (2011). "Using Differential Reinforcement of Low Rates to Reduce Children's Requests for Teacher Attention". Journal of Applied Behavior Analysis. 44 (3): 451-61. doi:10.1901/jaba.2011.44-451. (PMC) 3177329 $2. (PMID) 21941378.
- ^ Binder (2000). "A procedure to teach self-control to children with attention deficit hyperactivity disorder". Journal of Applied Behavior Analysis. 33 (2): 233-7. doi:10.1901/jaba.2000.33-233. (PMC) 1284241 $2. (PMID) 10885530.
- ^ a b Neef (2001). "Assessment of impulsivity and the development of self-control in students with attention deficit hyperactivity disorder". Journal of Applied Behavior Analysis. 34 (4): 397-408. doi:10.1901/jaba.2001.34-397. (PMC) 1284336 $2. (PMID) 11800181.
- ^ a b Neef (2005). "Behavioral Assessment of Impulsivity: A Comparison of Children with and Without Attention Deficit Hyperactivity Disorder". Journal of Applied Behavior Analysis. 38 (1): 23-37. doi:10.1901/jaba.2005.146-02. (PMC) 1224407 $2. (PMID) 15898472.
- ^ Kumst (2015). "Your wish is my command! The influence of symbolic modelling on preschool children's delay of gratification". PeerJ. 3: e774. doi:10.7717/peerj.774. (PMC) 4338768 $2. (PMID) 25737814.
- ^ Eigsti (2006). "Predicting Cognitive Control from Preschool to Late Adolescence and Young Adulthood". Psychological Science. 17 (6): 478-84. doi:10.1111/j.1467-9280.2006.01732.x. (PMID) 16771797.
- ^ Löckenhoff (2011). "Age differences in temporal discounting: The role of dispositional affect and anticipated emotions" (PDF). Psychology and Aging. 26 (2): 274-84. doi:10.1037/a0023280. (PMID) 21534688. 22 Eylül 2017 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 18 Haziran 2023.
- ^ Duckworth (2006). "Self-discipline gives girls the edge: Gender in self-discipline, grades, and achievement test scores". Journal of Educational Psychology. 98: 198-208. doi:10.1037/0022-0663.98.1.198.
- ^ a b Silverman (2003). "Gender Differences in Delay of Gratification: A Meta-Analysis". Sex Roles. 49 (9/10): 451-63. doi:10.1023/A:1025872421115.
- ^ Campbell (2008). "Delay and Inhibition as Early Predictors of ADHD Symptoms in Third Grade". Journal of Abnormal Child Psychology. 37 (1): 1-15. doi:10.1007/s10802-008-9270-4. (PMID) 18787941.
- ^ a b Baumeister (1999). "Virtue, Personality, and Social Relations: Self-Control as the Moral Muscle". Journal of Personality. 67 (6): 1165-94. doi:10.1111/1467-6494.00086. (PMID) 10637991.
- ^ Krueger (1996). "Delay of Gratification, Psychopathology, and Personality: Is Low Self-Control Specific to Externaiizing Problems?". Journal of Personality. 64 (1): 107-29. doi:10.1111/j.1467-6494.1996.tb00816.x. (PMID) 8656312.
- ^ Wilson (2011). "Delay discounting of reward in ADHD: Application in young children". Journal of Child Psychology and Psychiatry. 52 (3): 256-64. doi:10.1111/j.1469-7610.2010.02347.x. (PMC) 3059765 $2. (PMID) 21083561.
- ^ a b c Abnormal Psychology, An Integrative Approach. 6th. Belmont, CA: Wadsworth. 2011. ISBN .[]
- ^ Pinto (2014). "Capacity to Delay Reward Differentiates Obsessive-Compulsive Disorder and Obsessive-Compulsive Personality Disorder". Biol Psychiatry. 75 (8): 653-659. doi:10.1016/j.biopsych.2013.09.007. (PMC) 3969772 $2. (PMID) 24199665.
- ^ Rehm (1977). "A self-control model of depression". Behavior Therapy. 8 (5): 787-804. doi:10.1016/S0005-7894(77)80150-0.
- ^ Gratz (2011). "An experimental investigation of emotional willingness and physical pain tolerance in deliberate self-harm: The moderating role of interpersonal distress". Comprehensive Psychiatry. 52 (1): 63-74. doi:10.1016/j.comppsych.2010.04.009. (PMID) 21220067. 21 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Haziran 2023.
- ^ Funder (1998). "On the Pros and Cons of Delay of Gratification". Psychological Inquiry. 9 (3): 211-2. doi:10.1207/s15327965pli0903_3.
- ^ a b c van den Bos (2006). "Evolved to satisfy our immediate needs: Self-control and the rewarding properties of food". Appetite. 47 (1): 24-9. doi:10.1016/j.appet.2006.02.008. (PMID) 16678304.
- ^ a b c d Fawcett (2012). "When is it adaptive to be patient? A general framework for evaluating delayed rewards". Behavioural Processes. 89 (2): 128-36. doi:10.1016/j.beproc.2011.08.015. (PMID) 21920413. 21 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Haziran 2023.
- ^ a b c Kalenscher (2007). "Decision Making: Don't Risk a Delay". Current Biology. 17 (2): R58-61. doi:10.1016/j.cub.2006.12.016. (PMID) 17240330.
- ^ Long (2005). "Decision Making: The Virtue of Patience in Primates". Current Biology. 15 (21): R874-6. doi:10.1016/j.cub.2005.10.024. (PMID) 16271858.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Gecikmis tatmin veya ertelenmis tatmin uzun vadede degerli ve uzun sureli bir odul elde etme umuduyla anlik bir zevkin cazibesine karsi direnctir Baska bir deyisle gecikmis tatmin ozne daha sonraki bir odulu tercih ederek hemen bir odulun cazibesine direndiginde oznenin maruz kaldigi sureci tanimlar Genel olarak gecikmis tatmin daha sonra daha buyuk veya daha kalici bir odul almak icin daha kucuk ama daha acil bir odule direnmekle iliskilidir Giderek artan bir literatur hazzi erteleme becerisini akademik basari fiziksel saglik psikolojik saglik ve sosyal yeterlilik dahil olmak uzere bir dizi baska olumlu sonucla iliskilendirmistir Bir kisinin hazzi erteleme yetenegi tumu oz duzenleme ile ilgili olan sabir durtu kontrolu oz kontrol ve irade gibi diger benzer becerilerle ilgilidir Genel olarak oz duzenleme bir kisinin cevrenin taleplerini karsilamak icin kendini gerektigi gibi uyarlama kapasitesini kapsar Hazzi ertelemek anlik kucuk odulun gecikmis buyuk odullere tercih edilmesi olan gecikme indiriminin tersidir ve odulun oznel degerinin alinmasina kadar artan gecikmeyle birlikte azaldigi gercegine atifta bulunur Gecikmis odulleri secme yeteneginin bilissel duygusal kisilik sisteminin CAPS kontrolu altinda oldugu teorize edilmistir Bir kisinin hazzi erteleme yetenegini birkac faktor etkileyebilir Dikkat dagitan veya havali dusuncelerin kullanilmasi gibi bilissel stratejiler frontal striatal yoldaki baglantilarin gucu gibi norolojik etmenler de bunlar arasindadir geciktirme yetenegini artirabilir Davranis arastirmacilari pekistirmeyi geciktirme secimlerini yoneten olasiliklara odaklanmis ve gecikmeyi uzatmak icin bu olasiliklarin nasil manipule edilecegini arastirmislardir Yas da bir rol oynar bes yasin altindaki cocuklar belirgin bir gecikmis tatmin yetenegi eksikligi gosterirler ve cogunlukla hemen tatmin ararlar Erkekler ve kadinlar arasindaki cok kucuk bir fark kadinlarin odulleri geciktirmede daha iyi olabilecegini dusundurmektedir Bekleme veya hemen takviye arama yetenegi erteleme gibi kacinmayla ilgili davranislarla ve anksiyete dikkat eksikligi hiperaktivite bozuklugu ve depresyon gibi diger klinik tanilarla iliskilidir Psikanalitik kuramin kurucusu Sigmund Freud egonun id in dolaysiz haz gudumlu arzulari ile superegonun ahlak gudumlu secimlerini dengelemedeki rolunu tartisti Funder ve Block konuyla ilgili psikanalitik arastirmayi genisletti ve durtuselligin veya ego kontrolu eksikliginin bir odul daha arzu edilirse kisinin gecikmis odulleri secme yetenegi uzerinde daha guclu bir etkiye sahip oldugunu buldu Son olarak cevresel ve sosyal faktorler rol oynar ornegin gecikme bir odul olasiliginin kendi kendine empoze edilen veya dis dogasindan gecikme sirasinda gereken goreve katilim derecesinden erken anne cocuk iliskisi ozelliklerinden bir kisinin guvenilmez odul vaatleriyle ilgili onceki deneyimlerinden or yoksulluk cagdas sosyokulturel beklentiler ve paradigmalardan etkilenir Hayvanlar uzerine arastirma beceriyi etkileyen ekolojik faktorler gibi insan orneklemlerde kolayca test edilemeyen gecikmis haz ozelliklerini tanimlayan baska bir literatur grubunu icerir Arka planBilissel duygusal islem sistemi Bilissel duygusal kisilik sistemi CAPS olarak adlandirilan iyi desteklenen bir oz duzenleme teorisi hazzi ertelemenin provokasyonla karsi karsiya kalindiginda sicak duzenleyici stratejiler yani duygusal durtusel otomatik tepkiler yerine soguk duzenleyici stratejiler yani sakin kontrollu ve bilissel stratejiler kullanma yeteneginden kaynaklandigini one surer Sicak islemede kisi bastan cikaran nesne hakkinda ve ozellikle en cekici unsurlari hakkinda dikkatle dusunur ve daha sonra aninda odule daha az direnebilir Havali stratejilerin kullanilmasi davranis uzerinde daha fazla kontrole donusebilir Etkili havali stratejiler dikkatin dagilmasini ve daha az cekici gorunmesi icin bastan cikarici uyaranin algisini yeniden yapilandirmayi icerir Ornegin davranis sorunlari olan ergenlik oncesi erkek cocuklar uzerinde yapilan bir calismada cocuklar baska tarafa bakmak veya dikkatlerini dagitmak gibi havali stratejiler kullandiklarinda sozel ve fiziksel saldirganliklarinda bir azalma gosterdi Dikkati dagitmanin en etkili turu dikkati ani ayartmalardan uzaklastiran baska bir arzu edilen odul hayal etmek gibi gorunuyor Stanford in hatmi deneyi Gecikmis haz uzerine cigir acan arastirma simdilerde unlu hatmi deneyi Walter Mischel tarafindan 1960 larda ve 1970 lerde Stanford Universitesi nde yurutuldu Mischel ve meslektaslari okul oncesi cocuklarin ayartmaya direnmek icin kullandiklari stratejilerle ilgileniyorlardi Dort yasindaki cocuklara bir sekerleme sundular ve cocuklara iki seceneginin oldugunu soylediler 1 deneyciyi cagirmak ve marsmelovu yemek icin herhangi bir noktada bir zili calin veya 2 deneyci donene kadar bekleyin yaklasik 15 dakika sonra ve iki sekerleme kazanin Mesaj suydu Simdi kucuk odul daha sonra daha buyuk odul Bazi cocuklar bozuldu ve lokum yediler digerleri ise hazzi erteleyip gipta ile bakilan iki sekerlemeyi kazanabildiler Takip deneylerinde Mischel cocuklarin belirli havali dikkat dagitma teknikleri gozlerini ortme masanin altina saklanma sarki soyleme ya da onunde lokum yerine simit hayal etme kullandiklarinda daha uzun sure bekleyebileceklerini buldu ya da hatmi hakkinda dusunduklerini degistirmislerse yapiskan nefis tadindan ziyade bir pamuga benzerligine odaklanarak Daha uzun sure bekleyen cocuklar genc ve yetiskin olarak yeniden degerlendirildiginde akranlarina gore carpici bir dizi avantaj gosterdiler Genc iken daha yuksek SAT puanlarina sosyal yeterlilige ozguvene ve oz degere sahiptiler ve ebeveynleri tarafindan daha olgun stresle daha iyi basa cikabilen onceden plan yapma olasiliklari daha yuksek ve akil kullanma olasiliklari daha yuksek olarak derecelendirildiler Davranis bozukluklarina veya yuksek duzeyde durtusellik saldirganlik ve hiperaktiviteye sahip olma olasiliklari daha dusuktu Yetiskin olduklarinda yuksek geciktiricilerin uyusturucu sorunlari veya diger bagimlilik davranislari bosanma veya fazla kilolu olma olasiliklari daha dusuktu Bir okul oncesi cocugunun hazzi erteleyebildigi her dakika 30 yil sonra Vucut Kitle Indeksi nde 2 lik bir azalmaya cevrildi Bu olumlu sonuclarin her biri gelecekte daha yuksek bir getiri lehine kisa vadeli odullerden vazgecme becerisi gerektirir Hazzi geciktirme yetenegi de reddedilme duyarliligina kisiler arasi reddedilmeyi beklerken endiseli olma egilimi karsi bir tampon gorevi gorur Marshmallow deneyinin 20 yillik bir takibinde yuksek reddedilme duyarliligina sahip olan ve okul oncesi donemde doyumda guclu gecikme yetenekleri sergileyen bireylerin bireylere kiyasla daha yuksek benlik saygisi ve benlik degeri ve daha uyumlu bas etme becerilerine sahip olduklari goruldu dort yasindakiler olarak reddedilme duyarliligi yuksek ancak tatmin gecikmesi dusuk olan cocuklar Bu zorlayici boylamsal bulgular benzer bir model gosteren diger calismalarla birlesiyor Hayatin erken donemlerinde ayartmaya karsi direnme yetenegi ortamlarda kalici faydalara donusur Ilk hatmi testi calismalarindan kirk yil sonra beyin goruntuleme verileri gecikmis hazzin sinirsel bagintilarina isik tuttu Cornell Universitesi nden BJ Casey liderligindeki bir ekip su anda 40 li yaslarinin ortasinda olan 59 orijinal katilimciyi ise aldi ve onlara gecikmis bir tatmin gorevi verdi Bu yetiskinlere sekerlemelere direnmek yerine mutlu yuzlerin goruntulerine verilen tepkileri bastirmalari talimati verildi ancak tarafsiz veya korkulu yuzlere degil Okul oncesi donemde yuksek geciktirici olanlar duygusal yuzlere tepki olarak durtulerini kontrol etmede daha basariliydilar yani mutlu yuzlere tepki olarak dugmeye basmiyorlardi bu yuksek geciktiricilerin daha iyi bastirma veya azaltma yetenegi gostermeye devam ettigini dusundurdu durtulere direnmek Casey ve meslektaslari ayrica gorevi tamamlarken fonksiyonel manyetik rezonans goruntuleme fMRI kullanarak 26 katilimcinin beyinlerini taradilar Arastirmacilar yuksek geciktiricilerin tepkilerini kontrol etmek icin serin duzenleme stratejilerini kullanma olasiliginin daha yuksek olacagini ve bunun sag prefrontal korteksin aktivasyonu olarak ortaya cikacagini dusuk geciktiricilerin ise ventral striatumu harekete gecirecek sicak stratejiler kullanacagini varsaydilar bagimlilikla da baglantili bir alan Gercekten de sonuclar bu farkli beyin aktivitesini gosterdi Bu Yale Universitesi nden Noah Shamosh ve Jeremy Gray tarafindan yurutulen diger fMRI gecikmeli tatmin arastirmalarini yansitiyor ve daha buyuk gecikmeli odulleri daha kucuk anlik odullere varsayimsal durumlarda tercih eden bireylerin on prefrontal kortekste daha fazla beyin aktivasyonu gosterdigini gosteriyor Kisinin yetenegini etkileyen faktorlerSinirsel bilissel faktorler Bir kisinin bir durumu cerceveleme sekli bir kararin sonucunu buyuk olcude etkiler Sicak ve havali stratejiler uzerine yapilan arastirmalar cocuklarin beklediklerini bilissel olarak gercek bir odul olarak temsil ettiklerinde odulun uyandirici sicak niteliklerine tat koku ses his vb Hazzin kontrolu ve gecikmesi azalirken soyut cool niteliklerine sekil renk sayi vb odaklanarak dikkati odulun bir sembolune yonlendirmek oz kontrolu artirabilir ve gecikmeyi artirabilir Optimum oz kontrol ve tatmin icin en uzun gecikme dikkati rakip bir ogeye ozellikle de rakip bir ogenin uyandirici sicak niteliklerine yonlendirerek elde edilebilir Ornegin seker yemeyi beklerken patlamis misirin tadi ve kokusu dusunuldugunde gecikmeler artar Bu bir bireyin hedefe yonelik amaclar icin dis uyaranlarin bilissel temsilini manipule etme yetenegini gosterir Tatmini ertelemek bilissel kontrol gerektiren anlik haz icin durtuyu kontrol etmekle aynidir Orta beyinde bulunan ventral striatum limbik sistemin odul merkezi ve ayni zamanda bir zevk merkezi olan kismidir Limbik sistem her zaman anlik zevk potansiyeline tepki verecektir Bu icguduyu gecersiz kilmak icin akil yurutme ve rasyonel dusunce ile de iliskili olan prefrontal korteksin aktif olmasi gerekir Prefrontal korteks ayni zamanda beynin bir kisinin dikkatinin odagini belirleyen bolumudur bu da gecikmis hazzi kolaylastiran daha iyi bir cerceveleme saglar Ergenlik ve erken yetiskinlik doneminde prefrontal korteks daha karmasik hale gelmek ve beynin geri kalaniyla baglanti kurmak icin gelisir ve olgunlasir Bu nedenle daha buyuk cocuklar ve yetiskinler hazzi erteleme gorevlerini kucuk cocuklara gore daha kolay bulurlar Bununla birlikte hazzi ertelemeye yonelik goreceli yetenek gelistirme boyunca sabit kalir Durtulerini daha iyi kontrol edebilen cocuklar ayni zamanda daha iyi kontrole sahip yetiskinler olarak buyurler Ertelenmis hazlari uygulamak yasam boyunca bilissel yetenekler icin oldukca faydalidir Davranissal etmenler Davraniscilar gecikmis doyumun edinilmesine ve ogretilmesine odaklanirlar ve geciktirme yetenegini artirmak icin tedavi yontemleri gelistirmislerdir Davranis analistleri odulleri kisinin mevcut davranisina bagli hale getirerek davranisi sekillendirirken etkili pekistirme ilkelerinden yararlanir bu da ogrenmeyi bir haz gecikmesini tesvik eder Bir davranis degistirme rejiminin basarili olmasi icin odulun katilimci icin bir degeri olmasi gerektigini belirtmek onemlidir Anlamli bir odul olmadan odul arzu edilen davranisin guclu bir pekistiricisi olmadigi icin gecikmeli veya aninda tatmin saglamak cok az amaca hizmet eder Davranis teorisyenleri hazzi ertelemeyi uyarlanabilir bir beceri olarak gorurler Hazzi ertelemeyi ogrenmenin paylasim ve olumlu akran etkilesimleri gibi olumlu sosyal davranislari destekledigi gosterilmistir Ornegin hazzi ertelemeyi ogrenen ogrenciler kendilerine verilen etkinlikleri daha iyi tamamlayabilirler Basitce soylemek gerekirse eger birisi bir faaliyeti sonradan odul vaadiyle ustlenirse gorevin tamamlanmasi daha olasi hale gelir Davranis arastirmacilari aninda ve gecikmeli tatmin seciminin odulun olumsuz mu yoksa olumlu pekistirme mi oldugu da dahil olmak uzere cesitli faktorlerden etkilendigini bulmuslardir Solnick ve arkadaslarinin gecmisteki bir calismasi ana konsantrasyonlarin her iki kosula eklenen zamanin ve katilimcilarin yuksek ses deneyimleyen degisken sureler icin tercihlerinin oldugu bir deneye odaklandi 15 30 60 ve 90 saniye Gurultuyu kapatmak icin kullanilan dugmeler bir dugme gurultuyu kisa sureligine digeri ise sesi uzun sure kapatarak manipule edildi Katilimcilarin 60 saniyelik bir gecikmenin ardindan 120 saniyeligine kapatmak yerine gurultuyu 90 saniyeligine kapatmaya daha istekli olduklari bulundu Bulgular katilimcilarin gurultunun giderilmesi icin hazlarini ertelemeyi degil daha kisa bir sure icin aninda susturmayi sectiklerini gostermektedir Kisilere gore geciktirme esigi 2011 yilinda yapilan bir calismada arastirmacilar insanlarin onlara o anda alabilecekleri varsayimsal bir miktar para teklif ederek veya daha fazla para icin bir ay bekleyebileceklerini soyleyerek aninda ve gecikmeli tatmin arasinda isteyerek secim yapip yapmayacaklarini test ettiler Sonuclar hazzi erteleme isteginin sunulan para miktarina bagli oldugunu ancak daha sonraki odulun esiginde hemen odulden vazgecmeye yetecek kadar motive eden genis bireysel farkliliklar oldugunu gosterdi Bir odulun oznel degeri potansiyel odulu tanimlama biciminden de kaynaklanabilir Beklenti teorisinin belirttigi gibi insanlar buyuk olcude kayiptan kacinirlar Insanlar bir metaya kaybedilebilir veya vazgecilebilir bir sey olarak kabul edildiginde potansiyel bir kazanc olarak degerlendirildigi durumdan daha fazla deger verme egilimindedir Gecikme suresi Nihai bir odule kadar gecen sure katilimcilarin aninda veya gecikmeli tatmin secimini de etkiler 2001 de yapilan bir arastirma 180 300 ay 15 25 yil gibi uzun bir sure icin bir odul verilmeyecekse odulun parasal miktarinin onemsiz oldugunu gostermistir bunun yerine katilimcilarin cogu gecikmis odulleri oldukca buyuk olacak olsa bile hemen odulu seciyorlardi Gecikmis tatminin sinirlari vardir ve bir gecikme ancak beklemek icin harcanan cabaya degmedigine karar verilmesinden cok once olabilir Davranis egitimi Sinif ortamlarindaki uygulamalar Guney Galler de bir 3 Sinif ilkogretim sinifinda bir ogretmen belirlenen ozel calisma saatleri sirasinda uc kizi gorevde tutmakta zorluk cekiyordu Ogretmen davranis analistlerinden yardim istedi ve gecikmis bir tatmin edici davranis degistirme plani uygulamaya kondu Calisma cocuklarin sorabilecekleri soru sayisina sinirlama getirdi ve siniri asmadiklari takdirde cocuklara odul olarak jeton verildi Oduller icin belirtec ekonomisi soguk isleme yoluyla gecikmis tatminin bir ornegidir Kizlarin ogretmenin ve ogrencilerin dikkatini dagitan dikkat cekmeye yonelik davranislara odaklanmalarini saglamak yerine kizlarin kac sorularinin olduguna ve ogretmenden yardim isteyip istemeyeceklerine odaklanmalarini sagladi Ayrica gecikmelerini artiran nihai odule odaklanmak yerine jeton kazanmaya odaklandilar Cocuklara bu hedefi ve iyi davranis icin olumlu pekistirme vaadi vererek kizlar soru sorma ve dikkat cekme oranlarini dusurduler DEHB Uygulamalari Norotipik cocuklarla karsilastirildiginda DEHB si olanlar genellikle odulun sikligindan ve onu elde etme cabasindan cok odulun yakinligindan ve kalitesinden etkilenerek daha fazla durtusellik gosterirler Bununla birlikte arastirmacilar ampirik olarak bu durtusel davranis kaliplarinin pekistirec dolaysizliginin odulun sikligi miktari veya belirginligi ile rekabet ettigi basit bir kendi kendini kontrol etme egitim prosedurunun uygulanmasi yoluyla degistirilebilecegini gostermistir Bir calisma takviye beklerken herhangi bir sozlu aktivitenin DEHB olan katilimcilarda hazzi geciktirdigini gostermistir Baska bir calismada DEHB tanisi konan ve durtusellik sergileyen uc cocuk pekistireclerin kalitesinin manipule edilmesi ve degisen bir kriter tasarimi ile gecikmenin sistematik olarak artirilmasi yoluyla odul oranini ve belirginligi dolaysizliktan daha fazla tercih edecek sekilde egitildi Cocuklarin son degerlendirmeleri oz kontrolun egitimsiz pekistirme boyutlarina gecebilecegini gosterdi Omur boyu Dogumda bebekler istek ve ihtiyaclarinin karsilanmasi icin bekleyemezler ve tanimlayici bir durtu kontrolu eksikligi sergilerler Yasla birlikte gelismekte olan cocuklar durtuselliklerini koruyabilirler ancak ayni zamanda acil arzulari uzerinde kontrol sahibi olurlar ve hazlarini giderek daha fazla uzatabilirler Gelisim psikologlari dikkat eksiklikleri ve davranis problemleriyle yakindan iliskili gelisim eksiklikleri de dahil olmak uzere yasam boyu durtu kontrolunun ilerlemesini ve hazzin gecikmesini inceler Bes yasin altindaki cocuklar odule bakmak ve onun uyarici ozelliklerini dusunmek gibi hazzi ertelemek icin en az etkili stratejiler sergilerler 5 yasina kadar cogu cocuk odule odaklanmanin verimsizligini fark ederek daha iyi oz kontrol gosterebilir Bes yasindakiler bunun yerine genellikle dikkatlerini aktif bir sekilde dagitmayi secerler ve hatta beklemenin daha degerli bir odul urettigini kendilerine hatirlatmak icin kendi kendilerine verilen talimatlari kullanirlar 8 13 yas arasi cocuklar zihinlerini odulden uzaklastirmak ve boylece gecikmeyi artirmak icin soyut ve uyarici dusunceleri ayirt etme ve kullanma bilissel yetenegini gelistirir Erteleme stratejileri bir kez gelistirildiginde ayartmaya karsi koyma kapasitesi yetiskinlik boyunca nispeten sabit kalir Okul oncesi cocuklarin gecikmis haz gorevlerindeki performansi benzer yapilari ve islemeyi olcmek icin tasarlanmis gorevlerdeki ergen performanslariyla iliskilidir bu karsilik gelen irade gelisimi ve fronto striatal devre frontal lobu diger beyin bolgelerine baglayan sinir yollari ile paralellik gosterir Yaslilikta kendi kendini duzenleme ve durtu kontrolundeki dususler odul geciktirme stratejilerinde karsilik gelen dususleri ozellikle sogutma stratejilerinde bir azalma nedeniyle gecici indirimin azalmasini ongorur Cinsiyetin etkileri Cinsiyet farkliliklari uzerine yapilan 33 arastirma boyunca kucuk bir anlamli etki r 06 bulunmustur bu da tipik bir fark yuzdesi olan 10 daha fazla kadinin erkeklere gore gecikmeli odulleri secebildigini gostermektedir kisilik veya sosyal davranis gibi olcumlerde cinsiyetler arasinda bulunur Bu etki gecikme indiriminde yani gecikmis bir odulun degerini en aza indirmede bulunan hafif cinsiyet farkliliklari ve erkeklerde daha yuksek duzeyde durtusellik ve dikkatsizlik ile ilgili olabilir Bu kucuk farkin belirli bir yasta mi ornegin ergenlik basladigini veya yasam boyu sabit bir buyukluge sahip olup olmadigini analiz etmek icin daha ileri calismalara ihtiyac vardir Bazi arastirmacilar bu cinsiyet farkinin bir annenin cocugununkilerle bir babadan daha sik bulusmak icin kendi istek ve ihtiyaclarindan fedakarlik etme egilimine karsilik gelebilecegini one suruyorlar Klinik faktorler Cagdas klinik psikoloji perspektifleri Kendini kontrol klinik ve sosyal psikologlar tarafindan usta erdem olarak adlandirilmistir bu hazzi erteleme yeteneginin bir kisinin genel psikolojik uyumunda kritik bir rol oynadigini one surer Hazzi erteleme yetenegi daha iyi olan insanlar daha yuksek refah ozsaygi ve deneyime acikligin yani sira ofke ve diger kiskirtmalara daha verimli yanit verme yollarini rapor ederler Erken erteleme yeteneginin saldirganlik ve borderline kisilik bozuklugunun ozellikleri gibi yasamin sonraki donemlerinde cesitli duygusal kirilganliklarin gelismesine karsi koruma sagladigi gosterilmistir Bu arada akil hastaligini karakterize eden pek cok uyumsuz basa cikma becerisi hazzi ertelemekte gucluk cekiyor Uzun vadeli faydalar pahasina kisa vadeli odulleri secme egilimi bircok psikopatoloji bicimine nufuz eder Giderek artan bir arastirma grubu kendini kontrol etmenin pratikle guclendirilebilecek bir kasa benzedigini one suruyor Baska bir deyisle ozdenetim yetenekleri degismeye meyillidir bu beceriyle mucadele edenler icin bir umut kaynagi olabilecek bir gercektir Psikoterapide durtu kontrolu sorunlarinin tedavisi genellikle bireylere ani durtulere gore hareket etmenin olumsuz yanlarini fark etmeyi ve bunun sonucunda hazzi ertelemeyi uygulamayi icerir Anksiyete bozukluklarinda bu surec korkulan bir duruma maruz kalma yoluyla gerceklesir bu ilk basta cok rahatsiz edicidir ancak sonunda tahammul edilebilir hale gelir ve hatta kisinin zihnini ve vucudunu bu durumlarin baslangicta korkulandan daha az tehdit edici oldugu konusunda egitir Maruz kalma tedavisi yalnizca bir kisi hazzi erteleyebilir ve durumdan erken kacma durtusune direnebilirse etkilidir Kisa ve uzun vadeli kazanimlar arasindaki odunlesim hakkinda fikir vermek icin terapistler bireylerin kisa vadeli ve uzun vadeli sonuclar icin bolumler iceren belirli bir davranisin bir pro con listesi olusturmasina da yardimci olabilir Kendine zarar verme madde kullanimi veya kacinma gibi uyumsuz basa cikma davranislari icin genellikle uzun vadeli artilar yoktur Bu arada zararli bir durtuyle hareket etmekten kacinma yani gecikmis haz genellikle uzun vadeli faydalarla sonuclanir Bu farkindalik degisim icin guclu bir itici guc olabilir Dissallastirma bozukluklari Disa vurma bozukluklari durtu kontrolunde eksiklikleri daha dogrudan icerdiginden gecikmis tatminle daha acik bir baglanti gosterir Ornegin dikkat eksikligi hiperaktivite bozuklugu DEHB ve saldirgan davranis cocuklarda ve ergenlerde hazzi geciktirmede guclukle iliskilidir ve ergenlerde ve yetiskinlerde madde kotuye kullanimi kumar ve diger bagimlilik yapan davranislar 2010 da yapilan bir arastirmada hazzi geciktirme konusunda daha guclu yetenekleri olan genclerin ve genc yetiskinlerin alkol icme sigara veya esrar icme olasiliklari daha dusuktu 2011 de yapilan bir arastirma DEHB olan ve olmayan cocuklar arasindaki gecikmis hazdaki kontrastin IQ nun istatistiksel olarak kontrol edilmesinden sonra artik onemli olmadigini buldu baska bir deyisle DEHB IQ nun etkisinin uzerinde ve otesinde gecikmis haz ile iliskili degildi Bu zeka ve gecikmis haz arasindaki yuksek korelasyondan kaynaklaniyor olabilir ve gecikmis haz ile DEHB arasindaki bagin daha fazla arastirmadan fayda gorebilecegini one suruyor Icsellestirme bozukluklari Hazzi erteleme zorlugu kaygi ve depresyon gibi bozukluklarin icsellestirilmesinde de rol oynar Kaygida ayirt edici bir davranis korkulan veya kaygi uyandiran durumlardan kacinmaktir Kacinmayla gelen acil rahatlamayi arayan kisi kacinmaya neden olan korku ve kayginin ustesinden gelmekten elde edecegi daha buyuk odul uzerindeki anlik tatminin etkisine yenik duser Genellikle kayginin bir yansimasi olan erteleme bunun acik bir ornegidir bir kisi bunun yerine daha zevkli bir acil aktiviteye girerek korkunc bir gorevden kacinir Obsesif kompulsif bozukluk OKB hazzi ertelemek icin kaygiyla iliskili bu mucadelenin daha sarsici bir durumudur OKB si olan bir kisi obsesif dusuncelerin iskencesini gecici olarak hafifleten kompulsiyonlara direnemez ancak bu kompulsiyonlar uzun vadede obsesyonlari ortadan kaldirmaz Bununla birlikte bir deney obsesif kompulsif kisilik bozuklugu olanlar arasinda onemli olcude gelismis gecikmis haz bulurken OKB li ornekler ile saglikli kontroller arasinda gecikmis haz acisindan onemli bir fark bulamadi Sebep ve sonuc yonu net olmasa da depresyon ayrica hazzi geciktirme kapasitesinin azalmasiyla da iliskilidir Kendini daha once zevk aldigi etkinliklere katilmaya zorlamada gucluk ceken depresif bir kisi kasitli olarak veya degil kisa sureli rahatliga oncelik veriyor ve hazzi geciktirme yeteneginde bozulma gosteriyor Kasitli olarak kendine zarar veren yani kendini kesen bireylerin duygusal sikintiya daha az tahammul edebildiklerine ancak fiziksel aciya daha fazla tahammul edebildiklerine dair kanitlar var Bu nedenle hazzi erteleyemedikleri ve duygusal aciyi cabucak sona erdirmek icin bir yola ihtiyac duyduklari icin kendilerine zarar verdikleri ileri surulmektedir Psikanalitik durtuler ve durtuler Sigmund Freud hazzi erteleme mucadelesini bir kisinin id in icgudusel libidinal durtusunun ustesinden gelme cabalari olarak gordu Klasik psikanalitik teoriye gore bir kisinin ruhu id ego ve superegodan olusur Id zevk ilkesi tarafindan yonlendirilir fiziksel zevk ister ve simdi ister Gerceklik ilkesi altinda calisan ego kisinin icsellestirilmis ahlak anlayisi tarafindan yonlendirilen superegoya karsi id in anlik tatmin arzusunu yumusatmaya hizmet eder Psikanalitik teoriye gore hazzi geciktirmekte gucluk ceken bir kisi intrapsisik catismadan muzdariptir ego id ile superego arasindaki savasi yeterince duzenleyemez ve genellikle kaygi veya nevroz seklinde psikolojik sikinti yasar Diger psikanalitik arastirmacilar gecikmis tatminin daha incelikli ve evrensel olarak daha az olumlu bir gorunumunu tanimliyor David C Funder ve Jack Block bir kisinin hazzi erteleme veya ertelememe egiliminin kisinin durtuleri module etme veya kontrol etme yetenegi olarak tanimlanan ego kontrolu adi verilen daha genis bir yapinin sadece bir unsuru oldugunu teorilestirdi Funder a gore ego kontrolu bir ucta egonun kontrolsuzlugunden diger ucta egonun asiri kontrolune kadar uzanir Bu egilimlerin her bireyde nispeten istikrarli oldugu dusunulur oyle ki kontrol altinda kalmaya meyilli olan biri uzun vadeli kazanc pahasina bile hemen elde edilebilecek her turlu odulu kapar ve asiri kontrole meyleden biri zevkleri geciktirir ve hatta terk eder bedelsiz olarak alinabilecek olsalar bile Bu goruse gore doyumun gecikmesi belirli ortamlarda uyarlanabilir ancak diger ortamlarda uygunsuz ve hatta maliyetli olabilir Funder ve Block gecikmis tatminin belirli bir durumda uyarlanabilir olsun ya da olmasin motivasyonel durtuleri icermeye yonelik genel bir egilim olarak goruldugu ego kontrol modeli ile Mischel in Gecikmis tatminin yalnizca uyarlanabilir oldugunda ortaya cikan bir beceri olarak goruldugu arastirma Bu modelleri birbirinden ayirmak icin Funder ve Block ergenlerde ego kontrolu ego esnekligi IQ ve gecikmis tatmin arasindaki iliskiyi arastirdi Ergenler alti calisma seansinin her birinde 4 odenmesi veya odemelerini son seansa erteleme arasinda secim yapma sansina sahipti bu durumda ayrica 4 lik ek bir faiz kazanacaklardi 1998 de yazan Funder gecikmis hazzi karisik bir canta olarak tanimladi Su sonuca varmistir En fazla gecikme sergileyen katilimcilar kendi kendini kontrol etmede sadece daha iyi olmakla kalmayip bir anlamda bundan kacinamiyor gibiydiler Geciktiriciler genel olarak akilli ve iyi ayarlanmis ancak ayni zamanda bir sekilde asiri kontrollu ve gereksiz yere engellenmis olma egilimindedirler Cevresel ve sosyal faktorler Kimin hukmettigi sorunu Bir kisinin hazzi erteleme yetenegini etkileyen faktorler gecikme olasiliginin kendi kendine mi bekleyen kisinin iradesiyle gecikme sona erdirilebilir yoksa baska bir kisi kurum veya durum tarafindan harici olarak mi dayatildigina baglidir Olasilik kendiliginden empoze edildiginde odulun fiziksel mevcudiyeti hazzi geciktirmeye yardimci oluyor gibi gorunuyor Ote yandan gecikme disaridan empoze edildiginde cocuklar odul varken uzun sure bekleyemezler bu da bu kosullar altinda daha fazla hayal kirikligi oldugunu gosterir Gorev etkilesimi Ise veya atanmis bir goreve katilmak odulden etkili bir dikkat dagitma olusturabilir ve odul gosteris yapilmadigi surece bir kisinin daha uzun bir gecikme beklemesine olanak saglayabilir Odulun is sirasinda mevcut olmasi ve kolayca erisilebilir olmasi motivasyon saglamaktan ziyade alay etmeye benzer olumsuz bir hayal kirikligi yaratir Ornegin odevini bitirirken disarida oynayan diger cocuklari goren bir cocuk teneffus sirasini bekleme konusunda daha az motive olacaktir Is ve goreve baglilik tatminin gecikmesine katkida bulunan bir baska faktordur eger is ilgincse ve kendine ozgu bazi pekistirici niteliklere sahipse o zaman odule dikkat edilmesi is icin bir motivasyondan ziyade dikkati dagitacagi icin is verimliligini azaltacaktir bitir sunu Anne cocuk iliskisi 12 24 aylik bir bebek ebeveyninden ayrilikla bas ederken ne kadar olumlu duygu ve davranis sergilerse 3 5 yil sonra hazzi ertelemek icin sogutma stratejilerini kullanmakta o kadar iyidir Bu sosyal ve kisilerarasi hayal kirikliklariyla basa cikmak icin gereken duygusal beceri ve sureclerin amaca yonelik haz gecikmesinin siddetlenmesiyle basa cikmak icin kullanilanlara benzer oldugunu gostermektedir Anneye baglanma cocugun hazzi erteleme yeteneginin gelisimini de etkiler Annenin kontrol duzeyi ile cocugun cevreyi kesfederken anneye ne kadar yakin oldugu arasinda bir etkilesim bulunmustur Kontrolcu anneleri olan ve cevrelerini ondan cok uzakta kesfeden cocuklar daha fazla sogutma stratejisi uygulayabilir ve daha sonra gelen odulleri tercih edebilir Benzer sekilde kontrolsuz bir anneye yakin duran cocuklar da daha havali stratejiler kullaniyor ve daha uzun gecikmeler gosteriyor Bu kontrol eden annelerin bazi cocuklarinin duygusal yeterlilikleri uzerindeki ek etkilerin tahmin edilmesine ragmen bilinmemesine ragmen kendilerini rahatsiz edici uyaranlardan etkili bir sekilde nasil uzaklastiracaklarini veya etkili bir sekilde nasil onleyeceklerini daha iyi ogrendiklerini gostermektedir Etkili dikkat stratejileri kullanarak hazzi ertelemek icin daha buyuk bir kapasite anneleri cocugun yurumeye basladigi donemde ozellikle stresli oz duzenleme zamanlarinda duyarli ve destekleyici olan okul oncesi cocuklarinda da gorulur oz duzenleme oz denetim ve duygusal yeterliligin gelisimi Tatmin guvenilirligi Arastirmacilar odulun guvenilirliginin kisinin hazzi erteleme yetenegini etkileyip etkilemedigini arastirdi Odulun guvenilirligi alinan odulun kisinin bekledigi veya vadettigi ile nitelik ve nicelik acisindan ne kadar iyi eslestigini ifade eder Ornegin arastirmacilar cocuklara beklerlerse daha iyi sanat malzemeleri alacaklarini soylediler Cocuklar odulu basariyla bekledikten sonra daha iyi malzemeler bulunamadi ve bu nedenle kotu durumda olan boya kalemlerini ve cikartmalari kullanmak zorunda kaldilar Bu cocuklari vadedilen odullerini alan cocuklarla karsilastirmak ertelenmis hazzi olcen sonraki Marshmallow testlerinde farkli sonuclar ortaya cikardi Arastirmacinin sozunun guvenilmez oldugunu ogrenen cocuklar marsmelovu yemeye cabucak yenik duserek ortalama sadece uc dakika beklediler Tersine arastirmacinin guvenilir oldugunu ogrenen cocuklar ortalama 12 dakika bekleyebildiler ve bircogu iki lokumla odulu ikiye katlamak icin arastirmacinin geri donmesini 15 dakikanin tamamini bekledi Genetik ve evrim Evrim teorisi ertelenmis haz ozelliginin secimine karsi cikabilir cunku haz davranisini geciktirmenin hem maliyeti hem de riskleri vardir Boyle bir maliyet beklemek icin harcanan zamanla iliskili temel firsat maliyetidir Beklerken bireyler baska yiyecek bulmak icin kullanilabilecek zaman kaybederler Yuksek kalorili yiyecek aramak acik bir evrimsel avantaj saglar Ayrica sabirli olmanin iki riski vardir Ilk olarak kesinti riski olarak da bilinen baska bir hayvanin yiyecege once ulasmasi riski vardir Ikinci olarak odul alma sansinin belki de bir yirtici tarafindan sonlandirma riski olarak da bilinen kisa kesilmesi riski vardir Bu maliyetler ve riskler bireyin uygunlugunun tehdit edildigi durumlar yaratir Gercek dunyada odul gecikmesinin nasil gerceklestigini gosteren birkac ornek var Ornegin meyve yiyen hayvanlar olgunlasmamis meyveleri hemen yeme veya olgunlasana kadar bekleyip hazzi erteleme secenegine sahiptir Kesinti riski burada bir rol oynar cunku birey olgunlasmamis meyveden vazgecerse baska bir bireyin gelip ona once ulasma sansi vardir Ayrica findik ve kabuklu deniz urunleri gibi ekstraktif yiyecek aramada dis kabuk bir gecikme yaratir Bununla birlikte yiyecek depolayabilen ve yemeyi erteleyebilen hayvanlarin zorlu kosullarda hayatta kalma olasiliklari daha yuksektir ve bu nedenle hazzi ertelemek evrimsel bir avantaj da saglayabilir Dogrudan bir baglanti kurulmamis olsa da ertelenmis haz icin guclu bir genetik bilesen olmasi muhtemeldir Noronlarin en basit gorevleri gerceklestirmesi icin bircok karmasik genetik etkilesim gerekli oldugundan bu davranisi incelemek icin bir geni izole etmek zordur Ayni nedenden dolayi ertelenmis hazlardan muhtemelen birden fazla gen sorumludur Gecikmis tatminin genetik sonuclarini kesfetmek icin daha fazla arastirma gereklidir Hayvan calismalariGecikmis haz veya ertelenmis haz gecikme indirimi ekolojik faktorler bireysel uygunluk ve norobiyolojik mekanizmalarla iliskilendirilebilen bir hayvan davranisidir Bu davranisa yonelik arastirmalar kapucin maymunlari demirhindi marmoset sican ve guvercin gibi hayvanlarla yapilmistir Gecikme dusurme Hayvanlar ya bir odul beklemek ya da hemen bir odul almak arasinda bir secimle karsi karsiya kaldiklarinda odulun iskonto edilmesi abartili olur Bir odul icin bekleme suresi arttikca odul kademeli bir oranda azaltilir Ampirik veriler bekleme suresinin birimi basina sabit bir oranda azaltan ustel indirimin yalnizca yiyecek aramada rastgele kesintiler oldugunda meydana geldigini ileri surmustur Indirim hayvanlarin risk duyarliligi ile de iliskilendirilebilir Riski gecikmeyle iliskilendirmek yerine risk duyarliligi gecikme iskontosunun bir fonksiyonu olarak hareket eder Haden ve Platt tarafindan yurutulen bir calismada makak maymunlarina daha riskli bir secime karsi alacaklarini bildikleri orta dereceli bir odul secenegi verildi Daha riskli secim maymunu zamanin yuzde ellisinde buyuk bir odulle ve diger yuzde ellisinde kucuk bir odulle odullendirirdi Nihai getiri ayniydi ancak maymunlar daha riskli secenegi tercih etti Maymunlarin eylemlerini riskli olarak degil buyuk gecikmis bir odul olarak gorduklerini tahmin ettiler Maymunlarin buyuk odulu kesin olarak gorduklerini dusunduler Ilk seferde buyuk odulu alamazlarsa sonunda alacaklardi ancak daha uzun bir gecikmeyle Bu teoriyi test etmek icin bir odul secme firsatlari arasindaki sureyi degistirirken ayni testi yaptilar Aralik arttikca maymunlarin daha riskli odulu secme sayisinin azaldigini buldular Bu makak maymunlarinda meydana gelirken degisen aralik suresi baska bir calismada guvercinlerin secimlerini etkilemedi Bu farkli turlerin degisen risk duyarliligini inceleyen arastirmalara ihtiyac oldugunu gostermektedir Kucuk kisa bir gecikme odulu ile buyuk uzun bir gecikme odulu arasinda bir secim yapildiginda birincisi icin durtusel bir tercih vardir Ek olarak kucuk kisa ve buyuk uzun odulun gecikme suresi arttikca tercihte daha buyuk gecikmis odule dogru bir kayma olur Bu kanit ustel degil yalnizca hiperbolik indirgemeyi destekler Ekolojik faktorler Ampirik modeller kullanilirken odul tercihini tahmin etmek basit gorunse de hayvanlarin gecikmis haz davranislarini etkileyen bir dizi ekolojik faktor vardir Gercek dunya durumlarinda gelecekteki getirilerin dogal belirsizligi nedeniyle indirim mantiklidir Bir calisma odul indiriminin baglama ozel nasil oldugunu inceledi Kucuk ve buyuk oduller arasindaki zaman ve alani farklilastirarak bu faktorlerin demirhindi ve marmosetlerde karar vermeyi nasil etkiledigini test edebildiler Demirhindilerin daha buyuk yiyecek odulleri icin daha uzun mesafeler kat edeceklerini ancak marmosetler kadar uzun sure beklemeyeceklerini gosterdiler Tersine marmosetler daha uzun sure bekleyecek ancak o kadar uzaga gitmeyecek Daha sonra bu indirgeme davranisinin turlerin normal beslenme davranisiyla dogrudan iliskili oldugu sonucuna vardilar Demirhindi bocekleri arayarak uzun mesafelerde beslenirler Bocekleri yakalamak ve yemek hizli ve durtusel bir karar ve eylem gerektirir Ote yandan marmosetler salgilamak icin daha fazla zaman alan ancak marmosetlerin uzun mesafeleri kat etmesini gerektirmeyen agac ozsuyu yerler Insanlarla diger hayvanlar ozellikle de primatlar arasindaki fizyolojik benzerlikler iki grup arasinda daha karsilastirmali arastirmalara yol acmistir Hayvan modelleriyle yapilacak gelecekteki arastirmalar insanlarin gercek dunyada anlik ve gecikmis tatminler hakkinda nasil karar verdiklerine dair kendi anlayisimizi genisletebilir Ayrica bakinizZaman tercihi gecikmis tatmin tercihlerinin ekonomik analiziKaynakca a b c Basic Processes of Mischel s Cognitive Affective Perspective Delay of Gratification and Conditions of Behavioral Consistency The Psychology of Personality Viewpoints Research and Applications John Wiley and Sons 2009 ss 443 4 ISBN 978 1 4051 3635 8 Tangney June Price Ed 2011 Self Regulatory Strength and Psychological Adjustment Implications of the Limited Resource Model of Self Regulation Social Psychological Foundations of Clinical Psychology Guilford Press ss 71 83 ISBN 978 1 60623 689 5 r eksik soyadi1 yardim Anokhin 2010 Heritability of Delay Discounting in Adolescence A Longitudinal Twin Study Behavior Genetics 41 2 175 83 doi 10 1007 s10519 010 9384 7 PMC 3036802 2 PMID 20700643 a b Tangney June Price Ed 2011 Enabling Self Control Social Psychological Foundations of Clinical Psychology Guilford Press ss 375 94 ISBN 978 1 60623 689 5 r eksik soyadi1 yardim a b c Romer 2010 Can Adolescents Learn Self control Delay of Gratification in the Development of Control over Risk Taking Prevention Science 11 3 319 30 doi 10 1007 s11121 010 0171 8 PMC 2964271 2 PMID 20306298 a b c Fair 2007 Development of distinct control networks through segregation and integration Proceedings of the National Academy of Sciences 104 33 13507 12 doi 10 1073 pnas 0705843104 PMC 1940033 2 PMID 17679691 KB1 bakim goster yazarlar link a b Kim 2018 The role of the dorsal striatum in choice impulsivity Annals of the New York Academy of Sciences 1451 1 92 111 doi 10 1111 nyas 13961 PMID 30277562 a b c d Elster Jon Ed 1992 Delay of Gratification in Children Choice Over Time Russell Sage Foundation ss 147 64 ISBN 978 0 87154 558 9 r eksik soyadi1 yardim a b Delay of Gratification A Review of Fifty Years of Regulation Research Handbook of Personality and Self Regulation John Wiley amp Sons 2009 ss 47 63 ISBN 978 1 4443 1812 8 a b c Psychopedia 11 Ekim 2011 22 Haziran 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Mayis 2013 a b c d e Funder 1989 The role of ego control ego resiliency and IQ in delay of gratification in adolescence Journal of Personality and Social Psychology 57 6 1041 50 doi 10 1037 0022 3514 57 6 1041 PMID 2614657 a b c d Miller 1976 The role of rewards in externally and self imposed delay of gratification Journal of Personality and Social Psychology 33 5 594 600 doi 10 1037 0022 3514 33 5 594 a b Peake 2002 Strategic attention deployment for delay of gratification in working and waiting situations Developmental Psychology 38 2 313 26 doi 10 1037 0012 1649 38 2 313 PMID 11881765 a b c Sethi 2000 The role of strategic attention deployment in development of self regulation Predicting preschoolers delay of gratification from mother toddler interactions Developmental Psychology 36 6 767 77 doi 10 1037 0012 1649 36 6 767 PMID 11081700 a b Rodriguez 2005 A Contextual Approach to the Development of Self regulatory Competencies The Role of Maternal Unresponsivity and Toddlers Negative Affect in Stressful Situations Social Development 14 136 157 doi 10 1111 j 1467 9507 2005 00294 x a b c Huget 15 Ekim 2012 The Washington Post 10 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Mayis 2013 a b Stevens 2005 Will Travel for Food Spatial Discounting in Two New World Monkeys Current Biology 15 20 1855 60 doi 10 1016 j cub 2005 09 016 PMC 8049090 2 PMID 16243033 Lead Us Not Into Temptation The Neuroscience Behind the Marshmallow Test Psychology Today 26 Mart 2012 30 Haziran 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b c d e f g Lehrer 18 Mayis 2009 Don t The Secret of Self Control The New Yorker ss 26 32 1 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Haziran 2023 a b Brooks 7 Mayis 2006 Marshmallows and Public Policy The New York Times 20 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Haziran 2023 a b c d e Mischel 2010 Willpower over the life span Decomposing self regulation Social Cognitive and Affective Neuroscience 6 2 252 6 doi 10 1093 scan nsq081 PMC 3073393 2 PMID 20855294 KB1 bakim goster yazarlar link a b c The New Science Behind Your Spending Addiction The Daily Beast Newsweek 30 Ekim 2011 31 Agustos 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mayis 2013 Schlam 2013 Preschoolers Delay of Gratification Predicts their Body Mass 30 Years Later The Journal of Pediatrics 162 1 90 3 doi 10 1016 j jpeds 2012 06 049 PMC 3504645 2 PMID 22906511 a b c Casey 2011 Behavioral and neural correlates of delay of gratification 40 years later Proceedings of the National Academy of Sciences 108 36 14998 5003 doi 10 1073 pnas 1108561108 PMC 3169162 2 PMID 21876169 KB1 bakim goster yazarlar link For a lay summary see Thinking Cap Delaying Gratification ArtsBeat New York Times Blog 20 Eylul 2011 27 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Haziran 2023 a b c Shamosh 2008 Individual Differences in Delay Discounting Relation to Intelligence Working Memory and Anterior Prefrontal Cortex Psychological Science 19 9 904 11 doi 10 1111 j 1467 9280 2008 02175 x PMID 18947356 For a lay summary see Why delaying gratification is smart 9 Eylul 2008 30 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Haziran 2023 a b c d Kahneman 2003 A perspective on judgment and choice Mapping bounded rationality American Psychologist 58 9 697 720 doi 10 1037 0003 066X 58 9 697 PMID 14584987 Gregorios Pippas 2009 Short Term Temporal Discounting of Reward Value in Human Ventral Striatum Journal of Neurophysiology 101 3 1507 23 doi 10 1152 jn 90730 2008 PMC 2666398 2 PMID 19164109 a b c Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi Haines 2006 isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme a b c Stromer 2000 Designing interventions that include delayed reinforcement Implications of recent laboratory research Journal of Applied Behavior Analysis 33 3 359 71 doi 10 1901 jaba 2000 33 359 PMC 1284263 2 PMID 11051582 Solnick 1980 An experimental analysis of impulsivity and impulse control in humans Learning and Motivation 11 61 77 doi 10 1016 0023 9690 80 90021 1 a b Critchfield 2001 Temporal discounting Basic research and the analysis of socially important behavior Journal of Applied Behavior Analysis 34 1 101 22 doi 10 1901 jaba 2001 34 101 PMC 1284292 2 PMID 11317983 Austin 2011 Using Differential Reinforcement of Low Rates to Reduce Children s Requests for Teacher Attention Journal of Applied Behavior Analysis 44 3 451 61 doi 10 1901 jaba 2011 44 451 PMC 3177329 2 PMID 21941378 Binder 2000 A procedure to teach self control to children with attention deficit hyperactivity disorder Journal of Applied Behavior Analysis 33 2 233 7 doi 10 1901 jaba 2000 33 233 PMC 1284241 2 PMID 10885530 a b Neef 2001 Assessment of impulsivity and the development of self control in students with attention deficit hyperactivity disorder Journal of Applied Behavior Analysis 34 4 397 408 doi 10 1901 jaba 2001 34 397 PMC 1284336 2 PMID 11800181 a b Neef 2005 Behavioral Assessment of Impulsivity A Comparison of Children with and Without Attention Deficit Hyperactivity Disorder Journal of Applied Behavior Analysis 38 1 23 37 doi 10 1901 jaba 2005 146 02 PMC 1224407 2 PMID 15898472 KB1 bakim goster yazarlar link Kumst 2015 Your wish is my command The influence of symbolic modelling on preschool children s delay of gratification PeerJ 3 e774 doi 10 7717 peerj 774 PMC 4338768 2 PMID 25737814 Eigsti 2006 Predicting Cognitive Control from Preschool to Late Adolescence and Young Adulthood Psychological Science 17 6 478 84 doi 10 1111 j 1467 9280 2006 01732 x PMID 16771797 Lockenhoff 2011 Age differences in temporal discounting The role of dispositional affect and anticipated emotions PDF Psychology and Aging 26 2 274 84 doi 10 1037 a0023280 PMID 21534688 22 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 18 Haziran 2023 Duckworth 2006 Self discipline gives girls the edge Gender in self discipline grades and achievement test scores Journal of Educational Psychology 98 198 208 doi 10 1037 0022 0663 98 1 198 a b Silverman 2003 Gender Differences in Delay of Gratification A Meta Analysis Sex Roles 49 9 10 451 63 doi 10 1023 A 1025872421115 Campbell 2008 Delay and Inhibition as Early Predictors of ADHD Symptoms in Third Grade Journal of Abnormal Child Psychology 37 1 1 15 doi 10 1007 s10802 008 9270 4 PMID 18787941 a b Baumeister 1999 Virtue Personality and Social Relations Self Control as the Moral Muscle Journal of Personality 67 6 1165 94 doi 10 1111 1467 6494 00086 PMID 10637991 Krueger 1996 Delay of Gratification Psychopathology and Personality Is Low Self Control Specific to Externaiizing Problems Journal of Personality 64 1 107 29 doi 10 1111 j 1467 6494 1996 tb00816 x PMID 8656312 Wilson 2011 Delay discounting of reward in ADHD Application in young children Journal of Child Psychology and Psychiatry 52 3 256 64 doi 10 1111 j 1469 7610 2010 02347 x PMC 3059765 2 PMID 21083561 a b c Abnormal Psychology An Integrative Approach 6th Belmont CA Wadsworth 2011 ISBN 978 1 111 34365 1 sayfa belirt Pinto 2014 Capacity to Delay Reward Differentiates Obsessive Compulsive Disorder and Obsessive Compulsive Personality Disorder Biol Psychiatry 75 8 653 659 doi 10 1016 j biopsych 2013 09 007 PMC 3969772 2 PMID 24199665 Rehm 1977 A self control model of depression Behavior Therapy 8 5 787 804 doi 10 1016 S0005 7894 77 80150 0 Gratz 2011 An experimental investigation of emotional willingness and physical pain tolerance in deliberate self harm The moderating role of interpersonal distress Comprehensive Psychiatry 52 1 63 74 doi 10 1016 j comppsych 2010 04 009 PMID 21220067 21 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Haziran 2023 Funder 1998 On the Pros and Cons of Delay of Gratification Psychological Inquiry 9 3 211 2 doi 10 1207 s15327965pli0903 3 a b c van den Bos 2006 Evolved to satisfy our immediate needs Self control and the rewarding properties of food Appetite 47 1 24 9 doi 10 1016 j appet 2006 02 008 PMID 16678304 a b c d Fawcett 2012 When is it adaptive to be patient A general framework for evaluating delayed rewards Behavioural Processes 89 2 128 36 doi 10 1016 j beproc 2011 08 015 PMID 21920413 21 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Haziran 2023 a b c Kalenscher 2007 Decision Making Don t Risk a Delay Current Biology 17 2 R58 61 doi 10 1016 j cub 2006 12 016 PMID 17240330 Long 2005 Decision Making The Virtue of Patience in Primates Current Biology 15 21 R874 6 doi 10 1016 j cub 2005 10 024 PMID 16271858