Limbik sistem, talamusun her iki yanında, serebrum'un sağ altında bulunan beyin yapılarının tümü. Nörologlar arasında 21.yüzyılda bu sistem pek benimsenmemesine rağmen "paleomammalian beyin" olarak da bilinmektedir. Aynı zamanda telensefal (üstbeyin), diensefalon (arabeyin), mezensefalon (ortabeyin) bölümlerinin bütününü oluşturur. Bu bölümler; hipokampus, hipotalamus, amigdala, , , , , , , , , ve alanlarını içerir.
Limbik sistem davranışsal, motivasyon, uzun süreli bellek ve koku alma duyusu gibi çeşitli fonksiyonlar içerir. Duygusal yetiler en çok burada işleme tabi olur. Uzun süreli bellek oluşumu, en çok bu bölgede gerçekleşir. Bu tanım, 1940'larda ortaya çıkmasına rağmen, aralarında Joseph LeDoux'un da olduğu bazı nörologlar, fonksiyonel olarak birleşik bir limbik sistemin artık kullanılmaması gerektiğini dile getirmişlerdir. Bunun sebebi, artık doğru olmayan eski beyin anatomileri baz alınarak limbik sistemin kabul görmesidir.
Yapısı
Limbik sistem, aslen Paul Broca tarafından beyin yarımküreleri ve beyin sapı arasında kalan bölgeyi korteks yapı dizileri olarak tanımlanmıştır. Bu yapı dizilerinin tümü limbik lob olarak bilinir. İleri çalışmalar bu alanlarda oluşan duygusal ve güdüsel süreçleri, aynı zamanda limbik sistem içerisinde kısımlara ayrılmış korteks altı kısımlarının bu alanlarla ilgisi olduğunu kanıtlamak için sürmektedir. İzole edilmiş bir oluşum olarak duyguların nörolojik düzenlenmesinden sorumlu olan böyle bir sistem son zamanlarda kullanımdan çıkmıştır ve şu anda beynin birçok bölümlerinden biri olan viseral ve otonom (irade dışı) süreçlerin meydana geldiği bir bölüm olarak bilinmektedir.
Bu yüzden limbik sistem içerisindeki anatomik yapıların tanımları halen tartışmalı bir konudur. Aşağıdaki (öyle olduğu) düşünülen yapılar, limbik sistem içerisindeki yapılardır:
Korteks alanlar
- Limbik lob.
- : Frontal lobda bulunan, karar verme sürecini yürüten bir bölge.
- : Olfaktör sistem'in bir bölümü.
- Entorhinal korkteks: Bellek ve ilişkisel bileşenleri ile ilgili bir bölüm.
- Hipokampus ve bileşenleri: Yeni anıların oluşturulmasında ana rolü olan yapılar.
- : Hipokampusu diğer beyin yapılarıyla ve özellikle mammiler cisim ve septal nükleus ile bağlantı kuran bir beyaz cevher yapısı.
Korteks altı alanlar
- : Lamina terminalis'in önünde olan, zevk bölgesi olduğu düşünülen yapılar dizisi.
- Amigdala: Temporal lob'un derinlerinde yer alan, bir takım duygusal süreçleri işleyen beyin bölümü.
- : Beynin ödül merkezi olarak da bilinir; ödül, zevk ve bağımlılık gibi mekanizmaları yönetir.
- Diensefalon yapılar.
- Hipotalamus: Limbik sistemin merkezi konumunda, orta-önbeyin demeti (medial forebrain bundle) aracılığıyla frontal loblar, septal çekirdek ve beyin sapı retikülar oluşumu, fornix aracılığıyla hippokampus, mamilotalamik fasikulus aracılığıyla talamus ile bağlantılıdır. Hipotalamus birçok otonom süreci düzenler.
- Mamiller cisim: Fornix aracılığıyla hipokampustan aldığı sinyalleri talamus'a gönderen hipotalamus'un bir bölümü.
- Talamus'un ön nükleusu: Mamiller cisimden girdileri alır. Bellek oluşturmada görevi vardır.
İşlevi
Limbik sistem'in yapıları motivasyonel, duygusal, öğrenme ve bellek becerilerini içerir. Limbik sistem aynı zamanda korteks altı yapıların serebral korteksle buluştuğu yerdir. Bu sistem endokrin sistem ve otonom sinir sistemlerinide kontrol eder. Bazı zevk için kullanılan uyuşturucuların "zirve" noktasında ve cinsel uyaranlarda rol alan nucleus accumbens (ödül merkezi), limbik sistem ile önemli bir bağı vardır. Bu uyaranlar ağırlıklı olarak limbik sistemden gelen dopaminerjik yansımaların modüle edilmesinden kaynaklanmaktadır. 1954'te Olds ve Milner'in yaptığı araştırma, farelere metal elektrodlar takılıp nucleus accumbens ve septal çekirdeklerine yerleştirildikten sonra sürekli olarak kaldıraçla bu bölgeler uyarıldı. Aynı zamanda yeme ve içme farelerin tercihine bırakıldı. Sonuç olarak bir süre sonra fareler yorgunluktan öldüğü gözlemlenmiştir. Limbik sistem aynı zamanda bazal gangliyonlar içerir. Bazal gangliyonlar, direkt olarak kasıtlı hareketlerin yapıldığı korteks altı yapılar dizisidir. Bazal gangliyonlar hipotalamus ve talamusa yakın bir bölgededir. Beyinsapındaki motor merkezlere çıktı yollayan serebral korteks, bazal gangliyonlara girdi yollar. Bazal gangliyonların bir bölümüne striyatum kontrol davranışları ve hareketleri denir. Son yapılan araştırmalara göre striyatumun etkilendiği yetersiz dopamin girişi, parkinson hastalığı'nın gözle görülür semptomlarına sebep olduğu belirtilmiştir.
Limbik sistem prefrontal korteks ile önemli bir bağı vardır. Bazı bilim insanları bu bağın canlıların problemleri çözdükten sonra alınan zevkle bağlantılı olduğunu ileri sürmektedirler. Bilim insanları bazen duygusal bozuklukları tedavi etmek için bu bağı beyin cerrahisinin uyguladığı prefrontal lob ayrımı (bu isim aslında yanlış kullanımıdır) denilen ameliyatla ayrılırdı. Bu ameliyatı geçiren hastaların çoğu ömür boyu pasif ve motivasyon eksikliği yaşamışlardır.
Limbik sistem sıklıkla "serebral yapı" olarak sınıflandırılır. Bu yapı koku alma duyusu, duygular, araç sürme yeteneği, otonom düzenleme, bellek, , epilepsi, psikotik semptomlar ve ile yakından ilişkilidir. Limbik sistemin işlevsel bağıntılığı duygular ve etkileri, bellek, duyusal süreç, zaman algılama, dikkat, bilinç, içgüdü, otonom kontrol ve motor davranışlar gibi birçok işlevi yerine getirdiği kanıtlanmıştır. Limbik sistem ile ilgili hastalıklardan bazıları epilepsi ve şizofrenidir.
Hipokampus
Çeşitli bilişsel olayların süreçleri hipokampus alanında gerçekleşmektedir.
Uzamsal bellek
İlk ve en geniş araştırmaları yapılan alanlardan birisi de bellek, özellikle uzamsal bellektir.
Uzamsal belleğin dorsal hipokampustaki dentat gyrus (DG), sol hipokampus ve parahipokampal alan gibi hipokampustaki birçok altbölgesi bulunmuştur. Dorsal hipokampus, ergenlik ve yetişkinlik dönemlerinde yetişkin doğumlu granül hücreleri (GH) denilen yeni nöronların oluşumu için önemli bir bileşen olduğu keşfedilmiştir. Bu yeni nöronlar uzamsal bellekte düzensel ayrıma katkıda bulunur. Dolayısıyla hücre ağlarındaki ateşlemeyi güçlendirerek daha güçlü bellek oluşumlarını destekler.
Dorsal hipokampus uzamsal bellek oluşumunda görev alırken, sol hipokampus ise dorsal hipokampusun oluşturduğu uzamsal bellekleri geri hatırlar. Eichenbaum ve takım arkadaşları farelerin beyinlerindeki hipokampus lezyonlarını incelerken sol hipokampusun "'ne', 'neden' ve 'nerede' gibi deneyimlerin her birini geri çağrılabilir belleği oluşturmak için kritik bir öneme sahip olduğunu" keşfetmiştir. Bu araştırma sol hipokampusun uzamsal belleğin geri çağrılmasında önemli bir anahtar bileşen olduğu kanıtlamıştır. Fakat Spreng'in araştırmasında sol hipokampusun aslında küçük bellek parçacıklarının birleştirilmesinde genel bir kümelenme alanı olduğu, sadece hipokampusta değil, aynı zamanda başka beyin alanlarınında daha sonra hatırlanması için işlediğini keşfetti.
2007 yılındaki Eichenbaum'un araştırması, hipokampusun parahipokampal alanı ve sol hipokampus gibi belleğin geri çağrılması için aynı zamanda başka bir özelleşmiş alan olduğunu kanıtlamıştır.
Öğrenme
Hipokampusun onyıllardır öğrenme yetisinde de önemli bir işlevi olduğu bilinmektedir. Curlik ve Shors hipokampustaki nörojenez (hücre doğumu) oluşumunun öğrenmedeki etkilerini araştırdı. Bu araştırmacı ve onun takım arkadaşları birçok farklı mental ve fiziksel konularda araştırmalar yaptılar. Araştırmalar sonucunda hipokampusun öğrenme işlevinde yüksek duyarlı olduğunu keşfettiler. Dolayısıyla araştırma sonucunda hipokampusta yeni nöronlar ve bağlantılarını keşfettiler. Bu keşifleri ile hipokampusun görevlerinin anlaşılmasında büyük gelişme yaşandı. Bu yeni hücre oluşumu yetişkin doğumlu granül hücreleri (GH) oluşmasında yardımcı olur. Eichenbaum, kendi araştırmasında granül hücrelerinin nörojenez geçmişini ve öğrenme işlevindeki etkilerini açıklayabilmektedır. Bu hücrelerin oluşumu dorsal hipokampusüteki dentat gyrusun (DG) "yüksek uyarımını" tetiklemektedir. Böylelikle bu hücreler hipokampusü etkilemekte olup öğrenme işlevine katkıda bulunmaktadır.
Hipokampus hasarı
Beynin hipokampal bölgesinde oluşan hasarlar uzamsal bellek gibi özellikle bellek konusunda bütün bilişsel işlevleri etkilediği rapor edilmiştir. Daha önceden denildiği gibi uzamsal bellek hipokampusle önemli bağlantıları olan bilişsel bir işlevdir. Hipokampuse alınan hasarlar beyin hasarı veya ona benzer bir durum olabilirken, araştırmacılar yüksek duygusal uyarımları ve bu spesifik bir bellek türünde hatırlama yeteneğini tetiklemek için çeşitli ilaçlar üzerinde ve etkilerini araştırdılar. Özellikle Parkard'ın yaptığı bir araştırmaya göre, farelerden labirent içinde doğru yolu bulmaları istendi. İlk durumda fareler yüksek duygusal uyarımın sebep olduğu psikolojik baskı ve şok yaşadılar. Labirent deneyi tamamladıktan sonra kontrol grubunun farelerde hipokampal belleklerde bozulma yaşandığını bildirdiler. Daha sonra ikinci deneyde ise farelere anksiyojenik ilaçlar enjekte edildi. Önceki deney gibi bu deneyde benzer sonuçlar verdi. Farelerin hipokampal-bellek alanları deforme oldu. Bunun gibi çalışmalar gösteriyor ki canlılardaki hipokampus bölgesi belleği ve özellikle uzamsal belleğin hatırlama işlevini etkilemektedir. Ayrıca hipokampus hasarı, hipokampusu hedefleyen ve açık bellek hasarına sebep olan Glucocorticoidler (GCs) gibi uzun dönem etki eden stres hormonlarının sebep olabileceği saptanmıştır.
1953 yılında 27 yaşındaki Henry Gustav Molaison, epileptik nöbetlerini kısaltmak amacıyla hipokampusun her iki tarafının tamamının alınması için ameliyata girdi. Yaklaşık 50 yıl boyunca hangi spesifik işlevini yitirdiği maksadıyla binlerce test ve araştırma projelerine katıldı. Uzun dönem belleğe asla ulaşamadığı için eylemsel ve anlamsal belleklerini dakikalar içerisinde yitirdi. Fakat duygular sıklıkla korundu. Dr. Suzanne Corkin, 2013 yılında yayınladığı kitabında Henry'nin ölümüne kadar 46 sene boyunca yaptığı trajik "deneylerini" anlattı.
Amigdala
Olaysal otobiyografik bellek (OOB) ağları
Limbik sistemin bir diğer bütünleştirici bölümü ise amigdalanın birçok bilişsel işlevde rol almasıdır. Hipokampus gibi amigdaladaki süreçlerin de hafızayı etkilediği düşünülüyor. Fakat bu hipokampustaki uzamsal bellek değil olaysal otobiyografik bellek ağları tarafından kaynaklanmaktadır. Markowitsch'in amigdala üzerindeki yaptığı çalışmalara göre amigdala, OOB belleklerini kodlama, kaydetme ve erişebilme yetisine sahip. Amigala'nın bu tür süreçlerini daha iyi öğrenebilmek için Markowitsch ve takım arkadaşları yaptığı araştırmalarla önemli bir kanıta ulaştılar: Amigdala, ana işlev olarak anılarla ilgili çağrışımları hatırlar. Dolayısıyla mnemonik olaylar olduktan sonra, bellekte kaydolan spesifik duygusal tutumlar başarılı bir şekilde uygun nöral ağlar arasında taranır ve tekrar aktivite olur. Amigdalanın duygusal tutumlar için oluşturduğu bu çağrışımlar önceden uyarılmış OOB ağlarını tarar.
Dikkat ve duygusal süreçler
Hafıza yetisinin de yanında; amigdala, dikkat ve duygusal süreçlerde de önemli bir beyin bölgesi olarak görünüyor. İlk olarak, bilişsel terimlerle dikkat, önemli uyaranları kabul ederken diğerlerini göz ardı etmesidir. Dolayısıyla amigdalanın bu işlevi, kendisinin önemli bir yapı olduğunu gösteriyor. Önceleri amigdala; korkunun bir çeşidi olan, kişinin kendisini kurtarma içgüdüsünden ibaret olduğu sanılırdı. Fakat zaman ilerledikçe, Pessoa gibi araştırmacılar EEG kayıtlarının yardımıyla; amigdalanın, canlıda uyaranı belirlediğini ve ona göre cevap verdiğini kanıtladılar. Fakat önceleri sadece amigdalanın korku içgüdüsüyle ilgili olduğu düşünülürdü. Keşiflerle birlikte amigdalanın işlevlerine daha çok hakim olduğumuzdan dolayı, amigdaladaki duygusal süreçlerin araştırılmasına başlanmıştır. Kheirbek, amigdalanın duygusal süreçlerde görevi olduğu ve özellikle de ventral hipokampusta olduğunu kanıtlamıştır. Keheirbek, ventral hipokampusu nörojenezde ve yetişkin doğumlu granül hücrelerinin (GH) doğumunda rolü olduğunu kanıtlamıştır. Bu hücrelerin; sadece uzamsal hafızanın genişlemesiyle, nörojenezle veya hipokampustaki öğrenme yetisiyle ilgili değil, aynı zamanda da amigdalanın önemli bir bileşeni olduğu görülüyor. Pessoa'nın (2009) araştırmalarında öngördüğü gibi bu hücrelerin kaybında, düşük duygusal tepkilere sebep oluyor. Dolayısıyla da anksiyete türevi hastalıklara da yüksek oranda davetiye çıkarılmış oluyor.
Sosyal süreçler
Özellikle yüz analizlerindeki gibi sosyal süreçler, amigdalaya özgü olan; bilişsel bir bölgedir. Todorov'un yaptığı bir çalışmaya göre; (fMRI) yardımıyla, amigdalanın yüz analizi yapıp yapmadığının anlaşılması için araştırma yapıldı. Araştırmada fMRI'da sonuçlar çıktıktan sonra amigdalanın yüz analizinde önemli bir rolü olduğunu keşfetti. Ama Koscik ve takım arkadaşlarının yaptığı bir araştırmaya göre, güvenilirlik özelliği yüz analizinde özellikle araştırıldı. Koscik ve takım arkadaşları amigdalanın bireyin güvenilirliğinin analizinde amigdalanın yer aldığını kanıtlamışlardır. Yine kendileri amigdalada hasar olduğunda güvenilirliğin nasıl etkilendiğini araştırdılar. Sonuca göre amigdalası hasarlı olan bireyler güvenilirlik ve ihaneti karıştırdığını, dolayısıyla güvenme konusunda hata yaptıkları gözlemlendi. Rule ve meslektaşlarıyla birlikte amigdalada genel ilk etkilenimler ve gerçek dünya uyaranlarına dair 2009'da araştırma yaparak, güvenilirliğin amigdaladaki işlevi hakkındaki görüşlerini genişletti. Araştırmalarında, CEO'ların ilk etkilenimleri de vardı. Rule, 2009'daki araştırmasında 2 yıl sonra Koscik tarafından araştırılacağı gibi; amigdalanın, güvenirliliğin analizinde rol aldığını ve yüzleri gördükten sonraki ilk etkilenimlerinin değerlendirilmesinde genel bir görevi olduğunu kanıtlamıştır. Todorov'un yüzlerin analizinde amigdalanın rolü ve Korsick'in amigdala ve güvenilirlik çalışmaları ile birlikte, bu son araştırmaların sonucunda amigdalanın sosyal süreçlerde de etkisi olduğuna dair sağlam kanıtlar bulunmuştur.
Evrimi
Üçlü beyin teorisi'nin fikir babası Paul D. MacLean, limbik sistemin önbeyin bölgelerinden daha eski olduğunu, sürüngenler ve özellikle memelilerin (insanlarda dahil) evrimsel gerekliliği olan savaş ya da kaç içgüdüsünü geliştirdiği hipotezini kurdu. MacLean insan beyninin evrimsel olarak başarılı özellikle ön ve üst lobların geliştiği 3 farklı bölgeden oluştuğunu öne sürdü. Bu bölgeler sırasıyla:
- Arkipalyum ya da ilkel ("sürüngen") beyin: Beyin sapının yapıları (medulla, pons, serebellum, mesensefalon, en eski bazal nükleus), globus pallidus ve koku soğanı.
- Paleopalyum ya da orta ("eski memeli") beyin: Limbik sistemin tüm yapılarını içerir.
- Neopalyum, üst ya da rasyonel ("yeni memeli") beyin: Beynin tüm hemisferlerini (neokorteks denilen yeni bir türde dahil) ve korteks altı nöron gruplarını kapsar. Neopalyum beyin üstün memelilere karşılık gelir. Dolayısıyla primatlar ve insan türüde bu grup içindedir. Unutulmamalıdır ki insanlar ve primatlardan ayrı memeli türlerinde benzer neokorteks gelişimi olmaktadır. Örneğin, deniz memeli türleri ve filler bu duruma örnek verilebilir. Böylelikle "üstün memeliler" sınıflandırması farklı türlerde de oluştuğu için evrimsel bir sebepten dolayı değildir. Çeşitli zeka derecelelerinin evrimi yakınsak evrime örnektir. Kuşlar gibi memeli olmayan türlerde de bu durum görülebilmektedir.
MacLean'a göre tüm yapılar birbiriyle bağlantılı olmasına rağmen hepsinin kendine özgü enteresan düzeylerde zeka, öznellik, zaman ve mekan algısı, hafıza, değişkenliği ve daha genel spesifik fonksiyonları vardır.
Fakat yapıların kategorize edilmesi her ne kadar mantıklı görünse de, halen bazılarının soyu tükenmiş olan dört üyeliler (tetrapoda), hipotezin bazı yerlerini özellikle "sürüngen" ve "eski memeli" terimlerinin doğruluklarını zorlaştırıyor. Sürüngenlerin ve memelilerin ortak ataları temel altbölgeleri ve amigdalanın nükleusunun birbiriyle bağlantılarının kurulu olduğu gelişmiş bir limbik sisteme sahipti. Dahası, memelilerden bağımsız olarak ancak neredeyse aynı dönemde evrimleşen dinozorlardan evrimleşmiş kuşların oldukça gelişmiş bir limbik sistemi vardır. Anatomik olarak limbik sistemi memelilerden farklı olan kuşlar işlevsel olarak eşittir.
Klinik önemi
Limbik sistemde oluşan herhangi bir hasar alzheimer, anterogradi (ileriye dönük) amnezi, retrograd (geriye dönük) amnezi ve gibi önemli hastalıklara sebebiyet verir.
Kültür ve Toplum
Etimolojisi ve tarihi
Limbik terimi Latince'de "sınır" veya "uç", medikal terminolojide bir anatomik bileşenin sonu anlamına gelen limbusdan gelmektedir. Paul Broca bu terimi beyindeki iki ayrı işlevsel bileşeni arasına aldığı için vermiştir.
Limbik sistem terimi 1949'da Amerikalı doktor ve nörolog olan Paul D. MacLean tarafından söylenmiştir. Fransız doktor Paul Broca 1878'de ilk olarak beynin bu kısmına le grand lobe lim-bique adını vermiştir. Broca oldukça derin olan kortikal dokuyu ve altındaki korteks altı nükleusun aralarındaki farklılıklarını araştırmıştır. Fakat duygular konusundaki genel olarak varsayılan modelin çoğu 1937'de James Papez tarafından duyguların anatomik modeliyle (Papez çemberi) açıklamıştır. Limbik sistemin duyguların kortikal temsili konusundan sorumlu olduğu Heinrich Kluver ve Paul Bucy tarafından keşfedilmiştir. Birçok araştırmadan sonra Kluver ve Bucy, maymunlarda temporal lobların her iki tarafı çıkarıldıktan sonra ekstrem davranış sendromları geliştirmiştir. Temporal lobun cerrahi yöntemlerle çıkarılmasından sonra (lobektomi), maymunların agresif davranışlarında azalma görülmüştür. Hayvanların görsel uyaranlara karşı azalmış eşik olduğu görüldü. Dolayısıyla manmunların önceden bildiği objeleri tanıyamadıkları görülmüştür. MacLean, ilave yapıları daha dağınık bir "limbik sistem"e dahil etmek için bu fikirleri geliştirmiştir. Bu sisteme dair daha fazla özellik yukarıda açıklanmıştır. MacLean beynin duygu ve davranış yetilerinin kontrol edebilmesinden ilgi duymuştur. Epilepsi hastalarındaki beyin aktivitelerinin ölçülmesi ile ilgili ön çalışmalarından sonra MacLean kediler maymunlar ve diğer memeliler gibi bilinçli hayvanların farklı beyin bölgelerini elektrodlarla uyarıp tepkilerini kaydederek çalışmalarına devam etmiştir. 1950'lerde agresiflik ve cinsel uyarılma gibi bireysel davranışların psikolojik sebeplerini araştırmaya başladı. MacLean duyguların beyindeki merkezi olan limbik sistemi ve hipokampus ile amigdalanın içinde olduğu bölgeyi açıkladı. Papez'in yaptığı gelişmiş gözlemleme yöntemleriyle MacLean ilkel memelilerdeki savaş ya da kaç içgüsünün kontrolü ve duygusal olarak zevk ve acı veren hislerin tepkileri için limbik sistemin evrimleştiğini keşfetti. Bu fikir şu an için sinirbiliminde ekseriyetle kabul görmektedir. Ayrıca MacLean limbik sistem konusunda sistemin varlığı "memelilerin evrimsel tarihini ve onların eşsiz aile hayatını temsil ettiğini" tanımlıyor. 1960'larda Dr.MacLean teorisini insan beyninin tüm yapılarına hitap etmek için geliştirdi ve evrim geçmişini 3 bölüme ayırdı. Böylelikle üçlü beyin modeli olarak adlandırmıştır. MacLean limbik sistemi açıklamak bir yana, sürüngenlerle ilgili sadece solunum ve kas hareketleri gibi temel fonksiyonları kontrol eden R-kompleksindende (sürüngen beyni) söz etmiştir. Üçüncü kısım olan Kısım olan neokorteks konuşma ve mantıklı düşünme gibi yetileri kontrol eder. Limbik sistem kavramı Walle Nauta, Lennart Heimer halen birçok bilim insanı tarafından araştırılmakta ve geşiltirilmektedir.
Akademik tartışmalar
Limbik sistem teriminin kullanımı hakkında halen tartışmalar sürmektedir. LeDoux gibi bilim adamları limbik sistemin teriminin artık kullanılmaması gerektiğini dile getirmişlerdir. Aslen limbik sistem beynin duygusal merkezi, neokorteks ise düşünme merkezi olarak bilinirdi. Fakat bilme yetisi anlama-kavrama ve anıları saklamaya yarayan limbik sistemin en ilkel yapılarından olan hipokampusun dahil olmasına bağlıdır. Hipokampus hasarı önemli bilişsel (hafıza) sorunlarına sebep olur. Ayrıca halen limbik sistemin nörobilimdeki gelişmeler sebebiyle sürekli "sınırları" tekrar tanımlanmaktadır. Bu yüzden, limbik sistemin duygusal yetilerle yakından bir alakası varken beynin tümü bu işlemleri yapıyor olarak düşünülebilir.
Kaynakça
- ^ a b c Daniel L Schacter (2012). Psychology. s. 3.20.
- ^ Alcamo, I. Edward (2003). Anatomy coloring workbook. 2nd ed. John Bergdahl. New York: Random House. s. 120. ISBN . OCLC 53048298.
- ^ a b Morgane, P; Galler, J; Mokler, D (Şubat 2005). "A review of systems and networks of the limbic forebrain/limbic midbrain". Progress in Neurobiology (İngilizce). 75 (2): 143-160. doi:10.1016/j.pneurobio.2005.01.001. 15 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Mart 2021.
- ^ Catani, Marco; Dell’Acqua, Flavio; Thiebaut de Schotten, Michel (1 Eylül 2013). "A revised limbic system model for memory, emotion and behaviour". Neuroscience & Biobehavioral Reviews. 37 (8): 1724-1737. doi:10.1016/j.neubiorev.2013.07.001. ISSN 0149-7634.
- ^ (U.S.), National Library of Medicine (U.S.) National Institutes of Health (1997). Medline Plus medical encyclopedia. National Library of Medicine. OCLC 892429196.
- ^ Ledoux, J., (2003). Synaptic Self. New York: Penguin Books. 0142001783
- ^ a b Broca, Paul (1877). "Sur la circonvolution limbique et la scissure limbique". Bulletins de la Société d'anthropologie de Paris. 12 (1): 646-657. doi:10.3406/bmsap.1877.3284. ISSN 0301-8644.
- ^ Blessing, W.W. (Haziran 1997). "Inadequate frameworks for understanding bodily homeostasis". Trends in Neurosciences (İngilizce). 20 (6): 235-239. doi:10.1016/S0166-2236(96)01029-6.
- ^ . www.dartmouth.edu. 5 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2021.
- ^ RajMohan, V; Mohandas, E (2007). "The limbic system". Indian Journal of Psychiatry (İngilizce). 49 (2): 132. doi:10.4103/0019-5545.33264. ISSN 0019-5545. (PMC) 2917081 $2. (PMID) 20711399. 2 Haziran 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Mart 2022.
- ^ Olds, James; Milner, Peter (1954). "Positive reinforcement produced by electrical stimulation of septal area and other regions of rat brain". Journal of Comparative and Physiological Psychology (İngilizce). 47 (6): 419-427. doi:10.1037/h0058775. ISSN 0021-9940.
- ^ Adams, R.D. and Victor, M. (1985). Principles of Neurology (3. bas.). MacGraw-Hill, New York.
- ^ "Psychopharmacology of the Limbic System. Edited by M. R. Trimble and E. Zarifian. (Pp. 266; illustrated; £17.50.) Oxford University Press: Oxford. 1984." Psychological Medicine. 14 (4): 948-948. Kasım 1984. doi:10.1017/s0033291700019991. ISSN 0033-2917.
- ^ a b Kheirbek, Mazen A; Hen, René (Ocak 2011). "Dorsal vs Ventral Hippocampal Neurogenesis: Implications for Cognition and Mood". Neuropsychopharmacology (İngilizce). 36 (1): 373-374. doi:10.1038/npp.2010.148. ISSN 0893-133X. 27 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Mart 2021.
- ^ a b Eichenbaum, Howard (2006). "Comparative Cognition, Hippocampal Function, and Recollection". Comparative Cognition & Behavior Reviews. 2. doi:10.3819/ccbr.2008.20003. 20 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Mart 2021.
- ^ Spreng, R. Nathan; Mar, Raymond A. (Ocak 2012). "I remember you: A role for memory in social cognition and the functional neuroanatomy of their interaction". Brain Research (İngilizce). 1428: 43-50. doi:10.1016/j.brainres.2010.12.024. 12 Şubat 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Mart 2021.
- ^ Curlik, D.M.; Shors, T.J. (Ocak 2013). "Training your brain: Do mental and physical (MAP) training enhance cognition through the process of neurogenesis in the hippocampus?". Neuropharmacology (İngilizce). 64: 506-514. doi:10.1016/j.neuropharm.2012.07.027. 11 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Mart 2021.
- ^ Packard, Mark G. (Ekim 2009). "Anxiety, cognition, and habit: A multiple memory systems perspective". Brain Research (İngilizce). 1293: 121-128. doi:10.1016/j.brainres.2009.03.029. 25 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Mart 2021.
- ^ (İngilizce). 26 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2021.
- ^ Markowitsch, Hans J.; Staniloiu, Angelica (Mart 2011). "Amygdala in action: Relaying biological and social significance to autobiographical memory". Neuropsychologia (İngilizce). 49 (4): 718-733. doi:10.1016/j.neuropsychologia.2010.10.007. 19 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Mart 2021.
- ^ Pessoa, Luiz (Ekim 2010). "Emotion and cognition and the amygdala: From "what is it?" to "what's to be done?"". Neuropsychologia (İngilizce). 48 (12): 3416-3429. doi:10.1016/j.neuropsychologia.2010.06.038. 9 Mart 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Mart 2021.
- ^ Todorov, Alexander; Engell, Andrew D. (1 Aralık 2008). "The role of the amygdala in implicit evaluation of emotionally neutral faces". Social Cognitive and Affective Neuroscience (İngilizce). 3 (4): 303-312. doi:10.1093/scan/nsn033. ISSN 1749-5024. 14 Şubat 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Mart 2021.
- ^ Koscik, Timothy R.; Tranel, Daniel (Mart 2011). "The human amygdala is necessary for developing and expressing normal interpersonal trust". Neuropsychologia (İngilizce). 49 (4): 602-611. doi:10.1016/j.neuropsychologia.2010.09.023. 11 Şubat 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Mart 2021.
- ^ Bruce, Laura L.; Neary, Timothy J. (1995). "The Limbic System of Tetrapods: A Comparative Analysis of Cortical and Amygdalar Populations". Brain, Behavior and Evolution. 46 (4-5): 224-234. doi:10.1159/000113276. ISSN 0006-8977.
- ^ Maclean, Paul D. (Kasım 1949). "Psychosomatic Disease and the "Visceral Brain": Recent Developments Bearing on the Papez Theory of Emotion". Psychosomatic Medicine (İngilizce). 11 (6): 338-353. doi:10.1097/00006842-194911000-00003. ISSN 0033-3174.
- ^ a b MacLean, Paul D. (Kasım 1952). "Some psychiatric implications of physiological studies on frontotemporal portion of limbic system (Visceral brain)". Electroencephalography and Clinical Neurophysiology (İngilizce). 4 (4): 407-418. doi:10.1016/0013-4694(52)90073-4. 24 Şubat 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Mart 2021.
- ^ Binder, Marc D.; Hirokawa, Nobutaka; Windhorst, Uwe, (Ed.) (2009). Encyclopedia of Neuroscience. Berlin, Heidelberg: Springer Berlin Heidelberg. ISBN .
- ^ PAPEZ, JAMES W. (1 Ekim 1937). "A PROPOSED MECHANISM OF EMOTION". Archives of Neurology And Psychiatry. 38 (4): 725. doi:10.1001/archneurpsyc.1937.02260220069003. ISSN 0096-6754.
- ^ Kluver, H.; Bucy, P. C. (1937). “Psychic blindness” and other symptoms following bilateral temporal lobectomy”. American Journal of Physiology 119: 254–284.
- ^ Isaacson, Robert L. (Aralık 1992). "A fuzzy limbic system". Behavioural Brain Research (İngilizce). 52 (2): 129-131. doi:10.1016/S0166-4328(05)80222-0. 2 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Mart 2021.
- ^ Simpson, J. A. (1 Kasım 1976). "THE LIMBIC SYSTEM". Journal of Neurology, Neurosurgery & Psychiatry (İngilizce). 39 (11): 1138-1138. doi:10.1136/jnnp.39.11.1138-a. ISSN 0022-3050.
- ^ Fulton, John F. (Kasım 1953). "The Limbic System". The Yale Journal of Biology and Medicine. 26 (2): 107-118. ISSN 0044-0086. (PMC) 2599366 $2. (PMID) 13123136.
- ^ LeDoux, Joseph E. (Mart 2000). "Emotion Circuits in the Brain". Annual Review of Neuroscience (İngilizce). 23 (1): 155-184. doi:10.1146/annurev.neuro.23.1.155. ISSN 0147-006X. 26 Şubat 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Mart 2021.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Limbik sistem talamusun her iki yaninda serebrum un sag altinda bulunan beyin yapilarinin tumu Norologlar arasinda 21 yuzyilda bu sistem pek benimsenmemesine ragmen paleomammalian beyin olarak da bilinmektedir Ayni zamanda telensefal ustbeyin diensefalon arabeyin mezensefalon ortabeyin bolumlerinin butununu olusturur Bu bolumler hipokampus hipotalamus amigdala ve alanlarini icerir Limbik sistem davranissal motivasyon uzun sureli bellek ve koku alma duyusu gibi cesitli fonksiyonlar icerir Duygusal yetiler en cok burada isleme tabi olur Uzun sureli bellek olusumu en cok bu bolgede gerceklesir Bu tanim 1940 larda ortaya cikmasina ragmen aralarinda Joseph LeDoux un da oldugu bazi norologlar fonksiyonel olarak birlesik bir limbik sistemin artik kullanilmamasi gerektigini dile getirmislerdir Bunun sebebi artik dogru olmayan eski beyin anatomileri baz alinarak limbik sistemin kabul gormesidir YapisiLimbik sistemin anatomik kisimlari Limbik sistem aslen Paul Broca tarafindan beyin yarimkureleri ve beyin sapi arasinda kalan bolgeyi korteks yapi dizileri olarak tanimlanmistir Bu yapi dizilerinin tumu limbik lob olarak bilinir Ileri calismalar bu alanlarda olusan duygusal ve gudusel surecleri ayni zamanda limbik sistem icerisinde kisimlara ayrilmis korteks alti kisimlarinin bu alanlarla ilgisi oldugunu kanitlamak icin surmektedir Izole edilmis bir olusum olarak duygularin norolojik duzenlenmesinden sorumlu olan boyle bir sistem son zamanlarda kullanimdan cikmistir ve su anda beynin bircok bolumlerinden biri olan viseral ve otonom irade disi sureclerin meydana geldigi bir bolum olarak bilinmektedir Bu yuzden limbik sistem icerisindeki anatomik yapilarin tanimlari halen tartismali bir konudur Asagidaki oyle oldugu dusunulen yapilar limbik sistem icerisindeki yapilardir Korteks alanlar Limbik lob Frontal lobda bulunan karar verme surecini yuruten bir bolge Olfaktor sistem in bir bolumu Entorhinal korkteks Bellek ve iliskisel bilesenleri ile ilgili bir bolum Hipokampus ve bilesenleri Yeni anilarin olusturulmasinda ana rolu olan yapilar Hipokampusu diger beyin yapilariyla ve ozellikle mammiler cisim ve septal nukleus ile baglanti kuran bir beyaz cevher yapisi Korteks alti alanlar Lamina terminalis in onunde olan zevk bolgesi oldugu dusunulen yapilar dizisi Amigdala Temporal lob un derinlerinde yer alan bir takim duygusal surecleri isleyen beyin bolumu Beynin odul merkezi olarak da bilinir odul zevk ve bagimlilik gibi mekanizmalari yonetir Diensefalon yapilar Hipotalamus Limbik sistemin merkezi konumunda orta onbeyin demeti medial forebrain bundle araciligiyla frontal loblar septal cekirdek ve beyin sapi retikular olusumu fornix araciligiyla hippokampus mamilotalamik fasikulus araciligiyla talamus ile baglantilidir Hipotalamus bircok otonom sureci duzenler Mamiller cisim Fornix araciligiyla hipokampustan aldigi sinyalleri talamus a gonderen hipotalamus un bir bolumu Talamus un on nukleusu Mamiller cisimden girdileri alir Bellek olusturmada gorevi vardir Islevi Limbik sistem in yapilari motivasyonel duygusal ogrenme ve bellek becerilerini icerir Limbik sistem ayni zamanda korteks alti yapilarin serebral korteksle bulustugu yerdir Bu sistem endokrin sistem ve otonom sinir sistemlerinide kontrol eder Bazi zevk icin kullanilan uyusturucularin zirve noktasinda ve cinsel uyaranlarda rol alan nucleus accumbens odul merkezi limbik sistem ile onemli bir bagi vardir Bu uyaranlar agirlikli olarak limbik sistemden gelen dopaminerjik yansimalarin module edilmesinden kaynaklanmaktadir 1954 te Olds ve Milner in yaptigi arastirma farelere metal elektrodlar takilip nucleus accumbens ve septal cekirdeklerine yerlestirildikten sonra surekli olarak kaldiracla bu bolgeler uyarildi Ayni zamanda yeme ve icme farelerin tercihine birakildi Sonuc olarak bir sure sonra fareler yorgunluktan oldugu gozlemlenmistir Limbik sistem ayni zamanda bazal gangliyonlar icerir Bazal gangliyonlar direkt olarak kasitli hareketlerin yapildigi korteks alti yapilar dizisidir Bazal gangliyonlar hipotalamus ve talamusa yakin bir bolgededir Beyinsapindaki motor merkezlere cikti yollayan serebral korteks bazal gangliyonlara girdi yollar Bazal gangliyonlarin bir bolumune striyatum kontrol davranislari ve hareketleri denir Son yapilan arastirmalara gore striyatumun etkilendigi yetersiz dopamin girisi parkinson hastaligi nin gozle gorulur semptomlarina sebep oldugu belirtilmistir Limbik sistem prefrontal korteks ile onemli bir bagi vardir Bazi bilim insanlari bu bagin canlilarin problemleri cozdukten sonra alinan zevkle baglantili oldugunu ileri surmektedirler Bilim insanlari bazen duygusal bozukluklari tedavi etmek icin bu bagi beyin cerrahisinin uyguladigi prefrontal lob ayrimi bu isim aslinda yanlis kullanimidir denilen ameliyatla ayrilirdi Bu ameliyati geciren hastalarin cogu omur boyu pasif ve motivasyon eksikligi yasamislardir Limbik sistem siklikla serebral yapi olarak siniflandirilir Bu yapi koku alma duyusu duygular arac surme yetenegi otonom duzenleme bellek epilepsi psikotik semptomlar ve ile yakindan iliskilidir Limbik sistemin islevsel bagintiligi duygular ve etkileri bellek duyusal surec zaman algilama dikkat bilinc icgudu otonom kontrol ve motor davranislar gibi bircok islevi yerine getirdigi kanitlanmistir Limbik sistem ile ilgili hastaliklardan bazilari epilepsi ve sizofrenidir Hipokampus Cesitli bilissel olaylarin surecleri hipokampus alaninda gerceklesmektedir Uzamsal bellek Ilk ve en genis arastirmalari yapilan alanlardan birisi de bellek ozellikle uzamsal bellektir Uzamsal bellegin dorsal hipokampustaki dentat gyrus DG sol hipokampus ve parahipokampal alan gibi hipokampustaki bircok altbolgesi bulunmustur Dorsal hipokampus ergenlik ve yetiskinlik donemlerinde yetiskin dogumlu granul hucreleri GH denilen yeni noronlarin olusumu icin onemli bir bilesen oldugu kesfedilmistir Bu yeni noronlar uzamsal bellekte duzensel ayrima katkida bulunur Dolayisiyla hucre aglarindaki ateslemeyi guclendirerek daha guclu bellek olusumlarini destekler Dorsal hipokampus uzamsal bellek olusumunda gorev alirken sol hipokampus ise dorsal hipokampusun olusturdugu uzamsal bellekleri geri hatirlar Eichenbaum ve takim arkadaslari farelerin beyinlerindeki hipokampus lezyonlarini incelerken sol hipokampusun ne neden ve nerede gibi deneyimlerin her birini geri cagrilabilir bellegi olusturmak icin kritik bir oneme sahip oldugunu kesfetmistir Bu arastirma sol hipokampusun uzamsal bellegin geri cagrilmasinda onemli bir anahtar bilesen oldugu kanitlamistir Fakat Spreng in arastirmasinda sol hipokampusun aslinda kucuk bellek parcaciklarinin birlestirilmesinde genel bir kumelenme alani oldugu sadece hipokampusta degil ayni zamanda baska beyin alanlarininda daha sonra hatirlanmasi icin isledigini kesfetti 2007 yilindaki Eichenbaum un arastirmasi hipokampusun parahipokampal alani ve sol hipokampus gibi bellegin geri cagrilmasi icin ayni zamanda baska bir ozellesmis alan oldugunu kanitlamistir Ogrenme Hipokampusun onyillardir ogrenme yetisinde de onemli bir islevi oldugu bilinmektedir Curlik ve Shors hipokampustaki norojenez hucre dogumu olusumunun ogrenmedeki etkilerini arastirdi Bu arastirmaci ve onun takim arkadaslari bircok farkli mental ve fiziksel konularda arastirmalar yaptilar Arastirmalar sonucunda hipokampusun ogrenme islevinde yuksek duyarli oldugunu kesfettiler Dolayisiyla arastirma sonucunda hipokampusta yeni noronlar ve baglantilarini kesfettiler Bu kesifleri ile hipokampusun gorevlerinin anlasilmasinda buyuk gelisme yasandi Bu yeni hucre olusumu yetiskin dogumlu granul hucreleri GH olusmasinda yardimci olur Eichenbaum kendi arastirmasinda granul hucrelerinin norojenez gecmisini ve ogrenme islevindeki etkilerini aciklayabilmektedir Bu hucrelerin olusumu dorsal hipokampusuteki dentat gyrusun DG yuksek uyarimini tetiklemektedir Boylelikle bu hucreler hipokampusu etkilemekte olup ogrenme islevine katkida bulunmaktadir Hipokampus hasari Beynin hipokampal bolgesinde olusan hasarlar uzamsal bellek gibi ozellikle bellek konusunda butun bilissel islevleri etkiledigi rapor edilmistir Daha onceden denildigi gibi uzamsal bellek hipokampusle onemli baglantilari olan bilissel bir islevdir Hipokampuse alinan hasarlar beyin hasari veya ona benzer bir durum olabilirken arastirmacilar yuksek duygusal uyarimlari ve bu spesifik bir bellek turunde hatirlama yetenegini tetiklemek icin cesitli ilaclar uzerinde ve etkilerini arastirdilar Ozellikle Parkard in yaptigi bir arastirmaya gore farelerden labirent icinde dogru yolu bulmalari istendi Ilk durumda fareler yuksek duygusal uyarimin sebep oldugu psikolojik baski ve sok yasadilar Labirent deneyi tamamladiktan sonra kontrol grubunun farelerde hipokampal belleklerde bozulma yasandigini bildirdiler Daha sonra ikinci deneyde ise farelere anksiyojenik ilaclar enjekte edildi Onceki deney gibi bu deneyde benzer sonuclar verdi Farelerin hipokampal bellek alanlari deforme oldu Bunun gibi calismalar gosteriyor ki canlilardaki hipokampus bolgesi bellegi ve ozellikle uzamsal bellegin hatirlama islevini etkilemektedir Ayrica hipokampus hasari hipokampusu hedefleyen ve acik bellek hasarina sebep olan Glucocorticoidler GCs gibi uzun donem etki eden stres hormonlarinin sebep olabilecegi saptanmistir 1953 yilinda 27 yasindaki Henry Gustav Molaison epileptik nobetlerini kisaltmak amaciyla hipokampusun her iki tarafinin tamaminin alinmasi icin ameliyata girdi Yaklasik 50 yil boyunca hangi spesifik islevini yitirdigi maksadiyla binlerce test ve arastirma projelerine katildi Uzun donem bellege asla ulasamadigi icin eylemsel ve anlamsal belleklerini dakikalar icerisinde yitirdi Fakat duygular siklikla korundu Dr Suzanne Corkin 2013 yilinda yayinladigi kitabinda Henry nin olumune kadar 46 sene boyunca yaptigi trajik deneylerini anlatti Amigdala Olaysal otobiyografik bellek OOB aglari Limbik sistemin bir diger butunlestirici bolumu ise amigdalanin bircok bilissel islevde rol almasidir Hipokampus gibi amigdaladaki sureclerin de hafizayi etkiledigi dusunuluyor Fakat bu hipokampustaki uzamsal bellek degil olaysal otobiyografik bellek aglari tarafindan kaynaklanmaktadir Markowitsch in amigdala uzerindeki yaptigi calismalara gore amigdala OOB belleklerini kodlama kaydetme ve erisebilme yetisine sahip Amigala nin bu tur sureclerini daha iyi ogrenebilmek icin Markowitsch ve takim arkadaslari yaptigi arastirmalarla onemli bir kanita ulastilar Amigdala ana islev olarak anilarla ilgili cagrisimlari hatirlar Dolayisiyla mnemonik olaylar olduktan sonra bellekte kaydolan spesifik duygusal tutumlar basarili bir sekilde uygun noral aglar arasinda taranir ve tekrar aktivite olur Amigdalanin duygusal tutumlar icin olusturdugu bu cagrisimlar onceden uyarilmis OOB aglarini tarar Dikkat ve duygusal surecler Hafiza yetisinin de yaninda amigdala dikkat ve duygusal sureclerde de onemli bir beyin bolgesi olarak gorunuyor Ilk olarak bilissel terimlerle dikkat onemli uyaranlari kabul ederken digerlerini goz ardi etmesidir Dolayisiyla amigdalanin bu islevi kendisinin onemli bir yapi oldugunu gosteriyor Onceleri amigdala korkunun bir cesidi olan kisinin kendisini kurtarma icgudusunden ibaret oldugu sanilirdi Fakat zaman ilerledikce Pessoa gibi arastirmacilar EEG kayitlarinin yardimiyla amigdalanin canlida uyarani belirledigini ve ona gore cevap verdigini kanitladilar Fakat onceleri sadece amigdalanin korku icgudusuyle ilgili oldugu dusunulurdu Kesiflerle birlikte amigdalanin islevlerine daha cok hakim oldugumuzdan dolayi amigdaladaki duygusal sureclerin arastirilmasina baslanmistir Kheirbek amigdalanin duygusal sureclerde gorevi oldugu ve ozellikle de ventral hipokampusta oldugunu kanitlamistir Keheirbek ventral hipokampusu norojenezde ve yetiskin dogumlu granul hucrelerinin GH dogumunda rolu oldugunu kanitlamistir Bu hucrelerin sadece uzamsal hafizanin genislemesiyle norojenezle veya hipokampustaki ogrenme yetisiyle ilgili degil ayni zamanda da amigdalanin onemli bir bileseni oldugu goruluyor Pessoa nin 2009 arastirmalarinda ongordugu gibi bu hucrelerin kaybinda dusuk duygusal tepkilere sebep oluyor Dolayisiyla da anksiyete turevi hastaliklara da yuksek oranda davetiye cikarilmis oluyor Sosyal surecler Ozellikle yuz analizlerindeki gibi sosyal surecler amigdalaya ozgu olan bilissel bir bolgedir Todorov un yaptigi bir calismaya gore fMRI yardimiyla amigdalanin yuz analizi yapip yapmadiginin anlasilmasi icin arastirma yapildi Arastirmada fMRI da sonuclar ciktiktan sonra amigdalanin yuz analizinde onemli bir rolu oldugunu kesfetti Ama Koscik ve takim arkadaslarinin yaptigi bir arastirmaya gore guvenilirlik ozelligi yuz analizinde ozellikle arastirildi Koscik ve takim arkadaslari amigdalanin bireyin guvenilirliginin analizinde amigdalanin yer aldigini kanitlamislardir Yine kendileri amigdalada hasar oldugunda guvenilirligin nasil etkilendigini arastirdilar Sonuca gore amigdalasi hasarli olan bireyler guvenilirlik ve ihaneti karistirdigini dolayisiyla guvenme konusunda hata yaptiklari gozlemlendi Rule ve meslektaslariyla birlikte amigdalada genel ilk etkilenimler ve gercek dunya uyaranlarina dair 2009 da arastirma yaparak guvenilirligin amigdaladaki islevi hakkindaki goruslerini genisletti Arastirmalarinda CEO larin ilk etkilenimleri de vardi Rule 2009 daki arastirmasinda 2 yil sonra Koscik tarafindan arastirilacagi gibi amigdalanin guvenirliligin analizinde rol aldigini ve yuzleri gordukten sonraki ilk etkilenimlerinin degerlendirilmesinde genel bir gorevi oldugunu kanitlamistir Todorov un yuzlerin analizinde amigdalanin rolu ve Korsick in amigdala ve guvenilirlik calismalari ile birlikte bu son arastirmalarin sonucunda amigdalanin sosyal sureclerde de etkisi olduguna dair saglam kanitlar bulunmustur EvrimiUclu beyin teorisi nin fikir babasi Paul D MacLean limbik sistemin onbeyin bolgelerinden daha eski oldugunu surungenler ve ozellikle memelilerin insanlarda dahil evrimsel gerekliligi olan savas ya da kac icgudusunu gelistirdigi hipotezini kurdu MacLean insan beyninin evrimsel olarak basarili ozellikle on ve ust loblarin gelistigi 3 farkli bolgeden olustugunu one surdu Bu bolgeler sirasiyla Arkipalyum ya da ilkel surungen beyin Beyin sapinin yapilari medulla pons serebellum mesensefalon en eski bazal nukleus globus pallidus ve koku sogani Paleopalyum ya da orta eski memeli beyin Limbik sistemin tum yapilarini icerir Neopalyum ust ya da rasyonel yeni memeli beyin Beynin tum hemisferlerini neokorteks denilen yeni bir turde dahil ve korteks alti noron gruplarini kapsar Neopalyum beyin ustun memelilere karsilik gelir Dolayisiyla primatlar ve insan turude bu grup icindedir Unutulmamalidir ki insanlar ve primatlardan ayri memeli turlerinde benzer neokorteks gelisimi olmaktadir Ornegin deniz memeli turleri ve filler bu duruma ornek verilebilir Boylelikle ustun memeliler siniflandirmasi farkli turlerde de olustugu icin evrimsel bir sebepten dolayi degildir Cesitli zeka derecelelerinin evrimi yakinsak evrime ornektir Kuslar gibi memeli olmayan turlerde de bu durum gorulebilmektedir MacLean a gore tum yapilar birbiriyle baglantili olmasina ragmen hepsinin kendine ozgu enteresan duzeylerde zeka oznellik zaman ve mekan algisi hafiza degiskenligi ve daha genel spesifik fonksiyonlari vardir Fakat yapilarin kategorize edilmesi her ne kadar mantikli gorunse de halen bazilarinin soyu tukenmis olan dort uyeliler tetrapoda hipotezin bazi yerlerini ozellikle surungen ve eski memeli terimlerinin dogruluklarini zorlastiriyor Surungenlerin ve memelilerin ortak atalari temel altbolgeleri ve amigdalanin nukleusunun birbiriyle baglantilarinin kurulu oldugu gelismis bir limbik sisteme sahipti Dahasi memelilerden bagimsiz olarak ancak neredeyse ayni donemde evrimlesen dinozorlardan evrimlesmis kuslarin oldukca gelismis bir limbik sistemi vardir Anatomik olarak limbik sistemi memelilerden farkli olan kuslar islevsel olarak esittir Klinik onemiLimbik sistemde olusan herhangi bir hasar alzheimer anterogradi ileriye donuk amnezi retrograd geriye donuk amnezi ve gibi onemli hastaliklara sebebiyet verir Kultur ve ToplumEtimolojisi ve tarihi Limbik terimi Latince de sinir veya uc medikal terminolojide bir anatomik bilesenin sonu anlamina gelen limbusdan gelmektedir Paul Broca bu terimi beyindeki iki ayri islevsel bileseni arasina aldigi icin vermistir Limbik sistem terimi 1949 da Amerikali doktor ve norolog olan Paul D MacLean tarafindan soylenmistir Fransiz doktor Paul Broca 1878 de ilk olarak beynin bu kismina le grand lobe lim bique adini vermistir Broca oldukca derin olan kortikal dokuyu ve altindaki korteks alti nukleusun aralarindaki farkliliklarini arastirmistir Fakat duygular konusundaki genel olarak varsayilan modelin cogu 1937 de James Papez tarafindan duygularin anatomik modeliyle Papez cemberi aciklamistir Limbik sistemin duygularin kortikal temsili konusundan sorumlu oldugu Heinrich Kluver ve Paul Bucy tarafindan kesfedilmistir Bircok arastirmadan sonra Kluver ve Bucy maymunlarda temporal loblarin her iki tarafi cikarildiktan sonra ekstrem davranis sendromlari gelistirmistir Temporal lobun cerrahi yontemlerle cikarilmasindan sonra lobektomi maymunlarin agresif davranislarinda azalma gorulmustur Hayvanlarin gorsel uyaranlara karsi azalmis esik oldugu goruldu Dolayisiyla manmunlarin onceden bildigi objeleri taniyamadiklari gorulmustur MacLean ilave yapilari daha daginik bir limbik sistem e dahil etmek icin bu fikirleri gelistirmistir Bu sisteme dair daha fazla ozellik yukarida aciklanmistir MacLean beynin duygu ve davranis yetilerinin kontrol edebilmesinden ilgi duymustur Epilepsi hastalarindaki beyin aktivitelerinin olculmesi ile ilgili on calismalarindan sonra MacLean kediler maymunlar ve diger memeliler gibi bilincli hayvanlarin farkli beyin bolgelerini elektrodlarla uyarip tepkilerini kaydederek calismalarina devam etmistir 1950 lerde agresiflik ve cinsel uyarilma gibi bireysel davranislarin psikolojik sebeplerini arastirmaya basladi MacLean duygularin beyindeki merkezi olan limbik sistemi ve hipokampus ile amigdalanin icinde oldugu bolgeyi acikladi Papez in yaptigi gelismis gozlemleme yontemleriyle MacLean ilkel memelilerdeki savas ya da kac icgusunun kontrolu ve duygusal olarak zevk ve aci veren hislerin tepkileri icin limbik sistemin evrimlestigini kesfetti Bu fikir su an icin sinirbiliminde ekseriyetle kabul gormektedir Ayrica MacLean limbik sistem konusunda sistemin varligi memelilerin evrimsel tarihini ve onlarin essiz aile hayatini temsil ettigini tanimliyor 1960 larda Dr MacLean teorisini insan beyninin tum yapilarina hitap etmek icin gelistirdi ve evrim gecmisini 3 bolume ayirdi Boylelikle uclu beyin modeli olarak adlandirmistir MacLean limbik sistemi aciklamak bir yana surungenlerle ilgili sadece solunum ve kas hareketleri gibi temel fonksiyonlari kontrol eden R kompleksindende surungen beyni soz etmistir Ucuncu kisim olan Kisim olan neokorteks konusma ve mantikli dusunme gibi yetileri kontrol eder Limbik sistem kavrami Walle Nauta Lennart Heimer halen bircok bilim insani tarafindan arastirilmakta ve gesiltirilmektedir Akademik tartismalar Limbik sistem teriminin kullanimi hakkinda halen tartismalar surmektedir LeDoux gibi bilim adamlari limbik sistemin teriminin artik kullanilmamasi gerektigini dile getirmislerdir Aslen limbik sistem beynin duygusal merkezi neokorteks ise dusunme merkezi olarak bilinirdi Fakat bilme yetisi anlama kavrama ve anilari saklamaya yarayan limbik sistemin en ilkel yapilarindan olan hipokampusun dahil olmasina baglidir Hipokampus hasari onemli bilissel hafiza sorunlarina sebep olur Ayrica halen limbik sistemin norobilimdeki gelismeler sebebiyle surekli sinirlari tekrar tanimlanmaktadir Bu yuzden limbik sistemin duygusal yetilerle yakindan bir alakasi varken beynin tumu bu islemleri yapiyor olarak dusunulebilir Kaynakca a b c Daniel L Schacter 2012 Psychology s 3 20 Alcamo I Edward 2003 Anatomy coloring workbook 2nd ed John Bergdahl New York Random House s 120 ISBN 0 375 76342 2 OCLC 53048298 a b Morgane P Galler J Mokler D Subat 2005 A review of systems and networks of the limbic forebrain limbic midbrain Progress in Neurobiology Ingilizce 75 2 143 160 doi 10 1016 j pneurobio 2005 01 001 15 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Mart 2021 Catani Marco Dell Acqua Flavio Thiebaut de Schotten Michel 1 Eylul 2013 A revised limbic system model for memory emotion and behaviour Neuroscience amp Biobehavioral Reviews 37 8 1724 1737 doi 10 1016 j neubiorev 2013 07 001 ISSN 0149 7634 U S National Library of Medicine U S National Institutes of Health 1997 Medline Plus medical encyclopedia National Library of Medicine OCLC 892429196 Ledoux J 2003 Synaptic Self New York Penguin Books 0142001783 a b Broca Paul 1877 Sur la circonvolution limbique et la scissure limbique Bulletins de la Societe d anthropologie de Paris 12 1 646 657 doi 10 3406 bmsap 1877 3284 ISSN 0301 8644 Blessing W W Haziran 1997 Inadequate frameworks for understanding bodily homeostasis Trends in Neurosciences Ingilizce 20 6 235 239 doi 10 1016 S0166 2236 96 01029 6 www dartmouth edu 5 Kasim 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Mart 2021 RajMohan V Mohandas E 2007 The limbic system Indian Journal of Psychiatry Ingilizce 49 2 132 doi 10 4103 0019 5545 33264 ISSN 0019 5545 PMC 2917081 2 PMID 20711399 2 Haziran 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Mart 2022 KB1 bakim PMC bicimi link Olds James Milner Peter 1954 Positive reinforcement produced by electrical stimulation of septal area and other regions of rat brain Journal of Comparative and Physiological Psychology Ingilizce 47 6 419 427 doi 10 1037 h0058775 ISSN 0021 9940 Adams R D and Victor M 1985 Principles of Neurology 3 bas MacGraw Hill New York Psychopharmacology of the Limbic System Edited by M R Trimble and E Zarifian Pp 266 illustrated 17 50 Oxford University Press Oxford 1984 Psychological Medicine 14 4 948 948 Kasim 1984 doi 10 1017 s0033291700019991 ISSN 0033 2917 a b Kheirbek Mazen A Hen Rene Ocak 2011 Dorsal vs Ventral Hippocampal Neurogenesis Implications for Cognition and Mood Neuropsychopharmacology Ingilizce 36 1 373 374 doi 10 1038 npp 2010 148 ISSN 0893 133X 27 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Mart 2021 a b Eichenbaum Howard 2006 Comparative Cognition Hippocampal Function and Recollection Comparative Cognition amp Behavior Reviews 2 doi 10 3819 ccbr 2008 20003 20 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Mart 2021 Spreng R Nathan Mar Raymond A Ocak 2012 I remember you A role for memory in social cognition and the functional neuroanatomy of their interaction Brain Research Ingilizce 1428 43 50 doi 10 1016 j brainres 2010 12 024 12 Subat 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Mart 2021 Curlik D M Shors T J Ocak 2013 Training your brain Do mental and physical MAP training enhance cognition through the process of neurogenesis in the hippocampus Neuropharmacology Ingilizce 64 506 514 doi 10 1016 j neuropharm 2012 07 027 11 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Mart 2021 Packard Mark G Ekim 2009 Anxiety cognition and habit A multiple memory systems perspective Brain Research Ingilizce 1293 121 128 doi 10 1016 j brainres 2009 03 029 25 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Mart 2021 Ingilizce 26 Temmuz 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Mart 2021 Markowitsch Hans J Staniloiu Angelica Mart 2011 Amygdala in action Relaying biological and social significance to autobiographical memory Neuropsychologia Ingilizce 49 4 718 733 doi 10 1016 j neuropsychologia 2010 10 007 19 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Mart 2021 Pessoa Luiz Ekim 2010 Emotion and cognition and the amygdala From what is it to what s to be done Neuropsychologia Ingilizce 48 12 3416 3429 doi 10 1016 j neuropsychologia 2010 06 038 9 Mart 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Mart 2021 Todorov Alexander Engell Andrew D 1 Aralik 2008 The role of the amygdala in implicit evaluation of emotionally neutral faces Social Cognitive and Affective Neuroscience Ingilizce 3 4 303 312 doi 10 1093 scan nsn033 ISSN 1749 5024 14 Subat 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Mart 2021 Koscik Timothy R Tranel Daniel Mart 2011 The human amygdala is necessary for developing and expressing normal interpersonal trust Neuropsychologia Ingilizce 49 4 602 611 doi 10 1016 j neuropsychologia 2010 09 023 11 Subat 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Mart 2021 Bruce Laura L Neary Timothy J 1995 The Limbic System of Tetrapods A Comparative Analysis of Cortical and Amygdalar Populations Brain Behavior and Evolution 46 4 5 224 234 doi 10 1159 000113276 ISSN 0006 8977 Maclean Paul D Kasim 1949 Psychosomatic Disease and the Visceral Brain Recent Developments Bearing on the Papez Theory of Emotion Psychosomatic Medicine Ingilizce 11 6 338 353 doi 10 1097 00006842 194911000 00003 ISSN 0033 3174 a b MacLean Paul D Kasim 1952 Some psychiatric implications of physiological studies on frontotemporal portion of limbic system Visceral brain Electroencephalography and Clinical Neurophysiology Ingilizce 4 4 407 418 doi 10 1016 0013 4694 52 90073 4 24 Subat 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Mart 2021 Binder Marc D Hirokawa Nobutaka Windhorst Uwe Ed 2009 Encyclopedia of Neuroscience Berlin Heidelberg Springer Berlin Heidelberg ISBN 978 3 540 23735 8 PAPEZ JAMES W 1 Ekim 1937 A PROPOSED MECHANISM OF EMOTION Archives of Neurology And Psychiatry 38 4 725 doi 10 1001 archneurpsyc 1937 02260220069003 ISSN 0096 6754 Kluver H Bucy P C 1937 Psychic blindness and other symptoms following bilateral temporal lobectomy American Journal of Physiology 119 254 284 Isaacson Robert L Aralik 1992 A fuzzy limbic system Behavioural Brain Research Ingilizce 52 2 129 131 doi 10 1016 S0166 4328 05 80222 0 2 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Mart 2021 Simpson J A 1 Kasim 1976 THE LIMBIC SYSTEM Journal of Neurology Neurosurgery amp Psychiatry Ingilizce 39 11 1138 1138 doi 10 1136 jnnp 39 11 1138 a ISSN 0022 3050 Fulton John F Kasim 1953 The Limbic System The Yale Journal of Biology and Medicine 26 2 107 118 ISSN 0044 0086 PMC 2599366 2 PMID 13123136 LeDoux Joseph E Mart 2000 Emotion Circuits in the Brain Annual Review of Neuroscience Ingilizce 23 1 155 184 doi 10 1146 annurev neuro 23 1 155 ISSN 0147 006X 26 Subat 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Mart 2021