Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Matmazel Noraliya'nın Koltuğu, Peyami Safa'nın ilk olarak 1949 yılında yayımladığı romanıdır. II. Dünya Savaşı sonrasında yayımlanmış bu roman, savaşın siyasal ve toplumsal etkilerinden izler taşımaktadır. Roman psikolojik ve sosyal tahlilleriyle Türk edebiyatının önde gelen eserlerinden biridir. Romanın ana temasında karşılaştığı birtakım olayları materyalist ve pozitivist bir dünya görüşü ile açıklamaya çalışan gencin bunu başaramaması sonucunda düştüğü şüphe ve bohem durumu vardır.
| Yazar | Peyami Safa |
|---|---|
| Ülke | Türkiye |
| Dil | Türkçe |
| Tür | Roman |
| Yayım | 1949 |
| Yayımcı | Ötüken Neşriyat |
| Sayfa | 319 |
| ISBN | |
| |
Olay örgüsü
Ferit art arda yaşadığı olumsuz durumlardan sonra psikolojik bunalıma girer. Avrupa'ya giden babasından bir daha haber alamamıştır. Tıp Fakültesi'ndeki eğitimini bırakarak felsefe okumaya başlar ancak psikolojik nedenlerden dolayı felsefeyi de bırakır. Ferit'in kız kardeşinin adı Nilüfer'dir, ona teyzesi Necmiye Hanım bakmaktadır. Ferit ise bir pansiyonda kalmaktadır. Bu pansiyonda da hemen hemen herkesin psikolojik sorunları bulunmaktadır. Ferit'in bu pansiyonda karşılaştığı sorunlar onun ruhi durumunu oldukça etkiler.
Ferit bu pansiyonda geceleri uyurgezerler, çıplakgezerler ve gaipten haber veren kişilerle aynı ortamı paylaşmaktadır. Bir gece boğazının sıkıldığını hissederek haykırır. Oda arkadaşının kendisine önceden haber verdiği hadiselerle daha da dehşete düşer. Pansiyondaki kişilerden yalnızca Yahya Aziz aklı selim bir durumdadır. Fakat kendisi odasından pek çıkmayarak kitap okumayla meşguldur. Kendisi Ferit'in değişen ruh hallerinde dengeleyici bir rol oynar. Ferit'in bu pansiyonda görüştüğü kişiler dışında hasta kız kardeşi Nilüfer, değişik uğraşlar içinde olan sevgilisi Selma ve biri milliyetçi diğeri komünist olan iki arkadaşıyla görüşmektedir. Bunların dışında adlarını Suzan'dan Suzy'e, Cevat'dan da Joe'ye çeviren iki kişiyle daha iletişim halindedir.
Ferit sevgilisi Selma'dan kavga ederek ayrılır. Sonraları pişman olsa da özür dilemeyi kendisine yakışık bulmadığından bunu yapmaz. Ferit bu haldeyken kız kardeşi Nilüfer de ağabeyini ziyarete giderek teyzesinin kendisine yaptığı işkencelerden bahseder. Buna büyük tepki gösteren Ferit, kardeşine teyzesini öldürebileceğini söyler. Sonraki gecelerde Ferit'in gaipten haber veren oda komşusu Zehra çığlık atarak uyanır ve o gece birisinin bıçaklanarak öldürüldüğünü söyler. Ancak Ferit Hellode dahil olmak üzere kendisine hiç kimse inanmaz. Kısa bir süre sonra Necmiye Hanım'ın öldürüldüğü haberi alınır. Bununla beraber Necmiye Hanım'ın bütün değerli eşyaları da çalınmıştır. Ertesi gün Necmiye Hanım'ın katili Ahmet Tosun, Ferit'i yanına çağırarak Necmiye Hanım'dan çaldığı değerli eşyalarını teslim eder. Tosun, Necmiye Hanım'ı Nilüfer ve Ferit kardeşlere acıdığı için öldürüldüğünü de itiraf etmiştir. Ferit tüm bu yaşadıkları sonrasında kardeşinin de hastanelik olmasıyla daha da bunalıma girer ve artık daha korkak, şüpheci, sinirli ve vehimli bir hale gelir.
Ferit katil Tosun'dan elde ettiği servetle Büyükada'da Matmazel Noraliya'nın evine taşınır. Matmazel Noraliya, aslında babası Türk, annesi İtalyan olan Nuriye Hanım'dır. Matmazel Noraliya Müslüman babaannesi ve Katolik annesinin zıt tesirleri altında Müslüman olmayı tercih etmiş bir insandır. Fakat dini inancı ne olursa olsun ihtiyaç sahibi kimselere yardım edilmesi gerektiğini düşünmektedir.
Ferit yeni evindeki ilk gecesinde olağanüstü durumlarla karşılaşır. İlk gece oda kapısının kilidi açılarak kendisine "gel" diye bağrılır ve Matmazel Noraliya'nın odasını çıkarılır. Ferit odada koltukta oturmuş birini görür. Ferit içinden "Matmazel Noraliya" diye söylenir. Fakat karşısındaki "hayır Nuriye" diye düzeltir. Noraliya olarak bilinen kişi o gece Ferit'e bir şeyler söyler. Ferit ise yaşadığı bu olayı uyku halimi yoksa kâbus mu olduğunu bir türlü çözemez. Ferit bu hadisenin ertesi gününde pansiyondan tanıdığı Yahya Aziz'le evin dört bir yanını dolaşırken bir odanın kilitli olduğunu görür. Odanın kilidini hizmetçi Fotika'ya açtırırlar. Ferit hayretler içinde kalır. Çünkü bir gece önce yaşadığı hadisenin dekoru aynen karşısındadır. Ferit Fotika'dan Matmazel Noraliya hakkında bilgi alır. Fotika'nın anlattıklarına göre Matmazel Noraliya çok fazla acı çekmiş, mutsuz olmuş bir insandır. Bu sebepten de kendisini genç yaşta dine ve Allah'a adamıştır. Son yıllarını ise odadan dışarı çıkmayarak geçmişten ve gelecekten haber vererek geçirmiştir. Fotika Matmazel Noraliya hakkında bildiği her şeyi anlatarak onun hatıra defterini Ferit'e verir. Hatıra defterini Yahya Aziz ile beraber okuyan Ferit daha sonra mistik bir eğilime yönelir. Birkaç gece sonra da Matmazel Noraliya'nın ruhuyla konuşarak yüksek bir moral ve iman gücüne erişir. Ferit artık inançlı ve diğer dinlere saygılı bir tutum içine girer. Sonradan barıştığı sevgilisi Selma ve iyileşmeye başlayan kardeşi Nilüfer de bu durumdan oldukça mesuttur.
Zaman ve mekân
Romanın zaman dizini II. Dünya Savaşı'nın seyrettiği dönemlerdir. Fakat romanda savaşla alakalı bilgi verilmemektedir. Yalnızca karakterlerin okuduğu gazete haberlerine yönelik yorumlarından zaman dizini anlaşılmaktadır. Daha da özele inildiğinde roman zamanının 1943 yılının ilk altı ayı olduğu anlaşılmaktadır. Romanda Ferit'in pansiyonda geçirdiği vakitler genellikle gecelerdir. Sonraki süreç ise Ferit'in Matmazel Noraliya'nın evindeki ilk gecesinde gördüğü rüya hariç genellikle gündüz vakitleridir.
Romanda mekân unsuru oldukça önemli bir noktadır. Çünkü yazar, karakterlerin ruhsal durumlarını daha net tasvir edebilmek adına mekân unsurundan faydalanmıştır. Romandaki olaylar iki farklı yerde geçmektedir. Bunlardan ilki Vafi Bey yönetiminde bulunan Yüksekkaldırım'daki pansiyondur. Diğeri ise Büyükada'da bulunan Matmazel Noraliya'nın evidir. Yüksekkaldırım'daki pansiyon insanı yoran ve mide bulandıran bir mekândır. Pansiyon güneş almayan bir yerdedir ve sarhoşların gezindiği bir sokağa bakmaktadır. Pansiyon bu özellikleri sonucunda insanı zihin olarak yoran kasvetli bir yapıya sahiptir. Ferit'n Büyükada'da kaldığı yer Yüksekkaldırım'daki pansiyona nazaran daha iyi özelliklere sahiptir. Buradaki görsel dekor ve manzara Yüksekkaldırım'dakinin tam tersidir. Ada'nın verdiği huzur ve iç rahatlama romanda bahsi geçen konular arasındadır. Peyami Safa genel olarak iki farklı mekân unsuru ile Ferit'in ruh halindeki değişimleri aktarmıştır.
Roman kadrosu
Ferit romandaki ana karakterdir. Tıp eğitimini bırakıp felsefeye başlamış fakat devam etmemiştir. Kendisinin fizyolojik ve ruhsal anlamdaki insan tahlileri güçlüdür. Ayrıca ciğerlerinden de sorunu vardır. Tüm bunların dışında temizlik ve titizlik hastalığı kendisinde devam etmektedir. Romanda kendisinden ve ailesinden bahsettiği kısımlar da bulunmaktadır. Sosyal ve fiziksel çevresinden dolayı zamanla nihilizmden mistisizme yönelmiştir. Yayha Aziz Bey karakteri ise bir lisede felsefe öğretmenliği yapmaktadır. Kitap okumayı oldukça sevmektedir. Odasında oldukça fazla kitap sandığı bulunmaktadır. Etrafındaki isanlarla pek fazla iletişim kurmayan asosyal bir insandır. Ferit'in mistisizme yönelmesinde etkili olmuş birisidir.
Matmazel Noraliya'nın babası Mecit Bey Abdülaziz'in himayesindeki subaylardan biridir. Babaannesi kazasker soyundan gelen Noraliya, oldukça mutsuz bir yaşam geçirmiş, otuz iki sene aynı koltukta oturmuş bir insandır. Noraliya'ya babası Nuriye adını vermiş fakat İtalyan annesinin bu ismi telaffuz edememesi sonrasında zamanla Nurya ve Nuralya, en sonunda ise Noraliya ismi hakim hale gelmiştir.
Yüksekkaldırım'daki pansiyonda odabaşı olan Vafi Bey oldukça titiz bir insandır. Mevlevi tarikatına mensuptur. Günde iki-üç saatten fazla uyumamaktadır. Pansiyon odalarında cinlerin gezindiğini düşünmekte, onlardan korunmak için de her gece Ayet-el Kürsi okumaktadır. Ayrıca pansiyondaki herkesi iyi bilmektedir.
Ferit'in sevgilisi olan Selma üniversite öğrencisidir. Babası Türk'dür annesi ise Selanik kökenlidir. Babası Tahsin Bey eşinin kendisini aldattığını öğrendikten sonra kızı Selma'yı yanına alarak ondan ayrılmıştır. Fakat Tahsin Bey kısa bir süre ölünce Selma annesiyle kalmak zorunda kalır ve onun kötü tesirinden kurtulmak istemektedir. Ferit'in kardeşi Nilüfer'inde sağlık sorunları vardır. Teyzesi Necmiye Hanım'ın yanında kalmaktadır. Kendisine yaptığı baskılardan dolayı teyzesinden nefret etmektedir. Romanda adı geçen diğer fon karakterler ise: Ahmet Tosun, Fatma, Eda Hanım, Zehra, Tahir Bey, Suzy, Cevat, Ferman, Muhtar, Saim ve hizmetçi Fotika'dır.
Kaynakça
- ^ . Ötüken Neşriyat. 21 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2016.
- ^ a b c d Aydın Sürmeli. "Peyami Safa'nın Romanlarında Değerler Eğitimi ve Türkçe". İnönü Üniversitesi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2016.
- ^ a b c d Zübeyde Şenderin. "Ruhçu ve Maddeci Görüş Ekseninde "Matmazel Noraliya'nın Koltuğu"". Türkiyat Araştırmaları Dergisi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2016.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Matmazel Noraliya nin Koltugu Peyami Safa nin ilk olarak 1949 yilinda yayimladigi romanidir II Dunya Savasi sonrasinda yayimlanmis bu roman savasin siyasal ve toplumsal etkilerinden izler tasimaktadir Roman psikolojik ve sosyal tahlilleriyle Turk edebiyatinin onde gelen eserlerinden biridir Romanin ana temasinda karsilastigi birtakim olaylari materyalist ve pozitivist bir dunya gorusu ile aciklamaya calisan gencin bunu basaramamasi sonucunda dustugu suphe ve bohem durumu vardir Matmazel Noraliya nin KoltuguYazarPeyami SafaUlkeTurkiyeDilTurkceTurRomanYayim1949YayimciOtuken NesriyatSayfa319ISBN978975437056032 baskiOlay orgusuFerit art arda yasadigi olumsuz durumlardan sonra psikolojik bunalima girer Avrupa ya giden babasindan bir daha haber alamamistir Tip Fakultesi ndeki egitimini birakarak felsefe okumaya baslar ancak psikolojik nedenlerden dolayi felsefeyi de birakir Ferit in kiz kardesinin adi Nilufer dir ona teyzesi Necmiye Hanim bakmaktadir Ferit ise bir pansiyonda kalmaktadir Bu pansiyonda da hemen hemen herkesin psikolojik sorunlari bulunmaktadir Ferit in bu pansiyonda karsilastigi sorunlar onun ruhi durumunu oldukca etkiler Ferit bu pansiyonda geceleri uyurgezerler ciplakgezerler ve gaipten haber veren kisilerle ayni ortami paylasmaktadir Bir gece bogazinin sikildigini hissederek haykirir Oda arkadasinin kendisine onceden haber verdigi hadiselerle daha da dehsete duser Pansiyondaki kisilerden yalnizca Yahya Aziz akli selim bir durumdadir Fakat kendisi odasindan pek cikmayarak kitap okumayla mesguldur Kendisi Ferit in degisen ruh hallerinde dengeleyici bir rol oynar Ferit in bu pansiyonda gorustugu kisiler disinda hasta kiz kardesi Nilufer degisik ugraslar icinde olan sevgilisi Selma ve biri milliyetci digeri komunist olan iki arkadasiyla gorusmektedir Bunlarin disinda adlarini Suzan dan Suzy e Cevat dan da Joe ye ceviren iki kisiyle daha iletisim halindedir Ferit sevgilisi Selma dan kavga ederek ayrilir Sonralari pisman olsa da ozur dilemeyi kendisine yakisik bulmadigindan bunu yapmaz Ferit bu haldeyken kiz kardesi Nilufer de agabeyini ziyarete giderek teyzesinin kendisine yaptigi iskencelerden bahseder Buna buyuk tepki gosteren Ferit kardesine teyzesini oldurebilecegini soyler Sonraki gecelerde Ferit in gaipten haber veren oda komsusu Zehra ciglik atarak uyanir ve o gece birisinin bicaklanarak olduruldugunu soyler Ancak Ferit Hellode dahil olmak uzere kendisine hic kimse inanmaz Kisa bir sure sonra Necmiye Hanim in olduruldugu haberi alinir Bununla beraber Necmiye Hanim in butun degerli esyalari da calinmistir Ertesi gun Necmiye Hanim in katili Ahmet Tosun Ferit i yanina cagirarak Necmiye Hanim dan caldigi degerli esyalarini teslim eder Tosun Necmiye Hanim i Nilufer ve Ferit kardeslere acidigi icin olduruldugunu de itiraf etmistir Ferit tum bu yasadiklari sonrasinda kardesinin de hastanelik olmasiyla daha da bunalima girer ve artik daha korkak supheci sinirli ve vehimli bir hale gelir Ferit katil Tosun dan elde ettigi servetle Buyukada da Matmazel Noraliya nin evine tasinir Matmazel Noraliya aslinda babasi Turk annesi Italyan olan Nuriye Hanim dir Matmazel Noraliya Musluman babaannesi ve Katolik annesinin zit tesirleri altinda Musluman olmayi tercih etmis bir insandir Fakat dini inanci ne olursa olsun ihtiyac sahibi kimselere yardim edilmesi gerektigini dusunmektedir Ferit yeni evindeki ilk gecesinde olaganustu durumlarla karsilasir Ilk gece oda kapisinin kilidi acilarak kendisine gel diye bagrilir ve Matmazel Noraliya nin odasini cikarilir Ferit odada koltukta oturmus birini gorur Ferit icinden Matmazel Noraliya diye soylenir Fakat karsisindaki hayir Nuriye diye duzeltir Noraliya olarak bilinen kisi o gece Ferit e bir seyler soyler Ferit ise yasadigi bu olayi uyku halimi yoksa kabus mu oldugunu bir turlu cozemez Ferit bu hadisenin ertesi gununde pansiyondan tanidigi Yahya Aziz le evin dort bir yanini dolasirken bir odanin kilitli oldugunu gorur Odanin kilidini hizmetci Fotika ya actirirlar Ferit hayretler icinde kalir Cunku bir gece once yasadigi hadisenin dekoru aynen karsisindadir Ferit Fotika dan Matmazel Noraliya hakkinda bilgi alir Fotika nin anlattiklarina gore Matmazel Noraliya cok fazla aci cekmis mutsuz olmus bir insandir Bu sebepten de kendisini genc yasta dine ve Allah a adamistir Son yillarini ise odadan disari cikmayarak gecmisten ve gelecekten haber vererek gecirmistir Fotika Matmazel Noraliya hakkinda bildigi her seyi anlatarak onun hatira defterini Ferit e verir Hatira defterini Yahya Aziz ile beraber okuyan Ferit daha sonra mistik bir egilime yonelir Birkac gece sonra da Matmazel Noraliya nin ruhuyla konusarak yuksek bir moral ve iman gucune erisir Ferit artik inancli ve diger dinlere saygili bir tutum icine girer Sonradan baristigi sevgilisi Selma ve iyilesmeye baslayan kardesi Nilufer de bu durumdan oldukca mesuttur Zaman ve mekanRomanin zaman dizini II Dunya Savasi nin seyrettigi donemlerdir Fakat romanda savasla alakali bilgi verilmemektedir Yalnizca karakterlerin okudugu gazete haberlerine yonelik yorumlarindan zaman dizini anlasilmaktadir Daha da ozele inildiginde roman zamaninin 1943 yilinin ilk alti ayi oldugu anlasilmaktadir Romanda Ferit in pansiyonda gecirdigi vakitler genellikle gecelerdir Sonraki surec ise Ferit in Matmazel Noraliya nin evindeki ilk gecesinde gordugu ruya haric genellikle gunduz vakitleridir Romanda mekan unsuru oldukca onemli bir noktadir Cunku yazar karakterlerin ruhsal durumlarini daha net tasvir edebilmek adina mekan unsurundan faydalanmistir Romandaki olaylar iki farkli yerde gecmektedir Bunlardan ilki Vafi Bey yonetiminde bulunan Yuksekkaldirim daki pansiyondur Digeri ise Buyukada da bulunan Matmazel Noraliya nin evidir Yuksekkaldirim daki pansiyon insani yoran ve mide bulandiran bir mekandir Pansiyon gunes almayan bir yerdedir ve sarhoslarin gezindigi bir sokaga bakmaktadir Pansiyon bu ozellikleri sonucunda insani zihin olarak yoran kasvetli bir yapiya sahiptir Ferit n Buyukada da kaldigi yer Yuksekkaldirim daki pansiyona nazaran daha iyi ozelliklere sahiptir Buradaki gorsel dekor ve manzara Yuksekkaldirim dakinin tam tersidir Ada nin verdigi huzur ve ic rahatlama romanda bahsi gecen konular arasindadir Peyami Safa genel olarak iki farkli mekan unsuru ile Ferit in ruh halindeki degisimleri aktarmistir Roman kadrosuFerit romandaki ana karakterdir Tip egitimini birakip felsefeye baslamis fakat devam etmemistir Kendisinin fizyolojik ve ruhsal anlamdaki insan tahlileri gucludur Ayrica cigerlerinden de sorunu vardir Tum bunlarin disinda temizlik ve titizlik hastaligi kendisinde devam etmektedir Romanda kendisinden ve ailesinden bahsettigi kisimlar da bulunmaktadir Sosyal ve fiziksel cevresinden dolayi zamanla nihilizmden mistisizme yonelmistir Yayha Aziz Bey karakteri ise bir lisede felsefe ogretmenligi yapmaktadir Kitap okumayi oldukca sevmektedir Odasinda oldukca fazla kitap sandigi bulunmaktadir Etrafindaki isanlarla pek fazla iletisim kurmayan asosyal bir insandir Ferit in mistisizme yonelmesinde etkili olmus birisidir Matmazel Noraliya nin babasi Mecit Bey Abdulaziz in himayesindeki subaylardan biridir Babaannesi kazasker soyundan gelen Noraliya oldukca mutsuz bir yasam gecirmis otuz iki sene ayni koltukta oturmus bir insandir Noraliya ya babasi Nuriye adini vermis fakat Italyan annesinin bu ismi telaffuz edememesi sonrasinda zamanla Nurya ve Nuralya en sonunda ise Noraliya ismi hakim hale gelmistir Yuksekkaldirim daki pansiyonda odabasi olan Vafi Bey oldukca titiz bir insandir Mevlevi tarikatina mensuptur Gunde iki uc saatten fazla uyumamaktadir Pansiyon odalarinda cinlerin gezindigini dusunmekte onlardan korunmak icin de her gece Ayet el Kursi okumaktadir Ayrica pansiyondaki herkesi iyi bilmektedir Ferit in sevgilisi olan Selma universite ogrencisidir Babasi Turk dur annesi ise Selanik kokenlidir Babasi Tahsin Bey esinin kendisini aldattigini ogrendikten sonra kizi Selma yi yanina alarak ondan ayrilmistir Fakat Tahsin Bey kisa bir sure olunce Selma annesiyle kalmak zorunda kalir ve onun kotu tesirinden kurtulmak istemektedir Ferit in kardesi Nilufer inde saglik sorunlari vardir Teyzesi Necmiye Hanim in yaninda kalmaktadir Kendisine yaptigi baskilardan dolayi teyzesinden nefret etmektedir Romanda adi gecen diger fon karakterler ise Ahmet Tosun Fatma Eda Hanim Zehra Tahir Bey Suzy Cevat Ferman Muhtar Saim ve hizmetci Fotika dir Kaynakca Otuken Nesriyat 21 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Aralik 2016 a b c d Aydin Surmeli Peyami Safa nin Romanlarinda Degerler Egitimi ve Turkce Inonu Universitesi Erisim tarihi 30 Aralik 2016 a b c d Zubeyde Senderin Ruhcu ve Maddeci Gorus Ekseninde Matmazel Noraliya nin Koltugu Turkiyat Arastirmalari Dergisi Erisim tarihi 30 Aralik 2016