Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Nat Turner köle ayaklanması Ağustos 1831'de Southampton County Virginia'daki kölelerin başlattığı silahlı ayaklanmadır. Nat Turner önderliğindeki köleler 55 ila 65 beyazı öldürmüştür. ABD tarihindeki en kanlı köle ayaklanması olarak bilinir. Ayaklanma iki üç gün içinde bastırılmış ancak Turner'ın yakalanması bir ayı bulmuştur. Olayların ardından beyazlar tarafından siyahilere karşı yoğun katliam ve linç gerçekleştirilmiş, en az 120 kişi öldürülmüştür. Yakalanan Turner ile beraber 56 siyahi yargılanmış ve çoğu olaylara karışmamış olan sanıkların tamamı idam edilmiştir. Turner eğitim görmüş bir din adamı olduğu için siyahilerin eğitilmesine veya kendi aralarında dini toplantılar yapması yasaklanmıştır.
Arka planı
Nat Turner 1800 yılının 2 Ekim günü Southampton County'deki bir plantasyonda köle olarak doğmuştur. Babası hakkında çok bilgi yoktur, Nat küçükken kölelikten kaçtığı düşünülmektedir. Nat ve ailesinin sahibi olan Benjamin Turner, kendisine hep Nat demiş ve bu isimle anılır olmuştur. Ayaklanmanın ardından kamuoyunda Nat Turner olarak tanınmıştır. Benjamin Turner 1810 yılında öldüğünde Nat, oğlu Samuel'in kölesi olmuştur.
Nat, küçük yaşta okuma yazmayı öğrenmiş zeki ve çalışkan bir çocuk olarak öne çıkar. Büyüdükçe giderek kendisini dine verir ve çoğunlukla İncil okurken, dua ederken veya oruç tutarken görülür. Bu dönemde inancı ekseninde Tanrı'nın kendisiyle iletişim kurduğuna ve işaretler gönderdiğine inanır. 21 yaşındayken Samuel Turner çiftliğinden kaçsa da bir ayın ardından geri dönmüştür.
Nat, kendisi gibi köle olan Cherry adlı kadınla evlenmiş ve bu evlilikten 3 çocuğu olmuştur. Ancak Samuel Turner 1823 yılında ölünce aile parçalanmış, Nat, Thomas Moore adlı köle sahibine satılırken, eşi ve çocukları Giles Reese'e satılmıştır.
Turner bu dönemde yoğun bir şekilde dini ayinler yapmakta köle siyahilere vaaz vermektedir. Onlar arasında eğitim ve bilgi seviyesi yüzünden peygamber olarak çağrılmakta, etkisi yoksul Beyazlara da yayılmaktadır.
Ayaklanma
Turner bir ayaklanma planlamaya başladıktan sonra bunu yakın çevresindeki güvendiği köle arkadaşlarına açar. Onlar da komşu bölgelerde ayaklanmaya kazanmak üzere temaslarda bulunmaya gayret ederler. Dikkat çekmeden iletişim kurmak için Nat Turner ve taraftarlarının ormanlık alanda ilahiler söyleyerek haberleştiği düşünülmektedir. Ayaklanmadan sonra eşi Cherry, Nat Turner'ın ayaklanmayı uzun yıllar boyunca planladığını belirtmiştir.
Nat, 12 Şubat 1831 günü gerçekleşen tam güneş tutulmasını ilahi bir işaret olarak görür. Turner siyahilerin elinin güneşin önüne geçtiğini söyleyerek ayaklanma vaktinin geldiğini ilan eder. Ayaklanma 4 Temmuz Bağımsızlık Günü için planlanmış olsa da o dönemde hastalanınca plan ertelenir. 13 Ağustos 1831 tarihinde muhtemelen o dönemde Sicilya açıklarında patlayan Ferdinandea yanardağından taşınan kül ve tozların Amerika'ya ulaşmasıyla güneş mavi-yeşil tonlarında görünür, bunun üzerine son ilahi işareti aldığına ikna olan Nat ayaklanma için 21 Ağustos gününü belirler.
Çevresinde yaklaşık 70 köle ve özgür siyahi toplayan Nat, ayaklanmayı başlatır. Önce Nat Turner'ın bulunduğu plantasyondaki beyazlar öldürülür, sonra komşu çiftliklere gidilerek teker teker çiftlikler ele geçirilir, beyazlar cinsiyet ve yaş ayrımı yapılmadan katledilir, köleler saflara katılır. Bu sırada çok sayıda beyaz öldürülmüştür, olaylardan sonra verdiği ifadede Nat sadece bir kişiyi (Margaret Whitehead) öldürdüğünü belirtmiştir.
Nat Turner ve beraberindekiler ayrım yapmadan beyazları öldürseler de kendileri gibi çok kötü koşullarda yaşayan ve kölelik kurumuyla ilgisi olmayan yoksul beyaz ailelere dokunmamıştır. Ayaklanmacı köleler ateşli silahlara erişimleri bulunmadığı için kılıç, balta gibi kesici aletlerle savaşmıştır.
Ayaklanma haberinin duyulmasıyla beraber bölgeye gelen milis birlikleri hem sayısal olarak hem de ateşli silah ve top desteğiyle savaştıkları için kısa sürede ayaklanmayı bastırmıştır.
Sonrası
Ayaklanmanın bastırılmasının hemen ardından bölgeye takviye milis kuvvetleri ve ordu birlikleri aktarılmıştır. Ayaklanmaya katılmış olduğu düşünülen siyahi köleler milisler tarafından yerinde infaz edilmiş, çok sayıda linç gerçekleştirilmiştir. Bugün olan anayol boyunca öldürülen kölelerin kafaları mızraklara dizilmiş, bölgedeki kölelere korku salınmıştır. Günlerce süren katliamlarda yaklaşık 120 siyahinin öldürüldüğü düşünülmektedir.
Nat Turner ayaklanmanın bastırılmasından sonra ormanlık bölgede saklanmış, ancak altı haftanın ardından yakalanabilmiştir. 31 Ekim günü hapishanesine getirilir. Yargılanan Nat, ayaklanma planlamak ve silahlı ayaklanma düzenlemekten suçlu bulunur ve ölüm cezasına mahkûm edilir. Kararın açıklanması üzerine İsa da çarmıha gerilmemiş miydi? diye yorum yaptığı söylenir. 11 Kasım 1831 günü idam edilerek öldürülmüştür. Benzer davalarda çoğu siyahi hüküm giymiş, çok az sayıda köle beraat etmiştir.
Nat Turner'ın öldürülmesinin ardından derisi yüzülmüş ve hatıra eşya yapımı için kullanılmıştır. Ona ait olduğu kafatası ve kemiklerin müzede sergilenmesi için çeşitli girişimler olsa da bunların ona ait olduğu ispatlanamamıştır.
Etkileri
Nat Turner, günümüzde hak arayışı için ayaklanma önerenler için önemli bir simge isim haline gelmiştir. Öte yandan yerel ölçekte kitlesel sayılabilecek bir seviyeye gelen köle ayaklanması beyaz köle sahiplerini korkutmuş, kendi güvenlik önlemlerini artırmaya sevk etmiştir. Bunun da ötesinde siyahilerin eğitim görmesi engellenmiş, aralarında beyaz din adamları olmadan dini toplantılar veya ayinler düzenlemeleri yasaklanmıştır. Nat Turner ancak 21. yüzyılda yaşanan Amerika Birleşik Devletleri'nde millî marş protestoları gibi kitlesel ırkçılık karşıtı eylemlerin ardından sahiplenilir olmuştur. 2016 yılında yönetmen tarafından çekilen The Birth of a Nation filmi bu ayaklanmayı işlemektedir.
Notlar
- ^ Ünlü rapçi Tupac Shakur'un sırtında Exodus 1831 yazan haç şeklindeki dövme bu ayaklanmaya ithafendir.
Kaynakça
- ^ Vanity Fair Eylül 2016 sayısındaki makale 4 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce) 5 Ocak 2024 tarihinde erişilmiştir
- ^ Filmin imdb sayfası 7 Aralık 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce) 5 Ocak 2024 tarihinde erişilmiştir
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Nat Turner kole ayaklanmasi Agustos 1831 de Southampton County Virginia daki kolelerin baslattigi silahli ayaklanmadir Nat Turner onderligindeki koleler 55 ila 65 beyazi oldurmustur ABD tarihindeki en kanli kole ayaklanmasi olarak bilinir Ayaklanma iki uc gun icinde bastirilmis ancak Turner in yakalanmasi bir ayi bulmustur Olaylarin ardindan beyazlar tarafindan siyahilere karsi yogun katliam ve linc gerceklestirilmis en az 120 kisi oldurulmustur Yakalanan Turner ile beraber 56 siyahi yargilanmis ve cogu olaylara karismamis olan saniklarin tamami idam edilmistir Turner egitim gormus bir din adami oldugu icin siyahilerin egitilmesine veya kendi aralarinda dini toplantilar yapmasi yasaklanmistir Nat Turner in yakalanmasinin temsili resmiArka planiNat Turner 1800 yilinin 2 Ekim gunu Southampton County deki bir plantasyonda kole olarak dogmustur Babasi hakkinda cok bilgi yoktur Nat kucukken kolelikten kactigi dusunulmektedir Nat ve ailesinin sahibi olan Benjamin Turner kendisine hep Nat demis ve bu isimle anilir olmustur Ayaklanmanin ardindan kamuoyunda Nat Turner olarak taninmistir Benjamin Turner 1810 yilinda oldugunde Nat oglu Samuel in kolesi olmustur Nat kucuk yasta okuma yazmayi ogrenmis zeki ve caliskan bir cocuk olarak one cikar Buyudukce giderek kendisini dine verir ve cogunlukla Incil okurken dua ederken veya oruc tutarken gorulur Bu donemde inanci ekseninde Tanri nin kendisiyle iletisim kurduguna ve isaretler gonderdigine inanir 21 yasindayken Samuel Turner ciftliginden kacsa da bir ayin ardindan geri donmustur Nat kendisi gibi kole olan Cherry adli kadinla evlenmis ve bu evlilikten 3 cocugu olmustur Ancak Samuel Turner 1823 yilinda olunce aile parcalanmis Nat Thomas Moore adli kole sahibine satilirken esi ve cocuklari Giles Reese e satilmistir Turner bu donemde yogun bir sekilde dini ayinler yapmakta kole siyahilere vaaz vermektedir Onlar arasinda egitim ve bilgi seviyesi yuzunden peygamber olarak cagrilmakta etkisi yoksul Beyazlara da yayilmaktadir Ayaklanma12 Subat 1831 tarihindeki gunes tutulmasi ve ayaklanmanin oldugu bolge Turner bir ayaklanma planlamaya basladiktan sonra bunu yakin cevresindeki guvendigi kole arkadaslarina acar Onlar da komsu bolgelerde ayaklanmaya kazanmak uzere temaslarda bulunmaya gayret ederler Dikkat cekmeden iletisim kurmak icin Nat Turner ve taraftarlarinin ormanlik alanda ilahiler soyleyerek haberlestigi dusunulmektedir Ayaklanmadan sonra esi Cherry Nat Turner in ayaklanmayi uzun yillar boyunca planladigini belirtmistir Nat 12 Subat 1831 gunu gerceklesen tam gunes tutulmasini ilahi bir isaret olarak gorur Turner siyahilerin elinin gunesin onune gectigini soyleyerek ayaklanma vaktinin geldigini ilan eder Ayaklanma 4 Temmuz Bagimsizlik Gunu icin planlanmis olsa da o donemde hastalaninca plan ertelenir 13 Agustos 1831 tarihinde muhtemelen o donemde Sicilya aciklarinda patlayan Ferdinandea yanardagindan tasinan kul ve tozlarin Amerika ya ulasmasiyla gunes mavi yesil tonlarinda gorunur bunun uzerine son ilahi isareti aldigina ikna olan Nat ayaklanma icin 21 Agustos gununu belirler Cevresinde yaklasik 70 kole ve ozgur siyahi toplayan Nat ayaklanmayi baslatir Once Nat Turner in bulundugu plantasyondaki beyazlar oldurulur sonra komsu ciftliklere gidilerek teker teker ciftlikler ele gecirilir beyazlar cinsiyet ve yas ayrimi yapilmadan katledilir koleler saflara katilir Bu sirada cok sayida beyaz oldurulmustur olaylardan sonra verdigi ifadede Nat sadece bir kisiyi Margaret Whitehead oldurdugunu belirtmistir Nat Turner ve beraberindekiler ayrim yapmadan beyazlari oldurseler de kendileri gibi cok kotu kosullarda yasayan ve kolelik kurumuyla ilgisi olmayan yoksul beyaz ailelere dokunmamistir Ayaklanmaci koleler atesli silahlara erisimleri bulunmadigi icin kilic balta gibi kesici aletlerle savasmistir Ayaklanma haberinin duyulmasiyla beraber bolgeye gelen milis birlikleri hem sayisal olarak hem de atesli silah ve top destegiyle savastiklari icin kisa surede ayaklanmayi bastirmistir SonrasiNat Turner in dava surecindeki beyanatinin basili hali Ayaklanmanin bastirilmasinin hemen ardindan bolgeye takviye milis kuvvetleri ve ordu birlikleri aktarilmistir Ayaklanmaya katilmis oldugu dusunulen siyahi koleler milisler tarafindan yerinde infaz edilmis cok sayida linc gerceklestirilmistir Bugun olan anayol boyunca oldurulen kolelerin kafalari mizraklara dizilmis bolgedeki kolelere korku salinmistir Gunlerce suren katliamlarda yaklasik 120 siyahinin olduruldugu dusunulmektedir Nat Turner ayaklanmanin bastirilmasindan sonra ormanlik bolgede saklanmis ancak alti haftanin ardindan yakalanabilmistir 31 Ekim gunu hapishanesine getirilir Yargilanan Nat ayaklanma planlamak ve silahli ayaklanma duzenlemekten suclu bulunur ve olum cezasina mahkum edilir Kararin aciklanmasi uzerine Isa da carmiha gerilmemis miydi diye yorum yaptigi soylenir 11 Kasim 1831 gunu idam edilerek oldurulmustur Benzer davalarda cogu siyahi hukum giymis cok az sayida kole beraat etmistir Nat Turner in oldurulmesinin ardindan derisi yuzulmus ve hatira esya yapimi icin kullanilmistir Ona ait oldugu kafatasi ve kemiklerin muzede sergilenmesi icin cesitli girisimler olsa da bunlarin ona ait oldugu ispatlanamamistir EtkileriNat Turner gunumuzde hak arayisi icin ayaklanma onerenler icin onemli bir simge isim haline gelmistir Ote yandan yerel olcekte kitlesel sayilabilecek bir seviyeye gelen kole ayaklanmasi beyaz kole sahiplerini korkutmus kendi guvenlik onlemlerini artirmaya sevk etmistir Bunun da otesinde siyahilerin egitim gormesi engellenmis aralarinda beyaz din adamlari olmadan dini toplantilar veya ayinler duzenlemeleri yasaklanmistir Nat Turner ancak 21 yuzyilda yasanan Amerika Birlesik Devletleri nde milli mars protestolari gibi kitlesel irkcilik karsiti eylemlerin ardindan sahiplenilir olmustur 2016 yilinda yonetmen tarafindan cekilen The Birth of a Nation filmi bu ayaklanmayi islemektedir Notlar Unlu rapci Tupac Shakur un sirtinda Exodus 1831 yazan hac seklindeki dovme bu ayaklanmaya ithafendir Kaynakca Vanity Fair Eylul 2016 sayisindaki makale 4 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce 5 Ocak 2024 tarihinde erisilmistir Filmin imdb sayfasi 7 Aralik 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce 5 Ocak 2024 tarihinde erisilmistir