Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Türkmen atı veya Türkmene, Türkmen çöllerinde var olmuş ve günümüzde nesli tükenmiş safkan bir oryantal at ırkıdır. En yakın modern torunun Ahal Teke olduğu düşünülmektedir. Thoroughbred adlı at cinsi de dahil olmak üzere birçok modern at ırkını etkilemiştir. Bugün İran ve Türkmenistan'da yetiştirilen bazı atlara hâlâ Türkmen atı denmektedir ve bu atlar asıl Türkmen atıyla benzer özelliklere sahiptir.
Ahal Teke, Yomut, Göklan ve Nokhorli atları bu atın günümüz soyunu oluşturur.
Özellikleri
Türkmen atı dayanıklılığıyla dikkat çeker. Bir tazı gibi ince bir vücuda sahipti. Rafine görüntüsüne rağmen aslında dünyanın en zor elde edilmiş at türlerinden biriydi. Düz bir profili, uzun boynu ve eğimli omuzları vardı. Sırtı uzun, gövdesi eğimli ve karnı sıkıydı. Uzun ve kaslı bacakları vardı. Atlar 15-16 karış kadardı.
Gövdesi herhangi bir renkte olabilirdi ancak çoğunlukla metalik bir parlaklığa sahipti. Türkmen atlarının neden parlak bir görünüme sahip olduğu hakkında pek çok teori geliştirildi ancak hiçbiri bu özelliğin diğer atlarda neden var olmadığını açıklayamadı.
Türkmen ve Arap atlarının Karşılaştırması
Hem Arap atı hem de Türkmen atı belki oryantal bir atada birleşiyor olabilir. Ancak bunun yanında bu atların en saf halleri bazı konularda aynı olsa da başka konularda birbirinden çok farklıydı. Her ikisi de mükemmel hız ve dayanıklılığa sahipti. Avrupa'da bulunan birçok at ırkının aksine her ikisi de son derece ince kürke ve hassas bir cilde sahipti. Her ikisinin de iri gözleri, geniş alınları ve incelen ağızları vardı. İkisi de çok kurak ortamlardan yetişti. Ancak Orta Asya Türkmen atları ile Orta Arabistan'daki Arap atları arasındaki benzerlikler bu topraklarda sona eriyor ve her iki tür de çevrelerine ve yetiştiricilerinin stillerine uyacak tarza farklılaşıyor. Bazı farklılıklar arazi şartlarından kaynaklı doğal seçilimle açıklanabilirken, diğer farklılıklar yapay seçilimle açıklanabilir. Türkmen atının küçük toynakları vardı. Bunun sebebi Orta Asya coğrafyasının kaba kumlarla kaplı sert, kayalık bir zeminden oluşmasıdır. Arap atları ise bedenine göre oldukça büyük toynaklara sahipti. Orta Arabistan'daki çöllerde sert kumların yanı sıra derin kumlar da vardır. Bu tür arazilerle başa çıkmak için burada daha büyük bir toynak gerekir.
Türkmen atlarının ataları ve birçok Ahal Teke, Arap atlarından çok daha uzundur. Bunun nedeni büyük olasılıkla uzun mesafelerde Türkmen atlarından tırıs şekilde hareket etmesi beklenirken Arap atlarından uzun süre dörtnala koşabilmesinin beklenmesidir. Çünkü bir Bedevi uzun mesafelerde sürüsündeki develeri hızlıca kontrol edebilmeli, sürüsünü baskınlardan koruyabilmeliydi. Bu da ancak uzun süre dörtnala koşabilen bir atla mümkün olabilirdi.
Türkmen atı, çölde yetişen Arap atlarından daha uzundu ve seyrek bir yelesi vardı. Arap atı dörtnala koşarken kuyruğunu yükseltir. Kuyruğunu bu şekilde kontrol edebilmesi için seyrek olmaması gerekir. Türkmen atı ise koşarken seyrek kuyruğunun arkasından salar.
Türkmen atının vücudu Arap atlarından ve diğer atlardan daha dardır. Bu, ısıyı hızlı bir şekilde dağıtmasına yardımcı olur. Bunun yanında eğer üstünde dönme ve hareket etmeyi de kolaylaştırır ki bu özellik sürekli hareket halinde olan ve etrafında dönen Türkmen okçuları için paha biçilmez bir özelliktir. Tam tersi olarak da mızraklı bir süvari sabit bir eğer ister ki tüm gücünü toplayabilsin. At sırtında mızrak atan bir Arap askeri ise daha geniş vücutlu bir Arap atını tercih eder. Aynı zamanda Arap atlarının geniş vücudu yakın dövüşün gerektirdiği keskin dönüşlerin yapılmasına da yardımcı olacaktır.
Başka bir deyişle, Türkmen atı Türkmenler için, Arap atı ise Bedeviler için ideal bir attı.
Tarihi
Cins, eski bir Oryantal at yetiştiriciliği geleneği ve felsefesiyle geliştirilmiştir. Atlar alışılmadık bir şekilde yetiştirilmişti. Kısraklar kendilerini hava koşullarına ve yırtıcılara karşı savunmak ve kendi yiyeceklerini bulmak zorunda olduğu yarı vahşi sürülerde büyütüldü. Taylar, genellikle ömür boyu uzun iplerde tutuldu. Sadece sekiz aylıkken, pistte yarışan genç ve hafif biniciler tarafından bir yaşına kadar eyerlenmiş ve sürülmüşlerdi. Bu atlar yarış için yetiştirildi. Serbest akışlı hareketleri ve iyi bir mizaçları vardı. []
Türkmen atları, tavuk, arpa, hurma, kuru üzüm, yonca ve koyun eti yağından oluşan yüksek proteinli özel bir diyet ile beslendi.
Arap ve Türkmen atlarının geçmişte hangi oranda melezlendikleri tartışmaya açık. Her iki tarafta da bunun hiç yapılmadığına inananlar var ve Nejd gibi uzak yerlerdeki Arap atları ve ücra yerlerdeki Türkmen kabilelerinin atları safkan bir şekilde yetiştirilmiş olabilir.
Bununla birlikte, Doğuya ait bu iki at türü arasında, özellikle sınırlarının birleştiği yerlerde, bir miktar karışmışlık olması muhtemeldir. Türkmen aygırları, Bağdat Halifesi'nin seçkin saray muhafızları tarafından kullanılmak üzere alındı ve bu atlar Halife'nin Arap kısraklarıyla çiftleştirildi.
"Türkmen Atları" ve İngiliz Safkanları
Türkmen atı İngiliz Thoroughbred atını etkilemiş olabilir. Bu etkilemeyi özellikle Byerley Turk adlı at yapmış olabilir. Bununla birlikte Arap atı yetiştiricisi Lady Wentworth, Weatherby's General Stud Book adlı kitapta listelenmiş tüm Türkmen atlarının aslında bu atların Türkiye ve Kırımla yapılan savaşlar aracılığıyla İngiltere'ye geldiği için yanlış listelendiğini ve Türk olarak adlandırılan bu atların Arap atı olduğu iddia etti. Ancak "Türkler" olarak etiketlemiş atların gerçekten Türkmen atı olduğuna ve yanlış etiketlenmiş Arap atları ait olmadığına dair kanıtlar vardır.
Karışıklık birden çok faktörden kaynaklanıyordu. Bunlardan biri, Doğu atları ilk defa İngiltere'ye ithal edildiğinde, bu atların zarif ve hızlı olduğu ve yarışabildiği sürece ne tür bir atlar olduğu önemli değildi. İngiltere'de Sidney'in söylediği gibi, "Her Doğu atı bu ülkede Arap olarak adlandırılır."
Avrupa kıtasına getirilmeleri
Türkmen atları, ara sıra devlet armağanı olmasının yanı sıra, çoğunlukla bir şekilde ordu ile bağlantılı olan çeşitli bireyler tarafından Batı Avrupa'ya getirildi. Bu atların bazılarının Avrupa'daki Warmblood ırkları üzerinde derin bir etkisi olmuştur.
Geç Orta Çağ ve Rönesans döneminde, Avrupa'da en çok beğenilen savaş ve yarış atlarından biri Napoliten Courser atıydı. Bu at Türkmen atından çok daha ağır olmasına rağmen, ataları arasında Türkmen atı da olabilir. İngiltere kralı I. James'in at ustası Gervaise Markham, Napoliten Atlarını Türkmen atlarına çok benzer şekilde tasvir eder:
"Güçlü ve çekici bir modaya, sevgi dolu bir eğilime ve sonsuz cesarete sahip bir at. Uzuvları ve genel özellikleri o kadar güçlü ve iyi örülmüş ki, savaşlar için en iyi canavar olarak ünlendi, doğal olarak korku veya korkaklıktan arındı. Başı uzun, yalın ve çok incedir; Gözden buruna şahin gagası gibi eğilir. Harika, tam bir gözü, keskin bir kulağı ve çok ince görünen düz bir bacağı vardır. Doğal olarak yüce bir hızdalar, binicilerine sevgi dolu, egzersizlerinde bağlıdır ve hiçbir noktada hiçbir yabancı ırk bu kadar mükemmelliğe sahip olmamız. "
Markham tüm at ırkları arasında ilk önce İngiliz safkanını tercih etti; ikinci olarak Napoliteni, üçüncü olarak bozkırda yetiştirilen Türkmen atını. Türkmen atlarının 1566-1625 dolaylarında İngiliz yarış pistlerinde yarıştığını görmüştü. "Onlar doğal olarak mütevazı olma arzusundalar ve en garip olanı tırısları gurur ve zariflikle doludur."
Kaynakça
- ^ Wallner (10 Temmuz 2017). "Y Chromosome Uncovers the Recent Oriental Origin of Modern Stallions". Current Biology. 27 (13): 2029-2035. 15 Nisan 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Temmuz 2017.
- ^ . Museum of the Horse. 7 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2013.
Konuyla ilgili yayınlar
- Antik Çağ'dan Türk Fetihine Orta Asya Mirası R. Frye
- Resimli At Kitabı, S. Sidney, Wilshire Kitap Şirketi, 1875
- Otantik Arap Atı ve Torunları, Lady Wentworth, 1945
- Çalışma Kitabının Yeniden Yazılması, Melanie Cabel-Allerstone, Taşra Hayatı, Ocak 1993
- Resimli At Kitabı, S. Sidney, Wilshire Kitap Şirketi, 1875
- http://www.lrgaf.org/articles/foundation-turks.htm 23 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Turkmen ati veya Turkmene Turkmen collerinde var olmus ve gunumuzde nesli tukenmis safkan bir oryantal at irkidir En yakin modern torunun Ahal Teke oldugu dusunulmektedir Thoroughbred adli at cinsi de dahil olmak uzere bircok modern at irkini etkilemistir Bugun Iran ve Turkmenistan da yetistirilen bazi atlara hala Turkmen ati denmektedir ve bu atlar asil Turkmen atiyla benzer ozelliklere sahiptir Ahal Teke ati Cinsin orijinal Turkmen atinin soyundan geldigi dusunulmektedir Safkan irkin atalarindan Byerley Turk adli atin soyuna dayanan calismalar Turkmen atlarinda Y DNA iz oldugunu gosteriyor Ahal Teke Yomut Goklan ve Nokhorli atlari bu atin gunumuz soyunu olusturur OzellikleriTurkmen ati dayanikliligiyla dikkat ceker Bir tazi gibi ince bir vucuda sahipti Rafine goruntusune ragmen aslinda dunyanin en zor elde edilmis at turlerinden biriydi Duz bir profili uzun boynu ve egimli omuzlari vardi Sirti uzun govdesi egimli ve karni sikiydi Uzun ve kasli bacaklari vardi Atlar 15 16 karis kadardi Govdesi herhangi bir renkte olabilirdi ancak cogunlukla metalik bir parlakliga sahipti Turkmen atlarinin neden parlak bir gorunume sahip oldugu hakkinda pek cok teori gelistirildi ancak hicbiri bu ozelligin diger atlarda neden var olmadigini aciklayamadi Turkmen ve Arap atlarinin Karsilastirmasi Modern bir Arap ati Hem Arap ati hem de Turkmen ati belki oryantal bir atada birlesiyor olabilir Ancak bunun yaninda bu atlarin en saf halleri bazi konularda ayni olsa da baska konularda birbirinden cok farkliydi Her ikisi de mukemmel hiz ve dayanikliliga sahipti Avrupa da bulunan bircok at irkinin aksine her ikisi de son derece ince kurke ve hassas bir cilde sahipti Her ikisinin de iri gozleri genis alinlari ve incelen agizlari vardi Ikisi de cok kurak ortamlardan yetisti Ancak Orta Asya Turkmen atlari ile Orta Arabistan daki Arap atlari arasindaki benzerlikler bu topraklarda sona eriyor ve her iki tur de cevrelerine ve yetistiricilerinin stillerine uyacak tarza farklilasiyor Bazi farkliliklar arazi sartlarindan kaynakli dogal secilimle aciklanabilirken diger farkliliklar yapay secilimle aciklanabilir Turkmen atinin kucuk toynaklari vardi Bunun sebebi Orta Asya cografyasinin kaba kumlarla kapli sert kayalik bir zeminden olusmasidir Arap atlari ise bedenine gore oldukca buyuk toynaklara sahipti Orta Arabistan daki collerde sert kumlarin yani sira derin kumlar da vardir Bu tur arazilerle basa cikmak icin burada daha buyuk bir toynak gerekir Turkmen atlarinin atalari ve bircok Ahal Teke Arap atlarindan cok daha uzundur Bunun nedeni buyuk olasilikla uzun mesafelerde Turkmen atlarindan tiris sekilde hareket etmesi beklenirken Arap atlarindan uzun sure dortnala kosabilmesinin beklenmesidir Cunku bir Bedevi uzun mesafelerde surusundeki develeri hizlica kontrol edebilmeli surusunu baskinlardan koruyabilmeliydi Bu da ancak uzun sure dortnala kosabilen bir atla mumkun olabilirdi Turkmen ati colde yetisen Arap atlarindan daha uzundu ve seyrek bir yelesi vardi Arap ati dortnala kosarken kuyrugunu yukseltir Kuyrugunu bu sekilde kontrol edebilmesi icin seyrek olmamasi gerekir Turkmen ati ise kosarken seyrek kuyrugunun arkasindan salar Turkmen atinin vucudu Arap atlarindan ve diger atlardan daha dardir Bu isiyi hizli bir sekilde dagitmasina yardimci olur Bunun yaninda eger ustunde donme ve hareket etmeyi de kolaylastirir ki bu ozellik surekli hareket halinde olan ve etrafinda donen Turkmen okculari icin paha bicilmez bir ozelliktir Tam tersi olarak da mizrakli bir suvari sabit bir eger ister ki tum gucunu toplayabilsin At sirtinda mizrak atan bir Arap askeri ise daha genis vucutlu bir Arap atini tercih eder Ayni zamanda Arap atlarinin genis vucudu yakin dovusun gerektirdigi keskin donuslerin yapilmasina da yardimci olacaktir Baska bir deyisle Turkmen ati Turkmenler icin Arap ati ise Bedeviler icin ideal bir atti TarihiCins eski bir Oryantal at yetistiriciligi gelenegi ve felsefesiyle gelistirilmistir Atlar alisilmadik bir sekilde yetistirilmisti Kisraklar kendilerini hava kosullarina ve yirticilara karsi savunmak ve kendi yiyeceklerini bulmak zorunda oldugu yari vahsi surulerde buyutuldu Taylar genellikle omur boyu uzun iplerde tutuldu Sadece sekiz aylikken pistte yarisan genc ve hafif biniciler tarafindan bir yasina kadar eyerlenmis ve surulmuslerdi Bu atlar yaris icin yetistirildi Serbest akisli hareketleri ve iyi bir mizaclari vardi kaynak belirtilmeli Turkmen atlari tavuk arpa hurma kuru uzum yonca ve koyun eti yagindan olusan yuksek proteinli ozel bir diyet ile beslendi Arap ve Turkmen atlarinin gecmiste hangi oranda melezlendikleri tartismaya acik Her iki tarafta da bunun hic yapilmadigina inananlar var ve Nejd gibi uzak yerlerdeki Arap atlari ve ucra yerlerdeki Turkmen kabilelerinin atlari safkan bir sekilde yetistirilmis olabilir Bununla birlikte Doguya ait bu iki at turu arasinda ozellikle sinirlarinin birlestigi yerlerde bir miktar karismislik olmasi muhtemeldir Turkmen aygirlari Bagdat Halifesi nin seckin saray muhafizlari tarafindan kullanilmak uzere alindi ve bu atlar Halife nin Arap kisraklariyla ciftlestirildi Turkmen Atlari ve Ingiliz Safkanlari Turkmen ati Ingiliz Thoroughbred atini etkilemis olabilir Bu etkilemeyi ozellikle Byerley Turk adli at yapmis olabilir Bununla birlikte Arap ati yetistiricisi Lady Wentworth Weatherby s General Stud Book adli kitapta listelenmis tum Turkmen atlarinin aslinda bu atlarin Turkiye ve Kirimla yapilan savaslar araciligiyla Ingiltere ye geldigi icin yanlis listelendigini ve Turk olarak adlandirilan bu atlarin Arap ati oldugu iddia etti Ancak Turkler olarak etiketlemis atlarin gercekten Turkmen ati olduguna ve yanlis etiketlenmis Arap atlari ait olmadigina dair kanitlar vardir Karisiklik birden cok faktorden kaynaklaniyordu Bunlardan biri Dogu atlari ilk defa Ingiltere ye ithal edildiginde bu atlarin zarif ve hizli oldugu ve yarisabildigi surece ne tur bir atlar oldugu onemli degildi Ingiltere de Sidney in soyledigi gibi Her Dogu ati bu ulkede Arap olarak adlandirilir Avrupa kitasina getirilmeleri Turkmen atlari ara sira devlet armagani olmasinin yani sira cogunlukla bir sekilde ordu ile baglantili olan cesitli bireyler tarafindan Bati Avrupa ya getirildi Bu atlarin bazilarinin Avrupa daki Warmblood irklari uzerinde derin bir etkisi olmustur Gec Orta Cag ve Ronesans doneminde Avrupa da en cok begenilen savas ve yaris atlarindan biri Napoliten Courser atiydi Bu at Turkmen atindan cok daha agir olmasina ragmen atalari arasinda Turkmen ati da olabilir Ingiltere krali I James in at ustasi Gervaise Markham Napoliten Atlarini Turkmen atlarina cok benzer sekilde tasvir eder Guclu ve cekici bir modaya sevgi dolu bir egilime ve sonsuz cesarete sahip bir at Uzuvlari ve genel ozellikleri o kadar guclu ve iyi orulmus ki savaslar icin en iyi canavar olarak unlendi dogal olarak korku veya korkakliktan arindi Basi uzun yalin ve cok incedir Gozden buruna sahin gagasi gibi egilir Harika tam bir gozu keskin bir kulagi ve cok ince gorunen duz bir bacagi vardir Dogal olarak yuce bir hizdalar binicilerine sevgi dolu egzersizlerinde baglidir ve hicbir noktada hicbir yabanci irk bu kadar mukemmellige sahip olmamiz Markham tum at irklari arasinda ilk once Ingiliz safkanini tercih etti ikinci olarak Napoliteni ucuncu olarak bozkirda yetistirilen Turkmen atini Turkmen atlarinin 1566 1625 dolaylarinda Ingiliz yaris pistlerinde yaristigini gormustu Onlar dogal olarak mutevazi olma arzusundalar ve en garip olani tirislari gurur ve zariflikle doludur Kaynakca Wallner 10 Temmuz 2017 Y Chromosome Uncovers the Recent Oriental Origin of Modern Stallions Current Biology 27 13 2029 2035 15 Nisan 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Temmuz 2017 Museum of the Horse 7 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Nisan 2013 Konuyla ilgili yayinlarAntik Cag dan Turk Fetihine Orta Asya Mirasi R Frye Resimli At Kitabi S Sidney Wilshire Kitap Sirketi 1875 Otantik Arap Ati ve Torunlari Lady Wentworth 1945 Calisma Kitabinin Yeniden Yazilmasi Melanie Cabel Allerstone Tasra Hayati Ocak 1993 Resimli At Kitabi S Sidney Wilshire Kitap Sirketi 1875 http www lrgaf org articles foundation turks htm 23 Kasim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde