Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Aleksandr Sergeyeviç Griboyedov (Rusça: Алекса́ндр Серге́евич Грибое́дов} veya alternatif yazımla Griboedov; 15 Ocak 1795 - 11 Şubat 1829, Tahran, İran) Rus oyun yazarı, besteci, şair ve diplomat. Yazar olarak günümüze kadar gelmiş olan ünü özellikle şiir olarak yazmış olduğu komedi oyunu olan "Góre ot Oumá ()" dolayısıyladır. Kafkasya'da 'na ve Türkmençay Antlaşması'na yaptığı katkılar dolayısıyla Rusya İmparatorluğu'nun Kaçar Hanedanı idaresinde olan İran'a Tahran elçisi olarak görevlendirildi. Bu görevde iken Rusya'nın Türkmençay Antlaşması ile İran'a ait Kafkasya topraklarını eline geçirmesini protesto eden büyük bir gösteri yapan halk kitlesinin Rusya elçilik binasını ellerine geçirilmeleri sırasında bu ayaklanmacılar tarafından öldürüldü.
| Aleksandr Griboyedov | |
|---|---|
 Aleksandr GriboyedovRessam: Ivan Kramskoi | |
| Doğum | 15 Ocak 1795 Sankt-Peterburg, Rus İmparatorluğu |
| Ölüm | 11 Şubat 1829 (34 yaşında) Tahran, İran |
| Meslek | Oyun yazarı, besteci, şair ve diplomat |
| Milliyet | Rus |
| İmza |  |
Yaşamı
Aleksandr Sergeyeviç Griboyedov 15 Ocak 1795'te bir küçük asilzadenin oğlu olarak Moskova'da doğdu. 1810-1812'de Moskova Devlet Üniversitesi'nde bilim ve hukkuk uzerinde üniversite eğitimi yaptı. Fakat Napolyon Bonapart'n Rusya Seferi bu üniversite eğitimini aksattı. Sonra bir "husar (hafif süvari) alayı"'na subay olarak alındı. Fakat Rus orduları Avrupa'da Napolyon'a karsi iki kez savaşmak zorunda kalmakla beraber Griboyedov'un birliği hiç muharebeye katılmadı. 1816'ya kadar bu birlikte subaylık yaptı.
St Petersburg'a geçerek orada imparatorluk "Hariciye Bakanlığı"'nda bir memur olarak çalışmaya başladı. Bu arada edebiyata merak sardı. 1816'da ilk şiir şeklinde "Genç Çiftler (Молодые супруги)" adlı komedisi sahnelendi. Sonra da aynı geleneksel Şişkov-tarzı komediler de yazdı. Bunların yanında nesir denemeleri ve şiirler de yazdı. Bunların pek değerli olmadıkları kalıcı olmamalarından açıktır. Bu arada masonlar ve diğer edebiyat sosyetesi çevrelerine katıldı ve bu çevrelerde gayet "atılgan" bir genç edebiyatçı olarak isim yaptı.
1818'de Rusya'nın İran'a gönderdiği diplomatik heyete bir diplomat delege olarak katıldı. Ama heyet Iran'a daha girmeden Tiflis, Gürcistan'da bulunan ve İran Kaçarlara karşı (1805–1813) savaşı ve Osmanlılara karşı (1807–1812) savaşından sonra Rusların eline geçen güney Kafkaslardaki orduları ve idareyi ele alan General 'un karargahında generalin Genel Sekreteri olarak çalışmaya başladı. 1822'de şiirsel bir komedi olan ve en popüler ve beğenilen oyun eseri olan ve Rusya bürokrasisini hiciv eden "Góre öt Oumá (Akıldan Bela)" adlı eserini yazdı. Bu eser sansür yüzünden sahnelemedi ama gizli basılmış bir yazı şeklinde çok yaygınca okundu. Bu eserin basımı ancak 1833'te Griboyedov'un ölümünden sonra yapılabildi. Buna rağmen 1823-1825 döneminde bu edebiyatta başarısı dolayısıyla Gürcistan'daki görevinden izinli olarak Moskova ve St Petersburg'da kaldı.
Çar I. Nikolay'a karşı hazırlanan bir askeri ayakalnma olan Aralıkçılar İsyanı'na katılmıştı. Ama bu isyana ait kendi elinde bulunan ve I. Nikolay'ı gayet yerici şekilde tenkit eden mektububunun elindeki bazi nüshalarini General Yermolov'un ikazı üzerine imha etmişti ve diğer nüshalar devlet merkezinden gönderilmiş ve yerlerin ulaşmamışlardı. Buna rağmen ayaklanmacı elebaşları diğer subaylara yakınlığı bilinen Griboyedov tutuklandı ve St Petersburg'da hapse atıldı. Ama yapılan sonucsuz araştırmalar sonunda aklandı. Tiflis'e eski görevine döndü. Bu arada I. Nikolay General Yermolov'u görevden almış yerine görevi general 'e verilmişti. General Paskeviç ise, Griboyedov'un kuzeni olduğu için onun Aralıkçılara olan bağlantıları Gürcistan'da araştırılmadı.
sırasında General Paskeviç önce Rus ordularının ikinci komutanı idi. O yıl sonu Gence üzerinden hücum ederek İran'ın Karabağ'daki kalesi kuşatmasını durdurdu. General Paskeviç ertesi yıl 1827'de Kafkasya'da Rus ordularının başkomutanı oldu ve o yıl Revan üzerine yürüdü ve doğu Ermenistan'ı eline geçirdi. General Paskeviç'in Genel Sekreteri olarak Griboyedov'un bu savaşa katkısı oldu. İranlılar barış istemek zorunda kalıp çok ağır şartları gerektiren Türkmencay Antalaşması imazalamak zorunda kaldılar. 1828'de imzalanan Türkmençay Antlaşması müzakerelerinde Griboyedov'un önemli diplomatik rol oynadığı kabul edilmektedir. .
Ölümü
Bundan sonra, Griboyedov kuzeni ve komutanı olan General İvan Paskeviç tavsiyeleri ile ilk Rus İmpoaratorluğu elçisi olarak 1828'de İran'a Tahran'a gönderildi. İran'a gitmekte iken uğradığı Gürcistan'ın başkenti olan Tiflis'te arkadaş olduğu "Prens Cavcavadze"'nin 16 yaşında olan Nıno adlı kızı ile evlilik yaptı ve onu da beraberinde Tahran'a götürdü.
Tahran'daki İran Şahlığı'nın başında Kaçar Hanedanı'ndan Feth Ali Şah Kaçar bulunmaktaydı. 1828'de İran'da Türkmençay Antlaşması ile Rusya'ya kaybettiği büyük topraklar dolayısıyla Rusya aleyhinde büyük bir husumet bulunmaktaydı. En ufak bir kıvılcım bu husumetinin ayaklanmalar çıkmasına neden olacaktı. Nitekim Şubat 1829'de Griboyedov Tahran'a geldiğinde ortays çıkan bir olay Tahran'da büyük ayaklanmalara neden oldu. Ayaklanmaya neden olan olay İran Şah Feth Ali Şah'ın sarayında iki Ermeni asıllı cariye ile bir hadim harem ağasının kaçıp Rusya elçiliğine sığınmaları ile başladı. Şah yeni Rus elçisi olarak Tahran'a gelmiş olan Griboyedov'dan bu cariyelerin ve harem ağasının İran'a teslim edilmelerini talep etti. Griboyedov'da "Türkmençay Antlaşması" şartı olarak Rusya'nın İran'da bulunan Ermeni ve diğer Hristiyanları koruma hakkı olduğunu ve aynı antlaşmada İran'da bulunan Ermeni'lerin Rusya'ya geri gönderilmesi şartı da bulunduğunu ileri sürerek bu talepleri reddetti. Rus Elçiliği Tahran'da bulunan bir Kazak gücü ile korunmakta idi ve elçilik bir halk kuşatmasına karşı tedbirler almıştı.
Elçinin bu tutumu Tahran'da İranlılar arasında büyük infihale neden oldu ve büyük bir ayaklanmacı halk grubu elçiliği kuşattı ve elçilliğe hücuma geçti. Başlarında üniformasını giyinmiş ve silahlanmış olan Griboyedov olarak Kazak koruma birliği bu halk güruhunu durdurmaya yeltendi ise de kızgın İranlı halkın hücumuna karşı koyamadı. Griboyedov ve Kazak birliğinden kalan askerlar elçi odasına kaçıp orada kendilerini savunmaya başladılar. Fakat İranlılar çatıyi delip odaya girerek bu son savunmayı da ortadan kaldırdılar. Bu hücum sonunda öldürülen ve başları kesilen diğer Rusların yanında elçi Griboyedov da bulunmaktaydi. Cesedi pencereden elçilik bahçesine atıldı. Kesilen kafası bir kebabçi tarafından vitrinde gösteriye konuldu. Öldürülen diğer Ruslarla birlikte elçinin cesedi üç gün Tahran'ın pazar yerleri ve sokaklarında sürüklenerek halka gösterildi ve bundan sonra cesetler şehir çöplüğüne atıldı. Saraydan kaçan hadım harem ağası elçi ile birlikte savaşmıştı ve kaçan üç Ermeni cariyenin akıbetlerinin ne olduğu bilinmemektedir. Griboyedov'un yeni evlendiği 16 yaşındaki Gürcü karısı Nino'ya dokunulmadı ise de karışıklık içinde hamile olan Nino çocuğunu kaybetti. Nino Tiflis'e dönüp orada br daha hiç evlenmeden 30 yıl daha yaşadı.
Griboyedov'un cesedi Tahran'da bulunan bir İngiliz doktor tarafından elinde bulunan bir düello yarası ile tanındı. Cesedi bir araba ile Rusya'ya yollandı. Haziran 1829'da Griboyedov'un yakın arkadaşı olan ve kardeşini görmek için Gürcistan'a gelmiş olan ünlü Rus şairi Aleksandr Puşkin cesedi getiren arabayı (günümüzde Ermenistan'da bulunan) "Dilijan" mevkiinde karşıladı. Sovyet döneminde bu mevkiye bir anıt yapılmıştır. Puşkin Griboyedov'un cesedinin Tiflis'e taşınmasına refakat etti.
Griboyedov'un cesedi Tiflis'te "St David Manastırı"'nda gömüldü.
Griboyedov için anıtlar
Griboyedov Rus İmparatorluk döneminde Sankt-Peterburg ve Moskova'da birer heykelli anıt ile anılmıştır. Sovyet Rusya döneminde 1923'te (o zamanki Leningrad'daki) anıtının önünde bulunan "Katerina Kanalı"'nın ismi anısına "Griboyedov Kanalı" olarak değiştirilmiştir. 1944'te Puşkin'in Griboyedov'un İran'dan getirilen cesedini karşıladığı (günümüzde Ermenistan'da bulunan) Dilican şehrinde bu olayı anan bir taştan bir anıt yapılmıştır. 1978'e kadar Ermenistan'da bulunan ve Türkiye sınırına yakın olan eski Ermeni adı "Aralıkh Kyolanlu" olan kasabaya "Griboyedov" adı verilmiştir.
Notlar
- ^ a b c d Hopkirk, Peter (2006). The Great Game (İngilizce). Londra: John Murray. ss. 113. ISBN . Erişim tarihi: 5 Nisan 2012.
- ^ ""Russiapedia" Aleksandr Griboyedov". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Mart 2022.
- ^ Baron K. K. Bode. Griboyedov'un ölümü http://feb-web.rü/feb/griboed/critics/vos29/bode_29.htm[](İngilizce)
- İngilizce Wikipedia "Aleksander Griboyedov" maddesi Aleksander Griboyedov - Wikipedia, the free encyclopedia 12 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Aleksandr Griboyedov ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Hopkirk, Peter (2006). The Great Game (İngilizce). Londra: John Murray. ss. 113. ISBN . Erişim tarihi: 5 Nisan 2012.
- Kelly, Laurence (2006). iplomacy and Murder in Tehran: Alexander Griboyedov and Imperial Russia's Mission to the Shah of Persia (İngilizce). Londra: Tauriş Parke Paperbacks. ISBN . Erişim tarihi: 5 Nisan 2012.
- "Russiapedia RT" websitesi "Aleksandr Griboyedov/" maddesi 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Aleksandr Sergeyevic Griboyedov Rusca Aleksa ndr Serge evich Griboe dov veya alternatif yazimla Griboedov 15 Ocak 1795 11 Subat 1829 Tahran Iran Rus oyun yazari besteci sair ve diplomat Yazar olarak gunumuze kadar gelmis olan unu ozellikle siir olarak yazmis oldugu komedi oyunu olan Gore ot Ouma dolayisiyladir Kafkasya da na ve Turkmencay Antlasmasi na yaptigi katkilar dolayisiyla Rusya Imparatorlugu nun Kacar Hanedani idaresinde olan Iran a Tahran elcisi olarak gorevlendirildi Bu gorevde iken Rusya nin Turkmencay Antlasmasi ile Iran a ait Kafkasya topraklarini eline gecirmesini protesto eden buyuk bir gosteri yapan halk kitlesinin Rusya elcilik binasini ellerine gecirilmeleri sirasinda bu ayaklanmacilar tarafindan olduruldu Aleksandr GriboyedovAleksandr GriboyedovRessam Ivan KramskoiDogum15 Ocak 1795 1795 01 15 Sankt Peterburg Rus ImparatorluguOlum11 Subat 1829 34 yasinda Tahran IranMeslekOyun yazari besteci sair ve diplomatMilliyetRusImzaYasamiAleksandr Sergeyevic Griboyedov 15 Ocak 1795 te bir kucuk asilzadenin oglu olarak Moskova da dogdu 1810 1812 de Moskova Devlet Universitesi nde bilim ve hukkuk uzerinde universite egitimi yapti Fakat Napolyon Bonapart n Rusya Seferi bu universite egitimini aksatti Sonra bir husar hafif suvari alayi na subay olarak alindi Fakat Rus ordulari Avrupa da Napolyon a karsi iki kez savasmak zorunda kalmakla beraber Griboyedov un birligi hic muharebeye katilmadi 1816 ya kadar bu birlikte subaylik yapti St Petersburg a gecerek orada imparatorluk Hariciye Bakanligi nda bir memur olarak calismaya basladi Bu arada edebiyata merak sardi 1816 da ilk siir seklinde Genc Ciftler Molodye suprugi adli komedisi sahnelendi Sonra da ayni geleneksel Siskov tarzi komediler de yazdi Bunlarin yaninda nesir denemeleri ve siirler de yazdi Bunlarin pek degerli olmadiklari kalici olmamalarindan aciktir Bu arada masonlar ve diger edebiyat sosyetesi cevrelerine katildi ve bu cevrelerde gayet atilgan bir genc edebiyatci olarak isim yapti 1818 de Rusya nin Iran a gonderdigi diplomatik heyete bir diplomat delege olarak katildi Ama heyet Iran a daha girmeden Tiflis Gurcistan da bulunan ve Iran Kacarlara karsi 1805 1813 savasi ve Osmanlilara karsi 1807 1812 savasindan sonra Ruslarin eline gecen guney Kafkaslardaki ordulari ve idareyi ele alan General un karargahinda generalin Genel Sekreteri olarak calismaya basladi 1822 de siirsel bir komedi olan ve en populer ve begenilen oyun eseri olan ve Rusya burokrasisini hiciv eden Gore ot Ouma Akildan Bela adli eserini yazdi Bu eser sansur yuzunden sahnelemedi ama gizli basilmis bir yazi seklinde cok yayginca okundu Bu eserin basimi ancak 1833 te Griboyedov un olumunden sonra yapilabildi Buna ragmen 1823 1825 doneminde bu edebiyatta basarisi dolayisiyla Gurcistan daki gorevinden izinli olarak Moskova ve St Petersburg da kaldi Car I Nikolay a karsi hazirlanan bir askeri ayakalnma olan Aralikcilar Isyani na katilmisti Ama bu isyana ait kendi elinde bulunan ve I Nikolay i gayet yerici sekilde tenkit eden mektububunun elindeki bazi nushalarini General Yermolov un ikazi uzerine imha etmisti ve diger nushalar devlet merkezinden gonderilmis ve yerlerin ulasmamislardi Buna ragmen ayaklanmaci elebaslari diger subaylara yakinligi bilinen Griboyedov tutuklandi ve St Petersburg da hapse atildi Ama yapilan sonucsuz arastirmalar sonunda aklandi Tiflis e eski gorevine dondu Bu arada I Nikolay General Yermolov u gorevden almis yerine gorevi general e verilmisti General Paskevic ise Griboyedov un kuzeni oldugu icin onun Aralikcilara olan baglantilari Gurcistan da arastirilmadi sirasinda General Paskevic once Rus ordularinin ikinci komutani idi O yil sonu Gence uzerinden hucum ederek Iran in Karabag daki kalesi kusatmasini durdurdu General Paskevic ertesi yil 1827 de Kafkasya da Rus ordularinin baskomutani oldu ve o yil Revan uzerine yurudu ve dogu Ermenistan i eline gecirdi General Paskevic in Genel Sekreteri olarak Griboyedov un bu savasa katkisi oldu Iranlilar baris istemek zorunda kalip cok agir sartlari gerektiren Turkmencay Antalasmasi imazalamak zorunda kaldilar 1828 de imzalanan Turkmencay Antlasmasi muzakerelerinde Griboyedov un onemli diplomatik rol oynadigi kabul edilmektedir OlumuPuskin in Iran dan geri getirilen Griboyedov cesedini karsiladigi Dilijan da Ermanistan da Sovyet doneminde dikilen anit Bundan sonra Griboyedov kuzeni ve komutani olan General Ivan Paskevic tavsiyeleri ile ilk Rus Impoaratorlugu elcisi olarak 1828 de Iran a Tahran a gonderildi Iran a gitmekte iken ugradigi Gurcistan in baskenti olan Tiflis te arkadas oldugu Prens Cavcavadze nin 16 yasinda olan Nino adli kizi ile evlilik yapti ve onu da beraberinde Tahran a goturdu Tahran daki Iran Sahligi nin basinda Kacar Hanedani ndan Feth Ali Sah Kacar bulunmaktaydi 1828 de Iran da Turkmencay Antlasmasi ile Rusya ya kaybettigi buyuk topraklar dolayisiyla Rusya aleyhinde buyuk bir husumet bulunmaktaydi En ufak bir kivilcim bu husumetinin ayaklanmalar cikmasina neden olacakti Nitekim Subat 1829 de Griboyedov Tahran a geldiginde ortays cikan bir olay Tahran da buyuk ayaklanmalara neden oldu Ayaklanmaya neden olan olay Iran Sah Feth Ali Sah in sarayinda iki Ermeni asilli cariye ile bir hadim harem agasinin kacip Rusya elciligine siginmalari ile basladi Sah yeni Rus elcisi olarak Tahran a gelmis olan Griboyedov dan bu cariyelerin ve harem agasinin Iran a teslim edilmelerini talep etti Griboyedov da Turkmencay Antlasmasi sarti olarak Rusya nin Iran da bulunan Ermeni ve diger Hristiyanlari koruma hakki oldugunu ve ayni antlasmada Iran da bulunan Ermeni lerin Rusya ya geri gonderilmesi sarti da bulundugunu ileri surerek bu talepleri reddetti Rus Elciligi Tahran da bulunan bir Kazak gucu ile korunmakta idi ve elcilik bir halk kusatmasina karsi tedbirler almisti Elcinin bu tutumu Tahran da Iranlilar arasinda buyuk infihale neden oldu ve buyuk bir ayaklanmaci halk grubu elciligi kusatti ve elcillige hucuma gecti Baslarinda uniformasini giyinmis ve silahlanmis olan Griboyedov olarak Kazak koruma birligi bu halk guruhunu durdurmaya yeltendi ise de kizgin Iranli halkin hucumuna karsi koyamadi Griboyedov ve Kazak birliginden kalan askerlar elci odasina kacip orada kendilerini savunmaya basladilar Fakat Iranlilar catiyi delip odaya girerek bu son savunmayi da ortadan kaldirdilar Bu hucum sonunda oldurulen ve baslari kesilen diger Ruslarin yaninda elci Griboyedov da bulunmaktaydi Cesedi pencereden elcilik bahcesine atildi Kesilen kafasi bir kebabci tarafindan vitrinde gosteriye konuldu Oldurulen diger Ruslarla birlikte elcinin cesedi uc gun Tahran in pazar yerleri ve sokaklarinda suruklenerek halka gosterildi ve bundan sonra cesetler sehir coplugune atildi Saraydan kacan hadim harem agasi elci ile birlikte savasmisti ve kacan uc Ermeni cariyenin akibetlerinin ne oldugu bilinmemektedir Griboyedov un yeni evlendigi 16 yasindaki Gurcu karisi Nino ya dokunulmadi ise de karisiklik icinde hamile olan Nino cocugunu kaybetti Nino Tiflis e donup orada br daha hic evlenmeden 30 yil daha yasadi Griboyedov un cesedi Tahran da bulunan bir Ingiliz doktor tarafindan elinde bulunan bir duello yarasi ile tanindi Cesedi bir araba ile Rusya ya yollandi Haziran 1829 da Griboyedov un yakin arkadasi olan ve kardesini gormek icin Gurcistan a gelmis olan unlu Rus sairi Aleksandr Puskin cesedi getiren arabayi gunumuzde Ermenistan da bulunan Dilijan mevkiinde karsiladi Sovyet doneminde bu mevkiye bir anit yapilmistir Puskin Griboyedov un cesedinin Tiflis e tasinmasina refakat etti Griboyedov un cesedi Tiflis te St David Manastiri nda gomuldu Griboyedov icin anitlarGriboyedov Rus Imparatorluk doneminde Sankt Peterburg ve Moskova da birer heykelli anit ile anilmistir Sovyet Rusya doneminde 1923 te o zamanki Leningrad daki anitinin onunde bulunan Katerina Kanali nin ismi anisina Griboyedov Kanali olarak degistirilmistir 1944 te Puskin in Griboyedov un Iran dan getirilen cesedini karsiladigi gunumuzde Ermenistan da bulunan Dilican sehrinde bu olayi anan bir tastan bir anit yapilmistir 1978 e kadar Ermenistan da bulunan ve Turkiye sinirina yakin olan eski Ermeni adi Aralikh Kyolanlu olan kasabaya Griboyedov adi verilmistir Notlar a b c d Hopkirk Peter 2006 The Great Game Ingilizce Londra John Murray ss 113 ISBN 978 0 7195 6447 5 Erisim tarihi 5 Nisan 2012 Russiapedia Aleksandr Griboyedov 5 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Mart 2022 Baron K K Bode Griboyedov un olumu http feb web ru feb griboed critics vos29 bode 29 htm olu kirik baglanti Ingilizce Ingilizce Wikipedia Aleksander Griboyedov maddesi Aleksander Griboyedov Wikipedia the free encyclopedia 12 Subat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Dis baglantilarWikimedia Commons ta Aleksandr Griboyedov ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Hopkirk Peter 2006 The Great Game Ingilizce Londra John Murray ss 113 ISBN 978 0 7195 6447 5 Erisim tarihi 5 Nisan 2012 Kelly Laurence 2006 iplomacy and Murder in Tehran Alexander Griboyedov and Imperial Russia s Mission to the Shah of Persia Ingilizce Londra Tauris Parke Paperbacks ISBN 9781845111960 Erisim tarihi 5 Nisan 2012 Russiapedia RT websitesi Aleksandr Griboyedov maddesi 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde