Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddede birçok sorun bulunmaktadır. Lütfen sayfayı geliştirin veya bu sorunlar konusunda bir yorum yapın.
|
Bu madde, İngilizce Vikipedi'de yer alan aynı konulu maddeden Türkçeye çeviri yapılarak genişletilebilir. Başlıca çeviri yönergeleri için [genişlet] düğmesine tıklayınız.
|
Kanserojen, hayvanlarda (insan dâhil) kansere neden olma kapasitesine sahip maddeleri tanımlamak için kullanılan terim. Kanserojenik ajanlar fiziksel, kimyasal, biyolojik kökenli olabilir. Mutajen kavramı ile karıştırılmamalıdır
Birçok madde kanserojen olarak sınıflandırılır. Bazı yaygın bilinen kanserojenler arasında asbest, radon, bazı pestisitler, arsenik ve bulunur. Ultraviyole radyasyonun, deriyi etkileyen kanser çeşitlerine yol açtığı bilinmektedir.
Türleri
Kimyasal Kanserojenler
En büyük grubu oluşturan kanserojenlerdir. Kanserojenik etki yapan kimyasal maddeler birbirinden farklı yapı gösterirler.
- Polisiklik aromatik hidrokarbonlar; 1-2 benzenzantrasen, 3-4 benz[a]piren
- Aromatik aminler; Bunların kanserojenik etkisi anilin boya endüstrisinde çalışan işçilerle mesane kanserlerinin görülmesi üzerine ortaya çıkmıştır. Asıl karsinojenik etkinin olduğu anlaşılmıştır.
- Azo bileşikleri; Sanayide boya maddesi olarak kullanılan bu bileşikler hangi yolla verilirse verilsin genellikle karaciğerde tümör oluştururlar.
Kimyasal kanserojenezde 2 basamak vardır:
- Başlangıç; kanserojen ajanın yeterli dozunun alınmasıyla başlar. Sadece başlama tümör oluşumu için yetmez. Başlangıç, kalıcı DNA hasarı yani mutasyon yapar. Hızlı ve geri döndürülemez.
- Destekleme (promosyon); Başlangıçtaki hücreleri indükler[] ama kendileri tümörojenik değildir. Destekçiler DNA’yı direkt etkilemez ve geri döndürülebilir. Bunlar hücresel ek mutasyonlara duyarlı olurlar.
Doğrudan etkili Kanserojenler
- Alkilleyici ve asilleyici ajanlar.
Dolaylı etkili ajanlar
- Polisiklik aromatik hidrokarbonlar,
- Aromatik aminler,
- Mikrobiyal ürünler
Fiziksel kanserojenler
- Güneş Işını ve iyonlaştırıcı radyasyon: kanserojenik etkinin nedeni olarak ultrviyole ışınlarının DNA molekülünde yol açtığı mutasyonlar gösterilmektedir.
Viral kanserojenler
Hayvanlarda tümörlere yol açan 150 kadar virüs bulunmuş.[] Bunlardan 1/3’ü DNA yapısında diğerleri RNA yapısındadır. DNA virüsleri arasında papova ve herpes virüsleri, Epstein Barr Virusu (EBV), Hepatit B virüsü, Papilloma virüsü sayılır. RNA Virusleri ise HTLV-1, fare meme kanseri, fare lösemi virüsü.
Hormonlar
Uzun süre yüksek dozda verilen hormonların tümöre yol açtığı gösterilmiştir. İnsan tümörleri etiyolojisinde hormonal etkiyi gösteren en iyi örnek yüksek östrojen salgılanması ile birlikte bulunan granuloza hücreli tümörlerde, endometriyumda önce hiperplazi daha sonra kanser gelişimidir. Genel kanıya göre hormonlar ko-kanserojenik etkiye sahiptir.
Dış bağlantılar
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede bircok sorun bulunmaktadir Lutfen sayfayi gelistirin veya bu sorunlar konusunda tartisma sayfasinda bir yorum yapin Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Kasim 2020 Bu maddenin Vikipedi nin kalite standartlarina uyabilmesi icin tamamen yeniden yazilmasi gerekmektedir Sayfayi duzenleyerek bu konuda yardimci olabilirsiniz Goruslerinizi lutfen tartisma sayfasinda belirtiniz Agustos 2022 Bu madde Ingilizce Vikipedi de yer alan ayni konulu maddeden Turkceye ceviri yapilarak genisletilebilir Baslica ceviri yonergeleri icin genislet dugmesine tiklayiniz Guvenilmeyen ya da dusuk kaliteli gorunen icerikleri eklemeyiniz Mumkunse yabanci dil maddesinde verilen referanslar ile cevireceginiz metni dogrulayin Cevirinize eslik edecek bir sekilde dillerarasi baglanti ekleyerek degisiklik ozetinizde bir telif hakki atfi saglamalisiniz Degisiklik ozeti icin ornek bir atif Bu degisiklikteki icerik Ingilizce Vikipedi de yer alan En Carcinogen sayfasindan cevrilmistir atif icin sayfanin tarihine bakiniz Ayrica tartisma sayfasina Cevrilmis sayfa En Carcinogen sablonunu eklemelisiniz Daha fazla bilgi icin bkz Vikipedi Ceviri Kanserojen hayvanlarda insan dahil kansere neden olma kapasitesine sahip maddeleri tanimlamak icin kullanilan terim Kanserojenik ajanlar fiziksel kimyasal biyolojik kokenli olabilir Mutajen kavrami ile karistirilmamalidir Bircok madde kanserojen olarak siniflandirilir Bazi yaygin bilinen kanserojenler arasinda asbest radon bazi pestisitler arsenik ve bulunur Ultraviyole radyasyonun deriyi etkileyen kanser cesitlerine yol actigi bilinmektedir TurleriKimyasal Kanserojenler En buyuk grubu olusturan kanserojenlerdir Kanserojenik etki yapan kimyasal maddeler birbirinden farkli yapi gosterirler Polisiklik aromatik hidrokarbonlar 1 2 benzenzantrasen 3 4 benz a piren Aromatik aminler Bunlarin kanserojenik etkisi anilin boya endustrisinde calisan iscilerle mesane kanserlerinin gorulmesi uzerine ortaya cikmistir Asil karsinojenik etkinin oldugu anlasilmistir Azo bilesikleri Sanayide boya maddesi olarak kullanilan bu bilesikler hangi yolla verilirse verilsin genellikle karacigerde tumor olustururlar Kimyasal kanserojenezde 2 basamak vardir Baslangic kanserojen ajanin yeterli dozunun alinmasiyla baslar Sadece baslama tumor olusumu icin yetmez Baslangic kalici DNA hasari yani mutasyon yapar Hizli ve geri dondurulemez Destekleme promosyon Baslangictaki hucreleri indukler netlestirme gerekli ama kendileri tumorojenik degildir Destekciler DNA yi direkt etkilemez ve geri dondurulebilir Bunlar hucresel ek mutasyonlara duyarli olurlar Dogrudan etkili Kanserojenler Alkilleyici ve asilleyici ajanlar Dolayli etkili ajanlar Polisiklik aromatik hidrokarbonlar Aromatik aminler Mikrobiyal urunlerFiziksel kanserojenler Gunes Isini ve iyonlastirici radyasyon kanserojenik etkinin nedeni olarak ultrviyole isinlarinin DNA molekulunde yol actigi mutasyonlar gosterilmektedir Viral kanserojenler Hayvanlarda tumorlere yol acan 150 kadar virus bulunmus kaynak belirtilmeli Bunlardan 1 3 u DNA yapisinda digerleri RNA yapisindadir DNA virusleri arasinda papova ve herpes virusleri Epstein Barr Virusu EBV Hepatit B virusu Papilloma virusu sayilir RNA Virusleri ise HTLV 1 fare meme kanseri fare losemi virusu Hormonlar Uzun sure yuksek dozda verilen hormonlarin tumore yol actigi gosterilmistir Insan tumorleri etiyolojisinde hormonal etkiyi gosteren en iyi ornek yuksek ostrojen salgilanmasi ile birlikte bulunan granuloza hucreli tumorlerde endometriyumda once hiperplazi daha sonra kanser gelisimidir Genel kaniya gore hormonlar ko kanserojenik etkiye sahiptir Dis baglantilar