Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Lösemi, kan hücrelerinin özellikle de akyuvarların normalin üzerinde çoğalması ile kendini gösteren bir kanser türüdür.
Yüksek sayıdaki olgunlaşmamış ve malign hücrelerin normal ilik hücrelerinin yerini alması ile iliklerde hasar meydana gelir. Böylece kan pıhtılaşmasında rol oynayan plateletler ve savunmada rol oynayan lökositlerin sayısı azalmaya başlar. Bu da lösemi hastalarında zedelenmelerin ve kanamaların yoğun görülmesine, hastaların kolay enfeksiyon kapmasına neden olur. Savunma mekanizması zayıflar. İleri aşamalarda kırmızı kan hücresi eksikliği anemiye, nefes darlığına neden olabilir. Bunun dışında zayıflık ve yorgunluk, ateş, bazı nörolojik semptomlar, diş etlerinde şişkinlik ve kanamalar gibi belirtileri de vardır.
Lösemiler, vücuttaki kan üretim sistemini (lenfatik sistem ve kemik iliği) etkileyen kanserlerdir. Lösemiler akut veya kronik olarak (mikroskoptaki görünüşlerine göre alt gruplara ayrılırlar) ve tümörün yayılım ve gelişim özelliklerine göre sınıflandırılırlar. Genel olarak, akut lösemiler çocuklarda ortaya çıkarken, kronik lösemiler daha çok yetişkinlerde görülme eğilimindedirler.
Kan kanserinin hücre tipine göre (myeloit, lenfoit gibi) ve hastalığın süresine göre (müzmin ve had) çeşitleri vardır. Bazı tipler daha hızlı ve kötü bir gidiş gösterir. Çocukluk çağında lösemi tipleri diğer kanser tiplerine göre daha sık görülmektedir.
Kesin nedenleri bilinmemekle birlikte hem genetik hem de çevresel faktörlerin önemli rol oynadığı düşünülmektedir. Somatik hücrelerdeki DNA'larda meydana gelen mutasyonlar onkogenlerin aktive olması ya da tümör baskılayıcı genlerin inaktive olmasına neden olur. Böylece hücre ölümünün ve bölünmesinin regülasyonu hasara uğrar. Bu hasara genetik sebeplerin dışında, petrokimyasalların, radyasyonun, kanserojen maddelerin ve bazı virüslerin (örn. HIV) neden olduğu düşünülmektedir.
Çeşitleri
Akut Lösemiler
Akut lösemide, sürekli kan hücresi artışı yaşanmaktadır ve sonuçta sağlıklı-normal kan hücrelerinden sayıca daha fazla hale gelmektedirler. Bu anormal hücreler diğer organlara da yayılarak, organı fonksiyonlarını yapamaz hale getirebilirler. Akut lösemilerin sınıflandırılması temel olarak olgunlaşmayan hücrelerin tipleri esas alınarak yapılır:
- Akut Lenfoid Lösemi (ALL) : Normalde lenfosit adı verilen olgun kan hücresi tipine dönüşmesi gereken lenfoblast isimli olgunlaşmamış kan hücrelerin artması ile karakterizedir. Bu lenfoblastlarin sayıları çok miktarda artar ve genelde lenf düğümlerinde birikirek şişliklere neden olurlar. ALL, en sık gözlenen çocukluk çağı kanseridir ve 15 yaş altındaki çocuklarda gözlenen lösemilerin %80'i ALL dir. Bazen yetişkinlerde de görülebilmekle birlikte,50 yaşın üzerinde ALL son derece nadirdir.
- Akut Myeloid Lösemi (AML) : Myeloblast adı verilen ve normal kan hücrelerine (kırmızı kan hücrelerine, trombositlere) dönüşmesi gereken kök hücrelerde anemi (kansızlık - kırmızı kan hücresi üretiminde azalma) ve sık enfeksiyona yakalanma (beyaz kan hücresi üretiminde azalma) durumu ortaya çıkabilir. Ergenlik çağında ve 20'li yaşlarda saptanan lösemilerin %50'sini, yetişkinlerdeki lösemilerin de %20'sini AML oluşturur.
Kronik Lösemiler
Kronik lösemi, görünüşte olgun ancak normal olgun kan hücrelerinin yaptıklarını yapamayan kan hücrelerinin aşırı üretimi ile karakterizedir. Kronik lösemi daha yavaş ilerler ve sonuçları daha az dramatiktir. Temel olarak iki alt grubu vardır:
- Kronik Lenfoid Lösemi (KLL): Olgun görünüşe sahip lenfositlerin kemik iliğinde aşırı üretimi ile kendini gösterir. Bu anormal hücreler tam olarak olgunlaşmış normal lenfositler gibi görülürler, ancak normal lenfositler gibi vücudumuzu enfeksiyonlara karşı koruyamazlar. KLL'de, kanser hücreleri kemik iliğinde, kanda ve lenf nodlarında bulunurlar ve lenf düğümlerinde şişmeler meydana gelir. KLL tüm lösemilerin %30'unu oluşturur. 30 yaşın altında nadiren görülürler, ancak görülme sıklığı yaşla birlikte artar ve en sık olarak 60-70 yaş arasında gözlenir. Saçlı (Hairy) hücreli lösemi; lenfosit kaynaklı bir kronik lösemidir ancak KLL'den farklıdır. KLL'den farklı olarak, saçlı hücreli lösemi ilaç tedavisi ile sıklıkla tedavi edilebilmektedir.
- Kronik Myeloid Lösemi (KML): Bu lösemi, olgun görünüşlü ancak fonksiyon kaybı bulunan myeloid hücrelerin (beyaz kan hücreleri gibi) aşırı üretimi ile kendini gösterir. Bu aşırı üretim hiç normal hücre kalmayana kadar devam eder. KML hastası olanlarda sıklıkla Philadelphia kromozomu denilen kromozom anomalisi ortaya çıkar. Bu kromozom anomalisinde bu hastalığa neden olan bir enzimin üretilmesine neden olan bir genin olduğu düşünülmektedir. KML yetişkinlerde gözlenen lösemilerin %20-30'unu meydana getirir ve 25-60 yaşları arasında gözlenir. Bazı hastalarda kemik iliği nakli ile bu hastalık tedavi edilebilir.
Genel olarak lösemiler tüm kanserlerin %2'sini oluştururlar. Erkeklerde lösemi daha sık gözlenmektedir. Ayrıca beyaz ırkta da daha sıktır. Yetişkinlerde lösemi tanısı konma sıklığı çocuklardan 10 kat daha fazladır ve risk yaşla birlikte artar. Çocuklar arasında ise 4 yaş altında daha sık gözlenir.
Löseminin kısmen de olsa ailevi olabileceğine dair bulgular vardır; özellikle KLL gibi belirli türlerinde, bazı ailelerde yoğunlaşma gözlenmektedir. Belirli genetik hastalıklarda (Down sendromu gibi) da bazı lösemi tiplerinin daha sık gözlendiği bilinmektedir. Bununla birlikte, kesin bir genetik ve ailevi risk henüz saptanmamıştır. Myeloid lösemi olgularında, iyonize edici radyasyona ve benzine (kurşunsuz benzinde bulunur) maruziyetin hastalığın gelişmesinde etkili olduğunu gösteren çalışmalar bulunmaktadır.
Belirtiler
İlerleyici bir seyir gösteren hastalığın belirtileri, anormal (habis) hücrelerin, kan yapıcı organlarda normal hücrelerin yapımını engellemesi sonucunda ortaya çıkar. Normal alyuvarların yapımındaki azalma ile kansızlık (anemi); normal akyuvarların yapımındaki azalma neticesinde enfeksiyona yatkınlık, mikrobik hastalıklar ve ateş; kan pıhtılaşmasında rol alan kan pulcuklarının (trombositler) yapımındaki azalma ile çeşitli kanamalar (burun kanaması, diş eti kanamaları, cilt altı kanaması gibi) meydana gelir. Ciltte sık sık çürükler meydana gelir veya kesik oluştuğunda kanama güçlükle durdurulur.
Ayrıca, hastalığın diğer bazı bulguları da habis hücrelerin bazı organları işgal etmesine ve çeşitli kimyevi maddeler salgılamasına bağlanır. Bütün bu hızlı hücre yapım ve yıkımı, kilo kaybı ve terlemeye de yol açar. Hastalarda dalak genellikle büyümüştür ve lenf düğümlerinde de şişlikler tespit edilir. Karında şişkinlik hissi vardır.
Erken döneme ait belirtiler genelde gözden kaçmaktadır, çünkü bu dönemdeki şikayetler nezle veya diğer sık gözlenen hastalık şikayetlerine benzer. (Halsizlik, kemik ve eklemlerde ağrılar, baş ağrıları, deride kızarıklıklar, saç dökülmesi)
Tanı
Öncelikle hastanın şikayetlerinden ve muayene bulgularından şüphelenilmesi gerekir ve kan testleri ile tanı netleştirilebilir. Daha sonra kemik iliği biyopsisi, özel kan testleri ve genetik testler yapılır.
Genel olarak, kronik lösemi, akut lösemiden daha yavaş ilerler. KML hastaları tipik olarak 3-5 yıl boyunca normaldirler. Daha sonra AML benzeri bir tablo meydana gelir.
Şu an için lösemiden korunmanın kesin bir yöntemi bilinmemektedir. Ancak ileriki yıllarda genetik testler, lösemi gelişme riski yüksek kişileri belirlemede kullanılabilir. O döneme kadar lösemi hastalarının birinci derece akrabaları düzenli olarak doktorlarına muayene olmalı ve kan testi yaptırmalıdırlar.
Tedavi
Hastalığın tedavisinde, son yıllarda oldukça önemli adımlar atılmışsa da sebepler bilinemediği için sebebe yönelik tedavi yapılamamaktadır. Günümüzde tatbik edilen tedavilerin temel amacı, habis hücreleri ortadan kaldırmaktır. Tedavi şemaları hastalığın tiplerine ve safhalarına göre değişiklik gösterir. Radyasyon (şua) tedavisi, çeşitli kanser ilaçlarının tatbiki, bağışıklama (veya bağışıklık sistemini güçlendirme) tedavisi (immünoterapi) ve kemik iliği nakli başlıca tedavi şekilleridir. Kemik iliği nakli, kriz (atak) atlatıldığı zamanda kişinin kendi hücrelerinin (ototransplantasyon) veya uygun bir vericinin hücrelerinin (allotransplantasyon) verilmesi ile olabilmektedir. Bu tedavi şekillerine ek olarak birçok yeni metot deneme safhasında olup, müspet neticeler vermektedir. Hastaların kaybedilmelerinin en önemli sebepleri, aşırı zayıflık, mikrobik hastalıklar, kanama ve işgale bağlı organ yetmezlikleridir.
Tatbik edilen tedavilerle hastalık krizi (atağı) atlatılabilmektedir. Ancak bazen kısa bazen de yıllarca süren aralardan sonra hastalık yeniden ortaya çıkabilmektedir.
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ekim 2021.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Losemi kan hucrelerinin ozellikle de akyuvarlarin normalin uzerinde cogalmasi ile kendini gosteren bir kanser turudur Losemi hucresi Yuksek sayidaki olgunlasmamis ve malign hucrelerin normal ilik hucrelerinin yerini almasi ile iliklerde hasar meydana gelir Boylece kan pihtilasmasinda rol oynayan plateletler ve savunmada rol oynayan lokositlerin sayisi azalmaya baslar Bu da losemi hastalarinda zedelenmelerin ve kanamalarin yogun gorulmesine hastalarin kolay enfeksiyon kapmasina neden olur Savunma mekanizmasi zayiflar Ileri asamalarda kirmizi kan hucresi eksikligi anemiye nefes darligina neden olabilir Bunun disinda zayiflik ve yorgunluk ates bazi norolojik semptomlar dis etlerinde siskinlik ve kanamalar gibi belirtileri de vardir Losemiler vucuttaki kan uretim sistemini lenfatik sistem ve kemik iligi etkileyen kanserlerdir Losemiler akut veya kronik olarak mikroskoptaki gorunuslerine gore alt gruplara ayrilirlar ve tumorun yayilim ve gelisim ozelliklerine gore siniflandirilirlar Genel olarak akut losemiler cocuklarda ortaya cikarken kronik losemiler daha cok yetiskinlerde gorulme egilimindedirler Kan kanserinin hucre tipine gore myeloit lenfoit gibi ve hastaligin suresine gore muzmin ve had cesitleri vardir Bazi tipler daha hizli ve kotu bir gidis gosterir Cocukluk caginda losemi tipleri diger kanser tiplerine gore daha sik gorulmektedir Kesin nedenleri bilinmemekle birlikte hem genetik hem de cevresel faktorlerin onemli rol oynadigi dusunulmektedir Somatik hucrelerdeki DNA larda meydana gelen mutasyonlar onkogenlerin aktive olmasi ya da tumor baskilayici genlerin inaktive olmasina neden olur Boylece hucre olumunun ve bolunmesinin regulasyonu hasara ugrar Bu hasara genetik sebeplerin disinda petrokimyasallarin radyasyonun kanserojen maddelerin ve bazi viruslerin orn HIV neden oldugu dusunulmektedir ALLCesitleriAkut Losemiler Akut losemide surekli kan hucresi artisi yasanmaktadir ve sonucta saglikli normal kan hucrelerinden sayica daha fazla hale gelmektedirler Bu anormal hucreler diger organlara da yayilarak organi fonksiyonlarini yapamaz hale getirebilirler Akut losemilerin siniflandirilmasi temel olarak olgunlasmayan hucrelerin tipleri esas alinarak yapilir Akut Lenfoid Losemi ALL Normalde lenfosit adi verilen olgun kan hucresi tipine donusmesi gereken lenfoblast isimli olgunlasmamis kan hucrelerin artmasi ile karakterizedir Bu lenfoblastlarin sayilari cok miktarda artar ve genelde lenf dugumlerinde birikirek sisliklere neden olurlar ALL en sik gozlenen cocukluk cagi kanseridir ve 15 yas altindaki cocuklarda gozlenen losemilerin 80 i ALL dir Bazen yetiskinlerde de gorulebilmekle birlikte 50 yasin uzerinde ALL son derece nadirdir Akut Myeloid Losemi AML Myeloblast adi verilen ve normal kan hucrelerine kirmizi kan hucrelerine trombositlere donusmesi gereken kok hucrelerde anemi kansizlik kirmizi kan hucresi uretiminde azalma ve sik enfeksiyona yakalanma beyaz kan hucresi uretiminde azalma durumu ortaya cikabilir Ergenlik caginda ve 20 li yaslarda saptanan losemilerin 50 sini yetiskinlerdeki losemilerin de 20 sini AML olusturur Kronik Losemiler Kronik losemi gorunuste olgun ancak normal olgun kan hucrelerinin yaptiklarini yapamayan kan hucrelerinin asiri uretimi ile karakterizedir Kronik losemi daha yavas ilerler ve sonuclari daha az dramatiktir Temel olarak iki alt grubu vardir Kronik Lenfoid Losemi KLL Olgun gorunuse sahip lenfositlerin kemik iliginde asiri uretimi ile kendini gosterir Bu anormal hucreler tam olarak olgunlasmis normal lenfositler gibi gorulurler ancak normal lenfositler gibi vucudumuzu enfeksiyonlara karsi koruyamazlar KLL de kanser hucreleri kemik iliginde kanda ve lenf nodlarinda bulunurlar ve lenf dugumlerinde sismeler meydana gelir KLL tum losemilerin 30 unu olusturur 30 yasin altinda nadiren gorulurler ancak gorulme sikligi yasla birlikte artar ve en sik olarak 60 70 yas arasinda gozlenir Sacli Hairy hucreli losemi lenfosit kaynakli bir kronik losemidir ancak KLL den farklidir KLL den farkli olarak sacli hucreli losemi ilac tedavisi ile siklikla tedavi edilebilmektedir Kronik Myeloid Losemi KML Bu losemi olgun gorunuslu ancak fonksiyon kaybi bulunan myeloid hucrelerin beyaz kan hucreleri gibi asiri uretimi ile kendini gosterir Bu asiri uretim hic normal hucre kalmayana kadar devam eder KML hastasi olanlarda siklikla Philadelphia kromozomu denilen kromozom anomalisi ortaya cikar Bu kromozom anomalisinde bu hastaliga neden olan bir enzimin uretilmesine neden olan bir genin oldugu dusunulmektedir KML yetiskinlerde gozlenen losemilerin 20 30 unu meydana getirir ve 25 60 yaslari arasinda gozlenir Bazi hastalarda kemik iligi nakli ile bu hastalik tedavi edilebilir Genel olarak losemiler tum kanserlerin 2 sini olustururlar Erkeklerde losemi daha sik gozlenmektedir Ayrica beyaz irkta da daha siktir Yetiskinlerde losemi tanisi konma sikligi cocuklardan 10 kat daha fazladir ve risk yasla birlikte artar Cocuklar arasinda ise 4 yas altinda daha sik gozlenir Loseminin kismen de olsa ailevi olabilecegine dair bulgular vardir ozellikle KLL gibi belirli turlerinde bazi ailelerde yogunlasma gozlenmektedir Belirli genetik hastaliklarda Down sendromu gibi da bazi losemi tiplerinin daha sik gozlendigi bilinmektedir Bununla birlikte kesin bir genetik ve ailevi risk henuz saptanmamistir Myeloid losemi olgularinda iyonize edici radyasyona ve benzine kursunsuz benzinde bulunur maruziyetin hastaligin gelismesinde etkili oldugunu gosteren calismalar bulunmaktadir BelirtilerIlerleyici bir seyir gosteren hastaligin belirtileri anormal habis hucrelerin kan yapici organlarda normal hucrelerin yapimini engellemesi sonucunda ortaya cikar Normal alyuvarlarin yapimindaki azalma ile kansizlik anemi normal akyuvarlarin yapimindaki azalma neticesinde enfeksiyona yatkinlik mikrobik hastaliklar ve ates kan pihtilasmasinda rol alan kan pulcuklarinin trombositler yapimindaki azalma ile cesitli kanamalar burun kanamasi dis eti kanamalari cilt alti kanamasi gibi meydana gelir Ciltte sik sik curukler meydana gelir veya kesik olustugunda kanama guclukle durdurulur Ayrica hastaligin diger bazi bulgulari da habis hucrelerin bazi organlari isgal etmesine ve cesitli kimyevi maddeler salgilamasina baglanir Butun bu hizli hucre yapim ve yikimi kilo kaybi ve terlemeye de yol acar Hastalarda dalak genellikle buyumustur ve lenf dugumlerinde de sislikler tespit edilir Karinda siskinlik hissi vardir Erken doneme ait belirtiler genelde gozden kacmaktadir cunku bu donemdeki sikayetler nezle veya diger sik gozlenen hastalik sikayetlerine benzer Halsizlik kemik ve eklemlerde agrilar bas agrilari deride kizarikliklar sac dokulmesi TaniLosemi hastasi bir kisinin beyaz kan hucrelerindeki artis Oncelikle hastanin sikayetlerinden ve muayene bulgularindan suphelenilmesi gerekir ve kan testleri ile tani netlestirilebilir Daha sonra kemik iligi biyopsisi ozel kan testleri ve genetik testler yapilir Genel olarak kronik losemi akut losemiden daha yavas ilerler KML hastalari tipik olarak 3 5 yil boyunca normaldirler Daha sonra AML benzeri bir tablo meydana gelir Su an icin losemiden korunmanin kesin bir yontemi bilinmemektedir Ancak ileriki yillarda genetik testler losemi gelisme riski yuksek kisileri belirlemede kullanilabilir O doneme kadar losemi hastalarinin birinci derece akrabalari duzenli olarak doktorlarina muayene olmali ve kan testi yaptirmalidirlar TedaviHastaligin tedavisinde son yillarda oldukca onemli adimlar atilmissa da sebepler bilinemedigi icin sebebe yonelik tedavi yapilamamaktadir Gunumuzde tatbik edilen tedavilerin temel amaci habis hucreleri ortadan kaldirmaktir Tedavi semalari hastaligin tiplerine ve safhalarina gore degisiklik gosterir Radyasyon sua tedavisi cesitli kanser ilaclarinin tatbiki bagisiklama veya bagisiklik sistemini guclendirme tedavisi immunoterapi ve kemik iligi nakli baslica tedavi sekilleridir Kemik iligi nakli kriz atak atlatildigi zamanda kisinin kendi hucrelerinin ototransplantasyon veya uygun bir vericinin hucrelerinin allotransplantasyon verilmesi ile olabilmektedir Bu tedavi sekillerine ek olarak bircok yeni metot deneme safhasinda olup muspet neticeler vermektedir Hastalarin kaybedilmelerinin en onemli sebepleri asiri zayiflik mikrobik hastaliklar kanama ve isgale bagli organ yetmezlikleridir Tatbik edilen tedavilerle hastalik krizi atagi atlatilabilmektedir Ancak bazen kisa bazen de yillarca suren aralardan sonra hastalik yeniden ortaya cikabilmektedir Kaynakca Arsivlenmis kopya 8 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ekim 2021