Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Aralık 2011) |
Halyaz Muharebesi 21 Haziran 1877 tarihinde, Rus İmparatorluğu ile Osmanlı Devleti arasında gerçekleşen ve Osmanlı zaferi ile sonuçlanan muharebedir.
| Halyaz Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Osmanlı İmparatorluğu |  Rus İmparatorluğu | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Ahmet Muhtar Paşa Faik Paşa | Arshak Ter-Gukasov | ||||||
| Güçler | |||||||
| Tahminen 10.000 civarı (Sadece Halyaz'daki Türk birlikleri) | Tahminen 7.000 civarı (Sadece Halyazlar'daki Rus birlikleri) | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 2.000 ölü ve yaralı (Bu bölgedeki birliklerin %20si) | 700 ölü ve yaralı (Bu bölgedeki birliklerin %10'u) | ||||||
Savaş
Halyaz Erzurum'un Karayazı ilçesine bağlı bir köydür ve stratejik açıdan önemli bir mevkidedir. Rus ordusu buraya kadar ilerlemiştir. Ahmet Muhtar Paşa bu bölgeye ilerleyen ve Doğubayazıt'ı ele geçiren Arshak Ter-Gukasov'a bağlı koldaki birlikleri püskürtmek için bir plan hazırlar. Bu iş içinde Reis Ahmet Paşa'yı görevlendirir plana göre Ruslar, Reis Ahmet Paşa tarafından Halyazlar civarında yapılacak saldırılarla durdurulup, geriye püskürtülecek, Faik Paşa tarafından Doğubayazıt'a yapılacak saldırılarla ikmal yolları kesilen ve üslerinden uzaklaşan Rus ordusu ya çembere alınıp yok edilecek veya sıkıştırılıp imha edilecektir.
Plan teoride başarılı gözükse de pratikte uygulanması zor bir plandı, diğer taraftan Hasan Bey geçidindeki manevralara güvenen Muhtar Paşa'nın emri altındaki Osmanlı subaylarının bir kısmının askeri deneyimi çok az olmasının yanı sıra pek yetenekli de değildi. Muhtar Paşa kendisi o sırada bu bölgede olamadığı için görevlendirdiği Reis Ahmet Paşa ana Rus ordusunun yerini ve zayıf noktasını yanlış hesapladı, Rus Ordusunun merkez bölümü yerine güçlü kanatlarına saldırdı.Buna rağmen Reis Ahmet Paşa,askerleri ile 21 Haziran'da Haylazlar yönünde korumalı Rus mevzilerine yaptığı saldırıda, verdiği çok ağır kayıplara rağmen Rus ordusunu durdurmayı başardı.
Zira, Ruslar taktiksel anlamda Türklere Haylazlar yönünde ağır kayıplar verdirip onları yenmiş gözükse de, gerek cephane ve gerekse erzak bakımından saldırıları püskürtürken tükenme noktasına geldi, ilerlemeleri durduruldu. Diğer taraftan Türklerin tekrar saldırılarının yenilenebilme ihtimalini Rus General fark etti. 22 Haziran'da Osmanlı ve Rus ordusu Haylazlar yönündeki ölülerini toplamak ve gömmek için bir günlük ateşkes ilan etti.Bu arada Faik Paşa yaptığı saldırılarla Doğubayazıt'ı tehdit eder hale geldi, ikmal hatlarının kesileceğini ve çembere alınma ve Doğubayazıt'ın Türklerin eline her an geçebileceğini anlayan ermeni general Arshak Ter-Gukasov derhal Doğu Bayazıt'a doğru çekilmesi gerektiğini anladı.
Rus komutanlığı da, bu durumu fark etti ve diğer Rus kolunda bulunan General Melikov, Zivin yönünde hem Tergukasov'u zor durumdan kurtarmak hem de bölgedeki bütün Türk ordusunun cephe hattının yarılıp, savunma hatlarının çökertilmesi için saldırıya geçti ancak Zivin Muharebesi'nde Ruslar ağır bir bozguna uğradı. Tergukasov acilen Doğu Bayazıt yönüne çembere alınmamak için geri çekilmek zorunda kaldı.
Sonuçları
Haylaz muharebesi, taktiksel açından Ruslar lehine gibi gözükse de stratejik açıdan Osmanlı zaferi ile sonuçlanmıştır zira bu saldırı ve diğer birkaç stratejik başarı ile Osmanlı ordusu Rus ordusunun bu kolunu ikmal ve lojistik yönünden tükenme noktasına getirmiş ve çembere alınma tehlikesi altında bırakıp geri çekilmeye zorlamıştır. Bunun yanında yardıma gelen Melikof kuvvetlerine karşı 4 gün sonra kazanılan Zivin Muharebesi ile de bu kuvvetler geri çekilmeye zorlanmış, Tergukasov kuvvetleri iyice zor duruma düşürüp çekilme harekâtına girişilmesi kaçınılmaz hale gelmiştir. Ancak diğer taraftan Osmanlı Ordusu bu muharebeler sonrası çekilme harekâtına girişen Tergukasov kuvvetlerini özellikle süvari komutanlarından Kürt İsmail Hakkı Paşa ve bir kısım Osmanlı Subaylarının hataları ile yok edememiş, gerekli zararları da verememiş ve bu da bu iki komutanın ordularını güvenli bölgeye çekip takviye almalarına imkân sağlamıştır.Buda Osmanlı ordusundaki Ahmet Muhtar Paşa,Osman Paşa gibi bir kısım yetenekli subaylar haricinde diğer subayların yetenek ve tecrübe konusundaki eksikliğini ortaya koymaktadır. Yine de Doğu Beyazıtı geri alma,Rusları kuşatma hususundaki bu fırsatın kaçırılması Osmanlının Kafkaslar'daki savaşı kaybetme nedenlerinden ancak biri olabilir. Zira Osmanlı Kafkas ordusu pek çok sorunla karşı karşıyaydı.Zira, takviye alan Rus birliklerine karşın, bölgedeki Türk birliklerinin yeni takviye alabilmesi aşırı derece zordu.Çünkü balkanlarda zor duruma düşen Osmanlı Ordusu, Şıpka geçidi de dahil ihtiyatlarının çoğunu burada kullanmakta idi ve bu bölge Osmanlı İmparatorluğu başkentine daha yakın konumdaydı,savunulması birincil öncelikti. Buna karşın Doğu Anadolu, başkentten uzak bir mevkideydi, diğer taraftan uzaklık ve dağlık alanda bulunması ikmal ve lojistik yollarının uzunluğu da yardım alınmasını son derece zorlaştırıyordu. Bölgedeki Osmanlı güçleri aşiret reisleri ve yerel halktan ancak yardım alabiliyordu.Bu sebeple en küçük bir kayıp Osmanlı Ordusu açıdan bu bölgenin savunulmasında büyük tehlike yaratıyordu. Diğer taraftan Kafkasya'da Ruslara karşı işbirliği içinde oldukları halkta Ruslar tarafından ya göç, sürgün ettirilmiş veyahut sert tedbirlerle isyanları bastırılmıştı. Buna karşın Ruslar, Tiflis ve Erivan'daki merkezlerden, Terek kazakları dahil çeşitli kazak birliklerinden, Ermeni ve Gürcü yerel halktan rahatlıkla yardım alabilecek bir konumdaydı, dahası Osmanlı İmparatorluğu içindeki silahlı Ermeni Taşnak çetelerle ilişki içindeydiler ve bu takviye kolaylığı bu bölgedeki savaşın kaderini 4-5 ay içinde Osmanlı İmparatorluğu aleyhine değiştirecekti.
Kaynakça
- ^ Edward W., Allen D., Muratoff P. - "Caucasian Battlefields: A History of the Wars on the Turco-Caucasian Border ..." İngilizce bölüm url = http://books.google.com.tr/books?id=oDb6P0HXwIcC&pg=PA141&dq=battle+of+zivindag&hl=tr&sa=X&ei=nwDxTpCDAorssgaDr8nxDw&ved=0CDAQ6AEwAA#v=onepage&q=battle%20of%20zivindag&f=false 16 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Aralik 2011 Halyaz Muharebesi 21 Haziran 1877 tarihinde Rus Imparatorlugu ile Osmanli Devleti arasinda gerceklesen ve Osmanli zaferi ile sonuclanan muharebedir Halyaz Muharebesi1877 1878 Osmanli Rus SavasiTarih21 Haziran 1877BolgeHalyaz Karayazi ErzurumSonucTaktiksel Rus Zaferi Stratejik Osmanli Zaferi Rus ilerlemesi agir kayiplara karsin durduruldu TaraflarOsmanli ImparatorluguRus ImparatorluguKomutanlar ve liderlerAhmet Muhtar Pasa Faik PasaArshak Ter GukasovGuclerTahminen 10 000 civari Sadece Halyaz daki Turk birlikleri Tahminen 7 000 civari Sadece Halyazlar daki Rus birlikleri Kayiplar2 000 olu ve yarali Bu bolgedeki birliklerin 20si 700 olu ve yarali Bu bolgedeki birliklerin 10 u SavasHalyaz Erzurum un Karayazi ilcesine bagli bir koydur ve stratejik acidan onemli bir mevkidedir Rus ordusu buraya kadar ilerlemistir Ahmet Muhtar Pasa bu bolgeye ilerleyen ve Dogubayazit i ele geciren Arshak Ter Gukasov a bagli koldaki birlikleri puskurtmek icin bir plan hazirlar Bu is icinde Reis Ahmet Pasa yi gorevlendirir plana gore Ruslar Reis Ahmet Pasa tarafindan Halyazlar civarinda yapilacak saldirilarla durdurulup geriye puskurtulecek Faik Pasa tarafindan Dogubayazit a yapilacak saldirilarla ikmal yollari kesilen ve uslerinden uzaklasan Rus ordusu ya cembere alinip yok edilecek veya sikistirilip imha edilecektir Plan teoride basarili gozukse de pratikte uygulanmasi zor bir plandi diger taraftan Hasan Bey gecidindeki manevralara guvenen Muhtar Pasa nin emri altindaki Osmanli subaylarinin bir kisminin askeri deneyimi cok az olmasinin yani sira pek yetenekli de degildi Muhtar Pasa kendisi o sirada bu bolgede olamadigi icin gorevlendirdigi Reis Ahmet Pasa ana Rus ordusunun yerini ve zayif noktasini yanlis hesapladi Rus Ordusunun merkez bolumu yerine guclu kanatlarina saldirdi Buna ragmen Reis Ahmet Pasa askerleri ile 21 Haziran da Haylazlar yonunde korumali Rus mevzilerine yaptigi saldirida verdigi cok agir kayiplara ragmen Rus ordusunu durdurmayi basardi Zira Ruslar taktiksel anlamda Turklere Haylazlar yonunde agir kayiplar verdirip onlari yenmis gozukse de gerek cephane ve gerekse erzak bakimindan saldirilari puskurturken tukenme noktasina geldi ilerlemeleri durduruldu Diger taraftan Turklerin tekrar saldirilarinin yenilenebilme ihtimalini Rus General fark etti 22 Haziran da Osmanli ve Rus ordusu Haylazlar yonundeki olulerini toplamak ve gommek icin bir gunluk ateskes ilan etti Bu arada Faik Pasa yaptigi saldirilarla Dogubayazit i tehdit eder hale geldi ikmal hatlarinin kesilecegini ve cembere alinma ve Dogubayazit in Turklerin eline her an gecebilecegini anlayan ermeni general Arshak Ter Gukasov derhal Dogu Bayazit a dogru cekilmesi gerektigini anladi Rus komutanligi da bu durumu fark etti ve diger Rus kolunda bulunan General Melikov Zivin yonunde hem Tergukasov u zor durumdan kurtarmak hem de bolgedeki butun Turk ordusunun cephe hattinin yarilip savunma hatlarinin cokertilmesi icin saldiriya gecti ancak Zivin Muharebesi nde Ruslar agir bir bozguna ugradi Tergukasov acilen Dogu Bayazit yonune cembere alinmamak icin geri cekilmek zorunda kaldi SonuclariHaylaz muharebesi taktiksel acindan Ruslar lehine gibi gozukse de stratejik acidan Osmanli zaferi ile sonuclanmistir zira bu saldiri ve diger birkac stratejik basari ile Osmanli ordusu Rus ordusunun bu kolunu ikmal ve lojistik yonunden tukenme noktasina getirmis ve cembere alinma tehlikesi altinda birakip geri cekilmeye zorlamistir Bunun yaninda yardima gelen Melikof kuvvetlerine karsi 4 gun sonra kazanilan Zivin Muharebesi ile de bu kuvvetler geri cekilmeye zorlanmis Tergukasov kuvvetleri iyice zor duruma dusurup cekilme harekatina girisilmesi kacinilmaz hale gelmistir Ancak diger taraftan Osmanli Ordusu bu muharebeler sonrasi cekilme harekatina girisen Tergukasov kuvvetlerini ozellikle suvari komutanlarindan Kurt Ismail Hakki Pasa ve bir kisim Osmanli Subaylarinin hatalari ile yok edememis gerekli zararlari da verememis ve bu da bu iki komutanin ordularini guvenli bolgeye cekip takviye almalarina imkan saglamistir Buda Osmanli ordusundaki Ahmet Muhtar Pasa Osman Pasa gibi bir kisim yetenekli subaylar haricinde diger subaylarin yetenek ve tecrube konusundaki eksikligini ortaya koymaktadir Yine de Dogu Beyaziti geri alma Ruslari kusatma hususundaki bu firsatin kacirilmasi Osmanlinin Kafkaslar daki savasi kaybetme nedenlerinden ancak biri olabilir Zira Osmanli Kafkas ordusu pek cok sorunla karsi karsiyaydi Zira takviye alan Rus birliklerine karsin bolgedeki Turk birliklerinin yeni takviye alabilmesi asiri derece zordu Cunku balkanlarda zor duruma dusen Osmanli Ordusu Sipka gecidi de dahil ihtiyatlarinin cogunu burada kullanmakta idi ve bu bolge Osmanli Imparatorlugu baskentine daha yakin konumdaydi savunulmasi birincil oncelikti Buna karsin Dogu Anadolu baskentten uzak bir mevkideydi diger taraftan uzaklik ve daglik alanda bulunmasi ikmal ve lojistik yollarinin uzunlugu da yardim alinmasini son derece zorlastiriyordu Bolgedeki Osmanli gucleri asiret reisleri ve yerel halktan ancak yardim alabiliyordu Bu sebeple en kucuk bir kayip Osmanli Ordusu acidan bu bolgenin savunulmasinda buyuk tehlike yaratiyordu Diger taraftan Kafkasya da Ruslara karsi isbirligi icinde olduklari halkta Ruslar tarafindan ya goc surgun ettirilmis veyahut sert tedbirlerle isyanlari bastirilmisti Buna karsin Ruslar Tiflis ve Erivan daki merkezlerden Terek kazaklari dahil cesitli kazak birliklerinden Ermeni ve Gurcu yerel halktan rahatlikla yardim alabilecek bir konumdaydi dahasi Osmanli Imparatorlugu icindeki silahli Ermeni Tasnak cetelerle iliski icindeydiler ve bu takviye kolayligi bu bolgedeki savasin kaderini 4 5 ay icinde Osmanli Imparatorlugu aleyhine degistirecekti Kaynakca Edward W Allen D Muratoff P Caucasian Battlefields A History of the Wars on the Turco Caucasian Border Ingilizce bolum url http books google com tr books id oDb6P0HXwIcC amp pg PA141 amp dq battle of zivindag amp hl tr amp sa X amp ei nwDxTpCDAorssgaDr8nxDw amp ved 0CDAQ6AEwAA v onepage amp q battle 20of 20zivindag amp f false 16 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde