Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kriyolit (Na3AlF6, sodyum hekzafloroalüminat), Grönland'ın batı kıyısındaki bir zamanlar büyük bir maden yatağına sahip 'ta 1987'de tükenen nadir bir mineraldir.
Tarihi
Kriyolit ilk olarak 1798'de Danimarkalı veteriner ve hekim olan Peder Christian Abildgaard (1740-1801) tarafından tanımlanmış, Grönland'ın güneybatısındaki Arsuk Fiyordu yakınlarındaki Ivittuut'taki bir kriyolit yatağından elde edilmiştir. İsmi, Yunanca κρύος (cryos) = buz gibi, don ve λίθος (lithos) = taş kelimelerinden türetilmiştir. Pennsylvania Tuz Üretim Şirketi, 19. ve 20. yüzyıllarda kostik soda yapmak için büyük miktarlarda kriyolit kullanmıştır.
Tarihsel olarak bir alüminyum cevheri olarak ve daha sonra alüminyum bakımından zengin bir okside cevher olan boksitin elektrolizi sürecinde kullanılmıştır. Oksitli minerallerde alüminyumu oksijenden ayırmanın zorluğu, oksit mineral(ler)ini çözmek için eritken (flux) olarak kriyolitin kullanılmasıyla aşılmıştır. Önemi, alüminyum oksiti (Al2O3) çözme kolaylığından gelir; bu nedenle elektroliz ile metalik alüminyum üretiminde alümina için bir eritken olarak kullanılır. Saf kriyolitin kendisi 1012 °C'de (1285 K) erir ve alüminyum oksitleri elektroliz yoluyla alüminyumun kolayca çıkarılmasını sağlamak için yeterince iyi çözebilir. Hem malzemeleri ısıtmak hem de elektroliz için hâlâ önemli miktarda enerjiye ihtiyaç vardır, ancak bu bahsi geçen yöntem oksitlerin kendilerini eritmekten çok daha fazla enerji verimlidir. Doğal kriyolit artık bu amaç için kullanılamayacak kadar nadir olduğundan, yaygın bir mineral olan floritten veya alüminyum tuzları ve hidroflorik asitten yapay olarak üretilmektedir.
Kaynakları
Ivittuut'un yanı sıra, kriyolitin büyük miktarlarda bulunabileceği Grönland'ın batı kıyısında, İspanya'nın bazı bölgelerinde, Colorado'daki Pikes Zirvesi'nin eteklerinde, Québec, Kanada'da Montreal yakınlarındaki Falcon Taş Ocağı'nda ve Miask, Rusya'da küçük kriyolit birikintileri rapor edilmiştir.
Kullanım Alanı
Ergimiş kriyolit, alüminyumun rafine edilmesinde kullanılan alüminyum oksit (Al2O3) için bir çözücü olarak kullanılır. Ergimiş alüminyum oksidin erime noktasını 2000-2500 °C derecelerden 900-1000 °C'ye düşürür ve iletkenliğini arttırır ve böylece alüminyumun özütlemesini (ekstraksiyon) daha ekonomik hâle getirir.
Kriyolit böcek ilacı (insektisit) ve pestisit olarak kullanılır. Havai fişeklere sarı renk vermek için de kullanılır.
Fiziksel Özellikleri
Kriyolit, camsı, renksiz, beyaz-kırmızımsı ila gri-siyah prizmatik monoklinik kristallerden oluşur. 2.5 ila 3 Mohs sertliğine ve yaklaşık 2.95 ila 3.0 özgül ağırlığa sahiptir. Yaklaşık 1.34'lük çok düşük bir kırılma indisine sahip olduğundan dolayı yarı saydamdır ve bu değer suyun kırılma indisine çok yakındır; bu nedenle, kriyolit suyun içerisinde görünmez hâle gelir.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kriyolit Na3AlF6 sodyum hekzafloroaluminat Gronland in bati kiyisindaki bir zamanlar buyuk bir maden yatagina sahip ta 1987 de tukenen nadir bir mineraldir Ivigtut ta cikarilmis bir kriyolit ornegiTarihiKriyolit ilk olarak 1798 de Danimarkali veteriner ve hekim olan Peder Christian Abildgaard 1740 1801 tarafindan tanimlanmis Gronland in guneybatisindaki Arsuk Fiyordu yakinlarindaki Ivittuut taki bir kriyolit yatagindan elde edilmistir Ismi Yunanca kryos cryos buz gibi don ve li8os lithos tas kelimelerinden turetilmistir Pennsylvania Tuz Uretim Sirketi 19 ve 20 yuzyillarda kostik soda yapmak icin buyuk miktarlarda kriyolit kullanmistir Tarihsel olarak bir aluminyum cevheri olarak ve daha sonra aluminyum bakimindan zengin bir okside cevher olan boksitin elektrolizi surecinde kullanilmistir Oksitli minerallerde aluminyumu oksijenden ayirmanin zorlugu oksit mineral ler ini cozmek icin eritken flux olarak kriyolitin kullanilmasiyla asilmistir Onemi aluminyum oksiti Al2O3 cozme kolayligindan gelir bu nedenle elektroliz ile metalik aluminyum uretiminde alumina icin bir eritken olarak kullanilir Saf kriyolitin kendisi 1012 C de 1285 K erir ve aluminyum oksitleri elektroliz yoluyla aluminyumun kolayca cikarilmasini saglamak icin yeterince iyi cozebilir Hem malzemeleri isitmak hem de elektroliz icin hala onemli miktarda enerjiye ihtiyac vardir ancak bu bahsi gecen yontem oksitlerin kendilerini eritmekten cok daha fazla enerji verimlidir Dogal kriyolit artik bu amac icin kullanilamayacak kadar nadir oldugundan yaygin bir mineral olan floritten veya aluminyum tuzlari ve hidroflorik asitten yapay olarak uretilmektedir Kriyolit madeni Ivigtut Gronland 1940 yaziKaynaklariIvittuut un yani sira kriyolitin buyuk miktarlarda bulunabilecegi Gronland in bati kiyisinda Ispanya nin bazi bolgelerinde Colorado daki Pikes Zirvesi nin eteklerinde Quebec Kanada da Montreal yakinlarindaki Falcon Tas Ocagi nda ve Miask Rusya da kucuk kriyolit birikintileri rapor edilmistir Kullanim AlaniKriyolit in 3 boyutlu molekul yapisi Ergimis kriyolit aluminyumun rafine edilmesinde kullanilan aluminyum oksit Al2O3 icin bir cozucu olarak kullanilir Ergimis aluminyum oksidin erime noktasini 2000 2500 C derecelerden 900 1000 C ye dusurur ve iletkenligini arttirir ve boylece aluminyumun ozutlemesini ekstraksiyon daha ekonomik hale getirir Kriyolit bocek ilaci insektisit ve pestisit olarak kullanilir Havai fiseklere sari renk vermek icin de kullanilir Fiziksel OzellikleriKriyolitin oda sicakligindaki kristal yapisinin cokyuzlu gosterimiKriyolitin yuksek sicakliktaki kristal yapisinin cokyuzlu temsili Kriyolit camsi renksiz beyaz kirmizimsi ila gri siyah prizmatik monoklinik kristallerden olusur 2 5 ila 3 Mohs sertligine ve yaklasik 2 95 ila 3 0 ozgul agirliga sahiptir Yaklasik 1 34 luk cok dusuk bir kirilma indisine sahip oldugundan dolayi yari saydamdir ve bu deger suyun kirilma indisine cok yakindir bu nedenle kriyolit suyun icerisinde gorunmez hale gelir