Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddenin içeriğinin Türkçeleştirilmesi veya doğrultusunda düzeltilmesi gerekmektedir. Bu maddedeki yazım ve noktalama yanlışları ya da anlatım bozuklukları giderilmelidir. (Yabancı sözcükler yerine Türkçe karşılıklarının kullanılması, karakter hatalarının düzeltilmesi, dilbilgisi hatalarının düzeltilmesi vs.) Düzenleme yapıldıktan sonra bu şablon kaldırılmalıdır. |
AJAX (İngilizce: Asynchronous JavaScript and XML, Türkçe: Eşzamansız JavaScript ve XML), İnternet sayfalarında JavaScript ve XMLHttpRequest kullanımı ile etkileşimli uygulamalar yaratan tekniğin adıdır.
Nasıl okunması gerektiği konusunda bir genel uzlaşma olmamakla birlikte çoğunlukla yazıldığı gibi ajaks olarak okunurken, kimileri tarafından aynı yazımlı ismiyle futbol takımı örnek gösterilerek ayaks olarak okunmaktadır. İngilizcede ey-ceks olarak okunur.
En yaygın kullanım alanı, sayfayı yeniden yüklemeye gerek kalmaksızın, sayfada görünür değişiklikler yapmaktır. XMLHttpRequest kullanılarak birden fazla bağımsız işlem yapılabilir. Bazı , AJAX'ın HTML ve XML'den sonra en yenilikçi İnternet yazılımı olduğunu ve Web 2.0.'ı sonlandırıp, 3. evrenin kapısını açtığını öne sürmüşlerdir.
Asynchronous JavaScript and XML sözcüklerinin kısaltması olan Ajax, etkileşimli (interaktif) web uygulamaları yaratmak için kullanılan bir tekniğidir. Temel amacı arka planda sunucuyla ufak miktarda veri değişimi sayesinde sayfayı daha hızlı güncelleyebilen web sayfaları yapmak, dolayısıyla kullanıcının istediği her anda bütün web sayfasını güncellemek derdinden kurtulmaktır. Bu da web sayfasının etkileşimini, hızını ve kullanılabilirliğini artırmak demektir.
Ajax tekniği aşağıdaki teknolojileri kullanır:
- Bilgiyi biçimlendirmek ve görüntüsünü değiştirmek için XHTML (ya da HTML) ve CSS.
- Görüntülenecek bilgiyi dinamik olarak göstermek ve onunla etkileşimli çalışmak için özellikle JavaScript ve gibi ECMAScript olan kullanıcı tarafındaki bir betik dili (İngilizce: scripting) yardımıyla erişilebilen DOM.
- Web sunucusu ile bilgi değiş tokuşunda kullanılan
XMLHttpRequestobjesi. Bazı Ajax frameworklerde ve bazı durumlarda web sunucusuyla bilgi alışverişi içinXMLHttpRequestyerine de kullanılır; diğer uygulamalarda ise dinamik olarak eklenen JavaScript etiketleri (İngilizce: tag) de kullanılabilir. - Kullanıcıyla sunucu arasındaki bilgi alışverişlerinde genelde XML formatı kullanılır. Önceden hazırlanmış HTML, düz metin (İngilizce: plain text), JSON ve hatta dahi olmak üzere herhangi bir format da kullanılabilir. Bu tip dosyalar sunucu tarafında herhangi bir script (PHP, ASP vs.) ile bile üretilmiş olabilir.
- DHTML, ve gibilerin aksine Ajax kendi başına bir teknoloji değildir, ancak terim birçok teknolojinin bir bütün olarak kullanıldığını ifade eder.
Tarihsel bilgi
Hazırdaki bir web sayfasına, tamamen yeniden yüklemeden asenkron (eş zamanlı olmayan) içerik ilave etme teknikleri 1996'da Internet Explorer'la birlikte gelen iframe ve 1997'de Netscape (Mozilla'nın ilk dönemlerinde geliştirilmesi durdurulmuştur) ile gün yüzüne çıkan layer öğesi kadar eskidir. Her iki öğe de herhangi bir harici URL'yi alarak esas sayfayı değiştirebilen src özniteliğine sahipti. Sonraları, tarayıcı tarafında çalışan bu teknolojiler DHTML adı altında anılmaya başladı. Macromedia firmasının da 4. sürümünden itibaren XML ve formatındaki dosyaları sayfa yenilemeye gerek kalmaksızın uzak sunucudan yükleme özelliğini bulunduruyordu.
Microsoft's Remote Scripting (or MSRS, introduced in 1998) acted as a more elegant replacement for these techniques, with data being pulled in by a Java applet with which the client side could communicate using JavaScript.. This technique worked on both Internet Explorer version 4 and Netscape Navigator version 4 onwards. Microsoft then created the XMLHttpRequest object in Internet Explorer version 5 and first took advantage of these techniques using XMLHttpRequest in Outlook Web supplied with the Microsoft Exchange Server 2000 release.
The Web development community, first collaborating via the microsoft.public.scripting.remote and later through blog aggregation, subsequently developed a range of techniques for remote scripting in order to enable consistent results across different browsers. In 2002, a user-community modification to Microsoft Remote Scripting was made to replace the Java applet with XMLHttpRequest.
Remote Scripting Frameworks such as ARSCIF surfaced in 2003 not long before Microsoft introduced Callbacks in ASP.NET.
In addition, the World Wide Web Consortium has several Recommendations that also allow for dynamic communication between a server and user agent, though few of them are well supported. These would include:
- The object element defined in HTML 4 for embedding arbitrary content types into documents, (replaces inline frames under XHTML 1.1)
- The Document Object Model (DOM) Level 3 Load and Save Specification 16 Aralık 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Avantajları ve dezavantajları
Bant genişliğini ayarlamak;
HTML’yi ağ tarayıcısı (browser) programında oluştururken, JavaScript işlemlerini ve işlenecek verileri kullanırken, sunucudan gelen sayfa bilgisi gerektiğinden daha az yer tuttuğundan dolayı AJAX web sayfalarının görece olarak daha hızlı yüklendiği gözlenebilir.
İçeriğin “isteğe bağlı olarak yüklenmesine” ek olarak, bazı web uygulamaları ilk önce Olay Yöneticilerini (event handler), ardından ilgili fonksiyonları indirir. Bu teknik, karmaşık mekanizması ve fonksiyonu olan web uygulamalarının gereksinim duyduğu yüksek miktarda bant genişliği tüketimini önemli ölçüde hafifletir.
Erişilebilirlik
Web uygulamalarında Ajax teknolojilerini kullanmak, Bilgisayar Erişilebilirliği konusunda araçlar geliştiren tasarımcılar için birçok sorunu beraberinde getirmektedir. Buna ek olarak Section 508 gibi Amerikan Uyum Standartlarına sıkı bir şekilde uyulması gerektiği ABD devlet destekli birçok geliştirme projeleri bulunmaktadır. Bu standartlara uyulmaması, bazı durumlarda bilgisayar uyumluluğuyla ilgili birçok iş anlaşmalarının iptaline ve hukuki problemlerin doğmasına neden olmaktadır.
Bu yüzden Ajax'la yapılmış çözümlerin büyük bir kısmı grafik tabanlı tarayıcılara hitap ettiğinden dolayı, geliştiriciler başka platform ve tarayıcı kullanıcılarının da gereksinimlerini karşılamak zorundadır.
Web tasarımcıları, web tarayıcısının bütün sayfayı renderlemesine gerek kalmaksızın veri işlemeye olanak tanındığı durumlarda bazen web sayfasının sadece belli kısımları için Ajax'ı kullanabilir. Ajax kullanamayanlar ise bütün bir sayfayı yenilemeye ve yüklemeye devam edebilmeli; geliştiriciler ise Ajax'ı destekleyen tarayıcılarla daha teknik olanaklar sunsa da -bütün erişilebilirlik konuları dahil olmak üzere- Ajax içermeyen ortamlardaki kullanıcıların yeteneklerini kısıtlamamalıdır.
Ajax Nerede Kullanılır
Ajax hemen hemen web’de birçok şey için kullanılır. Bunun bir örneği ise Google Maps. Kullanıcı sayfadakı haritaya tıklayıp resmi çektiği an, bütün sayfa yeniden yüklenmeden bilgi anında gösterilir. Bütün bunlar Ajax’ın senkron özelliği tarafından yapılmaktadır. Ajax aynı zamanda Gmail’de de kullanılmaktadır. Bilginin yüklenmesi için sayfanın tamamının yeniden yüklenmesi gerekmemektedir. Yeni posta geldiğinde, hemen otomatık olarak gelen kutusuna eklenir. Bu kullanıcının yenileme düğmesine sürekli olarak tıklaması ihtiyacını önler. Google Translate'de de Ajax kullanmaktadır. Kullanıcılar bir yazıyı bir dilden başka bir dile tercüme etmek için yazmaya başladıkları zaman, Ajax hemen diğer dildeki anlamı aynı sayfada gösterir.
Kaynakça
- ^ . microsoft.public.scripting.remote newsgroup. 18 Haziran 2002. 29 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2006.
- ^ . Sebastiano Vigna. 6 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2006.
- ^ . MSDN Magazine. 8 Ağustos 2004. 4 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2006.
Ayrıca bakınız
Örnekler
- Google Maps13 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Gmail29 Eylül 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Google Pages 25 Eylül 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Mint 19 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Google Suggest 4 Kasım 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ZK Demo 9 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Dış bağlantılar
- PHP ile Ajax kullanımı 23 Ağustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Ajax'ın Temelleri 5 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- on the Open Directory Project.
AJAX kütüphaneleri
- Hızlı, Kolay ve Akıllı AJAX nesnesi.
- EceX[]
- jQuery14 Ağustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- dojo 29 Mayıs 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- moofx 1 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- behavior 29 Mayıs 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Sardalya - (Sar)mal (D)inamik (Al)t(ya)pısı (İngilizce) 18 Mayıs 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- scriptaculous1 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- XScript[]
- Microsoft ASP.NET Ajax25 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddenin iceriginin Turkcelestirilmesi veya Turkce dilbilgisi ve kurallari dogrultusunda duzeltilmesi gerekmektedir Bu maddedeki yazim ve noktalama yanlislari ya da anlatim bozukluklari giderilmelidir Yabanci sozcukler yerine Turkce karsiliklarinin kullanilmasi karakter hatalarinin duzeltilmesi dilbilgisi hatalarinin duzeltilmesi vs Duzenleme yapildiktan sonra bu sablon kaldirilmalidir AJAX Ingilizce Asynchronous JavaScript and XML Turkce Eszamansiz JavaScript ve XML Internet sayfalarinda JavaScript ve a href wiki XMLHttpRequest title XMLHttpRequest XMLHttpRequest a kullanimi ile etkilesimli uygulamalar yaratan teknigin adidir Nasil okunmasi gerektigi konusunda bir genel uzlasma olmamakla birlikte cogunlukla yazildigi gibi ajaks olarak okunurken kimileri tarafindan ayni yazimli ismiyle futbol takimi ornek gosterilerek ayaks olarak okunmaktadir Ingilizcede ey ceks olarak okunur En yaygin kullanim alani sayfayi yeniden yuklemeye gerek kalmaksizin sayfada gorunur degisiklikler yapmaktir XMLHttpRequest kullanilarak birden fazla bagimsiz islem yapilabilir Bazi AJAX in HTML ve XML den sonra en yenilikci Internet yazilimi oldugunu ve Web 2 0 i sonlandirip 3 evrenin kapisini actigini one surmuslerdir Asynchronous JavaScript and XML sozcuklerinin kisaltmasi olan Ajax etkilesimli interaktif web uygulamalari yaratmak icin kullanilan bir teknigidir Temel amaci arka planda sunucuyla ufak miktarda veri degisimi sayesinde sayfayi daha hizli guncelleyebilen web sayfalari yapmak dolayisiyla kullanicinin istedigi her anda butun web sayfasini guncellemek derdinden kurtulmaktir Bu da web sayfasinin etkilesimini hizini ve kullanilabilirligini artirmak demektir Ajax teknigi asagidaki teknolojileri kullanir Bilgiyi bicimlendirmek ve goruntusunu degistirmek icin XHTML ya da HTML ve CSS Goruntulenecek bilgiyi dinamik olarak gostermek ve onunla etkilesimli calismak icin ozellikle JavaScript ve gibi ECMAScript olan kullanici tarafindaki bir betik dili Ingilizce scripting yardimiyla erisilebilen DOM Web sunucusu ile bilgi degis tokusunda kullanilan XMLHttpRequest objesi Bazi Ajax frameworklerde ve bazi durumlarda web sunucusuyla bilgi alisverisi icin XMLHttpRequest yerine de kullanilir diger uygulamalarda ise dinamik olarak eklenen JavaScript etiketleri Ingilizce tag de kullanilabilir Kullaniciyla sunucu arasindaki bilgi alisverislerinde genelde XML formati kullanilir Onceden hazirlanmis HTML duz metin Ingilizce plain text JSON ve hatta dahi olmak uzere herhangi bir format da kullanilabilir Bu tip dosyalar sunucu tarafinda herhangi bir script PHP ASP vs ile bile uretilmis olabilir DHTML ve gibilerin aksine Ajax kendi basina bir teknoloji degildir ancak terim bircok teknolojinin bir butun olarak kullanildigini ifade eder Tarihsel bilgiHazirdaki bir web sayfasina tamamen yeniden yuklemeden asenkron es zamanli olmayan icerik ilave etme teknikleri 1996 da Internet Explorer la birlikte gelen iframe ve 1997 de Netscape Mozilla nin ilk donemlerinde gelistirilmesi durdurulmustur ile gun yuzune cikan layer ogesi kadar eskidir Her iki oge de herhangi bir harici URL yi alarak esas sayfayi degistirebilen src ozniteligine sahipti Sonralari tarayici tarafinda calisan bu teknolojiler DHTML adi altinda anilmaya basladi Macromedia firmasinin da 4 surumunden itibaren XML ve formatindaki dosyalari sayfa yenilemeye gerek kalmaksizin uzak sunucudan yukleme ozelligini bulunduruyordu Microsoft s Remote Scripting or MSRS introduced in 1998 acted as a more elegant replacement for these techniques with data being pulled in by a Java applet with which the client side could communicate using JavaScript This technique worked on both Internet Explorer version 4 and Netscape Navigator version 4 onwards Microsoft then created the XMLHttpRequest object in Internet Explorer version 5 and first took advantage of these techniques using XMLHttpRequest in Outlook Web supplied with the Microsoft Exchange Server 2000 release The Web development community first collaborating via the microsoft public scripting remote and later through blog aggregation subsequently developed a range of techniques for remote scripting in order to enable consistent results across different browsers In 2002 a user community modification to Microsoft Remote Scripting was made to replace the Java applet with XMLHttpRequest Remote Scripting Frameworks such as ARSCIF surfaced in 2003 not long before Microsoft introduced Callbacks in ASP NET In addition the World Wide Web Consortium has several Recommendations that also allow for dynamic communication between a server and user agent though few of them are well supported These would include The object element defined in HTML 4 for embedding arbitrary content types into documents replaces inline frames under XHTML 1 1 The Document Object Model DOM Level 3 Load and Save Specification 16 Aralik 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Avantajlari ve dezavantajlariBant genisligini ayarlamak HTML yi ag tarayicisi browser programinda olustururken JavaScript islemlerini ve islenecek verileri kullanirken sunucudan gelen sayfa bilgisi gerektiginden daha az yer tuttugundan dolayi AJAX web sayfalarinin gorece olarak daha hizli yuklendigi gozlenebilir Icerigin istege bagli olarak yuklenmesine ek olarak bazi web uygulamalari ilk once Olay Yoneticilerini event handler ardindan ilgili fonksiyonlari indirir Bu teknik karmasik mekanizmasi ve fonksiyonu olan web uygulamalarinin gereksinim duydugu yuksek miktarda bant genisligi tuketimini onemli olcude hafifletir ErisilebilirlikWeb uygulamalarinda Ajax teknolojilerini kullanmak Bilgisayar Erisilebilirligi konusunda araclar gelistiren tasarimcilar icin bircok sorunu beraberinde getirmektedir Buna ek olarak Section 508 gibi Amerikan Uyum Standartlarina siki bir sekilde uyulmasi gerektigi ABD devlet destekli bircok gelistirme projeleri bulunmaktadir Bu standartlara uyulmamasi bazi durumlarda bilgisayar uyumluluguyla ilgili bircok is anlasmalarinin iptaline ve hukuki problemlerin dogmasina neden olmaktadir Bu yuzden Ajax la yapilmis cozumlerin buyuk bir kismi grafik tabanli tarayicilara hitap ettiginden dolayi gelistiriciler baska platform ve tarayici kullanicilarinin da gereksinimlerini karsilamak zorundadir Ajax ile web programlama Web tasarimcilari web tarayicisinin butun sayfayi renderlemesine gerek kalmaksizin veri islemeye olanak tanindigi durumlarda bazen web sayfasinin sadece belli kisimlari icin Ajax i kullanabilir Ajax kullanamayanlar ise butun bir sayfayi yenilemeye ve yuklemeye devam edebilmeli gelistiriciler ise Ajax i destekleyen tarayicilarla daha teknik olanaklar sunsa da butun erisilebilirlik konulari dahil olmak uzere Ajax icermeyen ortamlardaki kullanicilarin yeteneklerini kisitlamamalidir Ajax Nerede KullanilirAjax hemen hemen web de bircok sey icin kullanilir Bunun bir ornegi ise Google Maps Kullanici sayfadaki haritaya tiklayip resmi cektigi an butun sayfa yeniden yuklenmeden bilgi aninda gosterilir Butun bunlar Ajax in senkron ozelligi tarafindan yapilmaktadir Ajax ayni zamanda Gmail de de kullanilmaktadir Bilginin yuklenmesi icin sayfanin tamaminin yeniden yuklenmesi gerekmemektedir Yeni posta geldiginde hemen otomatik olarak gelen kutusuna eklenir Bu kullanicinin yenileme dugmesine surekli olarak tiklamasi ihtiyacini onler Google Translate de de Ajax kullanmaktadir Kullanicilar bir yaziyi bir dilden baska bir dile tercume etmek icin yazmaya basladiklari zaman Ajax hemen diger dildeki anlami ayni sayfada gosterir Kaynakca microsoft public scripting remote newsgroup 18 Haziran 2002 29 Mayis 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Agustos 2006 Sebastiano Vigna 6 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Agustos 2006 MSDN Magazine 8 Agustos 2004 4 Aralik 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Agustos 2006 Ayrica bakinizComet programlama Web 2 0 XMLHttpRequestOrneklerGoogle Maps13 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Gmail29 Eylul 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde Google Pages 25 Eylul 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde Mint 19 Eylul 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Google Suggest 4 Kasim 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde ZK Demo 9 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dis baglantilarPHP ile Ajax kullanimi 23 Agustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ajax in Temelleri 5 Mayis 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde on the Open Directory Project AJAX kutuphaneleri Hizli Kolay ve Akilli AJAX nesnesi EceX olu kirik baglanti jQuery14 Agustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde dojo 29 Mayis 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde moofx 1 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde behavior 29 Mayis 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Sardalya Sar mal D inamik Al t ya pisi Ingilizce 18 Mayis 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde scriptaculous1 Aralik 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde XScript olu kirik baglanti Microsoft ASP NET Ajax25 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde