Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Fakihe Öymen, (1900, İşkodra - 6 Nisan 1983, Ankara), Türk eğitimci ve siyasetçi. Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk kadın milletvekillerindendir. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin V., VI., VII., VIII. dönemlerinde İstanbul ve Ankara milletvekilliği görevlerinde bulundu.
| Fakihe Öymen | |
|---|---|
| Türkiye Büyük Millet Meclisi 5., 6.,7. ve 8. Dönem Milletvekili | |
| Görev süresi 1 Mart 1935 - 24 Mart 1950 | |
| Seçim bölgesi | 1935 – İstanbul 1939 – İstanbul 1943 – İstanbul 1946 – Ankara |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1900 İşkodra, İşkodra Vilayeti, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 6 Nisan 1983 (83 yaşında) Ankara, Türkiye |
| Defin yeri | Cebeci Asri Mezarlığı |
| Partisi | Cumhuriyet Halk Partisi |
| Evlilik(ler) | Mehmet Edip Bey |
| Çocuk(lar) | İsmail Emil Edip |
| Mesleği | Siyasetçi |
İlk yılları ve eğitimi
Fakihe Öymen 1900 yılında Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı İşkodra Vilayeti'nin İşkodra şehrinde doğdu. Babası İstanbullu bir zabit olan İsmail Efendi, annesi Azize Hanımdır. İlköğrenimini İstanbul'da Koca Mustafa Paşa İlk Mektebinde tamamladıktan sonra İstanbul Kız Muallim Mektebini dördüncü olarak bitirdi. Yüksek öğrenimine bir süre İnâs Darülfünunu (Kadın Üniversitesi) Edebiyat Şubesinde devam etti. Ancak daha sonra teyzesinin kızı Şukûfe Nihal Hanım ile birlikte Coğrafya Bölümü'ne geçti ve bu bölümden mezun oldu.
Kariyeri
1922'de Coğrafya öğretmenliğine, 1923’te Bursa Kız Muallim Mektebi Tarih ve Coğrafya öğretmenliğine atandı. Bu okulda öğretmenliğin yanı sıra müdür muavini olarak da görev yaptı. 1931 yılında Bursa Kız Lisesi müdürü olarak atandı ve siyasete atılana kadar bu göreve devam etti.
Kadınların ilk defa oy kullanabildikleri ve seçilme hakkına sahip oldukları 1935 seçimlerinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne girmek için adaylığını koydu. Bursa'dan Ayşe Şekib Hanım'ın da milletvekili adayı olması nedeniyle, aynı şehirden iki kadın aday olmaması için Cumhuriyet Halk Partisi'nden aday oldu ve İstanbul Milletvekili olarak TBMM'ye girdi. 8 Şubat 1935’te yapılan V. Dönem seçimlerinde 1625 oy alarak 35 yaşında İstanbul‘dan milletvekili olarak seçilmiş ve 1 Mart 1935’te Meclise katılarak Türkiye’nin ilk kadın milletvekillerinden biri olmuştur. 7 Mart 1935’te seçim tutanağı onaylanan Öymen, Milletvekili seçildiği sırada evlidir ve çocuğu yoktur. Yedigün muhabiriyle yaptığı bir söyleşide muhabirin milletvekili seçilmesinden dolayı memnun olup olmadığını sorması üzerine Öymen şu cevabı vermiştir: “Bunu sormaya hacet yok. Hiç memnun olmaz mıyım, görüyorsunuz ya bir haftadan beri daha heyecanımı dindiremedim. Ben, saylav olacağımı hiç zannetmiyorum. Arkadaşlarım bunu umuyorlarmış. Onun içindir ki; birdenbire karşılaştığım bu heyecan beni çok sevindirdi.”
Seçim bölgesinin sorunlarıyla da ilgilenen Öymen, diğer İstanbul milletvekilleriyle birlikte 1935, 1936 ve 1937 yıllarında hazırladıkları raporlarda Türkler arasında işsizliğin çok olmasından dolayı Türklere ait olmayan mağazalarda hiç olmazsa yarı yarıya Türklerin çalıştırılması gerektiğinden, devlet memurlarının işlerini yavaş yaptıkları ve halka kötü davrandıkları için halkın memnun olmadığından, İstanbul’da okul sayısının artırılarak eğitim seviyesinin yükseltilebileceğinden, eski dönemlere ait tarihî eserlerin turizme kazandırılmasıyla bolca gelir elde edilebileceğinden, İstanbul’da balıkçılığın gelişmesi için vergilerin düşürülmesi gerektiğinden ve halkın kültür seviyesinin yükseltilmesi için İstanbul’un farklı yerlerinde Halkevlerinin açılmasının yararlı olacağından bahsetmişlerdir. Ayrıca bu raporlarda İstanbul’daki Kadıköy, Şişli, Şehremini, Beşiktaş, Beyoğlu ve Eminönü’ndeki Halkevlerinin çalışmalarından, ekonomik durumlarından ve halka yaptıkları hizmetlerden ayrıntılı bir şekilde bahsedilmiştir.V. Dönem boyunca Bütçe Komisyonu'nda yer aldı. VI. ve VII. dönemlerde İstanbul, VIII. dönemde ise Ankara Milletvekili olarak Meclis'te görev yapmaya devam etti.
1936 yılında Dolmabahçe Sarayında Mustafa Kemal Atatürk’ün yüksek huzurlarıyla toplanan Üçüncü Türk Dil Kurultayı’nda 4 ilmi komisyondan biri olan Gramer – Sentaks Komisyonu üyeliğine Fakihe Öymen, Ali Ulvi Elöve, Besim Atalay, Emin Dalkılıç, Fazıl Ahmet Aykaç, Hakkı Süha, Hıfzı Tevfik Gönensay, M. Behçet Yazar ve Yahya Saim Ozanoğlu seçilmiş ve komisyon üyelerinin katılımı ile 25 Ağustos 1936 tarihi saat 10.00’da yapılan ilk komisyon toplantısında Fakihe Öymen komisyon başkanlığa seçilmiştir. İlmi komisyonlardan Kurultayda okunan ve bunlara ek olarak Genel Merkez Kurulunca kendilerine gönderilen tezleri incelemeleri ve sonuçları birer rapor ile Kurultaya bildirmeleri istenmiş olup Öymen başkanlığında yapılan 2 toplantı neticesinde komisyon raporu hazırlanmış ve oylamadan sonra Üçüncü Türk Dil Kurultayı Yüksek Başkanlığına sunulmuştur.
Milletvekilliği yaptığı 5., 6., 7. ve 8. Dönemler boyunca aynı zamanda Bütçe Komisyonu üyeliği yapmış, Seçim Tutanaklarını İnceleme Komisyonunda görev almış ve bu süre zarfında TBMM Genel Kurulunda Kanun Tasarı ve Teklifleri Hakkında 6. dönemde 1, 8. dönemde 3, Meclis Soruşturması Önergeleri Hakkında 8. dönemde 1 konuşma yapmıştır. VI. dönemde, 25 Mayıs 1942 tarihinde TBMM Genel Kurulunda Maliye Vekâleti bütçesi münasebetiyle, VIII. Dönemde, 23 Haziran 1948 tarihinde TBMM Genel Kurulunda Van’da yaptırılan askerî hastane ve uçak alanı ile satın alınan kavurma işinde yolsuzluklardan Refik Saydam, Şükrü Saraçoğlu, Recep Peker ve Birinci Hasan Saka Kabinelerinde yer almış olan Milli Savunma Bakanları hakkında Meclis soruşturması yapılmasına dair olan önerge münasebetiyle, VIII. Dönemde, 24.02.1949 tarihinde TBMM Genel Kurulunda Maliye Bakanlığı 1949 yılı Bütçesi münasebetiyle, VIII. dönemde, 26.12.1949 tarihinde TBMM Genel Kurulunda Köy Enstitüsü mezunu öğretmenlerle Köy Sağlık memurlarının geçimlerini düzenlemek üzere 3803, 4274 ve 4459 sayılı kanunlara ek 5129 sayılı Kanunda değişiklik yapılması hakkında Kanun münasebetiyle ve son olarak VIII. dönemde, 23.03.1950 tarihinde TBMM Genel Kurulunda Köy Okulları ve Köy Enstitüleri Teşkilatına dair olan Kanuna bir madde eklenmesi hakkında Kanun münasebetiyle söz almıştır. Öymen Meclisteki bu konuşmalarının dışında, görev yaptığı süre içerisinde çeşitli kanun görüşmelerine katılmıştır.
Türk Maarif Cemiyetinin ilk başkanı İsmet İnönü (31 Ocak – 18 Nisan 1928) olup Fakihe Öymen de 24 Nisan 1941 ile 24 Nisan 1949 arasında başkanlık yapmış ve dernek başkanı olduğu dönemde ayrıca CHP Ankara Milletvekilliği görevini de sürdürmüştür. 1941-1949 yılları arasında Türk Eğitim Derneği başkanlığını yapmış olup Türk Tarih Kurumu, Türk Dil Kurumu, Türk Eğitim Derneği ve Türk Parlamenter Birliği’nin aktif bir üyesi olmuştur.
Özel hayatı ve ölümü
Mehmet Edip Bey ile evlenen ve İsmail Emil Edip adında bir oğlu olan Fakihe Öymen, 6 Nisan 1983'te 83 yaşında Ankara'da öldü. Cenazesi 9 Nisan'da Cebeci Asri Mezarlığı'na defnedildi.
Kaynakça
- Özel
- ^ a b "TBMM Milletvekili Albümü, Cilt 1, Basım yılı: 2010". 11 Nisan 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Şubat 2015.
- ^ Duroğlu, Sibel (2007). "Türkiye'de İlk Kadın Milletvekilleri" (PDF). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi). ss. 92-94. 7 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 10 Mart 2016.
- ^ . 7 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f g h Fazilet Fatma Yeşilbaş. Fakihe Öymen. Atatürk Ansiklopedisi. Atatürk Araştırma Merkezi Başkanlığı. 9 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Aralık 2022.
- ^ Mustafa Çufalı (2012). TÜRK PARLAMENTO TARİHİ VIII. DÖNEM (1946–1950) (PDF). Türkiye Büyük Millet Meclisi. s. 148. ISBN . 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 31 Mayıs 2022.
- Genel
- Yaşar, Selman (2018). Basındaki Bilgiler Işığında, İlk Kadın Milletvekillerimizden Fakihe Öymen: Hayatı, Meclis’teki Çalışmaları13 Ağustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Ankara: İktisadi Kalkınma Ve Sosyal Araştırmalar Derneği Yayınevi.
 | Türk siyasetçi ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Fakihe Oymen 1900 Iskodra 6 Nisan 1983 Ankara Turk egitimci ve siyasetci Turkiye Cumhuriyeti nin ilk kadin milletvekillerindendir Turkiye Buyuk Millet Meclisi nin V VI VII VIII donemlerinde Istanbul ve Ankara milletvekilligi gorevlerinde bulundu Fakihe OymenTurkiye Buyuk Millet Meclisi 5 6 7 ve 8 Donem MilletvekiliGorev suresi 1 Mart 1935 24 Mart 1950Secim bolgesi 1935 Istanbul 1939 Istanbul 1943 Istanbul 1946 AnkaraKisisel bilgilerDogum 1900 Iskodra Iskodra Vilayeti Osmanli ImparatorluguOlum 6 Nisan 1983 83 yasinda Ankara TurkiyeDefin yeri Cebeci Asri MezarligiPartisi Cumhuriyet Halk PartisiEvlilik ler Mehmet Edip BeyCocuk lar Ismail Emil EdipMeslegi SiyasetciIlk yillari ve egitimiFakihe Oymen 1900 yilinda Osmanli Imparatorlugu na bagli Iskodra Vilayeti nin Iskodra sehrinde dogdu Babasi Istanbullu bir zabit olan Ismail Efendi annesi Azize Hanimdir Ilkogrenimini Istanbul da Koca Mustafa Pasa Ilk Mektebinde tamamladiktan sonra Istanbul Kiz Muallim Mektebini dorduncu olarak bitirdi Yuksek ogrenimine bir sure Inas Darulfununu Kadin Universitesi Edebiyat Subesinde devam etti Ancak daha sonra teyzesinin kizi Sukufe Nihal Hanim ile birlikte Cografya Bolumu ne gecti ve bu bolumden mezun oldu Kariyeri1922 de Cografya ogretmenligine 1923 te Bursa Kiz Muallim Mektebi Tarih ve Cografya ogretmenligine atandi Bu okulda ogretmenligin yani sira mudur muavini olarak da gorev yapti 1931 yilinda Bursa Kiz Lisesi muduru olarak atandi ve siyasete atilana kadar bu goreve devam etti Kadinlarin ilk defa oy kullanabildikleri ve secilme hakkina sahip olduklari 1935 secimlerinde Turkiye Buyuk Millet Meclisi ne girmek icin adayligini koydu Bursa dan Ayse Sekib Hanim in da milletvekili adayi olmasi nedeniyle ayni sehirden iki kadin aday olmamasi icin Cumhuriyet Halk Partisi nden aday oldu ve Istanbul Milletvekili olarak TBMM ye girdi 8 Subat 1935 te yapilan V Donem secimlerinde 1625 oy alarak 35 yasinda Istanbul dan milletvekili olarak secilmis ve 1 Mart 1935 te Meclise katilarak Turkiye nin ilk kadin milletvekillerinden biri olmustur 7 Mart 1935 te secim tutanagi onaylanan Oymen Milletvekili secildigi sirada evlidir ve cocugu yoktur Yedigun muhabiriyle yaptigi bir soyleside muhabirin milletvekili secilmesinden dolayi memnun olup olmadigini sormasi uzerine Oymen su cevabi vermistir Bunu sormaya hacet yok Hic memnun olmaz miyim goruyorsunuz ya bir haftadan beri daha heyecanimi dindiremedim Ben saylav olacagimi hic zannetmiyorum Arkadaslarim bunu umuyorlarmis Onun icindir ki birdenbire karsilastigim bu heyecan beni cok sevindirdi Secim bolgesinin sorunlariyla da ilgilenen Oymen diger Istanbul milletvekilleriyle birlikte 1935 1936 ve 1937 yillarinda hazirladiklari raporlarda Turkler arasinda issizligin cok olmasindan dolayi Turklere ait olmayan magazalarda hic olmazsa yari yariya Turklerin calistirilmasi gerektiginden devlet memurlarinin islerini yavas yaptiklari ve halka kotu davrandiklari icin halkin memnun olmadigindan Istanbul da okul sayisinin artirilarak egitim seviyesinin yukseltilebileceginden eski donemlere ait tarihi eserlerin turizme kazandirilmasiyla bolca gelir elde edilebileceginden Istanbul da balikciligin gelismesi icin vergilerin dusurulmesi gerektiginden ve halkin kultur seviyesinin yukseltilmesi icin Istanbul un farkli yerlerinde Halkevlerinin acilmasinin yararli olacagindan bahsetmislerdir Ayrica bu raporlarda Istanbul daki Kadikoy Sisli Sehremini Besiktas Beyoglu ve Eminonu ndeki Halkevlerinin calismalarindan ekonomik durumlarindan ve halka yaptiklari hizmetlerden ayrintili bir sekilde bahsedilmistir V Donem boyunca Butce Komisyonu nda yer aldi VI ve VII donemlerde Istanbul VIII donemde ise Ankara Milletvekili olarak Meclis te gorev yapmaya devam etti 1936 yilinda Dolmabahce Sarayinda Mustafa Kemal Ataturk un yuksek huzurlariyla toplanan Ucuncu Turk Dil Kurultayi nda 4 ilmi komisyondan biri olan Gramer Sentaks Komisyonu uyeligine Fakihe Oymen Ali Ulvi Elove Besim Atalay Emin Dalkilic Fazil Ahmet Aykac Hakki Suha Hifzi Tevfik Gonensay M Behcet Yazar ve Yahya Saim Ozanoglu secilmis ve komisyon uyelerinin katilimi ile 25 Agustos 1936 tarihi saat 10 00 da yapilan ilk komisyon toplantisinda Fakihe Oymen komisyon baskanliga secilmistir Ilmi komisyonlardan Kurultayda okunan ve bunlara ek olarak Genel Merkez Kurulunca kendilerine gonderilen tezleri incelemeleri ve sonuclari birer rapor ile Kurultaya bildirmeleri istenmis olup Oymen baskanliginda yapilan 2 toplanti neticesinde komisyon raporu hazirlanmis ve oylamadan sonra Ucuncu Turk Dil Kurultayi Yuksek Baskanligina sunulmustur Milletvekilligi yaptigi 5 6 7 ve 8 Donemler boyunca ayni zamanda Butce Komisyonu uyeligi yapmis Secim Tutanaklarini Inceleme Komisyonunda gorev almis ve bu sure zarfinda TBMM Genel Kurulunda Kanun Tasari ve Teklifleri Hakkinda 6 donemde 1 8 donemde 3 Meclis Sorusturmasi Onergeleri Hakkinda 8 donemde 1 konusma yapmistir VI donemde 25 Mayis 1942 tarihinde TBMM Genel Kurulunda Maliye Vekaleti butcesi munasebetiyle VIII Donemde 23 Haziran 1948 tarihinde TBMM Genel Kurulunda Van da yaptirilan askeri hastane ve ucak alani ile satin alinan kavurma isinde yolsuzluklardan Refik Saydam Sukru Saracoglu Recep Peker ve Birinci Hasan Saka Kabinelerinde yer almis olan Milli Savunma Bakanlari hakkinda Meclis sorusturmasi yapilmasina dair olan onerge munasebetiyle VIII Donemde 24 02 1949 tarihinde TBMM Genel Kurulunda Maliye Bakanligi 1949 yili Butcesi munasebetiyle VIII donemde 26 12 1949 tarihinde TBMM Genel Kurulunda Koy Enstitusu mezunu ogretmenlerle Koy Saglik memurlarinin gecimlerini duzenlemek uzere 3803 4274 ve 4459 sayili kanunlara ek 5129 sayili Kanunda degisiklik yapilmasi hakkinda Kanun munasebetiyle ve son olarak VIII donemde 23 03 1950 tarihinde TBMM Genel Kurulunda Koy Okullari ve Koy Enstituleri Teskilatina dair olan Kanuna bir madde eklenmesi hakkinda Kanun munasebetiyle soz almistir Oymen Meclisteki bu konusmalarinin disinda gorev yaptigi sure icerisinde cesitli kanun gorusmelerine katilmistir Turk Maarif Cemiyetinin ilk baskani Ismet Inonu 31 Ocak 18 Nisan 1928 olup Fakihe Oymen de 24 Nisan 1941 ile 24 Nisan 1949 arasinda baskanlik yapmis ve dernek baskani oldugu donemde ayrica CHP Ankara Milletvekilligi gorevini de surdurmustur 1941 1949 yillari arasinda Turk Egitim Dernegi baskanligini yapmis olup Turk Tarih Kurumu Turk Dil Kurumu Turk Egitim Dernegi ve Turk Parlamenter Birligi nin aktif bir uyesi olmustur Ozel hayati ve olumuMehmet Edip Bey ile evlenen ve Ismail Emil Edip adinda bir oglu olan Fakihe Oymen 6 Nisan 1983 te 83 yasinda Ankara da oldu Cenazesi 9 Nisan da Cebeci Asri Mezarligi na defnedildi KaynakcaOzel a b TBMM Milletvekili Albumu Cilt 1 Basim yili 2010 11 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Subat 2015 Duroglu Sibel 2007 Turkiye de Ilk Kadin Milletvekilleri PDF Ankara Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Yuksek Lisans Tezi ss 92 94 7 Subat 2015 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 10 Mart 2016 7 Subat 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Subat 2015 a b c d e f g h Fazilet Fatma Yesilbas Fakihe Oymen Ataturk Ansiklopedisi Ataturk Arastirma Merkezi Baskanligi 9 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Aralik 2022 Mustafa Cufali 2012 TURK PARLAMENTO TARIHI VIII DONEM 1946 1950 PDF Turkiye Buyuk Millet Meclisi s 148 ISBN 978975 6226988 1 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 31 Mayis 2022 GenelYasar Selman 2018 Basindaki Bilgiler Isiginda Ilk Kadin Milletvekillerimizden Fakihe Oymen Hayati Meclis teki Calismalari13 Agustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ankara Iktisadi Kalkinma Ve Sosyal Arastirmalar Dernegi Yayinevi ISBN 978 605 68667 9 1Turk siyasetci ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz