Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Para karşılığı rütbe uygulaması, yoğunluklu olarak 17.yüzyıl ile 19.yüzyıl arasında Avrupa Ordularında görülen bir uygulamadır. Buna göre zengin ve asiller para karşılığında ordu bünyesinde rütbe satın alırdı. Sistem Avrupa’da sadece Rus İmparatorluğu ve Prusya’da kullanılmamıştır. Fransız Devriminin ardından Fransız Ordusunda kaldırılmışsa da Napolyon Bonapart tarafından uygulama yeniden yürürlüğe konmuştur. Uygulama en çok Büyük Britanya Ordusunda kullanılmış ve en geç de bu ülke tarafından yürürlükten kaldırılmıştır.
Britanya Ordusundaki uygulama
Para karşılığı rütbe uygulaması ilk olarak II. Charles döneminde başlatılmış ve 1871 yılındaki Cardwell Reformlarına kadar yürürlükte kalmıştır.
Satın alınabilen rütbeler
Para karşılığı rütbe sadece süvari ve piyade sınıflarında albay rütbesine kadar alınabiliyordu. İstihkâm ve topçu sınıflarında rütbe satın almak için Woolwich’deki Kraliyet Askerî Akademisinden mezun olma şartı aranmaktaydı. Rütbesini satın alan subaylar ve olağan yoldan rütbe almış subaylar arasında sürekli bir çekişme yaşanmaktaydı. Benzer bir durum Britanya Doğu Hindistan Şirketi ordusundaki subaylar için de söz konusuydu.
Sebepler
Para karşılığında rütbe uygulamasının ardındaki belli başlı sebepler aşağıda sıralanmıştır:
- Subay sınıfının sadece tek bir sosyal sınıftan oluşması isteğini yerine getiriyordu
- Uygulama yetkinin kötüye kullanılması veya ihmallere karşı güvence oluyordu. Başarısız komutanlar rütbe için ödedikleri ücreti geri almaksızın tasfiye edilebiliyorlardı.
- Uygulama sayesinde kurulu düzenin sürmesinden yana olanların komuta etmesi sağlanarak ordu birliklerinin herhangi bir darbe, ayaklanma veya isyana katılma ihtimalleri azaltılıyordu.
- Uygulama subayların zengin olmasını öngördüğü için bu kişilerin yağmalama, hırsızlık, askerlerin maaşlarına göz dikmek veya ordu mallarını satmak gibi işlere bulaşmayacakları öngörülüyordu
- Emekli olmuş subaylara bu yolla ek gelir sağlanıyordu
Ücretler
Subaylık rütbe fiyatları birliklere göre değişiklik göstermekle beraber genellikle aşağıdaki gibiydi. Örnek ücretler 1837 yılına dairdir:
| Rütbe | Muhafız | Süvari | Piyade |
|---|---|---|---|
| Asteğmen | 1260£ | 840£ | 450£ |
| Teğmen | 1785£ | 1190£ | 700£ |
| Yüzbaşı | 3500£ | 3225£ | 1800£ |
| Binbaşı | 5350£ | 4575£ | 3200£ |
| Yarbay | 7250£ | 6175£ | 4500£ |
- Yukarıdaki para birimlerinin günümüzdeki değerleri için 1£ yaklaşık olarak 290$ alınmalıdır.
Bir üst rütbeyi satın almak isteyen subay sadece kendi rütbesiyle satın almak istediği rütbe arasındaki ücreti ödemekteydi. Teorik olarak rütbe sadece belirli fiyata ve öncelikle o birlikteki en üst rütbeliye satılmak durumundaydı. Ancak uygulamada rütbe en çok parayı verene neredeyse bir açık artırma sonucunda verilirdi. Borç batağına düşen veya emeklilikten sonrasını düşünen subayların rütbelerini sattıkları görülmüştür.
Subaylar arasındaki sosyal sınıf yapısının bozulmaması birliğin en yetkili komutanın ilave sorumluluğuydu. Buna göre bir rütbe satın alınsa bile eğer rütbeyi satın alan kişi beklenen sosyal sınıf özelliklerine ve geçmişine sahip değilse reddedilebilirdi. Özellikle sadece aristokratların kabul edildikleri muhafız birliklerinde durum böyleydi. Ayrıca birlikte belli bir güveni sağlamış astsubayların subay olması için birlik komutanları tarafından maddi olarak desteklendikleri de görülmüştür.
Tüm rütbeler para karşılığında satılamazdı. Eğer bir subay muharebede ölmüş veya kurmay heyete atanmışsa birlik içinde yeri para karşılığında doldurulamazdı. Ancak hastalık sonucu ölüm, emeklilik veya istifa ile boşalan rütbeler parayla satılabilirdi.
Uygulamanın kötü etkileri
Uygulamaya dair en kötü etkiler yoğun savaşlar döneminde yaşanmıştır. Bunlardan Napolyon Savaşları sırasında subaylar arasında yaşanan yoğun kayıplar uygulamanın en kötü yanlarının ortaya çıkmasına yol açmıştır. Yaşanan kayıpların ardından kadroların boş kalması ve zenginlerin cephe görevinden kaçması nedeniyle rütbeler çok az bir ücrete satın alınır hale gelmiştir. Bu halde komuta kademesine getirilen zenginler savaş meydanında ciddi kayıplara sebep olacak, başarısızlıkları çoğunlukla sorgulanmayacaktır.
Bu dönemde ordu içinde hızla yükselme olanağı da belirmiş, astsubaylar ve erat içinde cephede yararlılık gösterenler kendilerini göstererek rütbe almıştır. Hatta birlikler arasında yer değiştirerek rütbelerini artıran subaylar da görülmüştür.
Napolyon Savaşlarının ardından sonra Kırım Savaşına kadar görece barış içinde geçen dönemde sürdürülen uygulamayla Kırım Savaşı sırasında efsaneleşecek olan başarısızlığının temelleri atılacaktır. Yaşanan kötü şöhretli mağlubiyetin ardından 1855 yılında toplanan komisyon uygulamanın aleyhine görüş bildirecek ve para karşılığı rütbe uygulaması Cardwell reformları ile sona erecektir. Benzer bir sistemin kullanıldığı ve Birleşik Krallık sömürge yönetimi altındaki Hindistan’da denetimi sağlayan Doğu Hindistan Şirketi silahlı kuvvetleri de 1857 Hindistan Ayaklanması sırasında subayların yetersizliği ve başarısızlıklarının görülmesi üzerine uygulamaya son verecektir.
Skandal
Orduyu ilgilendiren önemli bir kurumda rütbelerin parayla alınıp satılması uygulaması çok çeşitli yolsuzlukların yaşanmasına sebep olmuştur. Bunlardan en çok bilineni 1806 yılında ortaya çıkartılan olaydır. Bu olayda York Dükünün metresi olan Mary Ann Clark adlı kadının rütbe alım satımıyla ilgili aracılık yaptığı ve aracılık yaptığı kişilerden komisyon aldığı ortaya çıkmıştır.
Değerlendirme
Başlıca eksikliği parası olan deneyimsiz kişilere komutanın verilmesi ve parasız başarılı komutanların önünün kapanması olan para karşılığı rütbe uygulaması Britanya’daki toplumsal yapının korunması için güvence olarak değerlendirilmiştir. Silahlı kuvvetlerin komuta kademesi sadece zenginlere ve asillere açılarak ordunun darbe veya isyan gibi toplumsal düzeni değiştirecek eylemlerde bulunması önlenmiştir.
Notlar
- ^ Modern dönemde Britanya Ordusundaki en büyük ve etkili ayaklanma 1916 yılında I. Dünya Savaşı sırasında Fransa’daki birlikler arasında yaşanmıştır. Etaples İsyanı olarak bilinen olaylar sonrasında disiplin ancak idam cezalarıyla sağlanabilmiştir.
Kaynakça
Konuyla ilgili yazılan eserler
- Cecil Woodham-Smith, The Reason Why: The Story of the Fatal Charge of the Light Brigade, Penguin, 1953, Reprint edition (July 1, 1991)
- Byron Farwell, Queen Victoria's Little Wars, Wordsworth Military Library, 1973,
- Richard Holmes, Redcoat, Harper Collins, Hammersmith, 2001,
Dış bağlantılar
- South Africa Defence Journal 29 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce) 25 Ekim 2010 tarihinde erişilmiştir
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Para karsiligi rutbe uygulamasi yogunluklu olarak 17 yuzyil ile 19 yuzyil arasinda Avrupa Ordularinda gorulen bir uygulamadir Buna gore zengin ve asiller para karsiliginda ordu bunyesinde rutbe satin alirdi Sistem Avrupa da sadece Rus Imparatorlugu ve Prusya da kullanilmamistir Fransiz Devriminin ardindan Fransiz Ordusunda kaldirilmissa da Napolyon Bonapart tarafindan uygulama yeniden yururluge konmustur Uygulama en cok Buyuk Britanya Ordusunda kullanilmis ve en gec de bu ulke tarafindan yururlukten kaldirilmistir Britanya Ordusundaki uygulamaPara karsiligi rutbe uygulamasi ilk olarak II Charles doneminde baslatilmis ve 1871 yilindaki Cardwell Reformlarina kadar yururlukte kalmistir Satin alinabilen rutbeler Para karsiligi rutbe sadece suvari ve piyade siniflarinda albay rutbesine kadar alinabiliyordu Istihkam ve topcu siniflarinda rutbe satin almak icin Woolwich deki Kraliyet Askeri Akademisinden mezun olma sarti aranmaktaydi Rutbesini satin alan subaylar ve olagan yoldan rutbe almis subaylar arasinda surekli bir cekisme yasanmaktaydi Benzer bir durum Britanya Dogu Hindistan Sirketi ordusundaki subaylar icin de soz konusuydu Sebepler Para karsiliginda rutbe uygulamasinin ardindaki belli basli sebepler asagida siralanmistir Subay sinifinin sadece tek bir sosyal siniftan olusmasi istegini yerine getiriyordu Uygulama yetkinin kotuye kullanilmasi veya ihmallere karsi guvence oluyordu Basarisiz komutanlar rutbe icin odedikleri ucreti geri almaksizin tasfiye edilebiliyorlardi Uygulama sayesinde kurulu duzenin surmesinden yana olanlarin komuta etmesi saglanarak ordu birliklerinin herhangi bir darbe ayaklanma veya isyana katilma ihtimalleri azaltiliyordu Uygulama subaylarin zengin olmasini ongordugu icin bu kisilerin yagmalama hirsizlik askerlerin maaslarina goz dikmek veya ordu mallarini satmak gibi islere bulasmayacaklari ongoruluyordu Emekli olmus subaylara bu yolla ek gelir saglaniyorduUcretler Subaylik rutbe fiyatlari birliklere gore degisiklik gostermekle beraber genellikle asagidaki gibiydi Ornek ucretler 1837 yilina dairdir Rutbe Muhafiz Suvari PiyadeAstegmen 1260 840 450 Tegmen 1785 1190 700 Yuzbasi 3500 3225 1800 Binbasi 5350 4575 3200 Yarbay 7250 6175 4500 Yukaridaki para birimlerinin gunumuzdeki degerleri icin 1 yaklasik olarak 290 alinmalidir Bir ust rutbeyi satin almak isteyen subay sadece kendi rutbesiyle satin almak istedigi rutbe arasindaki ucreti odemekteydi Teorik olarak rutbe sadece belirli fiyata ve oncelikle o birlikteki en ust rutbeliye satilmak durumundaydi Ancak uygulamada rutbe en cok parayi verene neredeyse bir acik artirma sonucunda verilirdi Borc batagina dusen veya emeklilikten sonrasini dusunen subaylarin rutbelerini sattiklari gorulmustur Subaylar arasindaki sosyal sinif yapisinin bozulmamasi birligin en yetkili komutanin ilave sorumluluguydu Buna gore bir rutbe satin alinsa bile eger rutbeyi satin alan kisi beklenen sosyal sinif ozelliklerine ve gecmisine sahip degilse reddedilebilirdi Ozellikle sadece aristokratlarin kabul edildikleri muhafiz birliklerinde durum boyleydi Ayrica birlikte belli bir guveni saglamis astsubaylarin subay olmasi icin birlik komutanlari tarafindan maddi olarak desteklendikleri de gorulmustur Tum rutbeler para karsiliginda satilamazdi Eger bir subay muharebede olmus veya kurmay heyete atanmissa birlik icinde yeri para karsiliginda doldurulamazdi Ancak hastalik sonucu olum emeklilik veya istifa ile bosalan rutbeler parayla satilabilirdi Uygulamanin kotu etkileri Uygulamaya dair en kotu etkiler yogun savaslar doneminde yasanmistir Bunlardan Napolyon Savaslari sirasinda subaylar arasinda yasanan yogun kayiplar uygulamanin en kotu yanlarinin ortaya cikmasina yol acmistir Yasanan kayiplarin ardindan kadrolarin bos kalmasi ve zenginlerin cephe gorevinden kacmasi nedeniyle rutbeler cok az bir ucrete satin alinir hale gelmistir Bu halde komuta kademesine getirilen zenginler savas meydaninda ciddi kayiplara sebep olacak basarisizliklari cogunlukla sorgulanmayacaktir Bu donemde ordu icinde hizla yukselme olanagi da belirmis astsubaylar ve erat icinde cephede yararlilik gosterenler kendilerini gostererek rutbe almistir Hatta birlikler arasinda yer degistirerek rutbelerini artiran subaylar da gorulmustur Napolyon Savaslarinin ardindan sonra Kirim Savasina kadar gorece baris icinde gecen donemde surdurulen uygulamayla Kirim Savasi sirasinda efsanelesecek olan basarisizliginin temelleri atilacaktir Yasanan kotu sohretli maglubiyetin ardindan 1855 yilinda toplanan komisyon uygulamanin aleyhine gorus bildirecek ve para karsiligi rutbe uygulamasi Cardwell reformlari ile sona erecektir Benzer bir sistemin kullanildigi ve Birlesik Krallik somurge yonetimi altindaki Hindistan da denetimi saglayan Dogu Hindistan Sirketi silahli kuvvetleri de 1857 Hindistan Ayaklanmasi sirasinda subaylarin yetersizligi ve basarisizliklarinin gorulmesi uzerine uygulamaya son verecektir Skandal Orduyu ilgilendiren onemli bir kurumda rutbelerin parayla alinip satilmasi uygulamasi cok cesitli yolsuzluklarin yasanmasina sebep olmustur Bunlardan en cok bilineni 1806 yilinda ortaya cikartilan olaydir Bu olayda York Dukunun metresi olan Mary Ann Clark adli kadinin rutbe alim satimiyla ilgili aracilik yaptigi ve aracilik yaptigi kisilerden komisyon aldigi ortaya cikmistir DegerlendirmeBaslica eksikligi parasi olan deneyimsiz kisilere komutanin verilmesi ve parasiz basarili komutanlarin onunun kapanmasi olan para karsiligi rutbe uygulamasi Britanya daki toplumsal yapinin korunmasi icin guvence olarak degerlendirilmistir Silahli kuvvetlerin komuta kademesi sadece zenginlere ve asillere acilarak ordunun darbe veya isyan gibi toplumsal duzeni degistirecek eylemlerde bulunmasi onlenmistir Notlar Modern donemde Britanya Ordusundaki en buyuk ve etkili ayaklanma 1916 yilinda I Dunya Savasi sirasinda Fransa daki birlikler arasinda yasanmistir Etaples Isyani olarak bilinen olaylar sonrasinda disiplin ancak idam cezalariyla saglanabilmistir Kaynakca Holmes s 161 Holmes s 166 167 3 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Ocak 2011 Holmes s 82Konuyla ilgili yazilan eserlerCecil Woodham Smith The Reason Why The Story of the Fatal Charge of the Light Brigade Penguin 1953 Reprint edition July 1 1991 ISBN 0140012788 Byron Farwell Queen Victoria s Little Wars Wordsworth Military Library 1973 ISBN 1840222166 Richard Holmes Redcoat Harper Collins Hammersmith 2001 ISBN 0 00 653152 0Dis baglantilarSouth Africa Defence Journal 29 Subat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce 25 Ekim 2010 tarihinde erisilmistir