Kafkas bizonu (Bison bonasus caucasicus) veya dombay (домбай), Kafkas Dağları'nda yaşamış, soyu tükenmiş bir Avrupa bizonu alt türüdür.
Kafkas bizonu | ||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
![]() E. Demidoff'un Kafkasya'da Av Gezileri (1889) kitabında yer alan öldürülmüş bir Kafkas bizonu fotoğrafı | ||||||||||||||||||
Korunma durumu | ||||||||||||||||||
Soyu tükenmiş (IUCN 3.1) | ||||||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
Bison bonasus caucasicus |
Özellikleri
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTh6THpNMEx5VkVNQ1U1UVNWRU1DVkNNQ1ZFTUNWQ01pVkVNQ1ZDUVNWRU1DVkNNQ1ZFTUNWQ055VkVNU1U0TVNWRU1DVkNRU1ZFTUNWQ09DVkVNQ1ZDT1Y4bFJEQWxRamNsUkRFbE9ETWxSREFsUWpFbFJERWxPREF1YW5Cbkx6SXlNSEI0TFNWRU1DVTVRU1ZFTUNWQ01DVkVNQ1ZDTWlWRU1DVkNRU1ZFTUNWQ01DVkVNQ1ZDTnlWRU1TVTRNU1ZFTUNWQ1FTVkVNQ1ZDT0NWRU1DVkNPVjhsUkRBbFFqY2xSREVsT0RNbFJEQWxRakVsUkRFbE9EQXVhbkJuLmpwZw==.jpg)
Modern bilimsel yaklaşımlar yapılmadan önce bu alttür hakkında, neslinin tükenmesi nedeniyle vücut büyüklüğü de dahil olmak üzere morfolojik ayrıntıları hakkında çok az şey bilinmekteydi.
Günümüzde yaşayan bizon türleriyle karşılaştırıldığında, Kafkas bizonu dağlık yaşam alanlarına daha fazla uyum sağlamıştı. Kafkas bizonu boyut olarak daha küçük bir alttürdü ve kütle bakımından daha zayıftı. Daha kısa ama daha yüksek toynakları vardı. Daha gelişmiş omuz kemerine sahip olan Kafkas bizonunun kafatası Kuban bölgesinde bulunan örneklerle benzer boyuttaydı. Kafkas bizonunun boynuzları çok daha kalın ve daha büyüktü, kürkleri daha az tüylüydü ve başlarının arkasında kıvırcık tüyleri vardı.
Kafkasya'da Hazar kaplanı ve Asya aslanının yanı sıra kurt ve ayı gibi diğer yırtıcı hayvanlar tarafından avlanırdı.
Yok olması ve korunması
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTlpTDJJNUwwSnBjMjl1WDJKdmJtRnpkWE5mWTJGMVkyRnphV04xY3k1cWNHY3ZNakl3Y0hndFFtbHpiMjVmWW05dVlYTjFjMTlqWVhWallYTnBZM1Z6TG1wd1p3PT0uanBn.jpg)
17. yüzyılda Kafkas bizonu hâlâ Batı Kafkasya'da geniş bir bölgede yaşıyordu. Bu tarihten sonra dağlardaki insan yerleşimleri artmaya başladı ve Kafkas bizonlarının yaşadığı bölgenin alanı, 19. yüzyılın sonunda %90 oranında azaldı. Kafkas bizonu nüfusu 1860'larda 2.000 civarına, 1917'de 500-600'e, 1921'de ise yalnızca 50 bireye düştü. Buna rağmen tür üzerine yapılan kaçak avcılık devam etti ve 1927'de geriye kalan son üç Kafkas bizonu da öldürüldü.
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTgxTHpWaUx5VkROU1ZDUW5WaWNsOUNhWE52Ymw5aWIyNWhjM1Z6TG1wd1p5OHlNakJ3ZUMwbFF6VWxRa0oxWW5KZlFtbHpiMjVmWW05dVlYTjFjeTVxY0djPS5qcGc=.jpg)
Yalnızca bir Kafkas bizonunun esaret altında tutulduğu bilinmektedir. Kaukasus adı verilen bu boğa, 1907 yılında Kafkas Dağları'nda doğmuş ve 1908 yılında Almanya'ya getirilerek 26 Şubat 1925 tarihine kadar burada yaşamıştır. Esaret altındayken ova bizonunun alt türü olan Bison bonasus bonasus inekleriyle çiftleşti ve bu birlikteliklerden melez bir tür doğdu.
1940 yılında bir grup Kafkas-Amerikan bizonu melezi Kafkas Biyosfer Rezervine ve 1959'da Nalçik Ormancılık Av Yönetim Birimi'ne (Kabardey-Balkarya) salındı. 2000 yılında bu melezler, dağ bizonu (Bison bonasus montanus) gibi bir alt tür olarak tanımlandı. Bu alttür tanımlamalarının ise bilimsel bir temeli yoktur.
- ^ Ninell Melkadze, Nargiza Ninua, Izabella Skhirtladze (2009): Catalogue of the type specimens of Caucasian large mammalian fauna in the collection of the National Museum of Georgia
- ^ Daniel Foidl, 2013, Over-purity as a danger for the Wisent?
- ^ Zablotskaya, Lidia V.; Zablotsky, Mikhail A.; Zablotskaya, Marina M. (26–30 Eylül 1988). "Origin of the Hybrids of North American and European Bison in the Caucasus Mountains". Proceedings of the Second Conference of Bison Specialist Group. Sochi: SSC/IUCN.
- ^ Bashkirov, I. S. (1939). "Caucasian European Bison". Moskova: Central Board for Reserves, Forest Parks and Zoological Gardens, Council of the People’s Commissars of the RSFSR: 1-72.
- ^ Puzek, Z.; ve diğerleri. (2002). European Bison Bison bonasus: Current State of the Species and an Action Plan for Its Conservation. Bialowieza: Mammal Research Institute, Polish Academy of Sciences.
- ^ Rautian, G. S.; Kalabushkin, B. A.; Nemtsev, A. S. (2000). "A New subspecies of the European Bison, Bison bonasus montanus ssp. nov". Doklady Biological Sciences. 375 (4): 563-567. doi:10.1023/A:1026658309135. (PMID) 11211514.
Dış bağlantılar
- .
- Kafkas Avrupa Bizonunun Tarihi (Rusça)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kafkas bizonu Bison bonasus caucasicus veya dombay dombaj Kafkas Daglari nda yasamis soyu tukenmis bir Avrupa bizonu alt turudur Kafkas bizonuE Demidoff un Kafkasya da Av Gezileri 1889 kitabinda yer alan oldurulmus bir Kafkas bizonu fotografiKorunma durumuSoyu tukenmis IUCN 3 1 Biyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataSinif MammaliaTakim ArtiodactylaFamilya BovidaeAlt familya BovinaeCins BisonTur B bonasusAlt tur B b caucasicus Turkin amp Satunin 1904 Uclu adlandirmaBison bonasus caucasicusOzellikleriFotograftaki bizonun 1900 lerde yasamis vahsi bir Kafkas bizonu oldugu iddia edilmektedir Modern bilimsel yaklasimlar yapilmadan once bu alttur hakkinda neslinin tukenmesi nedeniyle vucut buyuklugu de dahil olmak uzere morfolojik ayrintilari hakkinda cok az sey bilinmekteydi Gunumuzde yasayan bizon turleriyle karsilastirildiginda Kafkas bizonu daglik yasam alanlarina daha fazla uyum saglamisti Kafkas bizonu boyut olarak daha kucuk bir altturdu ve kutle bakimindan daha zayifti Daha kisa ama daha yuksek toynaklari vardi Daha gelismis omuz kemerine sahip olan Kafkas bizonunun kafatasi Kuban bolgesinde bulunan orneklerle benzer boyuttaydi Kafkas bizonunun boynuzlari cok daha kalin ve daha buyuktu kurkleri daha az tuyluydu ve baslarinin arkasinda kivircik tuyleri vardi Kafkasya da Hazar kaplani ve Asya aslaninin yani sira kurt ve ayi gibi diger yirtici hayvanlar tarafindan avlanirdi Yok olmasi ve korunmasiDoldurulmus ornek Zooloji Enstitusu Muzesi Rusya 17 yuzyilda Kafkas bizonu hala Bati Kafkasya da genis bir bolgede yasiyordu Bu tarihten sonra daglardaki insan yerlesimleri artmaya basladi ve Kafkas bizonlarinin yasadigi bolgenin alani 19 yuzyilin sonunda 90 oraninda azaldi Kafkas bizonu nufusu 1860 larda 2 000 civarina 1917 de 500 600 e 1921 de ise yalnizca 50 bireye dustu Buna ragmen tur uzerine yapilan kacak avcilik devam etti ve 1927 de geriye kalan son uc Kafkas bizonu da olduruldu Poznan Hayvanat Bahcesi ndeki melez bir ornek Yalnizca bir Kafkas bizonunun esaret altinda tutuldugu bilinmektedir Kaukasus adi verilen bu boga 1907 yilinda Kafkas Daglari nda dogmus ve 1908 yilinda Almanya ya getirilerek 26 Subat 1925 tarihine kadar burada yasamistir Esaret altindayken ova bizonunun alt turu olan Bison bonasus bonasus inekleriyle ciftlesti ve bu birlikteliklerden melez bir tur dogdu 1940 yilinda bir grup Kafkas Amerikan bizonu melezi Kafkas Biyosfer Rezervine ve 1959 da Nalcik Ormancilik Av Yonetim Birimi ne Kabardey Balkarya salindi 2000 yilinda bu melezler dag bizonu Bison bonasus montanus gibi bir alt tur olarak tanimlandi Bu alttur tanimlamalarinin ise bilimsel bir temeli yoktur Ninell Melkadze Nargiza Ninua Izabella Skhirtladze 2009 Catalogue of the type specimens of Caucasian large mammalian fauna in the collection of the National Museum of Georgia Daniel Foidl 2013 Over purity as a danger for the Wisent Zablotskaya Lidia V Zablotsky Mikhail A Zablotskaya Marina M 26 30 Eylul 1988 Origin of the Hybrids of North American and European Bison in the Caucasus Mountains Proceedings of the Second Conference of Bison Specialist Group Sochi SSC IUCN Bashkirov I S 1939 Caucasian European Bison Moskova Central Board for Reserves Forest Parks and Zoological Gardens Council of the People s Commissars of the RSFSR 1 72 Puzek Z ve digerleri 2002 European BisonBison bonasus Current State of the Species and an Action Plan for Its Conservation Bialowieza Mammal Research Institute Polish Academy of Sciences Rautian G S Kalabushkin B A Nemtsev A S 2000 A New subspecies of the European Bison Bison bonasus montanus ssp nov Doklady Biological Sciences 375 4 563 567 doi 10 1023 A 1026658309135 PMID 11211514 ol section Dis baglantilar Kafkas Avrupa Bizonunun Tarihi Rusca