Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Aile Değişim Kuramı, sosyal psikolog Çiğdem Kağıtçıbaşı tarafından kültür, aile ve benlik arasındaki bağları anlamak için geliştirilmiş bir modeldir.
Kağıtçıbaşı, benlik-aile-toplum üçgenini anlamanın, aileyi anlamakla mümkün olduğunu öne sürmüş ve modernleşme teorisi’nin öngördüğü şekilde, sosyal gelişimle birlikte her toplumda aile yapısının Batı toplumlarındaki gibi akrabalardan bağımsız, çekirdek bir birim teşkil eden aile modeline doğru değişeceği fikrini reddetmiştir.
Aile modelleri
Psikoloji literatüründe sıkça, birbirine karşıt iki aile modeli tanıtılır: Bağımlı aile modeli (geleneksel aile) ve bağımsız aile modeli. Aile Değişim Kuramı ise üçüncü bir aile modeli olduğunu ileri sürer: Bağımlı aile modeli ve onun karşıtı bağımsız aile modelinin yanı sıra sosyoekonomik gelişme geçiren ailelerde görülen "duygusal/psikolojik" bağımlılık modeli.
Bağımlı Aile Modeli
Ataerkil aile yapısına sahip, sıkı bağlarla dokunmuş insan ve aile ilişkilerinin görüldüğü aile tipidir. Kırsal ve geleneksel toplumlarda rastlanmaktadır. Bu tip aileler yapısal-geniş aile ya da işlevsel-geniş aile özelliği sergilemektedirler. Yani hane halkı yapısal olarak çekirdek aile yapısına sahip olsa bile çocuk bakımı, üretim ve tüketim gibi aile işlevlerini paylaştıkları için geniş aile gibidirler. Çocuklara atfedilen ekonomik değerden ötürü bağımlı aile modelinde doğurganlık yüksektir.
Bu tip ailede evlatlar bir yaşlılık sigortası olarak görüldüğü için erkek evlat tercihi hep ön planda gelmektedir. Bağımlı aile modelinde çocuklardan sorgusuz sualsiz bir itaat beklentisi olduğu için genellikle ebeveyn tarzı benimsenmektedir. Bu modelde nesiller arası bağımlılık zamanla yön değiştirmektedir; başlangıçta çocuk ebeveyne bağımlı olur, ilerleyen yıllarda yaşlanmış anne-babanın büyümüş çocuklarına bağımlı olmasıyla bağımlılık yön değiştirir.
Bağımsız Aile Modeli
Kentleşmiş, refahı yüksek, bireyci kültüre sahi sanayi toplumlarında görülür. Bu aile modelinde ailenin üyeleri birbirinden ve geniş aile bireylerinden görece bağımsızdırlar. Çocuklara ekonomik değer değil, psikolojik değer atfedilir, doğurganlık düşüktür. Çocuk-ebeveyn ilişkilerinde özerklik yaşanmaktadır.
Duygusal/Psikolojik Bağımlılık Modeli
Modernleşme kuramı kırsal, tarımla uğraşan düşük refah toplumlarında sosyoekonomik gelişmeyle birlikte bağımlı aile modelinden bağımsız aile modeline doğru değişim görüleceğini varsayar. Aile Değişim Kuramına göre bağlılık kültürüne sahip toplumlarda sosyoekonomik gelişmeyle ortaya çıkan değişimler sonucu çocuğun ekonomik değeri azalmakta fakat psikolojik değeri yükselmekte; dolayısıyla aile içinde kuşaklararası maddi bağımlılıkların zayıflamasına karşın duygusal bağımlılıklar devam etmektedir ve bunun sonucu olarak farklı bir aile modeli ortaya çıkar: Duygusal/psikolojik Bağımlılık Modeli.
Bu modelde yakın aile ilişkilerine önem verilmekle beraber bireyleşmeye ve özerkliğe de yer verilmektedir. Özerkliğin ortaya çıkışının en az iki sebebi vardır. Birincisi, artan yaşlılık güvencesi olanaklarıyla birlikte anne babaların evlatlarından maddi destek beklentisi azalmakta; çocukların özerkliğini tehdit olarak görülmemektedir. İkincisi, okul başarısı ve büyük şehirlerde iş hayatı ‘için kendi başına karar verme itaatten daha önemli bir değer haline gelir. Yine de evladın yakınlığı çok değerli görülür; ailesel ve kişilerarası ilişkiler, duygusal alanda birbirine bağlı olarak sürdürülür. Böylelikle yaranan ve oluşan benlik, özerkliği de benimseyen ilişkisel bir benliktir.
Kaynaklar
- ^ Kağıtçıbaşı, ç. (2012). Benlik, Aile ve İnsan Gelişimi: Kültürel Psikoloji. Koç üniversitesi Yayınevi. s. 174.
- ^ a b c Kağıtçıbaşı, Ç. (2012). Benlik, Aile ve İnsan Gelişimi: Kültürel Psikoloji. Koç Üniversitesi Yayınevi. ss. 177-178.
- ^ a b c d Kağıtçıbaşı, Ç. (2012). Benlik, Aile ve İnsan Gelişimi: Kültürel Psikoloji. Koç Üniversitesi Yayınevi. ss. 180-182.
- ^ a b Sayıl, M., Yağmurlu, B. (2012). Ana Babalık: Kuram ve Araştırma. Koç Üniversitesi Yayınevi. ss. 62-67.
- ^ Kağıtçıbaşı, Ç. (2012). Benlik, Aile ve İnsan Gelişimi: Kültürel Psikoloji. Koç Üniversitesi Yayınevi. ss. 177-180.
- ^ a b c d Kağıtçıbaşı, Ç. (2012). Benlik, Aile ve İnsan Gelişimi: Kültürel Psikoloji. Koç Üniversitesi Yayınevi. ss. 182-189.
- ^ Erol, Pelin ÖNDER; Aloğlu, Ebru (25 Mayıs 2017). "Çocuğun Değeri ve Aile Değişimi: Türkiye'den Otuz Yıllık Bir Portre". Sosyoloji Dergisi (35): 77-101. ISSN 1300-5642.[]
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Aile Degisim Kurami sosyal psikolog Cigdem Kagitcibasi tarafindan kultur aile ve benlik arasindaki baglari anlamak icin gelistirilmis bir modeldir Kagitcibasi benlik aile toplum ucgenini anlamanin aileyi anlamakla mumkun oldugunu one surmus ve modernlesme teorisi nin ongordugu sekilde sosyal gelisimle birlikte her toplumda aile yapisinin Bati toplumlarindaki gibi akrabalardan bagimsiz cekirdek bir birim teskil eden aile modeline dogru degisecegi fikrini reddetmistir Aile modelleriPsikoloji literaturunde sikca birbirine karsit iki aile modeli tanitilir Bagimli aile modeli geleneksel aile ve bagimsiz aile modeli Aile Degisim Kurami ise ucuncu bir aile modeli oldugunu ileri surer Bagimli aile modeli ve onun karsiti bagimsiz aile modelinin yani sira sosyoekonomik gelisme geciren ailelerde gorulen duygusal psikolojik bagimlilik modeli Bagimli Aile Modeli Ataerkil aile yapisina sahip siki baglarla dokunmus insan ve aile iliskilerinin goruldugu aile tipidir Kirsal ve geleneksel toplumlarda rastlanmaktadir Bu tip aileler yapisal genis aile ya da islevsel genis aile ozelligi sergilemektedirler Yani hane halki yapisal olarak cekirdek aile yapisina sahip olsa bile cocuk bakimi uretim ve tuketim gibi aile islevlerini paylastiklari icin genis aile gibidirler Cocuklara atfedilen ekonomik degerden oturu bagimli aile modelinde dogurganlik yuksektir Bu tip ailede evlatlar bir yaslilik sigortasi olarak goruldugu icin erkek evlat tercihi hep on planda gelmektedir Bagimli aile modelinde cocuklardan sorgusuz sualsiz bir itaat beklentisi oldugu icin genellikle ebeveyn tarzi benimsenmektedir Bu modelde nesiller arasi bagimlilik zamanla yon degistirmektedir baslangicta cocuk ebeveyne bagimli olur ilerleyen yillarda yaslanmis anne babanin buyumus cocuklarina bagimli olmasiyla bagimlilik yon degistirir Bagimsiz Aile Modeli Kentlesmis refahi yuksek bireyci kulture sahi sanayi toplumlarinda gorulur Bu aile modelinde ailenin uyeleri birbirinden ve genis aile bireylerinden gorece bagimsizdirlar Cocuklara ekonomik deger degil psikolojik deger atfedilir dogurganlik dusuktur Cocuk ebeveyn iliskilerinde ozerklik yasanmaktadir Duygusal Psikolojik Bagimlilik Modeli Modernlesme kurami kirsal tarimla ugrasan dusuk refah toplumlarinda sosyoekonomik gelismeyle birlikte bagimli aile modelinden bagimsiz aile modeline dogru degisim gorulecegini varsayar Aile Degisim Kuramina gore baglilik kulturune sahip toplumlarda sosyoekonomik gelismeyle ortaya cikan degisimler sonucu cocugun ekonomik degeri azalmakta fakat psikolojik degeri yukselmekte dolayisiyla aile icinde kusaklararasi maddi bagimliliklarin zayiflamasina karsin duygusal bagimliliklar devam etmektedir ve bunun sonucu olarak farkli bir aile modeli ortaya cikar Duygusal psikolojik Bagimlilik Modeli Bu modelde yakin aile iliskilerine onem verilmekle beraber bireylesmeye ve ozerklige de yer verilmektedir Ozerkligin ortaya cikisinin en az iki sebebi vardir Birincisi artan yaslilik guvencesi olanaklariyla birlikte anne babalarin evlatlarindan maddi destek beklentisi azalmakta cocuklarin ozerkligini tehdit olarak gorulmemektedir Ikincisi okul basarisi ve buyuk sehirlerde is hayati icin kendi basina karar verme itaatten daha onemli bir deger haline gelir Yine de evladin yakinligi cok degerli gorulur ailesel ve kisilerarasi iliskiler duygusal alanda birbirine bagli olarak surdurulur Boylelikle yaranan ve olusan benlik ozerkligi de benimseyen iliskisel bir benliktir Kaynaklar Kagitcibasi c 2012 Benlik Aile ve Insan Gelisimi Kulturel Psikoloji Koc universitesi Yayinevi s 174 a b c Kagitcibasi C 2012 Benlik Aile ve Insan Gelisimi Kulturel Psikoloji Koc Universitesi Yayinevi ss 177 178 a b c d Kagitcibasi C 2012 Benlik Aile ve Insan Gelisimi Kulturel Psikoloji Koc Universitesi Yayinevi ss 180 182 a b Sayil M Yagmurlu B 2012 Ana Babalik Kuram ve Arastirma Koc Universitesi Yayinevi ss 62 67 Kagitcibasi C 2012 Benlik Aile ve Insan Gelisimi Kulturel Psikoloji Koc Universitesi Yayinevi ss 177 180 a b c d Kagitcibasi C 2012 Benlik Aile ve Insan Gelisimi Kulturel Psikoloji Koc Universitesi Yayinevi ss 182 189 Erol Pelin ONDER Aloglu Ebru 25 Mayis 2017 Cocugun Degeri ve Aile Degisimi Turkiye den Otuz Yillik Bir Portre Sosyoloji Dergisi 35 77 101 ISSN 1300 5642 olu kirik baglanti