Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Pist, hava araçlarının iniş ve kalkış yapması için kullanılan dikdörtgen şeklindeki alan. Türkçeye Fransızca piste sözcüğünden geçmiştir. Asfalt, toprak veya çim gibi farklı yüzeylere sahip olabilir. Piste geliş-gidişlerde ve meydanın diğer kısımlarında hava taşıtlarının kendi motor gücü ile yerdeki hareketlerine (rule) tahsis edilmiş yollara taksi veya rule yolları denir. Pistler ve rule yolları, bir meydandaki manevra sahasını (manoeuvring area) oluşturur.
Pistler ikişer haneli iki rakam grubu ile tanımlanırlar. İki rakam grubu arasında 180 derece açı farkı olur. Örneğin 09-27 pistindeki rakamlar bahsi geçen pistin yaklaşık olarak 090-270 derece manyetik istikametlerinde olduğunu belirtir. Pist istikametleri belirlenirken en yakın 10 dereceye tamamlanırlar.
Başta rüzgâr istikameti olmak üzere çeşitli etkenlere bakılarak pistin iniş ve kalkış istikametleri belirlenir. Her meydanda en az bir adet rüzgâr tulumu olmak zorundadır.
Eğim
Pist başı ile pist sonu arasındaki yükseklik farkına bağlı olarak pistler belirli bir istikamette eğimli olabilir. Kalkış yönündeki (yokuş yukarı) bir eğim uçağın kalkıştaki koşu mesafesini (ground run) azaltır. Yokuş aşağı bir eğim ise iniş mesafesini uzatır. Yokuş yukarı eğimin inişteki ve yokuş aşağı eğimin kalkıştaki faydası ise genellikle oldukça küçüktür ve uçucular tarafından bir faktörden ziyade sadece "bonus" olarak görülmelidir.
Yüksek eğim nedeniyle -rüzgâra bakılmaksızın- sürekli olarak aynı yönde kalkış veya iniş yapılan pistler mevcuttur. Bazı pistlerde içbükey veya dışbükey şekilde bombeli kısımlar olabilir. AIP AD ve benzeri havacılık yayınlarındaki pist verilerini inceleyip gerekli tedbirleri almak uçucuların sorumluluğudur.
Tanımlar
Eşik
Eşik (threshold), pistin kullanılabilir kısmının başında, piyana tuşları şeklindeki beyaz işaretler ile belirtilen bölge.
RVR
RVR (runway visual range), pist orta hattındaki bir uçağın pilotunun pist yüzey işaretlerini ve ışıklarını görebildiği maksimum mesafe.
Beyan edilen mesafeler
İlgili havacılık otoriteleri tarafından herhangi bir meydandaki pistlerle ilgili beyan edilen mesafeler (declared distances) şunlardır:
TORA
TORA (take-off run available), kalkıştaki bir hava aracının kalkış süratine erişip yerden kesilebilmesi (ground run) için gerekli olan mesafedir.
TODA
TODA (take-off distance available), TORA ile kalkış istikametindeki ilk önemli maniaya (örneğin ağaçlar) kadar olan mesafenin (clearway) toplamıdır. Clearway deniz veya kara üzerinde olabilir. TODA, TORA'nın 1,5 katından fazla olamaz.
ASDA veya EDA
ASDA (accelerate-stop distance available) veya EDA (emergency distance available), TORA ile duruş bölgesi (stopway) toplamıdır. Duruş bölgesi, pist sonunda kalkış esnasında herhangi bir nedenle kalkışı iptal eden (abandoned take-off) uçakların pistten çıkması durumu için hazırlanmış yüzeydir. Stopway bulunmayan pistlerde TORA ASDA'ya eşittir.
LDA
LDA (landing distance available), bir hava aracının pist başında 50 ft yükseklikten alçalıp iniş sonrasında durabileceği (ground run) mesafedir.
Eğer kalkış için gerekli olan mesafe (TODR) TORA veya ASDA'dan fazlaysa; yük, yolcu veya yakıt azaltılarak kalkış mesafesi gerektiği kadar kısaltılmalıdır. Pist mesafesi bilinmiyorsa adımlanarak veya uzunluğu bilinen bir iple ölçülmelidir. Adımlanması durumunda her bir adım "en fazla" 0,75 metre kabul edilmelidir.
İşaretler
Pist işaretleri beyaz, rule yolu işaretleri sarı renktedir. Ancak bazı eski meydanlarda hala beyaz rule işaretlerine rastlanabilir.
Pist üzerinde büyük beyaz X işaretleri ile işaretlenmiş kısımlar uçakların iniş, kalkış ve rule yapması için elverişli değildir.
Eşik berisinde bulunan ve sivri ucu pist yönünü gösteren beyaz > işaretleri eşiğin geçici olarak taşındığını belirtir.
Eşik berisinde bulunan ve pist yönünü gösteren beyaz uzun oklar, eşik berisindeki alanın rule ve kalkışa elverişli, inişe elverişsiz olduğunu belirtir.
Kaynakça
- Pooley, Dorothy ve Robert Seaman. The Air Pilot's Manual 2: Aviation Law & Meteorology. 10. baskı. Shoreham, West Sussex: Pooley's Air Pilot Publishing, 2011.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Pist hava araclarinin inis ve kalkis yapmasi icin kullanilan dikdortgen seklindeki alan Turkceye Fransizca piste sozcugunden gecmistir Asfalt toprak veya cim gibi farkli yuzeylere sahip olabilir Piste gelis gidislerde ve meydanin diger kisimlarinda hava tasitlarinin kendi motor gucu ile yerdeki hareketlerine rule tahsis edilmis yollara taksi veya rule yollari denir Pistler ve rule yollari bir meydandaki manevra sahasini manoeuvring area olusturur havaalanindaki 24 pistinin son yaklasmada gorunusu 24 rakami pistin manyetik kuzeye gore yaklasik olarak 240 istikametinde guneybatiya dogru oldugunu belirtir Pistler ikiser haneli iki rakam grubu ile tanimlanirlar Iki rakam grubu arasinda 180 derece aci farki olur Ornegin 09 27 pistindeki rakamlar bahsi gecen pistin yaklasik olarak 090 270 derece manyetik istikametlerinde oldugunu belirtir Pist istikametleri belirlenirken en yakin 10 dereceye tamamlanirlar Basta ruzgar istikameti olmak uzere cesitli etkenlere bakilarak pistin inis ve kalkis istikametleri belirlenir Her meydanda en az bir adet ruzgar tulumu olmak zorundadir EgimPist basi ile pist sonu arasindaki yukseklik farkina bagli olarak pistler belirli bir istikamette egimli olabilir Kalkis yonundeki yokus yukari bir egim ucagin kalkistaki kosu mesafesini ground run azaltir Yokus asagi bir egim ise inis mesafesini uzatir Yokus yukari egimin inisteki ve yokus asagi egimin kalkistaki faydasi ise genellikle oldukca kucuktur ve ucucular tarafindan bir faktorden ziyade sadece bonus olarak gorulmelidir Yuksek egim nedeniyle ruzgara bakilmaksizin surekli olarak ayni yonde kalkis veya inis yapilan pistler mevcuttur Bazi pistlerde icbukey veya disbukey sekilde bombeli kisimlar olabilir AIP AD ve benzeri havacilik yayinlarindaki pist verilerini inceleyip gerekli tedbirleri almak ucucularin sorumlulugudur TanimlarEsik Esik threshold pistin kullanilabilir kisminin basinda piyana tuslari seklindeki beyaz isaretler ile belirtilen bolge RVR RVR runway visual range pist orta hattindaki bir ucagin pilotunun pist yuzey isaretlerini ve isiklarini gorebildigi maksimum mesafe Beyan edilen mesafelerIlgili havacilik otoriteleri tarafindan herhangi bir meydandaki pistlerle ilgili beyan edilen mesafeler declared distances sunlardir TORA TORA take off run available kalkistaki bir hava aracinin kalkis suratine erisip yerden kesilebilmesi ground run icin gerekli olan mesafedir TODA TODA take off distance available TORA ile kalkis istikametindeki ilk onemli maniaya ornegin agaclar kadar olan mesafenin clearway toplamidir Clearway deniz veya kara uzerinde olabilir TODA TORA nin 1 5 katindan fazla olamaz ASDA veya EDA ASDA accelerate stop distance available veya EDA emergency distance available TORA ile durus bolgesi stopway toplamidir Durus bolgesi pist sonunda kalkis esnasinda herhangi bir nedenle kalkisi iptal eden abandoned take off ucaklarin pistten cikmasi durumu icin hazirlanmis yuzeydir Stopway bulunmayan pistlerde TORA ASDA ya esittir LDA LDA landing distance available bir hava aracinin pist basinda 50 ft yukseklikten alcalip inis sonrasinda durabilecegi ground run mesafedir Eger kalkis icin gerekli olan mesafe TODR TORA veya ASDA dan fazlaysa yuk yolcu veya yakit azaltilarak kalkis mesafesi gerektigi kadar kisaltilmalidir Pist mesafesi bilinmiyorsa adimlanarak veya uzunlugu bilinen bir iple olculmelidir Adimlanmasi durumunda her bir adim en fazla 0 75 metre kabul edilmelidir IsaretlerPist isaretleri beyaz rule yolu isaretleri sari renktedir Ancak bazi eski meydanlarda hala beyaz rule isaretlerine rastlanabilir Pist uzerinde buyuk beyaz X isaretleri ile isaretlenmis kisimlar ucaklarin inis kalkis ve rule yapmasi icin elverisli degildir Esik berisinde bulunan ve sivri ucu pist yonunu gosteren beyaz gt isaretleri esigin gecici olarak tasindigini belirtir Esik berisinde bulunan ve pist yonunu gosteren beyaz uzun oklar esik berisindeki alanin rule ve kalkisa elverisli inise elverissiz oldugunu belirtir KaynakcaPooley Dorothy ve Robert Seaman The Air Pilot s Manual 2 Aviation Law amp Meteorology 10 baski Shoreham West Sussex Pooley s Air Pilot Publishing 2011 a b c d e f g h ICAO ANNEX terminolojisi pist Guncel Turkce Sozluk Turk Dil Kurumu Erisim 26 Agustos 2012 Pooley s sf 39 a b c Safety Sense Lefalet 7c Ocak 2013 a b CAA Safety Sense Leaflet 7c a b c Pooley s sf 46