Bu maddedeki üslubun ansiklopedik bir yazıdan beklenen resmî ve ciddi üsluba uygun olmadığı düşünülmektedir M

Pentagram (veya diğer adıyla Mezarkabul), kuruculuğunu Hakan Utangaç ve Cenk Ünnü'nün yaptığı Türk heavy metal grubudur.

Pentagram/Mezarkabul
2014'teki bir konser sonrası
Genel bilgiler
Başladığı yer	Türkiye
Tarzlar	Heavy metal Progresif metal Thrash metal, speed metal (İlk dönem)
Etkin yıllar	1986 - günümüz
Müzik şirketi	RMP / Nuclear Blast Records, Century Media Records, Sanctuary Records, Nepa Müzik, Raks Müzik, Böcek Yapım
Resmî site	thepentagram.net

Üyeler	Hakan Utangaç Cenk Ünnü Tarkan Gözübüyük Demir Demirkan Ogün Sanlısoy Metin Türkcan Murat İlkan Ozan Tügen Gökalp Ergen

Eski üyeler	(gitar) Ümit Yılbar (gitar) (vefat) (gitar) Murat Net (gitar) (gitar) (vokal) (gitar)

Grubun icra ettiği metal türü dönem dönem büyük değişimlere uğramıştır. Pentagram isimli ilk albümleri speed metal etkisinin baskın olduğu bir thrash metal albümüydü. İkinci albümleri Trail Blazer ise daha gelişmiş thrash metal müziği barındırmakla birlikte speed metal etkisinin azaldığı bir albümdür. Pentagram esas müzikal değişimini ve kendine has tarzını 1997 yılında çıkan üçüncü albümü Anatolia ile oluşturdu. Bu albümle birlikte Pentagram, müziğinde agresifliği azaltarak thrash metali tamamen terk etti. Anadolu ezgilerini ve Orta Doğu'nun müzikal etkilerini barındıran klasik heavy metal tarzını benimsedi. Anatolia'dan sonra çıkan Unspoken ve Bir albümlerinde de bu çizgisini sürdürdü. Türkiye’nin en bilinen heavy metal gruplarından biri olan Pentagram bugüne dek 8 stüdyo albümü ve 4 konser albümü yayımladı. Grup, 1997 yılında çıkardıkları Anatolia albümünün 100.000’in üzerinde satması sonucu yurt dışında da ilgi çekti. Avrupa ülkelerinde de konserler verdi. Pentagram'ın gerçekleştirdiği konserler çoğunlukla kapalı gişe olmuştur.

Gruba adını veren Pentagram adlı geometrik şekil, Yunancada "beş çizgili" anlamına gelen "pentagrammon" sözcüğünden gelir. Pentagram, beş düz çizgiyle çizilen yıldız şeklinin adıdır.

Grup 8 stüdyo albümüne sahip olup, 8. stüdyo albümleri Makina Elektrika'yı 9 Eylül 2022'de yayımlanmıştır.

Grup tarihi

Kuruluş

Pentagram'ın temelleri, gitar ve vokalde Hakan Utangaç, davulda Cenk Ünnü ve bas gitarda tarafından 1984 yılında Bursa'da kurulan Thunders adlı lise grubu ile atılmıştır. 1986 yılında Kaan Bozoğlu'nun ayrılmasının ardından Cenk Ünnü ve Hakan Utangaç Pentagram adı ile çalışmalarına devam etmişlerdir. Grubun ismi grubunun 1985 tarihli albümünde yer alan "Pentagram" şarkısından etkilenerek alınmıştır. 1986 yılının sonlarında Utangaç, bas gitarda yer alması için o dönem Bursa'da lise öğrencisi olup müzik yapan Tarkan Gözübüyük ile gruba katılması için anlaştı ve Pentagram grubunun ana kadrosu böylece şekillendi.

Grup, ilk ciddi sahne deneyimini Ocak 1987'de İstanbul Bağcılar'da bir düğün salonunda yaşadı. Buradaki konserde yaklaşık 200 kişilik bir izleyici grubuna seslendi. Sahneyi, vokalistliğini daha sonra Grup Vitamin'in de vokalistliğini yapacak olan Gökhan Semiz'in üstlendiği (AC/DC) tarzında müzik yapan Poseidon isimli bir grupla paylaşmışlardı. Gözübüyük, Bursa'da okula devam ettiği ve grupla konsere hazırlanmaya vakit bulamadığı için grubun ilk konserinde bas gitarı grubundan çalmıştı^[]. Pentagram'ın bu konserde 5 tane şarkı çalması planlanmıştı. Ancak, henüz beşinci şarkıya gelinmeden masalar, sandalyeler kırıldı. Konser bittikten sonra Pentagram üyeleri, düğün salonundaki hasardan dolayı oluşan zararı da karşılamak zorunda kaldılar. Bu konserden sonra gruba ikinci gitarist olarak eski Whisky gitaristi katıldı. 12 Mart 1988'de Bursa'da düzenlenen bir festivalde grup, dört kişi olarak ilk kez çaldı, bu konserde gitarda Engin Tümer grupla beraber sahne aldı; ancak Bursa'da Tümer ile devam edilmedi ve onun yerine gruba Ümit Yılbar katıldı.

4 Kasım 1988'de ve grupları ile birlikte 'nda o zamana kadar Türkiye'de düzenlenmiş en kalabalık metal konserinde sahne aldı. Grubun halen kullandığı logosu bu konserin afişi için Hakan Utangaç tarafından elle çizilmiştir. Bu konser sonrasında oluşan hasarı yine Pentagram ve konserde bulunan diğer gruplar üstlendi ve sinema bir ay sürecek tadilat dönemine girdi. Bu masrafları karşılamak için Cenk Ünnü'nün davulunun rehin bırakıldığını da söylemektedir. Bu konser daha sonra "Efsane Moda Konseri" olarak hafızalara kazındı.

Cenk Ünnü o dönemleri şöyle anlattı:

"O yıllarda şimdiki kadar Rock - metal dinleyen insanlar çok çok azdı. Öyle 14 - 15 kişi bir araya gelip beraber müzik dinlerdik, müzik yapmaya çalışırdık genellikle. Bakırköy tayfası, Avcılar tayfası gibi kodlamalar vardı. Üstümüze o zamana göre çok ters sayılacak şeyler giyerdik; bilekliklerimizi kendimiz hazırlardık Mercan'dan piramitler alıp. Çok laf yedik, tepki çektik. Öyle bir dönemdi, hatta kolsuz tişört giymenin bile homoseksüellik sayıldığı yıllardı. Sonra Rambo çıktı da insanlar alıştılar buna. güzeldi ama Türkiye için zor yıllardı. Dünyada da heavy metalin sıçrama yaptığı, enstrümanların kalitesinin arttığı heavy metalin en güzel günlerini yaşadığı dönemlerdi. Türkiye'de, darbe sonrası yasakların olduğu, insanlara yapılan baskıların getirmiş olduğu stres ve zorlukları yaşadık bizler. Öyle bir nesil olarak yetiştik...

İlk konserimizi Bağcılar'da verdik bir düğün salonunda. O zamanlar eski Vitamin grubunun solisti Gökhan vardı (Allah rahmet eylesin, trafik kazasında öldü.) İşte, onun vokal yaptığı şu an ismini hatırlayamadığım AC/DC tarzında Türkçe sözlü müzik yapan bir gruba konuk olduk. 5 parça çalıp inecektik ama biz daha 5. parçaya gelmeden birden her şey yıkıldı salonda. Sandalyeler, masalar, her şey kırıldı. Türkiye'de verilen ilk speed metal konseriydi ve yaklaşık 150 - 200 kişi koskoca düğün salonunu yıkmıştı. Daha sonra düğün salonun sahibi geldi "ne oluyor" filan dedi. Yine biz ödemek zorunda kaldık kırılanların masraflarını..."

İlk albüm

Bu dönemde Pentagram ilk albümlerini çıkarmak için çalışmalara başladı. 23 Nisan 1989'da Harbiye Açık Hava Tiyatrosu'nda Kronik ile verdikleri konser sonrası solo gitarist Ümit Yılbar grupla yollarını ayırdı. Kısa bir süre Yılbar'ın yeri ile dolduruldu ve bu kadro Metafor ile İzmir Açık Hava Tiyatrosu'nda konser verdi. Daha sonra solo gitara Murat Net'i getirildi. Kadro oturduktan sonra albüm kayıtlarına başladılar. Albümün kayıt aşaması yaklaşık 10 ay sürdü. 1990 yılında, etiketiyle Pentagram albümü müzik piyasasındaki yerini aldı. Grup, yurtdışında da adından söz ettirebilmeyi hedefliyordu; bu nedenle albümdeki şarkıların tamamı İngilizce sözlüydü. Albümün kapak tasarımı ise yarışma sonucu belirlenmişti. Yarışmaya katılan 120 adet kapak resminin arasından, Tunç Örer isimli katılımcının eseri olan bir suluboya çalışma, kapak resmi olarak seçilmişti. Albümdeki "" ve "" şarkıları hit oldu. "Powerstage" şarkısı, Pentagram severlere ithaf edilmişti ve kurulan hayran kulübüne de adı verildi. Albüm satışları çok iyi gitmeye başladı. İlk olarak 5.000 adet basılan albüme olan yoğun talepten dolayı albümün ikinci basımı da yapıldı. Yaklaşık 30.000 adet satan albüm, metal müzik tarzında bir rekora imza atmıştı.

Grup, bu ilk albümle birlikte birçok konsere çıktı. Bu konserler de çok başarılı geçiyordu. 12 Mayıs 1990'da Alman heavy metal grubu , Türkiye'de bir yabancı grubun verdiği ilk metal konserini düzenledi ve Pentagram, Akbaba ile birlikte sahne aldı. Bu konserdan kısa süre sonra Murat Net gruptan ayrıldı ve yerine Demir Demirkan geldi. Bu kadro ilk konserini 10 Temmuz 1990'da Ataköy Fame City'de verdi. Grup aynı yılın ekim ayında ise TRT'de yayınlanan "Dönence" programına çıktı ve ilk albümlerinden şarkılar çaldılar.

1991 yılında Hakan Utangaç ise gitara yoğunlaşmaya karar verdi ve vokale vokalisti geçti. Bir süre sonra bu kadroyla konserler verildi. Bu dönem konser kayıtları ve demolardan oluşan bir albüm çıkarma fikri oluştu ve 1991 yılında Live at the Trail albümü yayınlandı. Albüm kapağında, Pentagram logosunun altında dikenli teller ve işareti yapan Pentagram severlerin resmi vardı. Bu albüm genel olarak ilk albümdeki şarkılar ve yayınlanmamış şarkıların konser versiyonlarından oluşuyordu. Bu kayıtlar 28 Nisan 1991'de Volvox ile çıktıkları , 20 Temmuz 1991'de sponsorluğunda Bodrum Kalesi'nde düzenlenen "Top Rock III" festivali ve 22 Eylül 1991'de Metalium ve ile Harbiye Açık Hava Tiyatrosu'nda verilen "Lanethli Konserler" performanslarından oluşmaktaydı. Ayrıca yeni şarkıların demoları, Megadeth, Sex Pistols ve Misfits coverları, son olarak "Rotten Dogs"un bir Kolombiya radyosunda yayınlanan bir rock programında yapılan sunumu da bu albümde yer almaktadır.

Trail Blazer Dönemi

Pentagram, birçok konser verdikten sonra yeni albümün hazırlıklarına başlamadan tekrar kadro değişikliğine gitti ve İsveç'e giden Bartu'nun yerine vokalist olarak Ogün Sanlısoy getirildi. Grubun ikinci albümü Trail Blazer, 1992 yılında Nuclear Blast firması etiketiyle müzik piyasasındaki yerini aldı. Grubun ilk albümünde olduğu gibi bu albümde de şarkıların hepsi İngilizce sözlüydü. Bu albümle birlikte grup kendi stillerini müzik piyasasına iyice benimsetmeye başlamıştı. Albümün kapak tasarımı bu sefer daha sadeydi. Tasarımda sadece alışılmış Pentagram logosu ve albüm ismi yer alıyordu. Bu albümde işlenen genel tema, anti-militarizm; dünyadaki kötü gidişe ve savaşlara karşı isyan etme fikriydi. adlı şarkı, o aralarda askere gidip bir yıl sonra Kıraf dağında şehit düşecek eski gitaristleri Ümit Yılbar'a adanmıştır.

Yeni albümün kayıtlarının sonlarına yaklaşılırken Demir Demirkan gruptan ayrılarak ABD'ye gitar eğitimi almaya gitti ve yerine Metafor'un eski gitaristi Metin Türkcan davet edildi. Albüm sonrası yeni kadro ile çıkılan turnede kaydedilen şarkılardan "Vita es Morte" ve "Powerstage" 1994 yayınlanan Trail Blazer'ın CD versiyonuna bonus track olarak dahil edildi. Daha sonra Türkcan yerini 'e bıraktı. Bu dönem konserlere Volvox ile çıkan grup, "Fly Forever" şarkısını grubun vokalisti Şebnem Ferah ile söylüyorlardı. Daha sonra da grubun gitar teknisyenliğini de yapmakta olan grubun gitaristi oldu. Bu kadro ile 11 Şubat 1995'te "End of the Trail" konserini vererek bir dönemi sona erdirdiler. Bu dönemde Vitamin grubunun Zeytinyağlı Yaprak Dolması albümünde yer alan "Endişe-i Muhabbet" adlı şarkıyı beraber yazıp kaydettiler.

Pentagram ilk yurtdışı deneyimini Nisan-Mayıs 1995 döneminde Danimarka'da yaşamıştır. Gittikleri ülkede üç konser vermişlerdir.

Ogün Sanlısoy, grubun yeni albümde Türkçe şarkılara yönelmesini isterken, diğer üyeler bu değişime sıcak bakmadı ve bu fikir ayrılığı sonucunda Ogün Sanlısoy solo albüm çalışmaları yapmak istediği için gruptan ayrıldı. Vokale Sawdust ve gruplarında solistlik yapmakta olan Murat İlkan getirildi. Bu sırada, 3 senelik bir ayrılığın ardından Demir Demirkan gruba geri döndü.

Murat İlkan dönemi

Anatolia ve Popçular Dışarı

Pentagram, yeni bir albüm için Türkiye'de faaliyet gösteren Raks Müzik firmasıyla iki adet albüm hazırlamak için anlaşma imzaladı ve kısa süre sonra Raks Müzik stüdyosunda albüm hazırlıklarına başlandı. Hazırlanan albümün mix'lerini yaptı. isimli bir başka yapımcı ise Avustralya'da albümün son hazırlıklarını tamamladı. 1997 yılına geldiklerinde yeni albümleri olan Anatolia piyasaya sürüldü. Albüm, 13 şarkıdan oluşuyordu ve grup, tarihlerinde bir ilke imza atarak bu albümde 3 tane Türkçe sözlü (Aşık Veysel yorumu Gündüz Gece, Anatolia ve Sonsuz) şarkıya yer vermişti. Uzun süredir müzik piyasasının içinde olan grup, bu albümle satış rekorları kırdı. Bu albümde, kendi metal sound'larının üzerinde Anadolu ezgileri de göze çarpıyordu. Bu albümle birlikte ilk kez Pentagram dinleyicisiyle tanışan Murat İlkan, başarılı vokaliyle dikkat çekti ve kendini Pentagram hayranlarına sevdirdi.

Albümün ardından grup, çeşitli konserlere çıktı. Bu konserlerden en çok ses getireni olan Açık Hava Konseri'ni albüm haline getirdiler. 1999 yılında çıkan bu canlı performans albümünün adı konserdeki coşkulu Pentagram hayranlarının hep birlikte ettiği tezahüratlardan alındı ve Popçular Dışarı oldu. O dönem Demir Demirkan'la birlikte olan Sertab Erener, o konsere eski eşi Levent Yüksel'le birlikte gelmişti ve “Popçular Dışarı” şeklindeki tezahüratın aslında bir pop şarkıcısı olan Levent Yüksel'i hedef alarak yapıldığı söylenir. Bu albüm, Pentagram'ın söylemiyle, Türkiye'de dördüncü kuvvet haline gelen "medya"ya ithaf ediliyordu. Albümün kapağına da, bolluk ve bereketi simgeleyen "Bereket Tanrısı" heykelinin bir resmi konulmuştu.

Bu albüm çıktıktan sonra, solo işler yapmak isteyen Demir Demirkan gruptan ayrıldı. Demir Demirkan'ın ayrılmasıyla oluşan boşluğu tekrar doldurdu. Bu kadroyla değişik konserlere çıkan grup, 1999 yılında da Kemancı Rock Bar'da konser vermeyi planlamıştı; fakat konsere birkaç gün kala Türkiye'nin yaşadığı deprem felaketi nedeniyle konser iptal edildi. Bir süre duraklama dönemine giren grup, yaşanan deprem nedeniyle Türkiye'ye gelen, içinde ABD Başkanı Bill Clinton ve birçok devlet başkanının bulunduğu bir seyirci topluluğuna karşı 12 Kasım 1999'da Lütfü Kırdar Kongre ve Sergi Sarayı'nda "Gündüz Gece" parçasını çaldı.

Ancak, o günlerde, Pentagram adına olumlu sayılabilecek bu gelişmelerin yanı sıra, Türkiye gündeminden kaynaklanan olumsuzluklar da yaşanmaktaydı. Yine o dönemlerde, ülke gündemini işgal eden satanizm olaylarından, "Pentagram" isminden ve toplumdaki önyargılardan dolayı en fazla etkilenen ve haksız suçlamalara hedef olan da Pentagram grubu oldu.

Unspoken ve Bir

2000 yılında grup bir EP çıkartmaya karar verildi. Askerlik görevlerini tamamlayan grup elemanları, müzik şirketiyle dört albümlük bir anlaşma imzaladı. Türkiye'de çıkacak olan albümleri için ise Böcek Yapım'ı tercih ettiler. Grup, EP'yi çıkartmak için hazırlıklara başladıktan sonra çıkartacakları EP'yi albüme dönüştürme fikri oluştu ve sonrasında ise biri Türkçe sözlü, diğer ise İngilizce sözlü olacak iki albüm çıkarmak istediler. Bu arada gruba gitarist olarak tekrar Metin Türkcan katıldı.

Aynı yıl prodüktör Charles Turkmen'le birlikte albüm hazırlıklarına başlandı. Albümün kayıtları Yunanistan'da bulunan Sierra Studios'ta yapılırken bir yandan da albüm İstanbul'da bulunan grubun kendi stüdyosunda son şeklini alıyordu. 2001 yılının sonlarına doğru isimli albümleri müzik piyasasındaki yerini aldı. Yurt dışına da gönderilecek olan bu albüm için, ilk albümden bu yana grubun adı olan Pentagram üzerinde de değişiklik yapıldı. Yurt dışında da aynı isimli bir grubun olması nedeniyle ve bundan dolayı bir karışıklığın oluşmasına meydan vermemek için önce grubun ismi "The Pentagram" olarak değiştirildi, ancak daha sonra bu yeterli görülmeyip sadece yurtdışında kullanılmak üzere "bir imamın ölünün üzerine attığı bir avuç toprak" anlamına gelen "Mezarkabul" seçildi.

2002 yılında ise daha önceden karar verdikleri Türkçe sözlü albüm Bir, Böcek Yapım etiketi ile albüm raflarındaki yerini aldı. Tamamen Türkçe sözlü olan bu albümle birlikte grup yine bir ilke imza atmış oldu. Yeni albümle birlikte çeşitli konserlere ve televizyon programlarına çıkan grup, bir süre sonra derin bir sessizliğe girdi ve piyasada ve Pentagram severler arasında grubun dağıldığı söylentileri çıktı. Ancak grup elemanları bu arada farklı işlerle yaşamlarını devam ettiriyorlardı. Cenk Ünnü, kendisine ait olan 'ni işletmeye devam etti. Hakan Utangaç, piyasadaki pek çok müzisyenin video klip yönetmenliğini üstlendi ve grafik tasarımla ilgilendi; diğer üç elemansa müzik piyasasında kişisel çalışmalarıyla yollarına devam ettiler. Tarkan Gözübüyük prodüktör olarak, Murat İlkan, 'a vokalist olarak ve Metin Türkcan ise hem Şebnem Ferah'ın hem de Ogün Sanlısoy'un solo gitaristliğini üstlenerek müzik piyasasındaydılar.

2006 yılının sonlarına doğru Kasım ve Aralık aylarında verilmesi planlanan üç konser için Pentagram tekrar stüdyoya kapanarak provalara başladı. En şaşırtıcı gelişme ise, eski bir Pentagram üyesi olan Demir Demirkan'ın yeniden gruba dahil olması ve provalara da diğer üyelerle birlikte katılmasıydı. Ama gruba tekrar döneceği düşünülen Demir Demirkan'ın grupta kalmayacağı açıklandı.

4 Şubat 2007 tarihinde grup Bostancı Gösteri Merkezi'nde 20. Yıl Konseri verdi. Onlarca kamera ile kayıt altına alınan bu konserin DVD olarak çıkarılacağı duyuruldu ve bu konseri bir turne takip etti. 30 Mart 2008 tarihinde yine Bostancı Gösteri Merkezi DVD galası için konser düzenlendi, bilet alan ilk 1000 kişiye ise konser DVD'si hediye olarak dağıtıldı. DVD, olarak da yayınlandı. Tanıtım konserinde ise Şebnem Ferah, Ogün Sanlısoy gibi tanınan isimleri sahnede konuk oldu; ney, keman ve klavye gibi enstrümanlar dahil edilerek Mezarkabul gibi enstrümantal şarkılara yer verildi. Pentagram, 27 Temmuz 2008 gecesi İstanbul Ali Sami Yen Stadyumunda yapılan Metallica konserinde de ön grup olarak sahne aldı.

Mayıs 2010'da Murat İlkan, merkezi sinir sisteminde oluşan, görme, konuşma, yürüme gibi fonksiyonları kontrol etme kabiliyetini bozan ve kısaca MS olarak tabir edilen hastalık ile mücadele ettiğini açıkladı. Grupla birlikte hareket etmesini zorlaştıran bu hastalık nedeniyle de grubu bırakıp solo kariyerine odaklanacağını ilan etti. 25 Hiaziran 2010'da düzenlenen ve Pentagram'ın Rammstein ve Alice in Chains ile beraber aynı sahneyi paylaştığı Sonisphere Festivali 2010 konseri, İlkan'ın son konseri olurken grubun yeni katılan vokali olan Gökalp Ergen'in yer aldığı ilk Pentagram konseri olmuş ve bu konserde Ogün Sanlısoy da eski grup arkadaşlarını yalnız bırakmayıp onlarla aynı sahneyi paylaşmıştır.

Gökalp Ergen dönemi

Murat İlkan'ın rahatsızlığından ötürü Pentagram'a veda etmesi sonucu grubun vokalistliğine eski vokalisti Gökalp Ergen geçti. 2011 yılında Pentagram, "Wasteland" isimli parçasını internet sitesinden paylaşıma sundu. 2012 yılında 25. yaşını kutlayan Pentagram, albümleri MMXII'yi hayranlarıyla paylaştı. 13 Temmuz 2014 günü Metallica'nın By Request turnesi kapsamında İTÜ Stadyumunda verdiği konserde ön grup olarak çaldı. Pentagram, 2014 yılının sonlarında ise son 2,5 seneden derledikleri konserleri CD+DVD formatında adıyla yayınladı.

30.Yıl Dönemi

Mart 2017'de eski üyelerinden Murat İlkan, Ogün Sanlısoy ve Demir Demirkan'ın da bazı parçalarda gruba eşlik ettiği Akustik albümü yayınlandı. Bu vesile ile Demirkan, Sanlısoy ve İlkan gruba yeniden dahil oldu. Ancak Demirkan ağırlıklı olarak hayatını Amerika'da sürdürdüğünden yıl içinde sayılı konserlere katılabildi.Daha öncesinde sahne arkasında yardımcı eleman olarak kayıt ve konserlerde klavye çalan Ozan Tügen 2017 yılından itibaren akustik konserlerde sahne üzerinde şarkısına göre klavye,cura,akustik gitar çalarak gruba katkıda bulundu.Konserler çoğunlukla akustik tarzda yapıldı. Daha sonraki dönemlerde elemanları arasındaki sağlam dostlukları sayesinde grupta yer alan müzisyenler de gruba halen devam etmektedirler.2017'de grubun 30. yılına ithafen "30 Yılın Hikâyeleri" belgeselinin 1. bölümü ve "Yine Düştük Yollara" adında 2018 Mayıs'ta yapılan 5 konserlik turnenin filmi Youtube aracılığıyla yayınlandı. 2 Kasım 2018'de 1988'deki Efsane Moda Konseri'nin 30. yılının anısına Moda Sahnesi'nde düzenlenen konserde Metallium ve Metafor ile aynı sahneyi paylaştılar. Ayrıca bu dönemde grup uzun bir aradan sonra eskisine göre daha çok şehirde konser verdi ve Almanya'nın bazı şehirlerinde, Viyana'da ve Amsterdam'da konser verme imkânı buldu.

Makina Elektrika ve Günümüz

Grup günümüz kadrosuyla yaptıkları ilk bestesi "Bu Düzen Yıkılsın" 30 Ekim 2020 tarihinde dijital platformlardan yayımlanmıştır. Şarkının klibi de 1 Kasım 2020 tarihinde Youtube üzerinden yayınlanmıştır.Ardından grubun diğer teklisi olan ''Sur'' animasyon klibiyle beraber 29 Ocak 2021 tarihinde dijital platformlara sunulmuştur.Son olarak 4 Haziran 2021'de "Pride" adlı şarkı birçok dijital platformlardan çıkmıştır.Pandemi yasaklarının bitmesinin ardından konserlerine devam eden grup uzun süre kayıtta ve sahnelerde yardımcı eleman olarak grupta bulunan ve Şebnem Ferah'ın klavyecisi olarak tanınan Ozan Tügen de sahnede grupla beraber klavyecilik yapmaktadır.

28 Ocak 2022'de,19 Aralık 2017'de grubun birçok müzisyen dostlarının konuk olarak yer aldığı Zorlu Performans Sanatları Merkezi'nde verdikleri akustik konserde çalınan çoğu şarkılar sosyal müzik ve video platformlarında yerini aldı.

09 Eylül 2022'de grubun en yeni albümü olan Makina Elektrika dijital platformlarda yerini aldı.2020-2021 aralığında çıkan üç tane tekli bu albümde de bulunmaktadır.

Pentagram, 2023 içerisinde yine kendi çapında bir ilki gerçekleştirerek bir senfoni orkestrası ile sahne almıştır.İstanbul Night Flight Symphony ile Tuluğ Tırpan'ın şefliğinde dört tane akustik listeli konserler gerçekleştirmiş ve bu konserlerde gruba geçmiş dönemlerde eşlik eden ney sanatçısı da yer almıştır.

Grup üyeleri

Hakan Utangaç: Ritim Gitar&Vokal (1987-...)
Cenk Ünnü: Davul (1987-...)
Tarkan Gözübüyük: Bas Gitar (1987-...)
Demir Demirkan: Solo Gitar (1990-1992/1996-1998/2017-...)
Ogün Sanlısoy: Vokal (1992-1995/2017-...)
Metin Türkcan: Solo Gitar (1993-1996/2000-...)
Murat İlkan: Vokal (1995-2010/2017-...)
Ozan Tügen: Klavye&Back Vokal (2008-/2010...)
Gökalp Ergen: Vokal (2010-...)

Üye değişim kronolojisi

Albümleri

Stüdyo albümleri

Pentagram (1990)
Trail Blazer (1992)
Anatolia (1997)
Unspoken (2001)
Bir (2002)
MMXII (2012)
Akustik (2017)
Makina Elektrika (2022)

Konser albümleri

Live at the Trail (1991)
Popçular Dışarı (1997)
1987 (2008)
(2014)
(2022)

Kaynakça

^ ^a ^b "Canlı yayın: Pentagram". Türkiye'de Ağır Müziğin Geçmişi. 12 Aralık 2020. 9 Aralık 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Aralık 2020.
^ "Facebook". www.facebook.com. 31 Aralık 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Aralık 2020.
^ ^a ^b "ROCK DEĞiL HEAVY METAL GRUBUYUZ!". Milliyet. 14 Temmuz 2012. 2 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Şubat 2024.
^ . 7 Mart 2017. 7 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2024.
^ . 8 Mart 2017. 8 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2024.
^ . 6 Mart 2017. 6 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2024.
^ "MURAT İLKAN PENTAGRAM'dan ayrılıyor « Pasif Agresif" (İngilizce). 5 Mart 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Şubat 2024.
^ . pozitiflive.com. 9 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2014.
^ . 14 Mart 2016. 14 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2024.

Dış bağlantılar

Pentagram Resmi Sitesi27 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Facebook Sayfası22 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Instagram6 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Twitter22 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Spotify 3 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .

[:0-1] "Canlı yayın: Pentagram". Türkiye'de Ağır Müziğin Geçmişi. 12 Aralık 2020. 9 Aralık 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Aralık 2020.

[2] "Facebook". www.facebook.com. 31 Aralık 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Aralık 2020.

[auto-3] "ROCK DEĞiL HEAVY METAL GRUBUYUZ!". Milliyet. 14 Temmuz 2012. 2 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Şubat 2024.

[4] . 7 Mart 2017. 7 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2024.

[5] . 8 Mart 2017. 8 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2024.

[6] . 6 Mart 2017. 6 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2024.

[7] "MURAT İLKAN PENTAGRAM'dan ayrılıyor « Pasif Agresif" (İngilizce). 5 Mart 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Şubat 2024.

[8] . pozitiflive.com. 9 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2014.

[9] . 14 Mart 2016. 14 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2024.