Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddenin konusunda kuşkular bulunmaktadır. (Eylül 2012) () |
Osmanlı Devleti'nde demiryolu yöntemi (politikası), Osmanlı Devleti sınırları içerisinde Osmanlı yöneticilerinin politik düşünceleridir.
Yol yapım yöntemi
Osmanlı Devleti'ndeki yol yapım yöntemleri, uzun zaman sadece askeri ihtiyaçlara dayalı olarak yerel yöneticiler tarafından yapılmıştır. Devletin güçlü ve sağlam olduğu dönemlerde kısmen ilerlemiş, sonradan bütünüyle bir kenara bırakılarak bakımsız kalmıştır. Tanzimat Fermanı'ndan sonra "Yol ve Köprüler Nizamnamesi" çıkarılarak yol sorununa çözüm getirilmeye çalışılmıştır. Ayrıca buna göre tarım ve denizle bağlantılar ve ulaşımı sağlayacak araçların temini öngörülmüştür.
Gelişen ve değişen ulaşım araçlarıyla beraber Avrupa ve Amerika'de demiryolu ulaşımının yükselen model olması Osmanlı Devleti için de ekonomik, siyasi ve askeri yönden çok büyük bir önem taşıyordu.
Demiryolunun yükselen model olması, kolaylık ve ekonomikliği, çağdaşlığı söz konusuydu. Yalnız Osmanlı Devleti'nin içinde bulunduğu durum bu sistemler için yetersiz kalıyordu.
Osmanlı'nın demiryolu ulaşımından beklentileri
| Ülkeler | Demiryolu uzunluğu |
|---|---|
| Amerika Birleşik Devletleri | 388.000 |
| Almanya | 64.000 |
| Hindistan | 55.000 |
| Fransa | 51.000 |
| Osmanlı Devleti | 5.759 |
Abdülhamit'in demiryollarıyla ilgili fikirleri; arttırmak, askeri yönden güçlendirmek, isyan ve eşkıyalığın önlenmesi, bunun yanında tarım üretimlerinin dünya pazarına sevkiydi.
Demiryollarının yapılmasıyla tarım üretimi arttırılacak ve dolayısıyla vergilerin gelirleri de artacaktı. Bunun yanı sıra ticaret gelişecek, ithalat ve ihracattan alınan gümrük vergileri hazineye aktarılacaktı. Demiryolunun geçtiği yerlerde zengin maden yatakları işletmelere açılacak ve maden üretimi arttırılacaktı.
Osmanlı Devleti'nin demiryolu ulaşımında ekonomik olarak yetersiz oluşu, Avrupalı emperyalist devletlerin ekonomik ve siyasi çıkarlarına göre yapılmasına, onları çıkarlarını göz önünde bulundurmaya neden oluyordu.
Osmanlı Devleti'nde demiryolunun kârlı amacından farklı olarak, Avrupalı devletin politikalarını düşündürmeye yönlendiriyordu. Çünkü Avrupalı devletler demiryolunda ayrıcalıklar kazanmak için ekonomik ve siyasi baskıya baş vuruyorlardı. Avrupa'nın amacı Osmanlı'da demiryolu yapımına girişerek nüfus bölgelerini oluşturmaktı. Başta Fransız ve İngilizlerin giriştiği bu durum, 1889'dan sonra Almanya lehine gelişti.
Avrupalı devletlerin Osmanlı'dan demiryoluyla çıkarlarına ulaşmak istemeleri
Avrupalı devletler Osmanlı'da demiryolu yaparak sosyal tabanlarını güçlendirip, Osmanlı üzerinde ayrıcalık sahibi olmak istemişlerdir. Bununla birlikte demiryolu yapmak için sürekli rekabete girişmişlerdir. Bir devlet demiryolu yapıp ayrıcalık kazanınca, diğer bir devlet de ayrıcalık almak için baskı yapıyor ve alıyordu.
Avrupalı devletlerin çıkarlarına yönelik bir diğer durum, Osmanlı'da büyük bir sorun olan demiryollarının geçiş güzergahıdır. Demiryolunun merkezden, yani İstanbul'dan başlayıp yurda yayılması, Avrupa'nın işine gelmiyordu. Bu yüzden demiryolunun Akdeniz'den başlamasından yanaydılar.
Avrupa'nın kullandığı bir diğer husus; Osmanlı'nın içinde bulunduğu borçlardır. Osmanlı borçların karşılığında ayrıcalıklar veriyor ya da borç istendiğinde ayrıcalık teklifiyle karşılaşıyordu.
Osmanlı Devleti'nde ilk demiryolu yapımı Tanzimat'la ortaya çıkmıştır. Daha sonra Düyûnu Umumiye İdaresi'nin kurulmasından sonra hız kazanmıştır. Bununla beraber demiryolu şirketleri Düyûnu Umumiye İdaresi'ni hedef almıştır.
Osmanlı Devleti'ndeki demiryolları Hicaz Hattı hariç, yabancı sermaye tarafından gerçekleştirilmiştir. Önce İngiliz, sonra Fransızlar ve Almanlarca himaye altında tutulmuştur.
Osmanlı'nın demiryolundaki en önemli yöntemlerinden birisi; demiryolu yapımlarının bir ayrıcalık olarak verilmesidir. Km. garantisi denilen sistemle şirketlerin kârları, Osmanlı Devleti'nce garanti altına alınıyordu. Demiryolu şirketlerinin garanti edilen karın altında kâr etmeleri halinde, Osmanlı bu farkı karşılıyordu.
Diğer taraftan hattın geçeceği hazine yerleri, yapım şirketine bedelsiz verilecekti. Yine demiryolunun yapım, bakım malzemeleri ihraç edildiği takdirde gümrük vergisi olmadan geliyordu.
Sonuç
Osmanlı döneminde Ruslar'dan kalan 356 kilometrelik Erzurum-Sarıkamış-Sınır hattı hariç, devletin kendisinin yaptığı 1564 kilometrelik Hicaz hattı ve yabancı şirketlerin yaptığı 6778 kilometrelik demiryolu ile toplam 8343 kilometrelik demiryolu inşa edilmiştir.Bu yollardan Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde 4112 km kalmıştır. Ancak dış baskılarla şekillenen ve bir ağaç görüntüsünde limanlardan iç bölgelere uzanan bu demiryolları, ülke çıkarlarından ziyade, daha çok Avrupalı devletlere hizmet etmiş olup; Osmanlı döneminde milli ve bağımsız yöntemler izlenememiştir.
Kaynakça
- Osmanlı Demiryolu Politikası ve Sonuçları | Yrd. Doç. Dr. İsmail YILDIRIM
- Osmanlı Devleti'nde Ulaşım, Kara-Deniz-Demiryolu, (Editörler: Vahdettin Engin, Ahmet Uçar, Osman Doğan), Çamlıca Basım Yayın, İstanbul 2011.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddenin tarafsizligi konusunda kuskular bulunmaktadir Konuya dair fikir alisverisi tartisma sayfasinda bulunabilir Sablonu kaldirmadan once lutfen gerekli sartlarin olustugundan emin olun Eylul 2012 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Osmanli Devleti nde demiryolu yontemi politikasi Osmanli Devleti sinirlari icerisinde Osmanli yoneticilerinin politik dusunceleridir 1918 yilindaki demiryolu durumuYol yapim yontemiOsmanli Devleti ndeki yol yapim yontemleri uzun zaman sadece askeri ihtiyaclara dayali olarak yerel yoneticiler tarafindan yapilmistir Devletin guclu ve saglam oldugu donemlerde kismen ilerlemis sonradan butunuyle bir kenara birakilarak bakimsiz kalmistir Tanzimat Fermani ndan sonra Yol ve Kopruler Nizamnamesi cikarilarak yol sorununa cozum getirilmeye calisilmistir Ayrica buna gore tarim ve denizle baglantilar ve ulasimi saglayacak araclarin temini ongorulmustur Gelisen ve degisen ulasim araclariyla beraber Avrupa ve Amerika de demiryolu ulasiminin yukselen model olmasi Osmanli Devleti icin de ekonomik siyasi ve askeri yonden cok buyuk bir onem tasiyordu Demiryolunun yukselen model olmasi kolaylik ve ekonomikligi cagdasligi soz konusuydu Yalniz Osmanli Devleti nin icinde bulundugu durum bu sistemler icin yetersiz kaliyordu Osmanli nin demiryolu ulasimindan beklentileri1914 te ulkelere gore demiryolu agi Ulkeler Demiryolu uzunluguAmerika Birlesik Devletleri 388 000Almanya 64 000Hindistan 55 000Fransa 51 000Osmanli Devleti 5 759 Abdulhamit in demiryollariyla ilgili fikirleri arttirmak askeri yonden guclendirmek isyan ve eskiyaligin onlenmesi bunun yaninda tarim uretimlerinin dunya pazarina sevkiydi Demiryollarinin yapilmasiyla tarim uretimi arttirilacak ve dolayisiyla vergilerin gelirleri de artacakti Bunun yani sira ticaret gelisecek ithalat ve ihracattan alinan gumruk vergileri hazineye aktarilacakti Demiryolunun gectigi yerlerde zengin maden yataklari isletmelere acilacak ve maden uretimi arttirilacakti Osmanli Devleti nin demiryolu ulasiminda ekonomik olarak yetersiz olusu Avrupali emperyalist devletlerin ekonomik ve siyasi cikarlarina gore yapilmasina onlari cikarlarini goz onunde bulundurmaya neden oluyordu Osmanli Devleti nde demiryolunun karli amacindan farkli olarak Avrupali devletin politikalarini dusundurmeye yonlendiriyordu Cunku Avrupali devletler demiryolunda ayricaliklar kazanmak icin ekonomik ve siyasi baskiya bas vuruyorlardi Avrupa nin amaci Osmanli da demiryolu yapimina giriserek nufus bolgelerini olusturmakti Basta Fransiz ve Ingilizlerin giristigi bu durum 1889 dan sonra Almanya lehine gelisti Izmir Aydin demiryolu insaatinda calisan isciler 1850 lerin sonu 1860 larin basiAvrupali devletlerin Osmanli dan demiryoluyla cikarlarina ulasmak istemeleriAvrupali devletler Osmanli da demiryolu yaparak sosyal tabanlarini guclendirip Osmanli uzerinde ayricalik sahibi olmak istemislerdir Bununla birlikte demiryolu yapmak icin surekli rekabete girismislerdir Bir devlet demiryolu yapip ayricalik kazaninca diger bir devlet de ayricalik almak icin baski yapiyor ve aliyordu Avrupali devletlerin cikarlarina yonelik bir diger durum Osmanli da buyuk bir sorun olan demiryollarinin gecis guzergahidir Demiryolunun merkezden yani Istanbul dan baslayip yurda yayilmasi Avrupa nin isine gelmiyordu Bu yuzden demiryolunun Akdeniz den baslamasindan yanaydilar Avrupa nin kullandigi bir diger husus Osmanli nin icinde bulundugu borclardir Osmanli borclarin karsiliginda ayricaliklar veriyor ya da borc istendiginde ayricalik teklifiyle karsilasiyordu Osmanli Devleti nde ilk demiryolu yapimi Tanzimat la ortaya cikmistir Daha sonra Duyunu Umumiye Idaresi nin kurulmasindan sonra hiz kazanmistir Bununla beraber demiryolu sirketleri Duyunu Umumiye Idaresi ni hedef almistir Osmanli Devleti ndeki demiryollari Hicaz Hatti haric yabanci sermaye tarafindan gerceklestirilmistir Once Ingiliz sonra Fransizlar ve Almanlarca himaye altinda tutulmustur Osmanli nin demiryolundaki en onemli yontemlerinden birisi demiryolu yapimlarinin bir ayricalik olarak verilmesidir Km garantisi denilen sistemle sirketlerin karlari Osmanli Devleti nce garanti altina aliniyordu Demiryolu sirketlerinin garanti edilen karin altinda kar etmeleri halinde Osmanli bu farki karsiliyordu Diger taraftan hattin gececegi hazine yerleri yapim sirketine bedelsiz verilecekti Yine demiryolunun yapim bakim malzemeleri ihrac edildigi takdirde gumruk vergisi olmadan geliyordu SonucOsmanli doneminde Ruslar dan kalan 356 kilometrelik Erzurum Sarikamis Sinir hatti haric devletin kendisinin yaptigi 1564 kilometrelik Hicaz hatti ve yabanci sirketlerin yaptigi 6778 kilometrelik demiryolu ile toplam 8343 kilometrelik demiryolu insa edilmistir Bu yollardan Turkiye Cumhuriyeti sinirlari icerisinde 4112 km kalmistir Ancak dis baskilarla sekillenen ve bir agac goruntusunde limanlardan ic bolgelere uzanan bu demiryollari ulke cikarlarindan ziyade daha cok Avrupali devletlere hizmet etmis olup Osmanli doneminde milli ve bagimsiz yontemler izlenememistir KaynakcaOsmanli Demiryolu Politikasi ve Sonuclari Yrd Doc Dr Ismail YILDIRIM Greenwood Press Ordered to Die A History of the Ottoman Army in the First World War 2001 s 16 Murat Ozyuksel Anadolu ve Bagdat Demiryollari Ist Osmanli Devleti nde Ulasim Kara Deniz Demiryolu Editorler Vahdettin Engin Ahmet Ucar Osman Dogan Camlica Basim Yayin Istanbul 2011