Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hans Christian Ørsted (14 Ağustos 1777 – 9 Mart 1851), elektrik akımlarının manyetik alan oluşturduğunu keşfeden Danimarkalı fizikçi ve kimyager.
Hans Christian Ørsted | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 14 Ağustos 1777 Rudkøbing, Danimarka |
| Ölüm | 9 Mart 1851 (73 yaşında) Kopenhag, Danimarka |
| Milliyet | Danimarkalı |
| Ödüller | Copley Madalyası (1820) |
| Kariyeri | |
| Dalı | Fizik, kimya |
| Çalıştığı kurumlar | Kopenhag Üniversitesi, Danimarka Teknik Üniversitesi (Kurucu ve Müdür) |
| Etkilendikleri | Immanuel Kant |
| İmza | |
 | |
Immanuel Kant'ın düşüncelerinden etkilenmiştir. Elektromanyetizma olarak bilinen kavramı, elektrik ile manyetizma arasındaki ilişkiyi bulmasıyla ün kazanmıştır.
1819’da, bir derste Volta piliyle deney yaparken elektrik devresinin açılma ve kapanması ile yakında bulunan pusulanın iğnesinin saptığını görerek araştırmasını bu yönde geliştirince bir mıknatısın yanındaki telin içinden akım geçirildiğinde mıknatısın teli hareket ettirdiğini gözlemiş. Böylece elektrik ile magnetizma arasındaki ilişki kanıtlanmıştır. Bir telin içinden akım geçirildiğinde elektrik akımının telin çevresinde bir manyetik alan oluşturduğu anlaşıldı. Oersted'in yaptığı deneylerin sonuçlarının 1820 yılında yayınlanması, bilim dünyasında büyük yankılar yarattı.
İlk Yılları ve çalışmaları
Ørsted 1777'de Rudkøbing'de doğdu. Küçük bir çocukken yerel eczanenin sahibi olan babası için çalışırken bilime ilgi duydu. O ve erkek kardeşi Anders, erken eğitimlerinin çoğunu evde kendi kendine çalışma yoluyla aldılar ve her iki kardeşin de akademik olarak üstün olduğu Kopenhag Üniversitesi'ne giriş sınavlarına girmek için 1793'te Kopenhag'a gittiler. 1796'da Ørsted hem estetik hem de fizik alanındaki makaleleri için onur ödülüne layık görüldü. 1799 yılında Kant'ın The Architectonics of Natural Metaphysics adlı eserlerinden yola çıkarak doktora derecesini aldı.
1800 yılında Alessandro Volta, Ørsted'e elektriğin doğasını araştırması ve ilk elektrik deneylerini gerçekleştirmesi için ilham veren voltaik yığını icat ettiğini bildirdi. 1801'de Ørsted, Avrupa'yı dolaşarak üç yıl geçirmesini sağlayan bir seyahat bursu ve devlet bursu aldı. Berlin ve Paris dahil olmak üzere kıtadaki bilim merkezlerini gezdi.
Almanya'da Ørsted, elektrik ve manyetizma arasında bir bağlantı olduğuna inanan bir fizikçi olan Johann Wilhelm Ritter ile tanıştı. Bu fikir Ørsted'e doğanın birliği ile ilgili Kantçı düşünceye sahip olduğu için mantıklı geldi. Ørsted'in Ritter ile yaptığı konuşmalar onu fizik çalışmasına çekti. 1806'da Kopenhag Üniversitesi'nde profesör oldu ve elektrik akımları ve akustik üzerine araştırmalarına devam etti. Üniversite onun rehberliğinde kapsamlı bir fizik ve kimya programı geliştirdi ve yeni laboratuvarlar kurdu.
Ørsted, 1806 sonbaharında William Christopher Zeise'i ailesinin evinde karşıladı. Zeise'a ders asistanı olarak bir görev verdi ve genç kimyacıyı vesayeti altına aldı. Ørsted 1812'de Videnskaben om Naturens Almindelige Love ve Første Indledning til den Almindelige Naturlære'yi (1811) yayınladıktan sonra Almanya ve Fransa'yı tekrar ziyaret etti.
Ørsted, düşünce deneyini açıkça tanımlayan ve adlandıran ilk modern düşünürdü. 1812 dolaylarında Latince-Almanca terim olan Gedankenexperiment'i ve 1820'de Almanca Gedankenversuch terimini kullandı.
Elektromanyetizma
1820'de Ørsted, pusula iğnesinin yakındaki bir elektrik akımı tarafından manyetik kuzeyden saptırıldığını ve elektrik ile manyetizma arasında doğrudan bir ilişki olduğunu doğrulayan keşfini yayınladı. Aslında 1818'den beri elektrik ve manyetizma arasında bir bağlantı arıyordu, ancak elde ettiği sonuçlardan oldukça kafası karışmıştı.
İlk yorumu, manyetik etkilerin, ışık ve ısı gibi elektrik akımı taşıyan bir telin her tarafından yayıldığı şeklindeydi. Üç ay sonra, daha yoğun araştırmalara başladı ve kısa süre sonra bulgularını yayınladı ve bir elektrik akımının bir telin içinden akarken dairesel bir manyetik alan ürettiğini gösterdi. Keşfi için, Royal Society of London 1820'de Ørsted'i Copley Madalyası ile ödüllendirdi ve Fransız Akademisi ona 3.000 frank verdi.
İlerleyen Dönemleri
Ørsted, 1822'de İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi'nin yabancı üyesi ve 1849'da Amerikan Sanat ve Bilim Akademisi'nin Yabancı Onursal Üyesi seçildi.
Doğal bilimlerle ilgili bilgileri yaymak için bir topluluk olan Naturlærens Udbredelse (SNU) için Selskabet'i 1824'te kurdu. Aynı zamanda, daha sonra Danimarka Meteoroloji Enstitüsü ve Danimarka Patent ve Ticari Marka Ofisi olan önceki kuruluşların da kurucusuydu. 1829'da Ørsted, daha sonra Danimarka Teknik Üniversitesi (DTU) olarak yeniden adlandırılan Den Polytekniske Læreanstalt'ı ('İleri Teknoloji Koleji') kurdu.
Ørsted, 1825 yılında ilk defa neredeyse saf halde alüminyum üreterek kimyaya önemli bir katkı yaptı. Bununla birlikte, elektroliz işlemlerini kullanarak onu izole etme girişimleri başarısız oldu. En yakın geldiği alüminyum-demir alaşımıydı. Ørsted, elementi alüminyum klorür indirgeme yoluyla izole eden ilk kişiydi. Çıkardığı alüminyum alaşımı hala safsızlıklar içermesine rağmen, metalin keşfi ile ödüllendirildi. Çalışması, 22 Ekim 1827'de alüminyum tozu ve 1845'te katılaştırılmış erimiş alüminyum topları elde eden Friedrich Wöhler tarafından daha da geliştirildi. Wöhler, metalin ilk saf halde izolasyonunu yaptı.
Ørsted 1851'de Kopenhag'da 73 yaşında öldü ve Assistens Mezarlığı'na gömüldü.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b Ørsted, Hans ChristianHG (31 Aralık 1998). "Selected Scientific Works of Hans Christian Orsted". doi:10.1515/9781400864850.
- ^ Krabbe, Niels (27 Mart 2013). "Fra Beethovens skrivepult i Wien til magasinerne i København". Magasin fra Det Kongelige Bibliotek. 26 (4): 3-21. doi:10.7146/mag.v26i4.66775. ISSN 1904-4348.
- ^ Brain, Robert Michael; Cohen, Robert S.; Knudsen, Ole, (Ed.) (2007). "Hans Christian Ørsted And The Romantic Legacy In Science". doi:10.1007/978-1-4020-2987-5.
- ^ "History of the Electric Telegraph". Scientific American. 18 (450supp): 7175-7178. 16 Ağustos 1884. doi:10.1038/scientificamerican08161884-7175supp. ISSN 0036-8733.
- ^ Volta and the history of electricity. Fabio Bevilacqua. Milano: Hoepfli Ed. 2003. ISBN . OCLC 907794670.
- ^ Fahie, J.J. (1918). "Galileo and magnetism: a study in loadstones". Journal of the Institution of Electrical Engineers. 56 (273): 246-249. doi:10.1049/jiee-1.1918.0020. ISSN 2054-0612.
- ^ Ørsted, Hans Christian (1820). Experimenta circa effectum conflictus electrici in acum magneticam. Typis Schultzianis.
- ^ "Erratum: Remarks by Newly Elected Members". Bulletin of the American Academy of Arts and Sciences. 52 (3). 1999. doi:10.2307/3824125. ISSN 0002-712X.
- ^ Jacobson; Jerichau; Oersted (8 Kasım 2004). "Auszug aus der „Oversigt over det Kongelige danske Videnskabernes Selskab's Forhandlinger og dets Medlemmers Arbeider i Aaret 1840."︁". Journal für Praktische Chemie. 23 (1): 467-475. doi:10.1002/prac.18410230165. ISSN 0021-8383.
- ^ Kvande, Halvor (2008). "Two hundred years of aluminum ... or is it aluminium?". JOM (İngilizce). 60 (8): 23-24. doi:10.1007/s11837-008-0102-3. ISSN 1047-4838.
- ^ Gershinkova, D.A.; Spirin, A.V.; Chestnoy, S.Yu. (2018). "CLIMATIC RISKS FOR ALUMINIUM PRODUCTION IN RUSSIA (THE CASE STUDY OF THE UNITED COMPANY RUSAL)". Fundamental and Applied Climatology. 4: 19-38. doi:10.21513/2410-8758-2018-4-19-38. ISSN 2410-8758.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hans Christian Orsted 14 Agustos 1777 9 Mart 1851 elektrik akimlarinin manyetik alan olusturdugunu kesfeden Danimarkali fizikci ve kimyager Hans Christian OrstedDogum14 Agustos 1777 Rudkobing DanimarkaOlum9 Mart 1851 73 yasinda Kopenhag DanimarkaMilliyetDanimarkaliOdullerCopley Madalyasi 1820 KariyeriDaliFizik kimyaCalistigi kurumlarKopenhag Universitesi Danimarka Teknik Universitesi Kurucu ve Mudur EtkilendikleriImmanuel KantImza Immanuel Kant in dusuncelerinden etkilenmistir Elektromanyetizma olarak bilinen kavrami elektrik ile manyetizma arasindaki iliskiyi bulmasiyla un kazanmistir 1819 da bir derste Volta piliyle deney yaparken elektrik devresinin acilma ve kapanmasi ile yakinda bulunan pusulanin ignesinin saptigini gorerek arastirmasini bu yonde gelistirince bir miknatisin yanindaki telin icinden akim gecirildiginde miknatisin teli hareket ettirdigini gozlemis Boylece elektrik ile magnetizma arasindaki iliski kanitlanmistir Bir telin icinden akim gecirildiginde elektrik akiminin telin cevresinde bir manyetik alan olusturdugu anlasildi Oersted in yaptigi deneylerin sonuclarinin 1820 yilinda yayinlanmasi bilim dunyasinda buyuk yankilar yaratti Ilk Yillari ve calismalariOrsted 1777 de Rudkobing de dogdu Kucuk bir cocukken yerel eczanenin sahibi olan babasi icin calisirken bilime ilgi duydu O ve erkek kardesi Anders erken egitimlerinin cogunu evde kendi kendine calisma yoluyla aldilar ve her iki kardesin de akademik olarak ustun oldugu Kopenhag Universitesi ne giris sinavlarina girmek icin 1793 te Kopenhag a gittiler 1796 da Orsted hem estetik hem de fizik alanindaki makaleleri icin onur odulune layik goruldu 1799 yilinda Kant in The Architectonics of Natural Metaphysics adli eserlerinden yola cikarak doktora derecesini aldi 1800 yilinda Alessandro Volta Orsted e elektrigin dogasini arastirmasi ve ilk elektrik deneylerini gerceklestirmesi icin ilham veren voltaik yigini icat ettigini bildirdi 1801 de Orsted Avrupa yi dolasarak uc yil gecirmesini saglayan bir seyahat bursu ve devlet bursu aldi Berlin ve Paris dahil olmak uzere kitadaki bilim merkezlerini gezdi Almanya da Orsted elektrik ve manyetizma arasinda bir baglanti olduguna inanan bir fizikci olan Johann Wilhelm Ritter ile tanisti Bu fikir Orsted e doganin birligi ile ilgili Kantci dusunceye sahip oldugu icin mantikli geldi Orsted in Ritter ile yaptigi konusmalar onu fizik calismasina cekti 1806 da Kopenhag Universitesi nde profesor oldu ve elektrik akimlari ve akustik uzerine arastirmalarina devam etti Universite onun rehberliginde kapsamli bir fizik ve kimya programi gelistirdi ve yeni laboratuvarlar kurdu Orsted 1806 sonbaharinda William Christopher Zeise i ailesinin evinde karsiladi Zeise a ders asistani olarak bir gorev verdi ve genc kimyaciyi vesayeti altina aldi Orsted 1812 de Videnskaben om Naturens Almindelige Love ve Forste Indledning til den Almindelige Naturlaere yi 1811 yayinladiktan sonra Almanya ve Fransa yi tekrar ziyaret etti Orsted dusunce deneyini acikca tanimlayan ve adlandiran ilk modern dusunurdu 1812 dolaylarinda Latince Almanca terim olan Gedankenexperiment i ve 1820 de Almanca Gedankenversuch terimini kullandi ElektromanyetizmaHans Christian Orsted 1820 de Orsted pusula ignesinin yakindaki bir elektrik akimi tarafindan manyetik kuzeyden saptirildigini ve elektrik ile manyetizma arasinda dogrudan bir iliski oldugunu dogrulayan kesfini yayinladi Aslinda 1818 den beri elektrik ve manyetizma arasinda bir baglanti ariyordu ancak elde ettigi sonuclardan oldukca kafasi karismisti Ilk yorumu manyetik etkilerin isik ve isi gibi elektrik akimi tasiyan bir telin her tarafindan yayildigi seklindeydi Uc ay sonra daha yogun arastirmalara basladi ve kisa sure sonra bulgularini yayinladi ve bir elektrik akiminin bir telin icinden akarken dairesel bir manyetik alan urettigini gosterdi Kesfi icin Royal Society of London 1820 de Orsted i Copley Madalyasi ile odullendirdi ve Fransiz Akademisi ona 3 000 frank verdi Ilerleyen DonemleriOrsted 1822 de Isvec Kraliyet Bilimler Akademisi nin yabanci uyesi ve 1849 da Amerikan Sanat ve Bilim Akademisi nin Yabanci Onursal Uyesi secildi Dogal bilimlerle ilgili bilgileri yaymak icin bir topluluk olan Naturlaerens Udbredelse SNU icin Selskabet i 1824 te kurdu Ayni zamanda daha sonra Danimarka Meteoroloji Enstitusu ve Danimarka Patent ve Ticari Marka Ofisi olan onceki kuruluslarin da kurucusuydu 1829 da Orsted daha sonra Danimarka Teknik Universitesi DTU olarak yeniden adlandirilan Den Polytekniske Laereanstalt i Ileri Teknoloji Koleji kurdu Mezari Orsted 1825 yilinda ilk defa neredeyse saf halde aluminyum ureterek kimyaya onemli bir katki yapti Bununla birlikte elektroliz islemlerini kullanarak onu izole etme girisimleri basarisiz oldu En yakin geldigi aluminyum demir alasimiydi Orsted elementi aluminyum klorur indirgeme yoluyla izole eden ilk kisiydi Cikardigi aluminyum alasimi hala safsizliklar icermesine ragmen metalin kesfi ile odullendirildi Calismasi 22 Ekim 1827 de aluminyum tozu ve 1845 te katilastirilmis erimis aluminyum toplari elde eden Friedrich Wohler tarafindan daha da gelistirildi Wohler metalin ilk saf halde izolasyonunu yapti Orsted 1851 de Kopenhag da 73 yasinda oldu ve Assistens Mezarligi na gomuldu Ayrica bakinizElektrigin Tarihsel Gelisimi Oersted birim Kaynakca a b Orsted Hans ChristianHG 31 Aralik 1998 Selected Scientific Works of Hans Christian Orsted doi 10 1515 9781400864850 Krabbe Niels 27 Mart 2013 Fra Beethovens skrivepult i Wien til magasinerne i Kobenhavn Magasin fra Det Kongelige Bibliotek 26 4 3 21 doi 10 7146 mag v26i4 66775 ISSN 1904 4348 Brain Robert Michael Cohen Robert S Knudsen Ole Ed 2007 Hans Christian Orsted And The Romantic Legacy In Science doi 10 1007 978 1 4020 2987 5 History of the Electric Telegraph Scientific American 18 450supp 7175 7178 16 Agustos 1884 doi 10 1038 scientificamerican08161884 7175supp ISSN 0036 8733 Volta and the history of electricity Fabio Bevilacqua Milano Hoepfli Ed 2003 ISBN 88 203 3284 1 OCLC 907794670 Fahie J J 1918 Galileo and magnetism a study in loadstones Journal of the Institution of Electrical Engineers 56 273 246 249 doi 10 1049 jiee 1 1918 0020 ISSN 2054 0612 Orsted Hans Christian 1820 Experimenta circa effectum conflictus electrici in acum magneticam Typis Schultzianis Erratum Remarks by Newly Elected Members Bulletin of the American Academy of Arts and Sciences 52 3 1999 doi 10 2307 3824125 ISSN 0002 712X Jacobson Jerichau Oersted 8 Kasim 2004 Auszug aus der Oversigt over det Kongelige danske Videnskabernes Selskab s Forhandlinger og dets Medlemmers Arbeider i Aaret 1840 Journal fur Praktische Chemie 23 1 467 475 doi 10 1002 prac 18410230165 ISSN 0021 8383 Kvande Halvor 2008 Two hundred years of aluminum or is it aluminium JOM Ingilizce 60 8 23 24 doi 10 1007 s11837 008 0102 3 ISSN 1047 4838 Gershinkova D A Spirin A V Chestnoy S Yu 2018 CLIMATIC RISKS FOR ALUMINIUM PRODUCTION IN RUSSIA THE CASE STUDY OF THE UNITED COMPANY RUSAL Fundamental and Applied Climatology 4 19 38 doi 10 21513 2410 8758 2018 4 19 38 ISSN 2410 8758