Birleşmiş Milletler İşkence ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı veya Küçültücü Muamele ve Cezaya Karşı Sözleşme, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nda 10 Aralık 1984 tarihli oturumunda 39/46 sayılı kararla kabul edilmiş ve 26 Haziran 1987 tarihinde yürürlüğe girmiş sözleşmedir. Bu protokol, insan hakları ihlalleri olduktan sonra müdahale etme mantığı üzerine kurulmuştur.
Birleşmiş Milletler İşkence ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı veya Küçültücü Muamele ve Cezaya Karşı Sözleşme | |
---|---|
Taraflar (161) İmzalayıp onaylamayanlar (9) İmzalamayanlar (27) | |
Tür | Birleşmiş Milletler sözleşmesi |
Yer | New York, Amerika Birleşik Devletleri |
Onay | 10 Aralık 1984 |
Yürürlük | 26 Haziran 1987 |
Sözleşmenin İçeriği
Literatürde kısaca İşkenceye Karşı Sözleşme (İKS) (İngilizce: Convention Against Torture (CAT) olarak da geçen sözleşme üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde (Madde 1-16) işkencenin tanımı yapılmış ve Taraf Devlet'lerin uyması gereken yükümlülükler verilmiştir. İkinci Bölüm'de (Madde 17-24) kurulacak olan İşkenceye Karşı Komite'nin seçilme yönteminde, görev ve işleyişinden söz etmektedir. Üçüncü ve son Bölüm ise (Madde 25-33) Birinci bölüm Maddeler'i şu konuları düzenlemektedir.
I. Bölüm - Maddi Hükümleri
- İşkencenin tanımı. Madde 1'de bu sözleşmenin kapsamına giren işkencenin tanımı yapılacaktır. Buna göre bir suçu ortaya çıkarma veya cezalandırmak amacıyla kamu görevlileri tarafından veya onların teşviki, rızası ile işlene acı verici herhangi bir fiildir. Ancak yasal yaptırımlardan kaynaklanabilecek acı ve ıstırap işence sayılmaz.
- Devletlerin İşkenceyi Önleme Yükümlüğü. Madde 2, Taraf Devletlerin işkenceyi önlemek için gerekli yönetimsel ve yasal önlemleri almasını öngörür. Savaş durumu, olağanüstü hâl bile işkence yapılması meşru kılamaz.
- İade yasağı (Madde 3) Sanıkların işkence görmesi muhtemel olan ülkelere Taraf Devlet'ler tarafından iadelerinin yasaklanmasını öngörür.
- Beşinci madde, sorumluluk alanlarında gerçekleşen işkencenin cezalandırılması için, Taraf Devletleri sorumlu kılar.
- İlgili Devlet işkence görebilmesi kaygısıyla iade etmediği sanığı, kovuşturur ve yargılar. (Madde 7)
- Madde 8, İade anlaşmalarında, işkence suçlularının da iadesinin yer almasını düzenler.
- Taraf Devletler, işkenceyle ilgili suçların ceza davalarında, ellerindeki kanıtları ulaştırmakla yükümlüdür (Madde 9)
- Sanıklarla resmi süreçte bağlantılı olabilecek ilgili kamu görevlilerine (emniyet, sağlık personeli vb) işkencenin yapılmaması için gerekli mesleki eğtimleri vermek Taraf Devletlerin görevidir. (Madde 10)
- Madde 11, sorgulama yöntemlerini denetlemeyi;
- Madde 12, devletin sorgulama yükümlülüğünü;
- Madde 13, işkence mağdurunun yetkililere şikayet hakkını;
- Madde 14, mağdurların rehabilitasyon ve tazminat hakkını;
- Madde 15, işkence altında verile ifadelerin geçersiz olacağını;
- Madde 16, işkence noktasına varmayan diğer insanlık dışı, zalimane ve küçük düşürücü muameleler için özellikle 10,111,12,13. maddelerdeki hükümleri uygulanacağını düzenler.
II. Bölüm - Uluslararası Uygulama Hükümleri
Ana Madde: Birleşmiş Milletler İşkenceye Karşı Komite
Sözleşme'nin II. Bölüm'ü (17.-24. maddeler) Komite üyelerinin sayısını, seçilme yöntemini, görev süresini ve görev ve işlevlerini içeren maddelerden oluşur. 17 maddeye göre Komite 10 üyeden oluşur. Her bir Taraf Devlet en fazla iki aday ile seçime katılabilir. Seçim gizli oyla yapılır. Komite üyeleri 4 yıl için seçilirler, her iki senede bir görevi biten beş üye için yeni seçim yapılır, daha önceki üyeler, tekrar aday olabilirler. Madde 18'e göre Komite Üyeleri mutlak çoğunluk (6 oy) ile kararı alabilirler. 19 madde raporları düzenler, buna göre Taraf Devletler, anlaşma yürürlüğü girdikten sonra (26 Haziran 1987) bir sene içinde anlaşma hükümlerini yerine getirebilmek için aldıkları önlemleri açıklayan rapor verirler. Üyelik boyunca her 4 yılda bir ve Komite'nin talebi olduğunda da rapor vermekle yükümlüdürler. Ayrıca somut olaylara yönelik raporlar ve bunlara Komite'nin verdiği yanıtlar düzenli olarak Birleşmiş Milletler İnsan Hakları yüksek Komiserliği'nin sitesinde 14 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . yayınlanmaktadır. Madde 20'de Komite sistematik işkence olduğu kanısına vardığı durumunda izlenecek prosedürün ana hatları verilmektedir. Böyle bir durum da, üye veya üyeler gizli araştırma yapmak ve rapor hazırlamak üzere görevlendirilebilir. İlgili devletlerin işbirliği istenir ve gerektiğinde ziyaretler yapılır.
III. Bölüm - Son Hükümler
Anlaşmanın yürürlüğü giriş sürecindeki süreler, sözleşmede değişiklik yapılacağı zaman izlenecek yol, anlaşmazlık olduğu takdirde hangi kurumun yetkili olduğu (Türkiye 30. Maddede Uluslararası Adalet Divanı'nın yetkili kılınması hususunu kabul etmeyerek, çekince koymuştur) gibi konular ele alınır.
Türkiye ve Sözleşme
Türkiye'de 25 Ocak 1988'de imzalanan sözleşme, 21 Nisan 1988 tarih ve 3441 sayılı kanunla kabul edilmiş. Söz konusu kanunu 29 Nisan 1988 tarih ve 19799 sayılı resmi gazete yayınlanmıştır ve o tarihte yürürlüğe girmiştir. Daha sonra yayınlanacağı belirtilen beyan ve itirazi kayıt ise 10 Ağustos 1988 tarihinde 19895 saylı resmi gazetede sözleşmenin Türkçe ve İngilizce metni ile birlikte her iki dilde yayınmıştır. T.C. Hükûmeti olarak İşkenceye Karşı Komite'nin sözleşmeden doğan yetkisinin kabul edildiği beyan edilmiş; itirazi kayıtta ise 30. Madde'nin birinci fıkrasında geçen, Taraf Devletler arasında sözleşmeden doğan anlaşmazlık durumunda Uluslararası Adalet Mahkemesi'ne başvurulacağı koşulunu kabul etmemiştir. İlgili Madde'nin 2. fıkrasında Taraf Devletlere tanınan Uluslararası Adalet Mahkemesi'ne (Uluslararası Divan) gitmeme seçeneğini kullanarak, itirazı kayıtla sözleşmeyi kabul etmiştir. Yani Türkiye ile ilgili, sözleşmenin yorumlanmasından kaynaklanan bir anlaşmazlık olduğunda Uluslararası Adalet Mahkemesi'ne gidilmeyecektir.
İşkenceye Karşı Sözleşmeye Seçmeli Protokol
(İngilizce: Optional Protocol to the United Nations Convention against Torture and Other Cruel,Inhuman or Degrading Treatment or Punishment, kısaca OPCAT); Birleşmiş Milletler Genel kurulu'nun elli yedinci oturumunda, 18 Aralık 200 tarih ve 2200A (XXI) sayılı kararıyla kabul edilmiş, BM İşkence Karşı Sözleşme'ye taraf olan devletlerin katılabileceği bir seçmel protokol kabul edilmiş, imza, onay ve katılma açılmıştır. Bu protokola sadece BM İşkenceyi Önleme Sözleşmesine taraf olan devletler, isterler ise katılabilirler.
BM Genel Kurulu tarafından hazırlanan Protokol, 22.06.2006 Tarihinde yürürlüğe girmiş ve Türkiye tarafından 16.09.2005 Tarihinde imzalanmış, 23.02.2011 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde kabul edilerek 6167 sayılı Kanun olarak kanunlaşmıştır. Kanun 12.03.2011 tarih ve 27872 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c Cüneyd Er (2005). "İşkenceye Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesi" (PDF). Türkiye Barolar Birliği Dergisi. 1 Nisan 2017 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 12 Mart 2017.
- ^ "İşkenceye ve Diğer Zalimane, Gayriinsanî veya Küçültücü Muamele veya Cezaya Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesinin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun" (PDF). Resmi Gazete, Sayı:19799. 29 Nisan 1988. s. 2. 12 Mart 2017 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 12 Mart 2017.
- ^ "YÜRÜTME VE İDARE BÖLÜMÜ - Milletlerarası Sözleşme" (PDF). Resmi Gazete, Sayı: 19895. 10 Ağustos 1988. ss. 1-19. 12 Mart 2017 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 12 Mart 2017.
- ^ . Bilgi Üniversitesi - İnsan Hakları Merkezi. 13 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2017.
- ^ Çeviren: Elif Şimşek (2007). Birleşmiş Milletler İşkence ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı ya da Aşağılayıcı Muamele ya da Cezaya Karşı Sözleşmenin Seçmeli Protokolü / İşkenceyi Önleme Kılavuzu. Türkiye İnsan Hakları Vakfı. s. 25.
- ^ [1] 27 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Resmi Gazete
Dış bağlantılar
- İşkenceye Karşı Sözleşme Seçmeli Protokol'ün Türkçe ve İngizce Metni 6 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Birleşmiş Milletler - İşkenceye Karşı Komite'nin Resmi Sitesi (İngilizce) 10 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Ülke bazında tüm Birleşmiş Miletler anlaşmaları ile ilgili dokümanlara (BM resmi dillerinde) toplu halde bu 30 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . linkten ulaşılabilir.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Birlesmis Milletler Iskence ve Diger Zalimane Insanlik Disi veya Kucultucu Muamele ve Cezaya Karsi Sozlesme Birlesmis Milletler Genel Kurulu nda 10 Aralik 1984 tarihli oturumunda 39 46 sayili kararla kabul edilmis ve 26 Haziran 1987 tarihinde yururluge girmis sozlesmedir Bu protokol insan haklari ihlalleri olduktan sonra mudahale etme mantigi uzerine kurulmustur Birlesmis Milletler Iskenceye Karsi SozlesmeBirlesmis Milletler Iskence ve Diger Zalimane Insanlik Disi veya Kucultucu Muamele ve Cezaya Karsi Sozlesme Taraflar 161 Imzalayip onaylamayanlar 9 Imzalamayanlar 27 TurBirlesmis Milletler sozlesmesiYerNew York Amerika Birlesik DevletleriOnay10 Aralik 1984Yururluk26 Haziran 1987Sozlesmenin IcerigiLiteraturde kisaca Iskenceye Karsi Sozlesme IKS Ingilizce Convention Against Torture CAT olarak da gecen sozlesme uc bolumden olusmaktadir Birinci bolumde Madde 1 16 iskencenin tanimi yapilmis ve Taraf Devlet lerin uymasi gereken yukumlulukler verilmistir Ikinci Bolum de Madde 17 24 kurulacak olan Iskenceye Karsi Komite nin secilme yonteminde gorev ve isleyisinden soz etmektedir Ucuncu ve son Bolum ise Madde 25 33 Birinci bolum Maddeler i su konulari duzenlemektedir I Bolum Maddi Hukumleri Iskencenin tanimi Madde 1 de bu sozlesmenin kapsamina giren iskencenin tanimi yapilacaktir Buna gore bir sucu ortaya cikarma veya cezalandirmak amaciyla kamu gorevlileri tarafindan veya onlarin tesviki rizasi ile islene aci verici herhangi bir fiildir Ancak yasal yaptirimlardan kaynaklanabilecek aci ve istirap isence sayilmaz Devletlerin Iskenceyi Onleme Yukumlugu Madde 2 Taraf Devletlerin iskenceyi onlemek icin gerekli yonetimsel ve yasal onlemleri almasini ongorur Savas durumu olaganustu hal bile iskence yapilmasi mesru kilamaz Iade yasagi Madde 3 Saniklarin iskence gormesi muhtemel olan ulkelere Taraf Devlet ler tarafindan iadelerinin yasaklanmasini ongorur Besinci madde sorumluluk alanlarinda gerceklesen iskencenin cezalandirilmasi icin Taraf Devletleri sorumlu kilar Ilgili Devlet iskence gorebilmesi kaygisiyla iade etmedigi sanigi kovusturur ve yargilar Madde 7 Madde 8 Iade anlasmalarinda iskence suclularinin da iadesinin yer almasini duzenler Taraf Devletler iskenceyle ilgili suclarin ceza davalarinda ellerindeki kanitlari ulastirmakla yukumludur Madde 9 Saniklarla resmi surecte baglantili olabilecek ilgili kamu gorevlilerine emniyet saglik personeli vb iskencenin yapilmamasi icin gerekli mesleki egtimleri vermek Taraf Devletlerin gorevidir Madde 10 Madde 11 sorgulama yontemlerini denetlemeyi Madde 12 devletin sorgulama yukumlulugunu Madde 13 iskence magdurunun yetkililere sikayet hakkini Madde 14 magdurlarin rehabilitasyon ve tazminat hakkini Madde 15 iskence altinda verile ifadelerin gecersiz olacagini Madde 16 iskence noktasina varmayan diger insanlik disi zalimane ve kucuk dusurucu muameleler icin ozellikle 10 111 12 13 maddelerdeki hukumleri uygulanacagini duzenler II Bolum Uluslararasi Uygulama Hukumleri Ana Madde Birlesmis Milletler Iskenceye Karsi Komite Sozlesme nin II Bolum u 17 24 maddeler Komite uyelerinin sayisini secilme yontemini gorev suresini ve gorev ve islevlerini iceren maddelerden olusur 17 maddeye gore Komite 10 uyeden olusur Her bir Taraf Devlet en fazla iki aday ile secime katilabilir Secim gizli oyla yapilir Komite uyeleri 4 yil icin secilirler her iki senede bir gorevi biten bes uye icin yeni secim yapilir daha onceki uyeler tekrar aday olabilirler Madde 18 e gore Komite Uyeleri mutlak cogunluk 6 oy ile karari alabilirler 19 madde raporlari duzenler buna gore Taraf Devletler anlasma yururlugu girdikten sonra 26 Haziran 1987 bir sene icinde anlasma hukumlerini yerine getirebilmek icin aldiklari onlemleri aciklayan rapor verirler Uyelik boyunca her 4 yilda bir ve Komite nin talebi oldugunda da rapor vermekle yukumludurler Ayrica somut olaylara yonelik raporlar ve bunlara Komite nin verdigi yanitlar duzenli olarak Birlesmis Milletler Insan Haklari yuksek Komiserligi nin sitesinde 14 Kasim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde yayinlanmaktadir Madde 20 de Komite sistematik iskence oldugu kanisina vardigi durumunda izlenecek prosedurun ana hatlari verilmektedir Boyle bir durum da uye veya uyeler gizli arastirma yapmak ve rapor hazirlamak uzere gorevlendirilebilir Ilgili devletlerin isbirligi istenir ve gerektiginde ziyaretler yapilir III Bolum Son Hukumler Anlasmanin yururlugu giris surecindeki sureler sozlesmede degisiklik yapilacagi zaman izlenecek yol anlasmazlik oldugu takdirde hangi kurumun yetkili oldugu Turkiye 30 Maddede Uluslararasi Adalet Divani nin yetkili kilinmasi hususunu kabul etmeyerek cekince koymustur gibi konular ele alinir Turkiye ve SozlesmeTurkiye de 25 Ocak 1988 de imzalanan sozlesme 21 Nisan 1988 tarih ve 3441 sayili kanunla kabul edilmis Soz konusu kanunu 29 Nisan 1988 tarih ve 19799 sayili resmi gazete yayinlanmistir ve o tarihte yururluge girmistir Daha sonra yayinlanacagi belirtilen beyan ve itirazi kayit ise 10 Agustos 1988 tarihinde 19895 sayli resmi gazetede sozlesmenin Turkce ve Ingilizce metni ile birlikte her iki dilde yayinmistir T C Hukumeti olarak Iskenceye Karsi Komite nin sozlesmeden dogan yetkisinin kabul edildigi beyan edilmis itirazi kayitta ise 30 Madde nin birinci fikrasinda gecen Taraf Devletler arasinda sozlesmeden dogan anlasmazlik durumunda Uluslararasi Adalet Mahkemesi ne basvurulacagi kosulunu kabul etmemistir Ilgili Madde nin 2 fikrasinda Taraf Devletlere taninan Uluslararasi Adalet Mahkemesi ne Uluslararasi Divan gitmeme secenegini kullanarak itirazi kayitla sozlesmeyi kabul etmistir Yani Turkiye ile ilgili sozlesmenin yorumlanmasindan kaynaklanan bir anlasmazlik oldugunda Uluslararasi Adalet Mahkemesi ne gidilmeyecektir Iskenceye Karsi Sozlesmeye Secmeli Protokol Ingilizce Optional Protocol to the United Nations Convention against Torture and Other Cruel Inhuman or Degrading Treatment or Punishment kisaca OPCAT Birlesmis Milletler Genel kurulu nun elli yedinci oturumunda 18 Aralik 200 tarih ve 2200A XXI sayili karariyla kabul edilmis BM Iskence Karsi Sozlesme ye taraf olan devletlerin katilabilecegi bir secmel protokol kabul edilmis imza onay ve katilma acilmistir Bu protokola sadece BM Iskenceyi Onleme Sozlesmesine taraf olan devletler isterler ise katilabilirler BM Genel Kurulu tarafindan hazirlanan Protokol 22 06 2006 Tarihinde yururluge girmis ve Turkiye tarafindan 16 09 2005 Tarihinde imzalanmis 23 02 2011 tarihinde Turkiye Buyuk Millet Meclisi nde kabul edilerek 6167 sayili Kanun olarak kanunlasmistir Kanun 12 03 2011 tarih ve 27872 sayili Resmi Gazete de yayinlanmistir Ayrica bakinizBirlesmis Milletler Iskenceye Karsi Komite Iskencenin Onlenmesi Komitesi Insan Haklari IskenceKaynakca a b c Cuneyd Er 2005 Iskenceye Karsi Birlesmis Milletler Sozlesmesi PDF Turkiye Barolar Birligi Dergisi 1 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 12 Mart 2017 Iskenceye ve Diger Zalimane Gayriinsani veya Kucultucu Muamele veya Cezaya Karsi Birlesmis Milletler Sozlesmesinin Onaylanmasinin Uygun Bulunduguna Dair Kanun PDF Resmi Gazete Sayi 19799 29 Nisan 1988 s 2 12 Mart 2017 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 12 Mart 2017 YURUTME VE IDARE BOLUMU Milletlerarasi Sozlesme PDF Resmi Gazete Sayi 19895 10 Agustos 1988 ss 1 19 12 Mart 2017 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 12 Mart 2017 Bilgi Universitesi Insan Haklari Merkezi 13 Mart 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Mart 2017 Ceviren Elif Simsek 2007 Birlesmis Milletler Iskence ve Diger Zalimane Insanlik Disi ya da Asagilayici Muamele ya da Cezaya Karsi Sozlesmenin Secmeli Protokolu Iskenceyi Onleme Kilavuzu Turkiye Insan Haklari Vakfi s 25 1 27 Eylul 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Resmi GazeteDis baglantilarIskenceye Karsi Sozlesme Secmeli Protokol un Turkce ve Ingizce Metni 6 Agustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Birlesmis Milletler Iskenceye Karsi Komite nin Resmi Sitesi Ingilizce 10 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ulke bazinda tum Birlesmis Miletler anlasmalari ile ilgili dokumanlara BM resmi dillerinde toplu halde bu 30 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde linkten ulasilabilir