Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Klivaç veya Köluyc (Boşnakça: Ključ, Sırpça: Кључ), Bosna-Hersek'ın Bosna-Hersek Federasyonu'na bağlı Una-Sana Kantonu'nda bulunan bir kasaba ve belediyedir. Belediye, ülkenin Kuzey Batı kesiminde kıyısında yer almaktadır. Yüzölçümü 358 km2 olan belediyenin nüfusu 2013 yılı itibarıyla 18,714'tür.
| Klivaç Ključ Кључ Köluyc | |
|---|---|
Ključ belediyesi | |
 | |
 Arma | |
  Klivaç Ključ'un Bosna-Hersek'teki konumu | |
| Ülke |  Bosna-Hersek |
| Entite | Bosna-Hersek Federasyonu |
| Kanton | Una-Sana |
| İdare | |
| • Belediye başkanı | Necad Zukanović (SDP) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 358 km² |
| Nüfus (2013) | |
| • Toplam | 18,714 |
| Zaman dilimi | (OAS) |
| • Yaz (YSU) | (OAYS) |
Resmî site www.opcina-kljuc.ba | |
Tarihi
Ortaçağ ve Osmanlı Devleti Dönemi'nde Ključ
Ključ Kalesi'nin, Hırvatistan-Bosna arasında stratejik konumdaki kente ismini veren de bu kaledir, 14. yüzyılda inşa edildiği düşünülmektedir.1463 yılında Bosna'nın son kralı Stjepan Tomasevic, Osmanlı Ordusu tarafından bu kalede ele geçirilmiştir. Kentte 1838 yılına dek bir Osmanlı Garnizonu bulunuyordu. Bu garnizonun görevi Sana Nehri'ndeki trafik akışını kontrol etmekti. Kent bu stratejik askeri konumu sebebiyle Osmanlı Tarihi boyunca genişlemeye devam etmiştir.
Bosna Savaşı ve Savaş Sonrası Dönem'de Ključ
Bosna İç Savaşı boyunca, 1992 ve 1994 yılları arasında, Sırp etnisitesinden olmayan kent sakinleri Sırp Cumhuriyeti Ordusu tarafından ve Sırp kontrolündeki Yugoslavya Ordusu tarafından kentten sürülmüş ya da katledilmiştir. Öyle ki, kent sakinleri Bosna İç Savaşı boyunca; Yugoslavya Ordusu, Çetnikler ve Sırp Cumhuriyet Ordusu tarafından sistematik olarak sürdürülen soykırım hareketinin bu kentte başladığına dair tanıklık etmektedir. Kentte ilk etapta 700'e yakın insan bu sistematik soykırımın kurbanı olmuştur. Ayrıca birçok insan Manjaca kentinde yer alan konsantrasyon kampına sürülmüş ve burada katledilmiştir.
Savaş boyunca Sırp güçlerin kuşatması altında yaşayan kentin tarihi dokusu da yara almış; kentte bulunan 5 cami ve Katolik Kilisesi yağmalanarak yıkılmıştır. Sırp Güçleri, kentteki Boşnaklar ve Hırvatlar nüfusun evlerini ateşe vermiş; böylelikle kentte yaşayıp Sırp olmayanlar sivilleri göçe zorlamıştır.
16 Eylül 1995 günü, Sana Operasyonu'nu yürüten Atıf Dudakoviç önderliğindeki 5.Ordu, Sırp Kuşatmasını kırmış ve kenti geri almıştır. Bosna Ordusu'ndan çekinen Sırp yerleşimciler aynı gün kenti terk etmiştir.
Kentte soykırım kurbanı Boşnak ve Hırvatlara ait birçok toplu mezar ve anıt bulunmaktadır. En büyükleri için;
- Lanište I (188 Şehit)
- Lanište II (77 Şehit)
- Prhovo (38 Şehit)
Savaştan önce tek bir kent olan Ključ, Dayton Antlaşmasıyla ikiye ayrılmıştır. Kent Merkezi ve eski kentin Kuzey Batısı'nda %97'yi bulan Boşnak nüfusu sebebiyle kent Bosna-Hersek Federasyonu'nun kontrolünde bırakılmıştır. Ancak eski kentin güneydoğusu kentten koparılarak, Sırp Cumhuriyeti'ne bağlı Ribnik isimli yeni bir idari merkez kurulmuştur. 2013 itibarıyla Ribnik'teki Sırp nüfus 6500 dolaylarındadır.
Kentin idari yapısı ve ulaşım
Kentin idari yapısı
Ključ Belediyesi, Ključ Kent Merkezi ile birlikte toplam 10 idari birimden oluşmaktadır;
- Biljani
- Donja Sanica
- Humići
- Kamičak
- Ključ (Stadt)
- Krasulje
- Sanica
- Velagići
- Velečevo-Dubočani
- Zgon-Crljeni
Kentte Ulaşım
M5 ve M15 isimli iki önemli otoban Ključ'un içerisinden geçer. Kent konumu ile M5 otobanı ile Bosna-Hersek'in Kuzey Hırvatistan Sınırında yer alan Ličko (Rakovica) – Izačić (Bihać) kentlerini Saraybosna'ya bağlarken; M15 otobanı ile Hırvatistan sınırında yer alan Bosanska Dubica'yı Bosna-Hersek'in Batı Hırvatistan Sınırında yer alan Livno'ya bağlar. Bu otoyol Adriyatik sahiline kadar devam eder.
Ključ, inşası devam eden B1 otobanı üzerinde yer almasıyla gelecekte de lokasyon avantajını koruyacaktır.
Kentin nüfusu ve demografik yapısı
Kentin nüfusu
Savaştan önce 45000 Yugoslavya vatandaşına ev sahipliği yapan Ključ'un nüfusu, 2013 yılında yapılan nüfus sayımında 18714 olarak sayılmıştır.
Kentin etnodemografik yapısı
Savaşın başladığı 1991 yılında Ključ nüfusu Boşnaklar ve Sırplardan oluşmaktaydı. Bunun yanı sıra; Hırvat, Çek, Slovak ve Romanlar da Ključ ve çevresinde meskundu. Atıf Dudakovic önderliğindeki Bosna-Hersek 5.Ordusu 16 Eylül 1995 günü kenti düşman işgalinden kurtarmıştır. Bu olay üzerine Sırplar kenti terk etmiştir. Bu durumu 5.Ordu'nun zorlamasıyla ilişkilendirenler de vardır. Kentin bugünkü nüfusunun %97'sini Boşnaklar oluşturmaktadır.
Din
Bosna-Hersek'in her yerinde olduğu gibi Ključ'ta da farklı dinlere inanan insanlar bir arada yaşamaktadır. Ancak bugün nüfusun çoğunluğunu Müslümanlar oluşturmaktadır. Kent merkezinde cami, Ortodoks Kilisesi ve Katolik Kilisesi yan yana yer almaktadır.
Burada doğmuş ünlü isimler
- Serif Konjević (d. 1958), ses sanatçısı
- Jovan Perišić (d. 1972), ses sanatçısı
- Muhamed Subašić (d. 1988), futbolcu
- Josip Kleczek (1923-2014), Çek astrofizikçi, Gornja Sanica'da doğdu.
- Zlatan Muslimović (d. 1981), futbolcu. Banja Luka'da doğdu ama ailesi Ključ'ludur ve savaş patlak verene kadar Ključ'ta yaşamıştır.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Ključ, Una-Sana Kantonu ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Resmî site
Kaynakça
- ^ a b . www.popis2013.ba. 1 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2018.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Eylül 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Eylül 2018.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Eylül 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Eylül 2018.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Haziran 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Eylül 2018.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 14 Eylül 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Eylül 2018.
- ^ (PDF). 5 Ekim 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2018.
 | Bosna-Hersek'deki bir yerleşim yeri ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Klivac veya Koluyc Bosnakca Kljuc Sirpca Kљuch Bosna Hersek in Bosna Hersek Federasyonu na bagli Una Sana Kantonu nda bulunan bir kasaba ve belediyedir Belediye ulkenin Kuzey Bati kesiminde kiyisinda yer almaktadir Yuzolcumu 358 km2 olan belediyenin nufusu 2013 yili itibariyla 18 714 tur Klivac Kljuc Kљuch KoluycBelediyeKljuc belediyesiArmaKlivacKljuc un Bosna Hersek teki konumuUlke Bosna HersekEntiteBosna Hersek FederasyonuKantonUna SanaIdare Belediye baskaniNecad Zukanovic SDP Yuzolcumu Toplam358 km Nufus 2013 Toplam18 714Zaman dilimiUTC 01 00 OAS Yaz YSU UTC 02 00 OAYS Resmi site www opcina kljuc baTarihiOrtacag ve Osmanli Devleti Donemi nde Kljuc Kljuc Kalesi nin Hirvatistan Bosna arasinda stratejik konumdaki kente ismini veren de bu kaledir 14 yuzyilda insa edildigi dusunulmektedir 1463 yilinda Bosna nin son krali Stjepan Tomasevic Osmanli Ordusu tarafindan bu kalede ele gecirilmistir Kentte 1838 yilina dek bir Osmanli Garnizonu bulunuyordu Bu garnizonun gorevi Sana Nehri ndeki trafik akisini kontrol etmekti Kent bu stratejik askeri konumu sebebiyle Osmanli Tarihi boyunca genislemeye devam etmistir Bosna Savasi ve Savas Sonrasi Donem de Kljuc Bosna Ic Savasi boyunca 1992 ve 1994 yillari arasinda Sirp etnisitesinden olmayan kent sakinleri Sirp Cumhuriyeti Ordusu tarafindan ve Sirp kontrolundeki Yugoslavya Ordusu tarafindan kentten surulmus ya da katledilmistir Oyle ki kent sakinleri Bosna Ic Savasi boyunca Yugoslavya Ordusu Cetnikler ve Sirp Cumhuriyet Ordusu tarafindan sistematik olarak surdurulen soykirim hareketinin bu kentte basladigina dair taniklik etmektedir Kentte ilk etapta 700 e yakin insan bu sistematik soykirimin kurbani olmustur Ayrica bircok insan Manjaca kentinde yer alan konsantrasyon kampina surulmus ve burada katledilmistir Savas boyunca Sirp guclerin kusatmasi altinda yasayan kentin tarihi dokusu da yara almis kentte bulunan 5 cami ve Katolik Kilisesi yagmalanarak yikilmistir Sirp Gucleri kentteki Bosnaklar ve Hirvatlar nufusun evlerini atese vermis boylelikle kentte yasayip Sirp olmayanlar sivilleri goce zorlamistir 16 Eylul 1995 gunu Sana Operasyonu nu yuruten Atif Dudakovic onderligindeki 5 Ordu Sirp Kusatmasini kirmis ve kenti geri almistir Bosna Ordusu ndan cekinen Sirp yerlesimciler ayni gun kenti terk etmistir Kentte soykirim kurbani Bosnak ve Hirvatlara ait bircok toplu mezar ve anit bulunmaktadir En buyukleri icin Laniste I 188 Sehit Laniste II 77 Sehit Prhovo 38 Sehit Savastan once tek bir kent olan Kljuc Dayton Antlasmasiyla ikiye ayrilmistir Kent Merkezi ve eski kentin Kuzey Batisi nda 97 yi bulan Bosnak nufusu sebebiyle kent Bosna Hersek Federasyonu nun kontrolunde birakilmistir Ancak eski kentin guneydogusu kentten koparilarak Sirp Cumhuriyeti ne bagli Ribnik isimli yeni bir idari merkez kurulmustur 2013 itibariyla Ribnik teki Sirp nufus 6500 dolaylarindadir Kentin idari yapisi ve ulasimKentin idari yapisi Kljuc Belediyesi Kljuc Kent Merkezi ile birlikte toplam 10 idari birimden olusmaktadir Biljani Donja Sanica Humici Kamicak Kljuc Stadt Krasulje Sanica Velagici Velecevo Dubocani Zgon CrljeniKentte Ulasim M5 ve M15 isimli iki onemli otoban Kljuc un icerisinden gecer Kent konumu ile M5 otobani ile Bosna Hersek in Kuzey Hirvatistan Sinirinda yer alan Licko Rakovica Izacic Bihac kentlerini Saraybosna ya baglarken M15 otobani ile Hirvatistan sinirinda yer alan Bosanska Dubica yi Bosna Hersek in Bati Hirvatistan Sinirinda yer alan Livno ya baglar Bu otoyol Adriyatik sahiline kadar devam eder Kljuc insasi devam eden B1 otobani uzerinde yer almasiyla gelecekte de lokasyon avantajini koruyacaktir Kentin nufusu ve demografik yapisiKentin nufusu Savastan once 45000 Yugoslavya vatandasina ev sahipligi yapan Kljuc un nufusu 2013 yilinda yapilan nufus sayiminda 18714 olarak sayilmistir Kentin etnodemografik yapisi Savasin basladigi 1991 yilinda Kljuc nufusu Bosnaklar ve Sirplardan olusmaktaydi Bunun yani sira Hirvat Cek Slovak ve Romanlar da Kljuc ve cevresinde meskundu Atif Dudakovic onderligindeki Bosna Hersek 5 Ordusu 16 Eylul 1995 gunu kenti dusman isgalinden kurtarmistir Bu olay uzerine Sirplar kenti terk etmistir Bu durumu 5 Ordu nun zorlamasiyla iliskilendirenler de vardir Kentin bugunku nufusunun 97 sini Bosnaklar olusturmaktadir DinBosna Hersek in her yerinde oldugu gibi Kljuc ta da farkli dinlere inanan insanlar bir arada yasamaktadir Ancak bugun nufusun cogunlugunu Muslumanlar olusturmaktadir Kent merkezinde cami Ortodoks Kilisesi ve Katolik Kilisesi yan yana yer almaktadir Burada dogmus unlu isimlerSerif Konjevic d 1958 ses sanatcisi Jovan Perisic d 1972 ses sanatcisi Muhamed Subasic d 1988 futbolcu Josip Kleczek 1923 2014 Cek astrofizikci Gornja Sanica da dogdu Zlatan Muslimovic d 1981 futbolcu Banja Luka da dogdu ama ailesi Kljuc ludur ve savas patlak verene kadar Kljuc ta yasamistir Dis baglantilarWikimedia Commons ta Kljuc Una Sana Kantonu ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Resmi siteKaynakca a b www popis2013 ba 1 Subat 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Agustos 2018 Arsivlenmis kopya 14 Eylul 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Eylul 2018 Arsivlenmis kopya 15 Eylul 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Eylul 2018 Arsivlenmis kopya 17 Haziran 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Eylul 2018 a b Arsivlenmis kopya 14 Eylul 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Eylul 2018 PDF 5 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 17 Eylul 2018 Bosna Hersek deki bir yerlesim yeri ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz