Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Higgs bozonu; Peter Higgs, Gerald Guralnik, Richard Hagen, Tom Kibble,François Englert ve tarafından Standart Model'deki fermiyonlara kütle kazandırmak için varlığı öne sürülmüş, spini 0 (sıfır) olan parçacık. H veya h olarak kısaltılır. Aralık 2011'de o zamanlar iki ana deneyin (ATLAS ve CMS) sözcüleri birbirlerinden bağımsız sonuçlara dayanarak Higgs parçacığının 125 GeV/c2 (133 proton kütlesi, 10−25 kg) değerinde bir kütleye sahip olabileceğini belirtti. Ayrıca yaptıkları açıklamada 115–130 GeV/c2 arası hariç Higgs'in bulunmayacağı diğer kütle aralıklarının önemli ölçüde elendiğini belirttiler. BHÇ'nin kesin bir sonuç için gerekli cevabı 2012'nin sonunda vereceği söylendi. 22 Haziran 2012'de CERN, yapılan deneylerin son durumu hakkında bir seminer verileceğini duyurdu. 28 Haziran 2012 civarlarında parçacığın bulunduğu yönünde açıklamaların geleceği medyada yayılmaya başladı fakat bunun "sadece güçlü bir sinyal" mi yoksa resmi bir keşif mi olacağı belirsizdi.
4 Temmuz 2012'de CERN, "Higgs bozonu ile tutarlı" bir parçacığın resmi keşfini açıklamaya yeterli olan "5 sigma" seviyesindeki sinyali doğruladı. Gerçekten de Higgs bozonunun teorik olarak tüm öngörülen özellikleri taşıyıp taşımadığını ve eğer taşıyorsa Standart Model'in hangi versiyonunu daha çok desteklediği ise ileride yapılacak olan araştırmaların göstereceği belirtildi. Ayrıca bu Higgs bozonu ile tutarlı olarak bulunan parçacığa şimdilik "higgson" ismi verilmiştir.
14 Mart 2013'te bilim insanları Higgs Bozonu'nun varlığından emin olduklarını açıkladı. 8 Ekim 2013 tarihinde Alfred Nobel adına verilen Nobel Fizik Ödülünü, Peter Higgs ve François Englert'in kazandığı açıklandı.
1993'te yayımlanan Tanrı Parçacığı adlı kitaba ithafen Higgs bozonu ana akım medyada zaman zaman "Tanrı parçacığı" adıyla anılmasına rağmen Higgs'in kendisi de dahil olmak üzere pek çok fizikçi bu yakıştırmayı doğru bulmaz.
Kuramsal ayrıntılar
Standart Model içindeki kuvvet taşıyıcı ayar bozonları kısa erimli doğaları sebebi ile kütleli olmak zorundadırlar. Higgs spin'i 0 (sıfır) olan kompleks bir alandır. Bu iki yüksüz, iki de yüklü parçacığa karşılık gelir. Higgs potansiyeli Kendiliğinden Simetri Kırılması dolayısıyla bir vakum beklenen değerine sahip olur. Aynı zamanda sözü geçen 4 parçacıktan sadece bir tanesi kalır. VBD, SU(2)_L ayar alanın 3 tane ayar parçacığına kütle verir. Bu 3 ayar parçacığı $W^{\pm}$ ve Z^0 bozonlarıdır.
Deneysel ayrıntılar
Bu maddenin daha doğru ve güvenilir bilgi sunması için güncellenmesi gerekmektedir. Daha fazla bilgi için bakınız. (Nisan 2024) |
2008 yılının sonlarında çalışması planlanan CERN'deki LHC hızlandırıcısında yapılacak CMS deneyi, ATLAS, LHCb deneyi ve ALICE deneylerinde Higgs parçacığı yanı sıra Standart Model ötesinde nasıl bir fizik olduğu araştırılmaya devam etmektedir. CERN deneyinde bulunduğu sanılmaktadır.
13 Aralık 2011'de, ATLAS Deneyi ile 2011 yılı içerisinde elde edilen bulgular açıklandı. Bu bulgulara göre Higgs bozonunun kütlesi 131-453 GeV aralığında %95 ihtimalle bulunmamakla birlikte olası kütlesinin 126 GeV civarında olduğu tahmin ediliyor.CMS deneyi ekibi ise 124 GeV civarında olduğu yönünde tahmin ettiklerini belirttiler.
Kaynakça
- ^ . 27 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2008.
- ^ As of 13 December 2011 ATLAS excludes at the 95% confidence level energies outside 116–130 GeV/c2 and CMS excludes at the 95% confidence level energies outside 115–GeV/c2.
- ^ . CERN. 13 Aralık 2011. 6 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2011.
- ^ "Detectors home in on Higgs boson". Nature News. 13 Aralık 2011. 3 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Temmuz 2012.
- ^ . CERN. 13 Aralık 2011. 7 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2011.
- ^ "ATLAS and CMS experiments present Higgs search status". CERN. 13 Aralık 2011. 14 Aralık 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Aralık 2011.
- ^ . 21 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2012.
- ^ "CERN to give update on Higgs search". CERN. 22 Haziran 2012. 24 Haziran 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Temmuz 2011.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Temmuz 2012.
- ^ "CERN experiments observe particle consistent with long-sought Higgs boson". CERN. 4 Temmuz 2012. 5 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Temmuz 2012.
- ^ "Observation of a New Particle with a Mass of 125 GeV". 5 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Temmuz 2012.
- ^ . 7 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2012.
- ^ Video (04:38) 4 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - CERN Announcement (4 July 2012) Of Higgs Boson Discovery.
- ^ Overbye, Dennis (4 Temmuz 2012). "A New Particle Could Be Physics' Holy Grail". New York Times. 4 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Temmuz 2012.
- ^ . 7 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2012.
- ^ . sabah. 8 Ekim 2013. 12 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2013.
- ^ "Anything but the God particle". 25 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından .
- ^ . 17 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2011.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Higgs bozonu Peter Higgs Gerald Guralnik Richard Hagen Tom Kibble Francois Englert ve tarafindan Standart Model deki fermiyonlara kutle kazandirmak icin varligi one surulmus spini 0 sifir olan parcacik H veya h olarak kisaltilir Aralik 2011 de o zamanlar iki ana deneyin ATLAS ve CMS sozculeri birbirlerinden bagimsiz sonuclara dayanarak Higgs parcaciginin 125 GeV c2 133 proton kutlesi 10 25 kg degerinde bir kutleye sahip olabilecegini belirtti Ayrica yaptiklari aciklamada 115 130 GeV c2 arasi haric Higgs in bulunmayacagi diger kutle araliklarinin onemli olcude elendigini belirttiler BHC nin kesin bir sonuc icin gerekli cevabi 2012 nin sonunda verecegi soylendi 22 Haziran 2012 de CERN yapilan deneylerin son durumu hakkinda bir seminer verilecegini duyurdu 28 Haziran 2012 civarlarinda parcacigin bulundugu yonunde aciklamalarin gelecegi medyada yayilmaya basladi fakat bunun sadece guclu bir sinyal mi yoksa resmi bir kesif mi olacagi belirsizdi Higgs bozonuna ait bir isaret oldugu tahmin edilen ve proton proton carpismasi sonucu ortaya cikan verilerle hazirlanan temsili bir grafik Bozon aninda bozunuyor ve ortaya 2 elektron ile 2 hadron jeti sekilde cizgiler halinde gosterilmistir cikiyor 4 Temmuz 2012 de CERN Higgs bozonu ile tutarli bir parcacigin resmi kesfini aciklamaya yeterli olan 5 sigma seviyesindeki sinyali dogruladi Gercekten de Higgs bozonunun teorik olarak tum ongorulen ozellikleri tasiyip tasimadigini ve eger tasiyorsa Standart Model in hangi versiyonunu daha cok destekledigi ise ileride yapilacak olan arastirmalarin gosterecegi belirtildi Ayrica bu Higgs bozonu ile tutarli olarak bulunan parcaciga simdilik higgson ismi verilmistir 14 Mart 2013 te bilim insanlari Higgs Bozonu nun varligindan emin olduklarini acikladi 8 Ekim 2013 tarihinde Alfred Nobel adina verilen Nobel Fizik Odulunu Peter Higgs ve Francois Englert in kazandigi aciklandi 1993 te yayimlanan Tanri Parcacigi adli kitaba ithafen Higgs bozonu ana akim medyada zaman zaman Tanri parcacigi adiyla anilmasina ragmen Higgs in kendisi de dahil olmak uzere pek cok fizikci bu yakistirmayi dogru bulmaz Kuramsal ayrintilarStandart Model icindeki kuvvet tasiyici ayar bozonlari kisa erimli dogalari sebebi ile kutleli olmak zorundadirlar Higgs spin i 0 sifir olan kompleks bir alandir Bu iki yuksuz iki de yuklu parcaciga karsilik gelir Higgs potansiyeli Kendiliginden Simetri Kirilmasi dolayisiyla bir vakum beklenen degerine sahip olur Ayni zamanda sozu gecen 4 parcaciktan sadece bir tanesi kalir VBD SU 2 L ayar alanin 3 tane ayar parcacigina kutle verir Bu 3 ayar parcacigi W pm ve Z 0 bozonlaridir Deneysel ayrintilarBu maddenin daha dogru ve guvenilir bilgi sunmasi icin guncellenmesi gerekmektedir Daha fazla bilgi icin tartisma sayfasina bakiniz Nisan 2024 2008 yilinin sonlarinda calismasi planlanan CERN deki LHC hizlandiricisinda yapilacak CMS deneyi ATLAS LHCb deneyi ve ALICE deneylerinde Higgs parcacigi yani sira Standart Model otesinde nasil bir fizik oldugu arastirilmaya devam etmektedir CERN deneyinde bulundugu sanilmaktadir 13 Aralik 2011 de ATLAS Deneyi ile 2011 yili icerisinde elde edilen bulgular aciklandi Bu bulgulara gore Higgs bozonunun kutlesi 131 453 GeV araliginda 95 ihtimalle bulunmamakla birlikte olasi kutlesinin 126 GeV civarinda oldugu tahmin ediliyor CMS deneyi ekibi ise 124 GeV civarinda oldugu yonunde tahmin ettiklerini belirttiler Kaynakca 27 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Haziran 2008 As of 13 December 2011 ATLAS excludes at the 95 confidence level energies outside 116 130 GeV c2 and CMS excludes at the 95 confidence level energies outside 115 GeV c2 CERN 13 Aralik 2011 6 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Aralik 2011 Detectors home in on Higgs boson Nature News 13 Aralik 2011 3 Temmuz 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Temmuz 2012 CERN 13 Aralik 2011 7 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Aralik 2011 ATLAS and CMS experiments present Higgs search status CERN 13 Aralik 2011 14 Aralik 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Aralik 2011 21 Temmuz 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Temmuz 2012 CERN to give update on Higgs search CERN 22 Haziran 2012 24 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Temmuz 2011 Arsivlenmis kopya 4 Temmuz 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Temmuz 2012 CERN experiments observe particle consistent with long sought Higgs boson CERN 4 Temmuz 2012 5 Temmuz 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Temmuz 2012 Observation of a New Particle with a Mass of 125 GeV 5 Temmuz 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Temmuz 2012 7 Temmuz 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Temmuz 2012 Video 04 38 4 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde CERN Announcement 4 July 2012 Of Higgs Boson Discovery Overbye Dennis 4 Temmuz 2012 A New Particle Could Be Physics Holy Grail New York Times 4 Temmuz 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Temmuz 2012 7 Temmuz 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Temmuz 2012 sabah 8 Ekim 2013 12 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Ekim 2013 Anything but the God particle 25 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan 17 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Aralik 2011