Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Delege demokrasisi (ya da alternatif olarak bilinen şekliyle akışkan demokrasi), oy verme yetkisinin temsilcilerden ziyade delegelerce kullanıldığı bir demokratik kontrol biçimidir. Bu terim halihazırda var olan ya da önerilen popüler kontrol aygıtlarının genel bir tanımıdır.
Tipik delege demokrasisi
Tipik delege demokrasisi, Bryan Ford tarafından Delegasyon Demokrasisi başlıklı yazısında, aşağıdaki prensipler çerçevesinde şöyle özetlenmiştir.
- Rol seçimi: Sadece belirlenmiş temsilcilere izin veren temsili yönetim biçimlerinden farklı olarak her üye; birey olarak pasif ya da delege olarak aktif bir rolü seçebilir. Delegeler ne kadar ve hangi alanlarda aktif olacakları açısında da daha fazla seçeneğe sahiptir.
- Katılımın önündeki engellerin az olması: Delege olmanın zorlukları ve maliyeti azdır ve özellikle kampanyaya ya da bir seçimi kazanmaya gerek yoktur.
- Yetkinin kullanılması: Delegeler organizasyonel süreçler içinde, yetkilerini kendilerini delege olarak tayin eden bireyler ve kendi adlarına kullanırlar. Bu nedenle farklı delegeler karar alma yetkilerini değişen seviyelerde kullanırlar.
- Bireysel gizlilik: Sosyal baskıları ya da zorlamayı önlemek için, bireyler tarafından kullanılan tüm oylar, hem delegelerden hem de diğer kişilerden gizlidir.
- Delegelerin sorumluluğu: Delegelerin kendisine oy verenlere ve bütünde tüm topluluğa sorumluluğunun garanti altına alınması için delegelerce kabul edilen bütün resmi istişare kararları kamuoyuna açıktır.
- Yeniden delegasyon yoluyla uzmanlaşmak: Delegeler yalnızca bireyler adına "pratisyenler" olarak doğrudan hareket edebildikleri gibi, ayrıca yeniden delegasyon yoluyla ‘uzmanlar’ olarak da davranabilirler.
Bu genel model üzerinde varyasyonlar kuşkusuz mevcuttur ve burada çizilen çerçeve genel modele giriş anlamında ifade edilmiştir. Örneğin, ‘Devrimin Keyfi’ varyasyonunda, delegelerin yetki süreleri boyunca ‘uzman’ olmaları da serbest bırakılmıştır. Buna ek olarak, bireylerin tayin ettikleri delegeyi (bazen "vekil" olarak da adlandırılır) düzenleyici organizasyon vasıtasıyla herhangi bir zamanda değiştirerek "oyları"nı yeniden belirlemek gibi konsept de akışkanlığın genel prensipleri olarak uygulanabilir.
Temsili demokrasiyle farklılıkları
Delege demokrasisinin tam olarak anlaşılması, "temsili demokrasinin" anlamının teorisinin gözden geçirilmesindedir." Temsili demokrasi, delege değişiminin yalnızca önceden belirlenmiş bir süre sonunda (ya da bazı durumlarda halk desteğinin çekilmesi halinde erken seçime zorlanmasıyla) gerçekleştiği, baştan tanımlanmış bir yetki alanı için bir "kazanan"’ın belirlendiği bir yönetim biçimidir. Temsili demokraside "azledilen" adayın bir sonraki seçimde kazanabilme imkânı da genellikle mevcuttur. Bu "delege etme" olarak anılan yönetim biçimlerinin çoğuyla zıtlık teşkil eder. Bu sistemlerde delegelerin ne belli sınırları olan ‘çalışma dönemleri’ ne de temsil ettikleri belli yetki alanları vardir. Bazi temel farklılıklar;
- Opsiyonel dönem sürelerini,
- Dogrudan katilim olanağını,
- Delegelerin yetkilerinin, önceden belirlenmiş bir yetki alanındaki seçim zaferinden ziyade gönüllü birlik üyeleri tarafında bazı ölçüler içerisinde belirlenmesini,
- Delegelerin herhangi bir zaman ya da oranda geri çağrılabilir olmalarını,
- Oy verenlerin, delege kararlarını referandumla kadük bıraktırması ya da ilgili üyelere itaatsizlikle bir politikaya riayet etmeyi reddetme yetkilerini - ki bu temsili demokraside genellikle olmayan bir durumdur-
- Üyenin delegelere ne tür oy vereceği yolundaki yetkisinin (Örneğin : ‘Sen benim ulusal güvenlik ve tarim sübvansiyonları konularında delegemsin’ demesi gibi) delegeler arasında farklılaşmasının olasılığını da içerir. "[]
Doğrudan demokrasiyle farklılıklar
Doğrudan demokrasi bütün kolektif kararların katılımcıların direkt oylarıyla alındığı popüler kontrol biçimidir. Delege demokrasisi ile iki temel farklılık içerir;
- Doğrudan katılımın mecburi olmaması. Delege demokrasisi; vaktiniz ve/veya belirlenmiş konuyla ilgili oy verme yönünde bir ilginiz yoksa bile, kendi oyunuzu bir başka kişiye delege ederek ya da çekimser kalarak ‘katılmamak’ şeklinde olsa da, kararların içinde olabileceğiniz (varsayımsal olarak, genellikle olunacağı beklenilir) ‘bir gönüllü doğrudan demokrasi’ olarak tanımlanabilir.
- Kararların gözden geçirilebilirliği. Avantaj olarak algılanmamasına rağmen (organizasyonun politikalarına bağlı olarak, değişik şekillerde) kararlar katılımcılar tarafından gözden geçirilebilir. Bu durum, kararların değiştirebildiği (katılımcılar meseleler hakkında zaten bir yönde karar almış olacakları için) doğrudan demokrasi ile zıtlık teşkil eder. Yine de bu farklılık, delege modeline büyük ölçüde ek yüktür.
Bu iki temel farklılığın dışında delege modelleri özünde doğrudan demokrasinin bir biçimidir. Öyle ki, bazıları bu sistemi, ‘delege edilebilir vekillerle doğrudan demokrasi’ olarak tanımlar. (Yine de bu tanım çok popüler değildir)
Delege demokrasisinin önemli örnekleri
Paris Komünü’nün iç işleyiş politikaları, modern delege demokrasinin daha da biçimlenmiş kavramlarının gerçek dünyadaki öncüsü olarak görünür. []
Bu anlamda Bolşevik çoğunluğa ulaşılmadan önceki ilk Sovyetler'de olduğu gibi Delege demokrasisi burada da, idarenin daha temsili bir niteliğe kavuşmasına uygun olarak kademeli bir şekilde geri çekilmiştir.
Dünya Endüstri İşçileri Sendikası, aralarında delege demokrasisinin de yer aldığı çoklu demokrasi seviyelerini kullanır. Şubeler yerel üyelerce demokratik bir şekilde ve doğrudan kontrol edilir. Bu şubeler her yıl bir kez seçim gerçekleştirirler ve referandumlar düzenledikleri, tartışmalar yürüttükleri yıllık genel kurullarına gönderecekleri delegeleri seçmek için oy verirler. Genel Kurul’un kendisinin karar alma ve dayatma yetkisi yoktur; değişiklikler e-posta yoluyla gönderilen referandum oylarıyla gerçekleştirilir. Yıllık yapılan bu oylamalarda sendikanın çeşitli idari kademelerinde görev alacak üyelerin seçimi için de oy kullanılır. Delege sürecine alternatif olarak, üyeler inisiyatifleri çerçevesinde oy pusulalarına önerilerini de ekleyebilirler.
Almanya, İtalya, Avusturya, Norveç, Fransa ve Hollanda’daki Korsan Partileri, delegasyon demokrasisini ‘open source’ (açık kaynaklı) LiquidFeedback yazılımı ile uyguluyorlar.
İspanya’da ‘Partido de internet’ (Internet Partisi) oylama için kendi yazılım platformunu geliştiriyor.
Kaynakça
- ^ Representative democracy versus delegate democracy, Bop secrets, 15 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 12 Nisan 2009.
Dış bağlantılar
- Delegative Democracy24 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Bryan Ford'dan.
- The Joy of Revolution: Chapter 215 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Industrial Worker: Ekim 200822 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Liquid Democracy In Simple Terms5 Haziran 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Jakob Jochmann'dan.
- LiquidFeedback6 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Adhocracy25 Haziran 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Delege demokrasisi ya da alternatif olarak bilinen sekliyle akiskan demokrasi oy verme yetkisinin temsilcilerden ziyade delegelerce kullanildigi bir demokratik kontrol bicimidir Bu terim halihazirda var olan ya da onerilen populer kontrol aygitlarinin genel bir tanimidir Tipik delege demokrasisiTipik delege demokrasisi Bryan Ford tarafindan Delegasyon Demokrasisi baslikli yazisinda asagidaki prensipler cercevesinde soyle ozetlenmistir Rol secimi Sadece belirlenmis temsilcilere izin veren temsili yonetim bicimlerinden farkli olarak her uye birey olarak pasif ya da delege olarak aktif bir rolu secebilir Delegeler ne kadar ve hangi alanlarda aktif olacaklari acisinda da daha fazla secenege sahiptir Katilimin onundeki engellerin az olmasi Delege olmanin zorluklari ve maliyeti azdir ve ozellikle kampanyaya ya da bir secimi kazanmaya gerek yoktur Yetkinin kullanilmasi Delegeler organizasyonel surecler icinde yetkilerini kendilerini delege olarak tayin eden bireyler ve kendi adlarina kullanirlar Bu nedenle farkli delegeler karar alma yetkilerini degisen seviyelerde kullanirlar Bireysel gizlilik Sosyal baskilari ya da zorlamayi onlemek icin bireyler tarafindan kullanilan tum oylar hem delegelerden hem de diger kisilerden gizlidir Delegelerin sorumlulugu Delegelerin kendisine oy verenlere ve butunde tum topluluga sorumlulugunun garanti altina alinmasi icin delegelerce kabul edilen butun resmi istisare kararlari kamuoyuna aciktir Yeniden delegasyon yoluyla uzmanlasmak Delegeler yalnizca bireyler adina pratisyenler olarak dogrudan hareket edebildikleri gibi ayrica yeniden delegasyon yoluyla uzmanlar olarak da davranabilirler Bu genel model uzerinde varyasyonlar kuskusuz mevcuttur ve burada cizilen cerceve genel modele giris anlaminda ifade edilmistir Ornegin Devrimin Keyfi varyasyonunda delegelerin yetki sureleri boyunca uzman olmalari da serbest birakilmistir Buna ek olarak bireylerin tayin ettikleri delegeyi bazen vekil olarak da adlandirilir duzenleyici organizasyon vasitasiyla herhangi bir zamanda degistirerek oylari ni yeniden belirlemek gibi konsept de akiskanligin genel prensipleri olarak uygulanabilir Temsili demokrasiyle farkliliklariDelege demokrasisinin tam olarak anlasilmasi temsili demokrasinin anlaminin teorisinin gozden gecirilmesindedir Temsili demokrasi delege degisiminin yalnizca onceden belirlenmis bir sure sonunda ya da bazi durumlarda halk desteginin cekilmesi halinde erken secime zorlanmasiyla gerceklestigi bastan tanimlanmis bir yetki alani icin bir kazanan in belirlendigi bir yonetim bicimidir Temsili demokraside azledilen adayin bir sonraki secimde kazanabilme imkani da genellikle mevcuttur Bu delege etme olarak anilan yonetim bicimlerinin coguyla zitlik teskil eder Bu sistemlerde delegelerin ne belli sinirlari olan calisma donemleri ne de temsil ettikleri belli yetki alanlari vardir Bazi temel farkliliklar Opsiyonel donem surelerini Dogrudan katilim olanagini Delegelerin yetkilerinin onceden belirlenmis bir yetki alanindaki secim zaferinden ziyade gonullu birlik uyeleri tarafinda bazi olculer icerisinde belirlenmesini Delegelerin herhangi bir zaman ya da oranda geri cagrilabilir olmalarini Oy verenlerin delege kararlarini referandumla kaduk biraktirmasi ya da ilgili uyelere itaatsizlikle bir politikaya riayet etmeyi reddetme yetkilerini ki bu temsili demokraside genellikle olmayan bir durumdur Uyenin delegelere ne tur oy verecegi yolundaki yetkisinin Ornegin Sen benim ulusal guvenlik ve tarim subvansiyonlari konularinda delegemsin demesi gibi delegeler arasinda farklilasmasinin olasiligini da icerir tam kaynak belirtilmeli Dogrudan demokrasiyle farkliliklarDogrudan demokrasi butun kolektif kararlarin katilimcilarin direkt oylariyla alindigi populer kontrol bicimidir Delege demokrasisi ile iki temel farklilik icerir Dogrudan katilimin mecburi olmamasi Delege demokrasisi vaktiniz ve veya belirlenmis konuyla ilgili oy verme yonunde bir ilginiz yoksa bile kendi oyunuzu bir baska kisiye delege ederek ya da cekimser kalarak katilmamak seklinde olsa da kararlarin icinde olabileceginiz varsayimsal olarak genellikle olunacagi beklenilir bir gonullu dogrudan demokrasi olarak tanimlanabilir Kararlarin gozden gecirilebilirligi Avantaj olarak algilanmamasina ragmen organizasyonun politikalarina bagli olarak degisik sekillerde kararlar katilimcilar tarafindan gozden gecirilebilir Bu durum kararlarin degistirebildigi katilimcilar meseleler hakkinda zaten bir yonde karar almis olacaklari icin dogrudan demokrasi ile zitlik teskil eder Yine de bu farklilik delege modeline buyuk olcude ek yuktur Bu iki temel farkliligin disinda delege modelleri ozunde dogrudan demokrasinin bir bicimidir Oyle ki bazilari bu sistemi delege edilebilir vekillerle dogrudan demokrasi olarak tanimlar Yine de bu tanim cok populer degildir Delege demokrasisinin onemli ornekleriParis Komunu nun ic isleyis politikalari modern delege demokrasinin daha da bicimlenmis kavramlarinin gercek dunyadaki oncusu olarak gorunur kaynak belirtilmeli Bu anlamda Bolsevik cogunluga ulasilmadan onceki ilk Sovyetler de oldugu gibi Delege demokrasisi burada da idarenin daha temsili bir nitelige kavusmasina uygun olarak kademeli bir sekilde geri cekilmistir Dunya Endustri Iscileri Sendikasi aralarinda delege demokrasisinin de yer aldigi coklu demokrasi seviyelerini kullanir Subeler yerel uyelerce demokratik bir sekilde ve dogrudan kontrol edilir Bu subeler her yil bir kez secim gerceklestirirler ve referandumlar duzenledikleri tartismalar yuruttukleri yillik genel kurullarina gonderecekleri delegeleri secmek icin oy verirler Genel Kurul un kendisinin karar alma ve dayatma yetkisi yoktur degisiklikler e posta yoluyla gonderilen referandum oylariyla gerceklestirilir Yillik yapilan bu oylamalarda sendikanin cesitli idari kademelerinde gorev alacak uyelerin secimi icin de oy kullanilir Delege surecine alternatif olarak uyeler inisiyatifleri cercevesinde oy pusulalarina onerilerini de ekleyebilirler Almanya Italya Avusturya Norvec Fransa ve Hollanda daki Korsan Partileri delegasyon demokrasisini open source acik kaynakli LiquidFeedback yazilimi ile uyguluyorlar Ispanya da Partido de internet Internet Partisi oylama icin kendi yazilim platformunu gelistiriyor Kaynakca Representative democracy versus delegate democracy Bop secrets 15 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 12 Nisan 2009 Dis baglantilarDelegative Democracy24 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Bryan Ford dan The Joy of Revolution Chapter 215 Mayis 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Industrial Worker Ekim 200822 Subat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Liquid Democracy In Simple Terms5 Haziran 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Jakob Jochmann dan LiquidFeedback6 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Adhocracy25 Haziran 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde