Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Firdevsî (d. 1453- muhtemelen Edincik, Bandırma - ölüm yılı bilinmiyor) Osmanlı Devleti'nde yaşamış bir şair ve çok yönlü bir Alevi-Bektaşi tarikatına mensup Türkmen kökenli bir araştırmacı ve tarihçi yazardı. En meşhur eseri 'dir, ayrıca Hacı Bektaş Veli'nin hayatı hakkındaki efsaneleri içeren Velayet-nâme-i Hacı Bektâş Velî'nin derleyicisidir. Firdevsî "uzun" lakabıyla (Osmanlıca فردوسی طویل - Firdevsî-i Tavîl ve اوزون فردوسی - Uzun Firdevsî), “İlyas Firdevsî Çelebi” adıyla ve İranlı Firdevsî-i Tûsî’den ayırt etmek için "Firdevsî-i Rumi" ve “Firdevsî-i Horasanî” lakaplarıyla anılırdı. Asıl adı Şerafeddin b. Hızır veya Şerafeddin Musa’dır, mahlas olarak kullandığı Firdevsî-i Rumi ile en iyi bilinir. Çoğu tarih ve edebiyat üzerine olan 40 civarında eser yazmıştır.
Çocukluk ve gençliği
Firdevsî'nin aile hikâyesi Süleyman-name'de yazılıdır. Soyu III. Alaeddin Keykubad dönemine kadar uzanır. Firdevsî'nin babası Hacı Genek Bey'e, İstanbul'un fethinde gösterdiği yararlığın karşılığı olarak Edincik zeamet verilmiştir. Firdevsî'nin çocukluğu Edincik'te geçmiştir. Eğitimi Bursa'da yapmış, genç yaşta dinî rivayetler, felsefe, şiir, tıp gibi pek çok konuya ilgi göstermiştir. Şair 'den edebiyat eğitimi, Abdullah İlahi'den de tasavvuf eğitimi almıştır.
Yazarlığı
Firdevsî çeşitli konular hakkında yazılmış kitapların yazarıdır, bunların sadece bir kısmı günümüze kalmıştır. En meşhur eseri 'dir. Ansiklopedik bir eser olan Süleymanname, tarih, şecere, felsefe, geometri, tıp gibi bilimlerin yanı sıra Süleyman'la ilgili öykü ve anekdotları da içermektedir.
Firdevsî 1472'de Fars şairi Firdevsî-i Tûsi'nin Şehnâme'sini Türkçeye çevirdi ve bunu Fatih Sultan Mehmed'e sundu. Sultan, Şehnâme'nin yeterince bilinen bir eser olduğunu söyleyerek şaire Süleyman hakkında bir kitap yazmasını önerdi.
Firdevsî, Fatih Sultan Mehmed, II. Bayezid ve Yavuz Sultan Selim dönemlerinde bu sultanların kendisinden istediği çok sayıda eseri yazmış veya çevirmiştir. Çok boyutlu bir kişi olması sayesinde hemen her konuda eser yazmıştır. Horasan Erenlerinden olup Alevi Türkmen kültürü ile ilgili ve Hacı Bektaş Velâyetnâme'yi derlemiş, 'ni yorumlamış, böylece osmanlı türkçesinde Bektaşi-Alevi kültürlerini kaynaştırmıştır.
Arapça ve Farsçayı çok iyi bilmesine rağmen eserlerinde Türkçeyi tercih etmiş ve ustaca kullanmıştır. Osmanlı yerine Türk demiş, tarihsel olayları ve insanları millet merkezli (Türkçü) bir çizgide sunmuştur. "”, Türk toplumuna ait bir destan olarak kaleme almıştır. Firdevsî'nin bazı eserleri, adaşı olan İranlı Firdevsî'nin eserlerine tepki şeklinde olmuştur. Nitekim Kutb-nâme, Firdevsî-i Tusî’nin Şehnâme 'sini taklit ederek yazılmıştır.
Firdevsî eserlerini yazarken kullandığı kaynakların doğruluğuna özen göstermiştir. Kendi ifadesi ile "hikâyeleri sahih, makaleleri sarih ve rivayetlerinin melih olduğu" kanaatindedir. Yazılarında da güvenilir kaynaklardan yararlandığını tekrar tekrar belirtir. Bulabidiği bütün kitapları satın almış ve zengin bir kütüphane oluşturmuştur. Uzun seyahatlerinde bu kitapların bir kısmını atlarla taşıtmış, kullandığı kaynakları daha kolay kullanabilmek için saraydan özel kâtipler istihdam edip onları özetletmiştir. Temin edemediği bazı kitaplara ulaşabilmek için kendisini bir kere Niksar'a, bir kere de Hicaz'a memur tayin ettirmiştir.
Firdevsî, Süleyman-nâme'yi Osmanlı İmparatorluğu'nda ve Anadolu'da yazılı kaynakları araştırarak hazırlamıştır. Eserin bitiminde ödül vereceğine vadeden Sultan Mehmed'e ilk 6 cildi sunmuş, ancak bunun ardından eseri yazmaya devam etmiştir. Sultan II. Bayezid de eserin bir kopyasını istemiş ve çalışmasına devam etmesini istemiştir. Süleymanname'nin ilk 82'i cildi Osmanlı Kütüphanesi'ne teslim edilmiştir. Firdevsî hayatının 40 yılını Süleymanname'yi yazmaya ayırmıştır, bu sürenin büyük bir bölümünü Balıkesir'de geçirmiştir.
Tarihî eserleri, İslâmiyet öncesi Türk tarihini işleyen ve özellikle onun 42. cildini oluşturan , Hacı Bektaş Veli'nin hayatını anlatırken aynı zamanda Selçuklu tarihinin olaylarına da değinen Menâkıb-ı Hünkâr Hacı Bektâş-ı Velî Velâyet-nâme ve Osmanlı tarihinin, özellikle II. Bayezid döneminde Ege Adaları'nın fethinden bahseden (diğer adıyla Kıssa nâme-i Midilli)'dir.
Bilinen eserleri
- Süleymân-nâme-i Kebîr
- Da’vet-nâme
- Firâset-nâme
- Münazâra-i Seyf ü Kalem
- Pend-nâme-i Eflâtun
- Silâhşôr-nâme (Müsellah-nâme)
- Satranç-nâme-i Kebîr
- Hayât u Memât veya Hayât-nâme
- Tuhfetü’l-Hâdî, Hakâyık-nâme veya Hadîkatü’l-Hakâyık
- Hakîkat-nâme
- Kutb-nâme veya Kıssa-i Cezîre-i Midilli
- Süleymân-nâme vü Belkıs-nâme
- Teşhîsü’l-İnsân
- Vilâyet-nâme
- Hadîs-i Ahsen
- Tecnîsât-ı Süleymân veya Tecnîsât
- Tâli’-i Mevlûd-ı Kebîr
- Kur’ân-ı Kerîm’den Tefe’üle Dâir Risâle (Hazâ el-Kitâbü Fâlü Kur’ân-ı Azîm)
- Terceme-i Câmeşûy-nâme
- Terceme-i Hadîs-i Erbaîn
Konuyla ilgili yayınlar
- Özyaşamış Şakar, Sezer (2009). Terceme-i Câme-şûy-nâme. İstanbul.
- Akbaş, Beyaz Arif (2010). A Special Album of Davetname. Edirne. s. 217. 4 Mart 2011 tarihinde kaynağından .
Kaynakça
- Bekir Biçer (2005). (PDF). Türkiyat Araştırmalar Dergisi. ss. 245-261. 21 Kasım 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2009.
- Sezer Özyaşamış Şakar (2007). (PDF). Turkish Studies. 2 (4). ss. 723-730. 24 Aralık 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2009.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Firdevsi d 1453 muhtemelen Edincik Bandirma olum yili bilinmiyor Osmanli Devleti nde yasamis bir sair ve cok yonlu bir Alevi Bektasi tarikatina mensup Turkmen kokenli bir arastirmaci ve tarihci yazardi En meshur eseri dir ayrica Haci Bektas Veli nin hayati hakkindaki efsaneleri iceren Velayet name i Haci Bektas Veli nin derleyicisidir Firdevsi uzun lakabiyla Osmanlica فردوسی طویل Firdevsi i Tavil ve اوزون فردوسی Uzun Firdevsi Ilyas Firdevsi Celebi adiyla ve Iranli Firdevsi i Tusi den ayirt etmek icin Firdevsi i Rumi ve Firdevsi i Horasani lakaplariyla anilirdi Asil adi Serafeddin b Hizir veya Serafeddin Musa dir mahlas olarak kullandigi Firdevsi i Rumi ile en iyi bilinir Cogu tarih ve edebiyat uzerine olan 40 civarinda eser yazmistir Cocukluk ve gencligiFirdevsi nin aile hikayesi Suleyman name de yazilidir Soyu III Alaeddin Keykubad donemine kadar uzanir Firdevsi nin babasi Haci Genek Bey e Istanbul un fethinde gosterdigi yararligin karsiligi olarak Edincik zeamet verilmistir Firdevsi nin cocuklugu Edincik te gecmistir Egitimi Bursa da yapmis genc yasta dini rivayetler felsefe siir tip gibi pek cok konuya ilgi gostermistir Sair den edebiyat egitimi Abdullah Ilahi den de tasavvuf egitimi almistir YazarligiFirdevsi cesitli konular hakkinda yazilmis kitaplarin yazaridir bunlarin sadece bir kismi gunumuze kalmistir En meshur eseri dir Ansiklopedik bir eser olan Suleymanname tarih secere felsefe geometri tip gibi bilimlerin yani sira Suleyman la ilgili oyku ve anekdotlari da icermektedir Firdevsi 1472 de Fars sairi Firdevsi i Tusi nin Sehname sini Turkceye cevirdi ve bunu Fatih Sultan Mehmed e sundu Sultan Sehname nin yeterince bilinen bir eser oldugunu soyleyerek saire Suleyman hakkinda bir kitap yazmasini onerdi Firdevsi Fatih Sultan Mehmed II Bayezid ve Yavuz Sultan Selim donemlerinde bu sultanlarin kendisinden istedigi cok sayida eseri yazmis veya cevirmistir Cok boyutlu bir kisi olmasi sayesinde hemen her konuda eser yazmistir Horasan Erenlerinden olup Alevi Turkmen kulturu ile ilgili ve Haci Bektas Velayetname yi derlemis ni yorumlamis boylece osmanli turkcesinde Bektasi Alevi kulturlerini kaynastirmistir Arapca ve Farscayi cok iyi bilmesine ragmen eserlerinde Turkceyi tercih etmis ve ustaca kullanmistir Osmanli yerine Turk demis tarihsel olaylari ve insanlari millet merkezli Turkcu bir cizgide sunmustur Turk toplumuna ait bir destan olarak kaleme almistir Firdevsi nin bazi eserleri adasi olan Iranli Firdevsi nin eserlerine tepki seklinde olmustur Nitekim Kutb name Firdevsi i Tusi nin Sehname sini taklit ederek yazilmistir Firdevsi eserlerini yazarken kullandigi kaynaklarin dogruluguna ozen gostermistir Kendi ifadesi ile hikayeleri sahih makaleleri sarih ve rivayetlerinin melih oldugu kanaatindedir Yazilarinda da guvenilir kaynaklardan yararlandigini tekrar tekrar belirtir Bulabidigi butun kitaplari satin almis ve zengin bir kutuphane olusturmustur Uzun seyahatlerinde bu kitaplarin bir kismini atlarla tasitmis kullandigi kaynaklari daha kolay kullanabilmek icin saraydan ozel katipler istihdam edip onlari ozetletmistir Temin edemedigi bazi kitaplara ulasabilmek icin kendisini bir kere Niksar a bir kere de Hicaz a memur tayin ettirmistir Firdevsi Suleyman name yi Osmanli Imparatorlugu nda ve Anadolu da yazili kaynaklari arastirarak hazirlamistir Eserin bitiminde odul verecegine vadeden Sultan Mehmed e ilk 6 cildi sunmus ancak bunun ardindan eseri yazmaya devam etmistir Sultan II Bayezid de eserin bir kopyasini istemis ve calismasina devam etmesini istemistir Suleymanname nin ilk 82 i cildi Osmanli Kutuphanesi ne teslim edilmistir Firdevsi hayatinin 40 yilini Suleymanname yi yazmaya ayirmistir bu surenin buyuk bir bolumunu Balikesir de gecirmistir Tarihi eserleri Islamiyet oncesi Turk tarihini isleyen ve ozellikle onun 42 cildini olusturan Haci Bektas Veli nin hayatini anlatirken ayni zamanda Selcuklu tarihinin olaylarina da deginen Menakib i Hunkar Haci Bektas i Veli Velayet name ve Osmanli tarihinin ozellikle II Bayezid doneminde Ege Adalari nin fethinden bahseden diger adiyla Kissa name i Midilli dir Bilinen eserleriSuleyman name i Kebir Da vet name Firaset name Munazara i Seyf u Kalem Pend name i Eflatun Silahsor name Musellah name Satranc name i Kebir Hayat u Memat veya Hayat name Tuhfetu l Hadi Hakayik name veya Hadikatu l Hakayik Hakikat name Kutb name veya Kissa i Cezire i Midilli Suleyman name vu Belkis name Teshisu l Insan Vilayet name Hadis i Ahsen Tecnisat i Suleyman veya Tecnisat Tali i Mevlud i Kebir Kur an i Kerim den Tefe ule Dair Risale Haza el Kitabu Falu Kur an i Azim Terceme i Camesuy name Terceme i Hadis i ErbainKonuyla ilgili yayinlarOzyasamis Sakar Sezer 2009 Terceme i Came suy name Istanbul Akbas Beyaz Arif 2010 A Special Album of Davetname Edirne s 217 4 Mart 2011 tarihinde kaynagindan KaynakcaBekir Bicer 2005 PDF Turkiyat Arastirmalar Dergisi ss 245 261 21 Kasim 2008 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 3 Subat 2009 Sezer Ozyasamis Sakar 2007 PDF Turkish Studies 2 4 ss 723 730 24 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 3 Subat 2009