Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yer altı suyu seviyesi veya yer altı su tablası iki zon arasında atmosfer basıncı ile su basıncının eşit olduğu yüzeye denmektedir.
Yeryüzündeki su, boşluklardan yer altına doğru süzülerek öncelikle "vadoz zon" adı verilen bölgeye ulaşır. Vadoz zon (doymamış zon) gözenekleri sıvı fazdaki su ve gaz tarafından doldurulmuş olan yer altı birimidir. Vadoz zonun altında gözenekleri tamamen yer altı suyu ile doldurulmuş olan doygunluk zonu bulunmaktadır.
Vadoz zonda atmosfer basıncı suyun basıncından fazladır. Doygunluk zonunda ise yer altı suyunun basıncı atmosfer basıncından fazladır.
Yer altı suyu seviye değişimi ve buna etki eden faktörler
Gözenekleri yer altı suyu ile doldurulmuş olan ve bu suyun hareketine imkân veren jeolojik formasyonlara akifer denmektedir. Akiferler iki grupta incelenmektedir. Üst yüzeyini su tablasının oluşturduğu ve tabanı geçirimsiz bir zonla sınırlandırılmış olan akiferlere serbest akifer adı verilmektedir. Tabanı ve tavanı geçirimsiz tabakalarca sınırlandırılmış olan akiferlere basınçlı akifer denmektedir.
Akiferdeki gözenekler tamamen suya doygun olduğu için katı taneler arasındaki boşluk hacmi, akiferin su içeriğine eşittir. Dolayısıyla su tablasını serbest akiferin su içeriği belirlemektedir.
Serbest bir akiferin su içeriğini o akifere katkı sağlayan beslenme ve buna etki eden faktörler ile bu akiferden su kaybına neden olan boşalma ve buna etki eden faktörler belirlemektedir.
Beslenmeye etki eden faktörler
- Yağışların ardından vadoz zonun bünyesine katılarak aşağı doğru sızan sular: Yağış ile yeryüzüne düşen suyun bir kısmı buharlaşma ve terleme ile atmosfere dönerken bir kısmı da süzülerek yerin derinliklerine doğru ilerlemektedir.
- Akarsu ve göllerden yer altına süzülen sular: Akarsuyun veya gölün yüzeyi su tablasından daha yüksek bir konumda ve akarsu ile su akifer arasındaki birimler geçirimli ise akarsu veya göl besleyici konumdadır.
- Sulama ve kanallardan süzülen sular: Sulama ve kanallardan süzülen sular yer altı su tablasının yükselmesine neden olmaktadır.
- Derinlerden faylar boyunca yükselerek yüzeye yakınlaşan sular: Derin (fosil) sular, rejenere sular ve jüvenil sular faylar boyunca yükselerek akiferi besleyebilmektedir.
Akiferden su kaybına etki eden faktörler
- Bitki kökleriyle kapiler zonun kesişmesi durumu: Su tablasının üzerinde su molekülleri kapiler kuvvetlerin etkisiyle kılcal gözenekler boyunca yükselmektedir. Bitki kökleri ile bu kapiler zonun birleşmesi hâlinde bitkiler yer altı suyunu kullanmaya başlarlar. Bazı çöl bitkilerinin kökleri yerin 10 m derinine kadar inebilmektedir.
- Kapiler zonun yeryüzüne kadar uzanması durumu: Su tablasının yüzeye yakın olduğu bölgelerde kapiler zon yer yüzeyine kadar yükselebilmektedir. Bu durumda kapiler zondan doğrudan terleme ile su kaybı yaşanmaktadır.
- Su tablasının yeryüzü ile kesişmesi durumu: Su tablası çeşitli durumlarda yeryüzüne çıkabilmektedir. Bu durumlar,
- -Bataklıklarda su tablası yüzeylemiştir ve buharlaşma ile su yüzey sularına ve meteorik sulara katılmaktadır.
- -Yer altı su tablasının bir akarsudan daha yüksek irtifaya sahip olması durumunda yer altı su tablası akarsuyu beslemektedir.
- -Hidrostatik basıncın atmosfer basıncından yüksek olduğu nokta topoğrafik yüzeyin üzerinde kalıyorsa su belirli bir debiyle yüzeye çıkar.
- Su Kuyuları: Su kuyularında çekilen su nedeniyle su seviyesinde, düşüm konisi adı verilen bir alçalma meydana gelmektedir.
- Geçirimsiz temelin çukurlaşması: Geçirimsiz temelin çukurlaşması nedeniyle yer altı su seviyesinde değişme olabilir.
- Dip Kaçakları: Dip kaçakları yer altı suyu seviyesinin düşmesine neden olabilmektedir.
Su seviyesindeki değişimlerin etkileri
Türkiye
- Konya Havzası, kapalı bir havza olan bölgede, Dünya Doğayı Koruma Vakfına göre aşırı yer altı suyu kullanımı, 33 yılda Konya'daki yer altı su seviyesini 14,3 metre düşürmüştür ve kuruma raporlarına göre 2008 yılında bölgede 27.140 ruhsatlı kuyuya karşı, 67.000 kaçak kuyu belirlenmiştir.
- Harran Ovası, yer altı suyundaki aşırı artış nedeniyle toprakta tuzlanma sorunuyla karşı karşıya bulunmaktadır. Güneydoğu Anadolu Projesi ile gelen uygun sulama imkânları, tarımsal üreticileri çok su tüketen yüksek gelir getiren pamuk gibi ürünlere yönlendirmiştir. Vahşi sulama diye adlandırılan sulama yöntemi nedeniyle toprak aşırı sulamaya maruz kalmıştır. Sonuçta da yer altı su seviyesi yükselerek alt katmanlardaki mineralleri yüzeye taşımış ve toprakta bitkiler için uygun olmayan tuzlu bir katman yaratmıştır. Tuzlanmadan yaklaşık 30.000 hektarlık alan etkilenmiştir.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yer alti suyu seviyesi veya yer alti su tablasi iki zon arasinda atmosfer basinci ile su basincinin esit oldugu yuzeye denmektedir Yeryuzundeki su bosluklardan yer altina dogru suzulerek oncelikle vadoz zon adi verilen bolgeye ulasir Vadoz zon doymamis zon gozenekleri sivi fazdaki su ve gaz tarafindan doldurulmus olan yer alti birimidir Vadoz zonun altinda gozenekleri tamamen yer alti suyu ile doldurulmus olan doygunluk zonu bulunmaktadir Vadoz zonda atmosfer basinci suyun basincindan fazladir Doygunluk zonunda ise yer alti suyunun basinci atmosfer basincindan fazladir Yer alti suyu seviye degisimi ve buna etki eden faktorlerGozenekleri yer alti suyu ile doldurulmus olan ve bu suyun hareketine imkan veren jeolojik formasyonlara akifer denmektedir Akiferler iki grupta incelenmektedir Ust yuzeyini su tablasinin olusturdugu ve tabani gecirimsiz bir zonla sinirlandirilmis olan akiferlere serbest akifer adi verilmektedir Tabani ve tavani gecirimsiz tabakalarca sinirlandirilmis olan akiferlere basincli akifer denmektedir Akiferdeki gozenekler tamamen suya doygun oldugu icin kati taneler arasindaki bosluk hacmi akiferin su icerigine esittir Dolayisiyla su tablasini serbest akiferin su icerigi belirlemektedir Serbest bir akiferin su icerigini o akifere katki saglayan beslenme ve buna etki eden faktorler ile bu akiferden su kaybina neden olan bosalma ve buna etki eden faktorler belirlemektedir Beslenmeye etki eden faktorler Yagislarin ardindan vadoz zonun bunyesine katilarak asagi dogru sizan sular Yagis ile yeryuzune dusen suyun bir kismi buharlasma ve terleme ile atmosfere donerken bir kismi da suzulerek yerin derinliklerine dogru ilerlemektedir Akarsu ve gollerden yer altina suzulen sular Akarsuyun veya golun yuzeyi su tablasindan daha yuksek bir konumda ve akarsu ile su akifer arasindaki birimler gecirimli ise akarsu veya gol besleyici konumdadir Sulama ve kanallardan suzulen sular Sulama ve kanallardan suzulen sular yer alti su tablasinin yukselmesine neden olmaktadir Derinlerden faylar boyunca yukselerek yuzeye yakinlasan sular Derin fosil sular rejenere sular ve juvenil sular faylar boyunca yukselerek akiferi besleyebilmektedir Akiferden su kaybina etki eden faktorler Bitki kokleriyle kapiler zonun kesismesi durumu Su tablasinin uzerinde su molekulleri kapiler kuvvetlerin etkisiyle kilcal gozenekler boyunca yukselmektedir Bitki kokleri ile bu kapiler zonun birlesmesi halinde bitkiler yer alti suyunu kullanmaya baslarlar Bazi col bitkilerinin kokleri yerin 10 m derinine kadar inebilmektedir Kapiler zonun yeryuzune kadar uzanmasi durumu Su tablasinin yuzeye yakin oldugu bolgelerde kapiler zon yer yuzeyine kadar yukselebilmektedir Bu durumda kapiler zondan dogrudan terleme ile su kaybi yasanmaktadir Su tablasinin yeryuzu ile kesismesi durumu Su tablasi cesitli durumlarda yeryuzune cikabilmektedir Bu durumlar Batakliklarda su tablasi yuzeylemistir ve buharlasma ile su yuzey sularina ve meteorik sulara katilmaktadir Yer alti su tablasinin bir akarsudan daha yuksek irtifaya sahip olmasi durumunda yer alti su tablasi akarsuyu beslemektedir Hidrostatik basincin atmosfer basincindan yuksek oldugu nokta topografik yuzeyin uzerinde kaliyorsa su belirli bir debiyle yuzeye cikar dd Su Kuyulari Su kuyularinda cekilen su nedeniyle su seviyesinde dusum konisi adi verilen bir alcalma meydana gelmektedir Gecirimsiz temelin cukurlasmasi Gecirimsiz temelin cukurlasmasi nedeniyle yer alti su seviyesinde degisme olabilir Dip Kacaklari Dip kacaklari yer alti suyu seviyesinin dusmesine neden olabilmektedir Su seviyesindeki degisimlerin etkileriTurkiye Konya Havzasi kapali bir havza olan bolgede Dunya Dogayi Koruma Vakfina gore asiri yer alti suyu kullanimi 33 yilda Konya daki yer alti su seviyesini 14 3 metre dusurmustur ve kuruma raporlarina gore 2008 yilinda bolgede 27 140 ruhsatli kuyuya karsi 67 000 kacak kuyu belirlenmistir Harran Ovasi yer alti suyundaki asiri artis nedeniyle toprakta tuzlanma sorunuyla karsi karsiya bulunmaktadir Guneydogu Anadolu Projesi ile gelen uygun sulama imkanlari tarimsal ureticileri cok su tuketen yuksek gelir getiren pamuk gibi urunlere yonlendirmistir Vahsi sulama diye adlandirilan sulama yontemi nedeniyle toprak asiri sulamaya maruz kalmistir Sonucta da yer alti su seviyesi yukselerek alt katmanlardaki mineralleri yuzeye tasimis ve toprakta bitkiler icin uygun olmayan tuzlu bir katman yaratmistir Tuzlanmadan yaklasik 30 000 hektarlik alan etkilenmistir Kaynakca WWF Turkiye Kuraklik Degerlendirme Raporu 2008 Dr N Yenmez OVA TOPRAKLARININ TUZLANMASINA YENI BIR ORNEK HARRAN OVASI