Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Biyobilişim veya Biyoenformatik, biyolojinin çeşitli dalları, ancak özellikle moleküler biyoloji ile bilgisayar teknolojisini ve bununla ilişkili veri işleme aygıtlarını bünyesinde barındıran bilimsel disiplin. Bir diğer tanımla, karmaşık biyolojik verilerin derlenmesi ve analiz edilmesi bilimidir.
Ortaya çıkışı
1960'larda başlayan bilgisayar uygulamalarının biyolojide kullanılması girişimi, her iki alandaki teknolojik gelişime paralel olarak hızla ilerlemiş ve böylelikle ortaya çıkan Biyobilişim dalı bugün en popüler akademik ve endüstriyel sektörlerin başına geçmiştir.
Bilgisayarların moleküler biyolojide kullanımı üç boyutlu moleküler yapıların grafik temsili, moleküler dizilimler ve üç boyutlu moleküler yapı veritabanları oluşturulması ile başlamıştır. Kısa sürede çok yüksek miktarlarda veri üreten, endüstri düzeyinde gen ekspresyonu, protein-protein ilişkisi, biyolojik olarak aktif molekül araştırmaları, bakteri, maya, hayvan ve insan genom projeleri gibi biyolojik deneylerin doğurduğu talep sonucunda, bu alandaki bilişim uygulamaları neredeyse takip edilemez bir hızda gelişmiştir. Biyobilişim dalının ayrı bir (disiplinlerarası) bilim dalı olarak tanınması da 2000'li yıllarda gerçekleşmiştir.
Çalışma alanları
Biyobilişim genel olarak biyolojik problemlerin çözümünde bilişim teknolojilerinin kullanılması olarak tanımlanabilir. En dar tanımı ile genomik sekansları destekleyen biyolojik veritabanlarının oluşturulması ve işletilmesi, en geniş tanımı ile de mevcut tüm bilgisayar uygulamalarının biyolojik problemlerin çözümünde kullanılması olarak anlaşılır.
Biyobilişim modern biyolojinin iki temel bilgi akışını kapsar:
1.Genetik bilgi akışı: Bir organizmanın DNAsı incelenerek özelliklerinin belirlenmesinden, incelenen bu organizma türünün oluşturduğu toplulukların karakteristik özelliklerine kadar olan bilgi akışı. Elde edilen DNA bilgisi tekrar genetik havuzun tanımlanması için kullanılır.
2.Deneysel bilgi akışı: Biyolojik olaylar gözlenerek elde edilen enformasyon, açıklayıcı matematiksel modeller ile tarif edilir, daha sonra bu modellerin doğruluğu yeni deneyler ile test edilir.
Son yirmi yılda temel biyolojik araştırmaların klinik tıp uygulamaları ve klinik tıp bilgi sistemleri üzerindeki etkisi daha da belirleyici olmuş ve bugün yeni kuşak epidemiyolojik, tanı, teşhiş ve tedavi amaçlı modüllerin ortaya çıkmasına yol açmıştır. Biyobilişim çalışmalar temel bilimsel araştırmalara yönelik görünmekle beraber önümüzdeki on yıl içinde klinik bilişim için vazgeçilmez olacaktır. Örneğin hastaların tıbbi kayıtlarında giderek artan bir sıklıkla DNA dizilim bilgileri yer almaya başlayacaktır. Bugün ABD'de bazı sigorta şirketleri, risk primleri belirlenirken mevcut genetik tarama test sonuçlarını talep edebilmektedir. Biyobilişim araştırmalar için geliştirilen algoritmaların çok yakında klinik bilişim sistemlerine entegre olması beklenmektedir.
Bu alanı kısaca tanımlamanın bir yolu da, Biyobilişim araçların kullanıldığı genel araştırma konularını özetlemek olabilir:
Metodolojik çalışmalar
- DNA sıra ve dizilimi araştırmaları
- Protein sıra ve dizilimi araştırmaları
- Makromoleküler yapıların (DNA, RNA, protein) üç boyutlu yapı araştırmaları
- Küçük moleküllerin (potansiyel terapötik maddeler, aktif peptidler, ribozimler vs.) ligandlarıyla etkileşiminin araştırılması
- Heterojen biyolojik veritabanlarının entegrasyonu
- Biyolojik enformasyonun paylaşımının kolaylaştırılması
- Bilgisayar ile otomize edilmiş veri analizi ve iletimi
- Etkileşimde bulunan gen ürünleri için bilgi ağları oluşturulması
- Kimyasal reaksiyonlardan hücrelerarası iletişime kadar pek çok biyolojik faaliyet sürecinin matematiksel modellenmesi ve simülasyonu
- Büyük çaplı biyolojik deneylerden (GENOM projeleri gibi) çıkan sonuçların analizi
Biyolojik çalışmalar
- Proteinlerin yapılarının ve fonksiyonlarının belirlenmesi
- Herhangi bir biyolojik fonksiyonu arttıran ya da engelleyen küçük moleküllerin tasarlanması
- Karmaşık genetik fonksiyon ya da regülasyon faaliyetlerinin tanımlanması
- Tıbbi ya da endüstriyel amaçlı yeni makromoleküller üretilmesi
- Genetik faktörlerin hastalık yatkınlığına etkilerinin ortaya çıkarılması
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 24 Eylül 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 1 Şubat 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Biyobilisim veya Biyoenformatik biyolojinin cesitli dallari ancak ozellikle molekuler biyoloji ile bilgisayar teknolojisini ve bununla iliskili veri isleme aygitlarini bunyesinde barindiran bilimsel disiplin Bir diger tanimla karmasik biyolojik verilerin derlenmesi ve analiz edilmesi bilimidir Insan X kromozomunun haritasiOrtaya cikisi1960 larda baslayan bilgisayar uygulamalarinin biyolojide kullanilmasi girisimi her iki alandaki teknolojik gelisime paralel olarak hizla ilerlemis ve boylelikle ortaya cikan Biyobilisim dali bugun en populer akademik ve endustriyel sektorlerin basina gecmistir Bilgisayarlarin molekuler biyolojide kullanimi uc boyutlu molekuler yapilarin grafik temsili molekuler dizilimler ve uc boyutlu molekuler yapi veritabanlari olusturulmasi ile baslamistir Kisa surede cok yuksek miktarlarda veri ureten endustri duzeyinde gen ekspresyonu protein protein iliskisi biyolojik olarak aktif molekul arastirmalari bakteri maya hayvan ve insan genom projeleri gibi biyolojik deneylerin dogurdugu talep sonucunda bu alandaki bilisim uygulamalari neredeyse takip edilemez bir hizda gelismistir Biyobilisim dalinin ayri bir disiplinlerarasi bilim dali olarak taninmasi da 2000 li yillarda gerceklesmistir Calisma alanlariBiyobilisim genel olarak biyolojik problemlerin cozumunde bilisim teknolojilerinin kullanilmasi olarak tanimlanabilir En dar tanimi ile genomik sekanslari destekleyen biyolojik veritabanlarinin olusturulmasi ve isletilmesi en genis tanimi ile de mevcut tum bilgisayar uygulamalarinin biyolojik problemlerin cozumunde kullanilmasi olarak anlasilir Biyobilisim modern biyolojinin iki temel bilgi akisini kapsar 1 Genetik bilgi akisi Bir organizmanin DNAsi incelenerek ozelliklerinin belirlenmesinden incelenen bu organizma turunun olusturdugu topluluklarin karakteristik ozelliklerine kadar olan bilgi akisi Elde edilen DNA bilgisi tekrar genetik havuzun tanimlanmasi icin kullanilir 2 Deneysel bilgi akisi Biyolojik olaylar gozlenerek elde edilen enformasyon aciklayici matematiksel modeller ile tarif edilir daha sonra bu modellerin dogrulugu yeni deneyler ile test edilir Son yirmi yilda temel biyolojik arastirmalarin klinik tip uygulamalari ve klinik tip bilgi sistemleri uzerindeki etkisi daha da belirleyici olmus ve bugun yeni kusak epidemiyolojik tani teshis ve tedavi amacli modullerin ortaya cikmasina yol acmistir Biyobilisim calismalar temel bilimsel arastirmalara yonelik gorunmekle beraber onumuzdeki on yil icinde klinik bilisim icin vazgecilmez olacaktir Ornegin hastalarin tibbi kayitlarinda giderek artan bir siklikla DNA dizilim bilgileri yer almaya baslayacaktir Bugun ABD de bazi sigorta sirketleri risk primleri belirlenirken mevcut genetik tarama test sonuclarini talep edebilmektedir Biyobilisim arastirmalar icin gelistirilen algoritmalarin cok yakinda klinik bilisim sistemlerine entegre olmasi beklenmektedir Bu alani kisaca tanimlamanin bir yolu da Biyobilisim araclarin kullanildigi genel arastirma konularini ozetlemek olabilir Metodolojik calismalar DNA sira ve dizilimi arastirmalari Protein sira ve dizilimi arastirmalari Makromolekuler yapilarin DNA RNA protein uc boyutlu yapi arastirmalari Kucuk molekullerin potansiyel terapotik maddeler aktif peptidler ribozimler vs ligandlariyla etkilesiminin arastirilmasi Heterojen biyolojik veritabanlarinin entegrasyonu Biyolojik enformasyonun paylasiminin kolaylastirilmasi Bilgisayar ile otomize edilmis veri analizi ve iletimi Etkilesimde bulunan gen urunleri icin bilgi aglari olusturulmasi Kimyasal reaksiyonlardan hucrelerarasi iletisime kadar pek cok biyolojik faaliyet surecinin matematiksel modellenmesi ve simulasyonu Buyuk capli biyolojik deneylerden GENOM projeleri gibi cikan sonuclarin analiziBiyolojik calismalar Proteinlerin yapilarinin ve fonksiyonlarinin belirlenmesi Herhangi bir biyolojik fonksiyonu arttiran ya da engelleyen kucuk molekullerin tasarlanmasi Karmasik genetik fonksiyon ya da regulasyon faaliyetlerinin tanimlanmasi Tibbi ya da endustriyel amacli yeni makromolekuller uretilmesi Genetik faktorlerin hastalik yatkinligina etkilerinin ortaya cikarilmasiKaynakca Arsivlenmis kopya PDF 24 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 1 Subat 2020