Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Theodoros Metokhites (1270-1332) Bizans İmparatoru II. Andronikos Mesazon'udur. Hora Kilisesi'nin onarımını üstlenen entelektüel, aydın ve sanatsever bir kişidir.
Yaşamı
Theodoros Metokhites 1270 yılında Konstantinopolis'te (İstanbul), aristokrat bir ailenin oğlu olarak doğmuştur. Metokhites'in yaşamı ile ilgili bilgilerimizin büyük bir kısmı kendi yazdığı şiirlerinden gelmektedir. Babası Georgios Metokhites, İmparator VIII. Mikhael Palaiologos’un Vatikan büyükelçisidir. 1283 yılında VIII. Mikhael, II. Andronikos tarafından tahttan indirilince, Metokhites ailesi Anadolu'ya sürgüne gönderilmiştir. Sürgünde bulundukları dönemde Helenistik kökenli trivium (dil bilgisi (gramer), söylem (retorik), mantık) ve (geometri, aritmetik, astronomi ve müzik) eğitimini almıştır. Ayrıca antik felsefe ve din bilimini de kendi çabaları ile öğrenmiştir. 1290 yılında, bir asya gezisi sırasında Nikaia'ya (İznik) uğrayan İmparator II. Andronikos’un dikkatini derin bilgisi ve entelektüel donanımı sayesinde çekmeyi başarmıştır ve imparatorun himayesine girmiştir. Metokthites, 1328 yılında II. Andronikos tahttan indirilinceye kadar imparatorun yanında bulunmuştur. Bu sürede devlet bürokrasisinde hızla yükselmiştir. 1291 senato üyesi olmuş, devlet bürokrasisi içinde İmparator’dan sonra gelen en yüksek memurluk olan, hazineden sorumlu Logothetes görevine getirilmiştir. 1305 yılında ise bütün imparatorluğun başbakanı olmuş, imparator ile halk arasında bir arabulucu vazifesi üstlenmiştir. 1316 yılında İmparator tarafından, sarayın koruması ve yönetimi altında olan Khora Manastırı’nı restore etmesi için ’ktetor’ (bani) olarak atanmıştır. Manastırın restorasyonu 1321 yılında tamamlanınca sarayın en önemli unvanı olan ’Büyük Logothete’ unvanı ile onurlandırılmıştır. Theodoros Metokhites, kızını İmparator'un yeğeni Ioannes Palaiologos ile evlendirerek, imparatorluk ailesi ile akrabalık ilişkileri de kurmuştur.
Şiirlerinde Metokhites, Khora'nın dünyanın en güzel manastırlarından biri olmasını istediğini ve bunun için gereken her şeyi yaptığını söylemektedir. Metokhites, kurduğu Khora manastırı ve özellikle bu manastırda oluşturduğu büyük kütüphane ile övünmektedir. Bu kütüphanenin binasına ilişkin kesin bir arkeolojik veri bulunmamasına karşın, manastır içerisinde böyle bir kütüphanenin var olduğu hem Metokhites'in kendi şiirlerinden hem de sürgündeyken manastırın rahiplerine gönderdiği mektuplardan anlaşılmaktadır.
İmparator II. Andronikos 1328 yılında tahttan indirilince, Theodoros Metokhites de yeni imparator tarafından Trakya’ya, Didymotekhos’a (Dimetoka) sürgüne gönderilmiş, iki yıl sürgünde yaşamış; burada yaşadığı acıları, sürgün yıllarını, çok karmaşık edebi örgüsü olan şiirlerinde anlatmıştır. 1330 yılında damadının da yardımlarıyla Konstantinopolis’e dönmesine izin verilince, Khora Manastırı'na gitmiş ve ktetor olmasının getirdiği ayrıcalığı kullanarak burada Rahip Theoleptos adıyla yaşamaya başlamıştır. Bizans'ta manastır kurucusu birçok aristokrat, Ktetor unvanının kendilerine verdiği ömür boyu kullanabilecekleri hakkı kullanarak, yaşamlarının son dönemlerini kurdukları manastırda geçirirlerdi. Metokhites, iki yıl sonra, 1332 yılında, Khora Manastırı'nda ölünce kilisenin güney tarafına bitişik olan pareklesion'daki mezar nişine gömülmüştür.
Hakkında
Theodoros Metokhites, sanatı ve bilimi destekleyen, doğrudan ürünler veren ve Bizans kültüründen günümüze kadar ulaşan izler bırakan bir aristokrat olarak karşımıza çıkmaktadır. Metokhites engin bilgisi ve pek çok alana duyduğu ilgiyle, Mikhail Psellos ya da Patrik Photios gibi Bizans'ın ünlü bilginleriyle eş tutulmuştur. Bilge-bürokratlar içinde yeri epey önemlidir. Bürokratik gücü ve muazzam serveti sayesinde sanat ve edebiyatın bir destekçisidir.
Yüksek bir bürokrat olan Metokhites, bu dünyadaki ününün kendisinden sonra da sürmesini istemektedir. Khora Manastırı'nı yeniden yaptırması ve kütüphanesini donatması onun iyi bir Hristiyan olarak ölümden sonraki hayatı da düşündüğünü göstermektedir. Zengin kütüphanesi ise hem bu dünyadaki ününü gelecek kuşaklara aktaracak hem de işlediği bu büyük sevaptan ötürü Tanrının takdirini kazanmasını sağlayacaktı. Metokhites iyi bir Hristiyandır ancak bağnaz değildir. Kilise ile karşı karşıya gelmemeye özen göstermiştir. Dini konuları tartışmaktan yana olmamış, sadece inançlı olmayı tercih etmiştir.
Çalışmaları
Metokhites son derece üretken bir yazar ve bilim insanıydı. Arkasında bıraktığı eserleri; retorikleri, 20 şiiri, nazım ile yazdığı vasiyeti, felsefi metinler koleksiyonu ve astronomi üzerine 2 eseri olarak sıralanabilir. Metin koleksiyonu "Hypomnematismoi kai semeoses gnomikai", tarih, edebiyat ve düşünce üzerine 70'ten fazla Yunan yazarın materyallerini içermektedir. Ayrıca geç Bizans döneminde Aristoteles felsefesi hakkında yazılmış en kapsamlı yorumlar da bu eserde bulunmaktadır.
Kariye ve Metokhites
Theodoros Metokithes, edebiyat ve siyaset alanındaki başarılarının yanında Khora manastır kilisesindeki gerek mimari çözümleme ve gerekse mozaik, fresko süslemelerinde uyguladığı ustalık ve ahenk ile dini tasvirlerin kronolojik bir uyum içinde, ikonografik olarak anlatımlarında da oldukça başarılı olmuştur. Bu açıdan bakıldığında İtalya’da Giotto (1266-1337) ile başlayan Rönesans akımı ile birlikte Bizans’ta da yeni bir sanat akımının başlamasına öncülük ettiği söylenebilir.
Theodoros Metokhites bir başbakan ve bir bilim insanı olarak oldukça güçlü, entelektüel ve zengin bir insandır. Bu sayede Kariye'nin yapımında, ressam ve baş duvar ustasının yeni ifade biçimleri geliştirmesine olanak verecek bir ortam sağlayabilmiştir. Khora Manastırı katholikonu olarak yeniden inşa ve dekore edilen Kariye, Theodoros Metokhites'in sanat koruyuculuğunu temsil etmektedir. Bina programında, eski unsurlara karşı ustalıkla ortaya konan yeni mimari eklemeler buluyoruz. Metokhites eski kilise merkezini yıkıp yeniden inşa ettirecek bir bütçeye sahip olmasına rağmen bunu tercih etmeyip yapının eski çekirdeğini koruyarak inşayı seçmiştir. Eski ve yeninin birlikte kullanımı rastgele değildir. Yeni bölümler tarihe bir cevap ve geçmişle sembolik bir ilişki kurma girişimi olarak anlaşılabilir. Postmodernizmde olduğu gibi Metokhites’in mimarisi de yerleşik kuralları yıkmaktan mutluluk duymuş ve onda geçmişle görsel bir diyalog başlatmak amacı gütmüştür.
Bir bilim adamı olarak Theodoros Metokhites geçmişle ve tarihteki kendi yeri ile de oldukça ilgileniyordu. Bu Kariye'nin mozaik programında da görülebilmektedir. Ayrıca Kariye'nin mozaik ve fresk programı zamanının kabul gören kanunlarından daha farklı ve yenilikçidir. Kompozisyonlarda, normalde birbirinden bağımsız unsurlar, düzensiz boşlukları doldurmak için değiştirerek dekorasyon ile birleştirilmiştir. Mimari arka fonlar sahne dekoru gibi kullanılmıştır ve kumaş, bitki gibi ayrıntılar ile doldurulmuştur. Denge yerine asimetri vardır.
Kaynakça
- Akyürek, Engin (1996). "Ondördüncü Yüzyılda Yaşamış Bir Hemşerimiz: Theodoros Metokhites". Vedat Çorlu (Ed.). Dünya Kültürü Felsefe, Sanat, Edebiyat ve Kültür Tarihi Üzerine Yazılar 1. Kitap. Kabalcı Yayınevi. ISBN .
- Hockey, Thomas (2007). . New York: Springer. s. 776. 5 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- Keykubatlı, Sercan (2018). İkonalarıyla Khora Manastırı Katholikonu. Akdeniz Üniversitesi Edebiyat Fakültesi. 30 Haziran 2020 tarihinde kaynağından .
- Ousterhout, Robert G. (2011). "Zor Yapıları Okumak: Kariye Camii'nden Dersler". Kariye Camii yeniden. İstanbul Araştırmaları Enstitüsü., & Pera Müzesi. 2 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından ..
- Ousterhout, Robert G. (2019). Eastern medieval architecture: The building traditions of Byzantium and neighboring lands. Oxford University. ISBN .
- Özçelik, Ali Can (Nisan 2017). Kariye(Chora) Kilisesinin Mimari Değişimi ve Süsleme Özellikleri. Konya: Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü.
- Çağlar, Berna (1 Haziran 2015), Kariye Camisi'ndeki (Chora Manastırı Kilisesi) Duvar Resimlerinin Koruma ve Onarım Süreçleri Üzerine, Sanat ve Tasarım Dergisi
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Theodoros Metokhites 1270 1332 Bizans Imparatoru II AndronikosMesazon udur Hora Kilisesi nin onarimini ustlenen entelektuel aydin ve sanatsever bir kisidir Theodoros Metokhites sol yenilenmis Kariye Kilsesi ni Pantokrator Isa ya sunarken gosteren mozaikYasamiTheodoros Metokhites 1270 yilinda Konstantinopolis te Istanbul aristokrat bir ailenin oglu olarak dogmustur Metokhites in yasami ile ilgili bilgilerimizin buyuk bir kismi kendi yazdigi siirlerinden gelmektedir Babasi Georgios Metokhites Imparator VIII Mikhael Palaiologos un Vatikan buyukelcisidir 1283 yilinda VIII Mikhael II Andronikos tarafindan tahttan indirilince Metokhites ailesi Anadolu ya surgune gonderilmistir Surgunde bulunduklari donemde Helenistik kokenli trivium dil bilgisi gramer soylem retorik mantik ve geometri aritmetik astronomi ve muzik egitimini almistir Ayrica antik felsefe ve din bilimini de kendi cabalari ile ogrenmistir 1290 yilinda bir asya gezisi sirasinda Nikaia ya Iznik ugrayan Imparator II Andronikos un dikkatini derin bilgisi ve entelektuel donanimi sayesinde cekmeyi basarmistir ve imparatorun himayesine girmistir Metokthites 1328 yilinda II Andronikos tahttan indirilinceye kadar imparatorun yaninda bulunmustur Bu surede devlet burokrasisinde hizla yukselmistir 1291 senato uyesi olmus devlet burokrasisi icinde Imparator dan sonra gelen en yuksek memurluk olan hazineden sorumlu Logothetes gorevine getirilmistir 1305 yilinda ise butun imparatorlugun basbakani olmus imparator ile halk arasinda bir arabulucu vazifesi ustlenmistir 1316 yilinda Imparator tarafindan sarayin korumasi ve yonetimi altinda olan Khora Manastiri ni restore etmesi icin ktetor bani olarak atanmistir Manastirin restorasyonu 1321 yilinda tamamlaninca sarayin en onemli unvani olan Buyuk Logothete unvani ile onurlandirilmistir Theodoros Metokhites kizini Imparator un yegeni Ioannes Palaiologos ile evlendirerek imparatorluk ailesi ile akrabalik iliskileri de kurmustur Siirlerinde Metokhites Khora nin dunyanin en guzel manastirlarindan biri olmasini istedigini ve bunun icin gereken her seyi yaptigini soylemektedir Metokhites kurdugu Khora manastiri ve ozellikle bu manastirda olusturdugu buyuk kutuphane ile ovunmektedir Bu kutuphanenin binasina iliskin kesin bir arkeolojik veri bulunmamasina karsin manastir icerisinde boyle bir kutuphanenin var oldugu hem Metokhites in kendi siirlerinden hem de surgundeyken manastirin rahiplerine gonderdigi mektuplardan anlasilmaktadir Imparator II Andronikos 1328 yilinda tahttan indirilince Theodoros Metokhites de yeni imparator tarafindan Trakya ya Didymotekhos a Dimetoka surgune gonderilmis iki yil surgunde yasamis burada yasadigi acilari surgun yillarini cok karmasik edebi orgusu olan siirlerinde anlatmistir 1330 yilinda damadinin da yardimlariyla Konstantinopolis e donmesine izin verilince Khora Manastiri na gitmis ve ktetor olmasinin getirdigi ayricaligi kullanarak burada Rahip Theoleptos adiyla yasamaya baslamistir Bizans ta manastir kurucusu bircok aristokrat Ktetor unvaninin kendilerine verdigi omur boyu kullanabilecekleri hakki kullanarak yasamlarinin son donemlerini kurduklari manastirda gecirirlerdi Metokhites iki yil sonra 1332 yilinda Khora Manastiri nda olunce kilisenin guney tarafina bitisik olan pareklesion daki mezar nisine gomulmustur HakkindaTheodoros Metokhites sanati ve bilimi destekleyen dogrudan urunler veren ve Bizans kulturunden gunumuze kadar ulasan izler birakan bir aristokrat olarak karsimiza cikmaktadir Metokhites engin bilgisi ve pek cok alana duydugu ilgiyle Mikhail Psellos ya da Patrik Photios gibi Bizans in unlu bilginleriyle es tutulmustur Bilge burokratlar icinde yeri epey onemlidir Burokratik gucu ve muazzam serveti sayesinde sanat ve edebiyatin bir destekcisidir Yuksek bir burokrat olan Metokhites bu dunyadaki ununun kendisinden sonra da surmesini istemektedir Khora Manastiri ni yeniden yaptirmasi ve kutuphanesini donatmasi onun iyi bir Hristiyan olarak olumden sonraki hayati da dusundugunu gostermektedir Zengin kutuphanesi ise hem bu dunyadaki ununu gelecek kusaklara aktaracak hem de isledigi bu buyuk sevaptan oturu Tanrinin takdirini kazanmasini saglayacakti Metokhites iyi bir Hristiyandir ancak bagnaz degildir Kilise ile karsi karsiya gelmemeye ozen gostermistir Dini konulari tartismaktan yana olmamis sadece inancli olmayi tercih etmistir CalismalariMetokhites son derece uretken bir yazar ve bilim insaniydi Arkasinda biraktigi eserleri retorikleri 20 siiri nazim ile yazdigi vasiyeti felsefi metinler koleksiyonu ve astronomi uzerine 2 eseri olarak siralanabilir Metin koleksiyonu Hypomnematismoi kai semeoses gnomikai tarih edebiyat ve dusunce uzerine 70 ten fazla Yunan yazarin materyallerini icermektedir Ayrica gec Bizans doneminde Aristoteles felsefesi hakkinda yazilmis en kapsamli yorumlar da bu eserde bulunmaktadir Kariye ve MetokhitesTheodoros Metokithes edebiyat ve siyaset alanindaki basarilarinin yaninda Khora manastir kilisesindeki gerek mimari cozumleme ve gerekse mozaik fresko suslemelerinde uyguladigi ustalik ve ahenk ile dini tasvirlerin kronolojik bir uyum icinde ikonografik olarak anlatimlarinda da oldukca basarili olmustur Bu acidan bakildiginda Italya da Giotto 1266 1337 ile baslayan Ronesans akimi ile birlikte Bizans ta da yeni bir sanat akiminin baslamasina onculuk ettigi soylenebilir Theodoros Metokhites bir basbakan ve bir bilim insani olarak oldukca guclu entelektuel ve zengin bir insandir Bu sayede Kariye nin yapiminda ressam ve bas duvar ustasinin yeni ifade bicimleri gelistirmesine olanak verecek bir ortam saglayabilmistir Khora Manastiri katholikonu olarak yeniden insa ve dekore edilen Kariye Theodoros Metokhites in sanat koruyuculugunu temsil etmektedir Bina programinda eski unsurlara karsi ustalikla ortaya konan yeni mimari eklemeler buluyoruz Metokhites eski kilise merkezini yikip yeniden insa ettirecek bir butceye sahip olmasina ragmen bunu tercih etmeyip yapinin eski cekirdegini koruyarak insayi secmistir Eski ve yeninin birlikte kullanimi rastgele degildir Yeni bolumler tarihe bir cevap ve gecmisle sembolik bir iliski kurma girisimi olarak anlasilabilir Postmodernizmde oldugu gibi Metokhites in mimarisi de yerlesik kurallari yikmaktan mutluluk duymus ve onda gecmisle gorsel bir diyalog baslatmak amaci gutmustur Bir bilim adami olarak Theodoros Metokhites gecmisle ve tarihteki kendi yeri ile de oldukca ilgileniyordu Bu Kariye nin mozaik programinda da gorulebilmektedir Ayrica Kariye nin mozaik ve fresk programi zamaninin kabul goren kanunlarindan daha farkli ve yenilikcidir Kompozisyonlarda normalde birbirinden bagimsiz unsurlar duzensiz bosluklari doldurmak icin degistirerek dekorasyon ile birlestirilmistir Mimari arka fonlar sahne dekoru gibi kullanilmistir ve kumas bitki gibi ayrintilar ile doldurulmustur Denge yerine asimetri vardir KaynakcaAkyurek Engin 1996 Ondorduncu Yuzyilda Yasamis Bir Hemserimiz Theodoros Metokhites Vedat Corlu Ed Dunya Kulturu Felsefe Sanat Edebiyat ve Kultur Tarihi Uzerine Yazilar 1 Kitap Kabalci Yayinevi ISBN 975 7942 36 7 KB1 bakim Editorler parametresini kullanan link Hockey Thomas 2007 New York Springer s 776 5 Ocak 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Keykubatli Sercan 2018 Ikonalariyla Khora Manastiri Katholikonu Akdeniz Universitesi Edebiyat Fakultesi 30 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Ousterhout Robert G 2011 Zor Yapilari Okumak Kariye Camii nden Dersler Kariye Camii yeniden Istanbul Arastirmalari Enstitusu amp Pera Muzesi 2 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Ousterhout Robert G 2019 Eastern medieval architecture The building traditions of Byzantium and neighboring lands Oxford University ISBN 978 0 19 027273 9 Ozcelik Ali Can Nisan 2017 Kariye Chora Kilisesinin Mimari Degisimi ve Susleme Ozellikleri Konya Selcuk Universitesi Edebiyat Fakultesi Sanat Tarihi Bolumu Caglar Berna 1 Haziran 2015 Kariye Camisi ndeki Chora Manastiri Kilisesi Duvar Resimlerinin Koruma ve Onarim Surecleri Uzerine Sanat ve Tasarim Dergisi Kaynakca Ayurek E 1996 sf 120 Keykubatli S 2018 sf 21 Ousterhout 2019 sf 612 Ousterhout R G 2011