Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Büyük Çekici (İngilizce: Great Attractor), galaksilerarası uzayda yer alan bir kütle çekim bölgesi ve Samanyolu gökadası da dahil olmak üzere yaklaşık 100.000 gökadayı içeren Laniakea Süperkümesi'nin görünürdeki merkezi kütle çekim noktasıdır.
Gözlemlenen çekim, 1016 güneş kütlesi mertebesinde bölgesel bir kütle yoğunluğunu işaret etmektedir. Bununla birlikte, Samanyolu'nun galaktik düzlemi tarafından gizlendiği ve kaçınma bölgesi (ZOA) arkasında bulunduğu için, Büyük Çekici'yi görünür ışık dalga boylarında doğrudan gözlemlemek zordur.
Bu çekim, evrende yüz milyonlarca ışık yılı genişliğindeki bir bölgede, gökadaların ve onlarla ilişkili kümelerin hareketleri üzerindeki etkisiyle gözlemlenebilir. Bu gökadalar, kaçınma bölgesi'nin üstünde ve altında görülebilir ve hepsi Hubble akışına uygun olarak kırmızıya kaymıştır. Bu da Samanyolu'na ve birbirlerine göre uzaklaştıklarını gösterir, fakat kırmızıya kaymalarındaki değişimler Büyük Çekici'ye doğru hafifçe çekildiklerini ortaya koyacak kadar büyük ve düzenlidir. Kırmızıya kaymalardaki bu değişimlere (peculiar velocity) denir ve Büyük Çekici'ye doğru olan açısal sapmaya bağlı olarak yaklaşık +700 km/s ile -700 km/s arasında değişir.
Büyük Çekici'nin kendisi Shapley Süperkümesi'ne doğru hareket etmektedir. Güney Afrikalı astrofizikçilerden oluşan bir ekip tarafından yapılan son astronomik çalışmalar, Büyük Çekici'nin teorik olarak bulunduğu yerde olarak adlandırılan bir gökada süperkümesini ortaya çıkarmıştır.
Tarihçe
Büyük Çekici ismi, 1987 yılında Dressler tarafından, onlarca yıl süren ve büyük bir kırmızıya kayma değeri veri seti oluşturan kırmızıya kayma araştırmalarının ardından verildi. Kırmızıya kayma değerleri ve kırmızıya kayma ölçümlerinden bağımsız mesafe ölçümleri daha sonra kendine özgü hız haritaları oluşturmak için birleştirildi.:274
Astrofizikçiler bir dizi kendine özgü hız testi aracılığıyla, Samanyolu'nun yaklaşık 600 km/s hızla Erboğa takımyıldızı yönünde hareket ettiğini keşfettiler. Ardından kozmik mikrodalga arka plan (CMB) dipollerinin keşfi, Yerel Grup gökadalarının Büyük Çekici'ye doğru hareketini yansıtmak için kullanıldı. 1980'ler, Büyük Çekici hakkında Samanyolu'nun etkilenen tek gökada olmadığı gerçeğini de ortaya çıkaran birçok keşfi beraberinde getirdi. Yaklaşık 400 eliptik gökada, Samanyolu gökadası ışığının neden olduğu Kaçınma Bölgesi'nin ötesinde Büyük Çekici'ye doğru hareket etmektedir.
1990'lı yılların sonlarında, Samanyolu tarafından gizlenmenin neden olduğu zorlukların üstesinden gelmek için yapılan yoğun çalışmalar sonucunda, Büyük Çekici bölgesinin merkezinde Cetvel Kümesi tespit edilmiştir.
Bulunduğu yer
Evrenin tekdüze genişlemesinden sapma gösterdiğine dair ilk işaretler 1973'te ve ardından 1978'de bildirildi. Nihayet Büyük Çekici'nin konumu 1986 yılında belirlendi. Samanyolu'ndan 150 ila 250 milyon ışık yılı (47-79 Mpc) uzaklıkta, Güney Üçgeni (Triangulum Australe) ve Cetvel (Norma) takımyıldızları yönünde yer almaktadır. Bu yöndeki nesneler Kaçınma bölgesi'nde (gece gökyüzünün Samanyolu gökadası tarafından gizlenen bölümü) bulunduğundan görünür dalga boylarıyla incelenmesi zordur, fakat X-ışını gözlemleri uzayın bu bölgesine Cetvel Kümesi'nin (ACO 3627) hakim olduğunu ortaya koymuştur. Cetvel Kümesi, büyük ve yaşlı gökadalardan oluşan devasa bir gökada kümesidir ve bu gökadaların çoğu (komşularıyla çarpışarak) büyük miktarlarda radyo dalgaları yayarlar.
Görünür kütle üzerine tartışmalar
1992 yılında, Büyük Çekici'nin görünür sinyalinin büyük bir kısmı, (İng: Malmquist bias) adı verilen istatistiksel bir etkiye atfedilmiştir. 2005 yılında, Kaçınma Bölgesindeki Kümeler (İng: Clusters in the Zone of Avoidance veya kısaca "CIZA") projesi olarak bilinen gökyüzünün bir kısmında X-ışını araştırması yapan gök bilimciler, Büyük Çekici'nin aslında bilim insanlarının başlangıçta tahmin ettiğinin yalnızca onda biri kütleye sahip olduğunu bildirmişlerdir. Araştırma ayrıca, Samanyolu gökadasının aslında Büyük Çekici'nin ötesinde bulunan ve olarak adlandırılan Shapley Süperkümesi yakınlarındaki çok daha büyük bir gökada kümesine doğru çekildiğine dair daha önceki teorileri de doğrulamıştır.
Laniakea Süperkümesi
Önerilen Laniakea Süperkümesi, Büyük Çekici'nin çanağı olarak tanımlanır. Başak ve Suyılanı-Erboğa süperkümeleri de dahil olmak üzere yaklaşık dört ana gökada süperkümesini kapsar ve 500 milyon ışık yılı boyunca uzanır. Kütleçekimsel olarak bağlı olacak kadar yoğun olmadığı için evren genişledikçe dağılıyor olması gerekir, ancak bunun yerine kütleçekimsel bir odak noktası tarafından sabitlenmiştir. Böylece Büyük Çekici, yeni süperkümenin çekirdeği olacaktır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b Kraan‐Korteweg, Renée C. (22 Temmuz 2005). Röser, Siegfried (Ed.). Cosmological Structures behind the Milky Way (İngilizce). Wiley. ss. 48-75. doi:10.1002/3527608966.ch3. ISBN . 3 Eylül 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Nisan 2024.
- ^ a b "What is the Great Attractor?". Universe Today (İngilizce). 14 July 2014. 25 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 June 2018.
- ^ Renée C. Kraan-Korteweg; Michelle E. Cluver; Maciej Bilicki; Thomas H. Jarrett; Matthew Colless; Ahmed Elagali; Hans Böhringer; Gayoung Chon (8 Kasım 2016), "Discovery of a supercluster in the Zone of Avoidance in Vela", Monthly Notices of the Royal Astronomical Society: Letters, 466 (1), arXiv:1611.04615 $2, Bibcode:2017MNRAS.466L..29K, doi:10.1093/MNRASL/SLW229, Wikidata Q55892376
- ^ Dressler, Alan (1987). "The Large-Scale Streaming of Galaxies". Scientific American. 257 (3): 46-55. ISSN 0036-8733. 24 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Nisan 2024.
- ^ a b Strauss, Michael A.; Willick, Jeffrey A. (1 Ekim 1995). "The density and peculiar velocity fields of nearby galaxies". Physics Reports. 261 (5): 271-431. arXiv:astro-ph/9502079 $2. doi:10.1016/0370-1573(95)00013-7. ISSN 0370-1573. 21 Nisan 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Nisan 2024.
- ^ "Cosmic Microwave Background Dipole | COSMOS". astronomy.swin.edu.au. 16 Mart 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mart 2022.
- ^ . NASA. 18 January 2013. 21 January 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 October 2020.
- ^ Kraan-Korteweg, Renée C. (2000). "Galaxies behind the Milky Way and the Great Attractor". From the Sun to the Great Attractor. Lecture Notes in Physics. 556. ss. 301-344. CiteSeerX 10.1.1.338.3806 $2. doi:10.1007/3-540-45371-7_8. ISBN .
- ^ Mukai, Koji; Mushotzky, Rich; Masetti, Maggie. . NASA's Ask an Astrophysicist. 18 Şubat 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Artık Büyük Çekici'nin, merkezine yakın Abell 3627 ile birlikte muhtemelen bir süper küme olduğu düşünülmektedir.
- ^ Stephen D. Landy; Alex Szalay (Haziran 1992), "A general analytical solution to the problem of Malmquist bias due to lognormal distance errors", The Astrophysical Journal, 391, Bibcode:1992ApJ...391..494L, doi:10.1086/171365, Wikidata Q55968841
- ^ "X-rays reveal what makes the Milky Way move" (Basın açıklaması). Ifa.hawaii.edu. 11 January 2006. 8 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 October 2020.
- ^ R. Brent Tully; Hélène Courtois; Yehuda Hoffman; Daniel Marc Pomarède (3 Eylül 2014), "The Laniakea supercluster of galaxies", Nature, 513 (7516), arXiv:1409.0880 $2, Bibcode:2014Natur.513...71T, doi:10.1038/NATURE13674, (PMID) 25186900, Wikidata Q28314882
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Buyuk Cekici Ingilizce Great Attractor galaksilerarasi uzayda yer alan bir kutle cekim bolgesi ve Samanyolu gokadasi da dahil olmak uzere yaklasik 100 000 gokadayi iceren Laniakea Superkumesi nin gorunurdeki merkezi kutle cekim noktasidir Tum yakin kizilotesi gokyuzunun panoramik gorunumu Buyuk Cekici nin konumu sag alttaki uzun mavi ok ile gosterilmistir Gozlemlenen cekim 1016 gunes kutlesi mertebesinde bolgesel bir kutle yogunlugunu isaret etmektedir Bununla birlikte Samanyolu nun galaktik duzlemi tarafindan gizlendigi ve kacinma bolgesi ZOA arkasinda bulundugu icin Buyuk Cekici yi gorunur isik dalga boylarinda dogrudan gozlemlemek zordur Bu cekim evrende yuz milyonlarca isik yili genisligindeki bir bolgede gokadalarin ve onlarla iliskili kumelerin hareketleri uzerindeki etkisiyle gozlemlenebilir Bu gokadalar kacinma bolgesi nin ustunde ve altinda gorulebilir ve hepsi Hubble akisina uygun olarak kirmiziya kaymistir Bu da Samanyolu na ve birbirlerine gore uzaklastiklarini gosterir fakat kirmiziya kaymalarindaki degisimler Buyuk Cekici ye dogru hafifce cekildiklerini ortaya koyacak kadar buyuk ve duzenlidir Kirmiziya kaymalardaki bu degisimlere peculiar velocity denir ve Buyuk Cekici ye dogru olan acisal sapmaya bagli olarak yaklasik 700 km s ile 700 km s arasinda degisir Buyuk Cekici nin kendisi Shapley Superkumesi ne dogru hareket etmektedir Guney Afrikali astrofizikcilerden olusan bir ekip tarafindan yapilan son astronomik calismalar Buyuk Cekici nin teorik olarak bulundugu yerde olarak adlandirilan bir gokada superkumesini ortaya cikarmistir TarihceBuyuk Cekici ismi 1987 yilinda Dressler tarafindan onlarca yil suren ve buyuk bir kirmiziya kayma degeri veri seti olusturan kirmiziya kayma arastirmalarinin ardindan verildi Kirmiziya kayma degerleri ve kirmiziya kayma olcumlerinden bagimsiz mesafe olcumleri daha sonra kendine ozgu hiz haritalari olusturmak icin birlestirildi 274 Astrofizikciler bir dizi kendine ozgu hiz testi araciligiyla Samanyolu nun yaklasik 600 km s hizla Erboga takimyildizi yonunde hareket ettigini kesfettiler Ardindan kozmik mikrodalga arka plan CMB dipollerinin kesfi Yerel Grup gokadalarinin Buyuk Cekici ye dogru hareketini yansitmak icin kullanildi 1980 ler Buyuk Cekici hakkinda Samanyolu nun etkilenen tek gokada olmadigi gercegini de ortaya cikaran bircok kesfi beraberinde getirdi Yaklasik 400 eliptik gokada Samanyolu gokadasi isiginin neden oldugu Kacinma Bolgesi nin otesinde Buyuk Cekici ye dogru hareket etmektedir 1990 li yillarin sonlarinda Samanyolu tarafindan gizlenmenin neden oldugu zorluklarin ustesinden gelmek icin yapilan yogun calismalar sonucunda Buyuk Cekici bolgesinin merkezinde Cetvel Kumesi tespit edilmistir Bulundugu yerEvrenin tekduze genislemesinden sapma gosterdigine dair ilk isaretler 1973 te ve ardindan 1978 de bildirildi Nihayet Buyuk Cekici nin konumu 1986 yilinda belirlendi Samanyolu ndan 150 ila 250 milyon isik yili 47 79 Mpc uzaklikta Guney Ucgeni Triangulum Australe ve Cetvel Norma takimyildizlari yonunde yer almaktadir Bu yondeki nesneler Kacinma bolgesi nde gece gokyuzunun Samanyolu gokadasi tarafindan gizlenen bolumu bulundugundan gorunur dalga boylariyla incelenmesi zordur fakat X isini gozlemleri uzayin bu bolgesine Cetvel Kumesi nin ACO 3627 hakim oldugunu ortaya koymustur Cetvel Kumesi buyuk ve yasli gokadalardan olusan devasa bir gokada kumesidir ve bu gokadalarin cogu komsulariyla carpisarak buyuk miktarlarda radyo dalgalari yayarlar Gorunur kutle uzerine tartismalar1992 yilinda Buyuk Cekici nin gorunur sinyalinin buyuk bir kismi Ing Malmquist bias adi verilen istatistiksel bir etkiye atfedilmistir 2005 yilinda Kacinma Bolgesindeki Kumeler Ing Clusters in the Zone of Avoidance veya kisaca CIZA projesi olarak bilinen gokyuzunun bir kisminda X isini arastirmasi yapan gok bilimciler Buyuk Cekici nin aslinda bilim insanlarinin baslangicta tahmin ettiginin yalnizca onda biri kutleye sahip oldugunu bildirmislerdir Arastirma ayrica Samanyolu gokadasinin aslinda Buyuk Cekici nin otesinde bulunan ve olarak adlandirilan Shapley Superkumesi yakinlarindaki cok daha buyuk bir gokada kumesine dogru cekildigine dair daha onceki teorileri de dogrulamistir Laniakea SuperkumesiOnerilen Laniakea Superkumesi Buyuk Cekici nin canagi olarak tanimlanir Basak ve Suyilani Erboga superkumeleri de dahil olmak uzere yaklasik dort ana gokada superkumesini kapsar ve 500 milyon isik yili boyunca uzanir Kutlecekimsel olarak bagli olacak kadar yogun olmadigi icin evren genisledikce dagiliyor olmasi gerekir ancak bunun yerine kutlecekimsel bir odak noktasi tarafindan sabitlenmistir Boylece Buyuk Cekici yeni superkumenin cekirdegi olacaktir Ayrica bakinizBuyuk Duvar CfA2 Karanlik madde Herkul Kuzeytaci Buyuk Duvari Shapley SuperkumesiKaynakca a b Kraan Korteweg Renee C 22 Temmuz 2005 Roser Siegfried Ed Cosmological Structures behind the Milky Way Ingilizce Wiley ss 48 75 doi 10 1002 3527608966 ch3 ISBN 978 3 527 40608 1 3 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Nisan 2024 a b What is the Great Attractor Universe Today Ingilizce 14 July 2014 25 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 June 2018 Renee C Kraan Korteweg Michelle E Cluver Maciej Bilicki Thomas H Jarrett Matthew Colless Ahmed Elagali Hans Bohringer Gayoung Chon 8 Kasim 2016 Discovery of a supercluster in the Zone of Avoidance in Vela Monthly Notices of the Royal Astronomical Society Letters 466 1 arXiv 1611 04615 2 Bibcode 2017MNRAS 466L 29K doi 10 1093 MNRASL SLW229 Wikidata Q55892376 Dressler Alan 1987 The Large Scale Streaming of Galaxies Scientific American 257 3 46 55 ISSN 0036 8733 24 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Nisan 2024 a b Strauss Michael A Willick Jeffrey A 1 Ekim 1995 The density and peculiar velocity fields of nearby galaxies Physics Reports 261 5 271 431 arXiv astro ph 9502079 2 doi 10 1016 0370 1573 95 00013 7 ISSN 0370 1573 21 Nisan 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Nisan 2024 Cosmic Microwave Background Dipole COSMOS astronomy swin edu au 16 Mart 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Mart 2022 NASA 18 January 2013 21 January 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 October 2020 Kraan Korteweg Renee C 2000 Galaxies behind the Milky Way and the Great Attractor From the Sun to the Great Attractor Lecture Notes in Physics 556 ss 301 344 CiteSeerX 10 1 1 338 3806 2 doi 10 1007 3 540 45371 7 8 ISBN 978 3 540 41064 5 Mukai Koji Mushotzky Rich Masetti Maggie NASA s Ask an Astrophysicist 18 Subat 2003 tarihinde kaynagindan arsivlendi Artik Buyuk Cekici nin merkezine yakin Abell 3627 ile birlikte muhtemelen bir super kume oldugu dusunulmektedir Stephen D Landy Alex Szalay Haziran 1992 A general analytical solution to the problem of Malmquist bias due to lognormal distance errors The Astrophysical Journal 391 Bibcode 1992ApJ 391 494L doi 10 1086 171365 Wikidata Q55968841 X rays reveal what makes the Milky Way move Basin aciklamasi Ifa hawaii edu 11 January 2006 8 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 October 2020 R Brent Tully Helene Courtois Yehuda Hoffman Daniel Marc Pomarede 3 Eylul 2014 The Laniakea supercluster of galaxies Nature 513 7516 arXiv 1409 0880 2 Bibcode 2014Natur 513 71T doi 10 1038 NATURE13674 PMID 25186900 Wikidata Q28314882