Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Temmuz 2021) () |
Dodo ya da Mauritius dodosu (Raphus cucullatus), güvercingiller familyasından Mauritius'ta yaşamış ama 17. yüzyılın sonlarına doğru (1662) soyu tükenmiş bir kuş türüdür. Yaklaşık 1 metre boyunda ve 20 kilo ağırlığında uçamayan bu kuş, şu an için Raphus cinsi içinde değerlendirilen tek türdür ve güvercingiller (Columbidae) familyasında sınıflanır. Yerde yuvalandığı ve meyvelerle beslendiği belirlenmiş olan dodoya, soyu insanın kaydedilebilmiş tarihi sırasında ve doğrudan insan etkinliğine bağlı olarak tükendiği için, soy tükenmesinin örneği olarak sıklıkla atıfta bulunulur. Dodo (Mauritius dodosu) ile aynı alt familyada sınıflandırılan diğer kuş Rodrigues dodosunun (Pezophaps solitaria) da soyu tükenmiştir.
| Dodo | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Oxford Üniversitesi Doğa Tarihi Müzesi'nde yeniden oluşturulmuş dodo modeli | |||||||||||||||||
| Korunma durumu | |||||||||||||||||
 Tükenmiş (IUCN 3.1) (1662) | |||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||||
| †Raphus cucullatus | |||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||
| Dodo'nun soyu tükenmeden önce yaşadığı alan (Mauritius) maviyle gösterilmiştir. | |||||||||||||||||
| Sinonimler | |||||||||||||||||
Dododan ilk bahsedenler 1598'de Hollandalı denizcilerdir. Dodo hakkındaki bilgilerin kaynağı, Mauritius'ta bulunmuş çeşitli kemikler, örnekleme parçaları, raporlar ve resimlere dayanır. Bu bilgilere göre de esasen düşük rakımlı ormanlarda yaşamış bir tür olsa da "dodo ağacı" olarak da adlandırılan Sideroxylon grandiflorum (eski adı, Calvaria major) ile arasındaki olası karşılıklı yarar ilişkisi göz önünde bulundurulduğunda, yaşam alanının tepelik arazilere de uzanmış olabileceği belirlenmiştir. Uçamayan, uysal bir tür olan dodo, eti için çok yoğun olarak avlanmış ve en son olarak da 1662'de, Mauritius açıklarındaki bir küçük adada görüldüğü kaydedilmiştir. Bu tarihten sonra "dodo" olarak değerlendirilenlerin hepsi, "Mauritius Kırmızı Tavuğu" olarak da anılan Aphanapteryx bonasia adlı tür olmuştur.
Tarihçe
Pek çok yerde dodo türü olmasına rağmen[]Mauritius adasındaki Dodo'lar sembol haline gelmiştir. Adadaki diğer canlılarla mükemmel bir uyum içinde yaşıyorlardı. 15. yy sonlarında ada insanlar tarafından keşfedildiğinde dodolar zorlukla tanıştı. Dodolar çok akıllı yaratıklar değildi. Bu nedenle insanlara kolayca yakalanıyorlardı. İnsanların adaya getirdiği kedi, köpek ve domuzlar; dodo yumurtalarını mahvetti. Okyanustan gelen tehditlere yanıt vermekte yavaş olmalarından ötürü, ada sahillerine ulaşan insanlardan hiç korkmadıkları ve dolayısıyla sahile ulaşan aç Flemenk denizciler tarafından yenebiliyorlardı. Dodo soyu, 200 yılda tamamen tükendi. İnsanların vahşet ve değişim hızını vurgulayan bu olay hâlâ hayvanseverlerin başlıca davalarından biri olmaktadır. Lewis Carroll Alis Harikalar Diyarında romanındaki karakterlerden biri olarak bir dodo'ya yer vermiştir.
Kaynakça
- ^ "Raphus cucullatus". paleobiodb.org. 30 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Temmuz 2021.
- ^ BirdLife International 2004. Raphus cucullatus 11 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. IUCN 2006. 2006 IUCN Red List of Threatened Species. www.iucnredlist.org 8 Mayıs 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. (Erişim: 06 February 2007)
- ^ Kırdök, Yaren. . 8 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2023.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Dodo haber gazete kitap akademik JSTOR Temmuz 2021 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Dodo ya da Mauritius dodosu Raphus cucullatus guvercingiller familyasindan Mauritius ta yasamis ama 17 yuzyilin sonlarina dogru 1662 soyu tukenmis bir kus turudur Yaklasik 1 metre boyunda ve 20 kilo agirliginda ucamayan bu kus su an icin Raphus cinsi icinde degerlendirilen tek turdur ve guvercingiller Columbidae familyasinda siniflanir Yerde yuvalandigi ve meyvelerle beslendigi belirlenmis olan dodoya soyu insanin kaydedilebilmis tarihi sirasinda ve dogrudan insan etkinligine bagli olarak tukendigi icin soy tukenmesinin ornegi olarak siklikla atifta bulunulur Dodo Mauritius dodosu ile ayni alt familyada siniflandirilan diger kus Rodrigues dodosunun Pezophaps solitaria da soyu tukenmistir Dodo Yasadigi donem araligi 0 0117 0 0003 myo Holosen Gunumuz PreYeYeOSDCPTJKPgN Oxford Universitesi Doga Tarihi Muzesi nde yeniden olusturulmus dodo modeliKorunma durumuTukenmis IUCN 3 1 1662 Biyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataSinif AvesTakim ColumbiformesFamilya ColumbidaeAlt familya Cins Raphus Brisson 1760Tur R cucullatusIkili adlandirma Raphus cucullatus Linnaeus 1758 Dodo nun soyu tukenmeden once yasadigi alan Mauritius maviyle gosterilmistir SinonimlerStruthio cucullatus Linnaeus 1758 Didus ineptus Linnaeus 1766 Dododan ilk bahsedenler 1598 de Hollandali denizcilerdir Dodo hakkindaki bilgilerin kaynagi Mauritius ta bulunmus cesitli kemikler ornekleme parcalari raporlar ve resimlere dayanir Bu bilgilere gore de esasen dusuk rakimli ormanlarda yasamis bir tur olsa da dodo agaci olarak da adlandirilan Sideroxylon grandiflorum eski adi Calvaria major ile arasindaki olasi karsilikli yarar iliskisi goz onunde bulunduruldugunda yasam alaninin tepelik arazilere de uzanmis olabilecegi belirlenmistir Ucamayan uysal bir tur olan dodo eti icin cok yogun olarak avlanmis ve en son olarak da 1662 de Mauritius aciklarindaki bir kucuk adada goruldugu kaydedilmistir Bu tarihten sonra dodo olarak degerlendirilenlerin hepsi Mauritius Kirmizi Tavugu olarak da anilan Aphanapteryx bonasia adli tur olmustur Tarihce1602 yilinda cizilen bir Dodo resmi Joris Joostensz Laerle Pek cok yerde dodo turu olmasina ragmen kaynak belirtilmeli Mauritius adasindaki Dodo lar sembol haline gelmistir Adadaki diger canlilarla mukemmel bir uyum icinde yasiyorlardi 15 yy sonlarinda ada insanlar tarafindan kesfedildiginde dodolar zorlukla tanisti Dodolar cok akilli yaratiklar degildi Bu nedenle insanlara kolayca yakalaniyorlardi Insanlarin adaya getirdigi kedi kopek ve domuzlar dodo yumurtalarini mahvetti Okyanustan gelen tehditlere yanit vermekte yavas olmalarindan oturu ada sahillerine ulasan insanlardan hic korkmadiklari ve dolayisiyla sahile ulasan ac Flemenk denizciler tarafindan yenebiliyorlardi Dodo soyu 200 yilda tamamen tukendi Insanlarin vahset ve degisim hizini vurgulayan bu olay hala hayvanseverlerin baslica davalarindan biri olmaktadir Lewis Carroll Alis Harikalar Diyarinda romanindaki karakterlerden biri olarak bir dodo ya yer vermistir Kaynakca Raphus cucullatus paleobiodb org 30 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Temmuz 2021 BirdLife International 2004 Raphus cucullatus 11 Eylul 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde IUCN 2006 2006 IUCN Red List of Threatened Species www iucnredlist org 8 Mayis 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Erisim 06 February 2007 Kirdok Yaren 8 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Nisan 2023