Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Etnik mizah veya etnik şaka, etnik, ırksal veya kültürel bir grupla ilgili mizahı amaçlayan ve genellikle esprisi için söz konusu grubun etnik bir klişesine atıfta bulunan bir mizah, şaka türüdür.
Etnik mizaha ilişkin algılar tartışmalıdır. Mesela Birleşik Krallık'ta İngiliz sosyolog , bu mizah türünün tarafından halkın belli kesimince ırkçı ve saldırgan bulunurken, bazı kişiler için kişinin kendi etnik kökeniyle dalga geçen şakalarının kabul edilebilir sayılabileceğine dair örnekler vermektedir. Sosyolog Christie Davies, 1982 yılında yayınlanan Etnik Şakalar, Ahlaki Değerler ve Sosyal Sınırlar başlıklı makalesinde, etnik mizahın işlevinin insan grupları arasında net bir sınır çizme amacı güttüğü düşüncesindedir. Toplumun uç kesimindeki kişılere yönelik şaka ve mizah, belirli bir gruba aidiyetin muğlak veya belirsiz olarak görülebileceği durumlarda bu mizahı yapan kişilerde güven uyandırmaktadır. Bu tür şakalar özellikle sanayi çağının büyük toplumlarında yaygın durumdadır, çünkü bu toplumlarda insan ilişkilerini kişiliksizleştirme ve bireyler arasındaki sınırları bulanıklaştırma eğiliminde olan piyasa ya da yönetim gibi kurumlar egemendir. Etnik mizah "bu tür toplumları yöneten rakip normların ve çelişkili değerlerin neden olduğu endişeleri ifade eder". Davies, etnik şakaların etnik stereotipleri (algıları) güçlendirdiğini ve bazen şiddet çağrılarına yol açtığını savunmaktadır. Etnik gruba yönelik algılanan zarar, 1970'lerde etnik Polonya şakaları çok yaygınlaştığında Polonya Dışişleri Bakanlığı'nın ABD Dışişleri Bakanlığı'na şikayette bulunması gibi büyük bir endişe kaynağı olabilir. Öte yandan benzer şekilde mizah düzeyinin, seviyesinin aşılması 2006'daki İran Karikatür Krizi'nde olduğu gibi isyan ve ayaklanmalara, iç çatışmalara bile sebebiyet verebilir.
Türkiye'de etnik mizaha Karadeniz fıkraları örnek gösterilebilir.
Akademik etnik mizah teorileri
Etnik mizahın baskın ve en yaygın bilinen teorisi, fıkraları bağlamsal olarak tanımlayarak farklı ülkelerin fıkra geleneklerinde sosyal düzenlilikleri keşfetmeye çalışır. Bu teorinin yazarı Christie Davies, 1982 yılında yayınlanan "Etnik Fıkralar, Ahlaki Değerler ve Sosyal Sınırlar" adlı makalesinde temel argümanları ortaya koymuştur. Davies'in yaklaşımı 'in (1985) Semantik Senaryo Mizah Teorisi'ne, daha doğrusu ikili karşıtlıklar üzerine etnik mizahla bağlantılı argümanlara dayanmaktadır. Raskin sadece (çoğunlukla ) örnekler vererek temel ikili karşıtlıkları tanımlarken, Davies senaryoların geçerli olduğu durumları araştırır; örneğin, en yaygın karşıtlık olan aptal/zeki karşıtlığının ilgili iki etnik grubun sosyal gerçekliğinde belirli koşullar altında uygulandığını keşfetmiştir.
Christie Davies etnik mizah öğeleri üzerine 1990 yılında “Dünyada Etnik Mizah” ismiyle bir kitap çıkarmıştır. Bu kitapta etnik mizahın toplumlarda iki dışlanmış topluluk üzerine odaklandığını belirtmiştir. Bu topluluklardan biri, egemen toplumdan farklı bir dili ve bir yaşam tarzı bulunmaktadır.Bu kesim çoğu zaman egemen toplumun dışında tutulan ve dışında kalmaya eğilimlidir. Eğitim ve iş imkanları konusunda fırsat eşitliklerinden yararlanamayan düşük vasıflı, gösterişsiz el işçiliği arayan köylüler ya da göçmenler bu topluluğun içindedir. İkinci topluluk ise, toplumsal yaşama uyum sağlama ve egemen topluluk tarafından kabul edilmeye daha istekli olan kesimden oluşur. Büyük ölçüde mizahı okuyan dinleyen bu mizahı talep eden kitlenin/kitlelerin kendilerine benzerler, aynı kültürel geçmişi paylaşırlar ve hatta aynı veya benzer bir dil konuşurlar.Abd'deki Yahudiler buna örnektir. "Davies'e göre bu mizah aptallık, kurnazlık ve cinsellik ile ilgili üç konu üzerinde sıklıkla yapılmaktadır.
Davies, Polonya şakalarının kaynağını araştıran 2010 yapımı Polack adlı belgesel filmde rol almıştır.
, Viktorya dönemi İngiltere'sinde İrlandalılara yönelik etnik mizahı incelerken, etnik şakanın ve ona eşlik eden stereotipin, yöneldiği hedef şiddet içeren davranış tasvirlerine dönüştükçe nasıl bir çöküntüye uğrayabileceğini anlatır: "'Paddy'nin' çizgi roman sanatında oldukça ilkel, rustik ya da basit fikirli bir köylüden cinayete ya da öfkeye meyilli ... dejenere bir adama dönüşmesine duyduğum merak."
'e göre, etnik mizah aynı zamanda bir sosyal direniş biçimi de olabilir ve bu nedenle, Meksika'da Amerikalılar (orada gringo olarak da adlandırılır) hakkında yayınlanan çok sayıda şaka gibi, şaka anlatıcıları tarafından saldırgan olarak gördükleri kişilere karşı ele alınırlar.
ve , 2016 yılında yaptıkları Etnik şakaların ciddiyeti: Hollanda'da etnik mizah ve sosyal değişim, 1995-2012 başlıklı çalışmada, hedef alınan azınlık gruplarına bakarak etnik mizahın gelişimini analiz etmektedir: bölgesel azınlıklar ve ulusal gruplarla ilgili şakaların payı azalırken, etnik azınlıklarla ilgili şakalar 2012 yılında en çok sayıda şaka haline yani mizah unsuru haline gelmiştir.
Etnik mizahın önyargılar üzerindeki etkilerine konusunda sosyologlar arasında önemli görüş ayrılıkları vardır.Bir kısmı bir grubu diğer grüptan izole eden ön yargıların azaltılması,etkisizleştirilmesi olumlu yönde etki doğurduğünu savunmaktadır. Mesela sosyolog aynı zamanda bu yönde saha anketleri de yapan , etnik komedi barındıran stand-up’ların, etnik azınlıklara yönelik önyargıları güçlendirmek yerine, gülünç hale getirip zayıflattığı düşüncesindedir. Diğer deyimle mizahla bu topluluklar egemen topluma benimsettirilmektedir veya bu toplumca benimsenmektedir. Mizah uyuma entegrasyona yardım etmektedir. Ancak diğer bir sosyolog ise Elif Posos Devrani'nin belirttiği üzere ön yargıları olumsuz yönde etkilediği görüşündedir. Ona göre etnik komedi öğeleri,etnik önyargıları güçlendirdirmektedir.Etnik azınlık üyeleri üzerinde yapılan bu mizahla, egemen kültür tarafından kabul edilmek/ettirilmek için kendilerinin ait oldukları etnik grupları üzerinden tavizler verilmektedir.O etnik grup küçük düşürülebilmektedir. Bu mizahı yapanların ürettikleri mizahla bir grup üzerinde yeni etnik önyargılar yaratılmakta veya var olan önyargılar güçlendirilmektedir.'de Mizah, Tanrı'dan Bir Armağan mı Yoksa Şeytanın Getirdiği Bir Ceza Yöntemi mi? adlı makalesinde mizahın burada yaşadığı bu ikilemleri işaret ederek biz ve öteki kavramı oluşturup bazı değer ve anlayışları zayıflattığı düşüncesindedir. Ancak bu değer ve anlayışların zayıflaması durumu, toplumlara bağlı olarak, olumlu etki yapabileceği gibi olumsuz etki de yapabilir.
Ayrıca Bakınız
Kaynakça
- Bu bölümün büyük kısmı İngilizce vikipedi deki Ethnic joke ve Fransızca vikipedideki Blague raciste bölümünden çeviri ile hazırlanmıştır.
- ^ "Why do people find racist jokes funny?". BBC News. 7 Mayıs 2002. 27 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Ocak 2009.
- ^ "The Irish Joke as a Social Phenomenon". In John Durant and Jonathan Miller. Laughing Matters: A Serious Look at Humour. London: Longmans.
- ^ a b c d e f g Posos Devrani, A. Elif (2017), "MEDYADA “ÖTEKİ”NİN TEMSİLİ: ETNİK KOMEDİLER", Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi 5 / 2, s. 943-944
- ^ Berger, Arthur Asa. An Anatomy of Humor. ISBN .
- ^ Dominic Pulera, "Sharing the Dream: White Males in Multicultural America". p 99.
- ^ "Karafatma Krizi". Hürriyet Gazetesi. 24 Mayıs 2006. 11 Şubat 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Eylül 2023.
- ^ a b Davies, Christie (1990). Indiana University Press (Ed.). "Ethnic Humor Around the World". ISBN .
- ^ . 8 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2011.
- ^ L Perry Curtis Jr "Apes and Angels the Irishman in Victorian Caricature" p xiii
- ^ Schmidt, Samuel (6 Mart 2014). Seriously Funny: Mexican Political Jokes as Social Resistance. University of Arizona Press. ISBN .
- ^ Kuipers, Giselinde; Ent, Barbara van der (1 Ekim 2016). "The seriousness of ethnic jokes: Ethnic humor and social change in the Netherlands, 1995–2012" (İngilizce). 29 (4). HUMOR. ss. 605-633. doi:10.1515/humor-2016-0013. ISSN 1613-3722. 15 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Eylül 2023.
- ^ RAPPOPORT Leon (2005). Punchlines: The Case for Racial, Ethnic and Gender Humor, Londra: Greenwood Publishing Group s.121
- ^ MANDEL, Ruth (2008). Cosmopolitan Anxieties: Turkish Challenges to Citizenship and belonging in Germany, Durham NC: Duke University Press.s.190-191 https://doi.org/10.2307/j.ctv11smn0q
- ^ Eker, Gülin Öğüt (2017). "Mizah, Tanrı'dan Bir Armağan mı Yoksa Şeytanın Getirdiği Bir Ceza Yöntemi mi?". Uluslarası Kıbrıs Üniversitesi Folklor/Edebiyat. 23 (92). s. 61. doi:10.22559/folkloredebiyat.2017.55. Erişim tarihi: 25 Eylül 2023. Bu makale vikikaynak'a da kayıtlıdır.
Bibliografya
- Davies, Christie (1990). Ethnic Humor Around the World. Indiana University Press. ISBN .
- Draitser, Emil (1998). Taking Penguins to the Movies: Ethnic Humor in Russia. Wayne State University Press. ISBN .
- Jaret, Charles (2002). "Book review: The Mirth of Nations". American Journal of Sociology. 108 (6). s. 1426. doi:10.1086/380540.
- Rappoport, Leon (2005). Punchlines: The Case for Racial, Ethnic, and Gender Humor. Greenwood Publishing Group. ISBN .
- Mitchell, Henry (24 Haziran 1991). "Did You Hear the One About ...". National Review.
- Berger, Arthur Asa (1999). An Anatomy of Humor. Transaction Publishers. ISBN .
Dış Bağlantılar
- Intergroup Humor in Bosnia
- The Rhetoric of Racist Humour
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Etnik mizah veya etnik saka etnik irksal veya kulturel bir grupla ilgili mizahi amaclayan ve genellikle esprisi icin soz konusu grubun etnik bir klisesine atifta bulunan bir mizah saka turudur ABD de 1908 de Yahudilerle ilgili basilmis bir fikra mizah kitabi Etnik mizaha iliskin algilar tartismalidir Mesela Birlesik Krallik ta Ingiliz sosyolog bu mizah turunun tarafindan halkin belli kesimince irkci ve saldirgan bulunurken bazi kisiler icin kisinin kendi etnik kokeniyle dalga gecen sakalarinin kabul edilebilir sayilabilecegine dair ornekler vermektedir Sosyolog Christie Davies 1982 yilinda yayinlanan Etnik Sakalar Ahlaki Degerler ve Sosyal Sinirlar baslikli makalesinde etnik mizahin islevinin insan gruplari arasinda net bir sinir cizme amaci guttugu dusuncesindedir Toplumun uc kesimindeki kisilere yonelik saka ve mizah belirli bir gruba aidiyetin muglak veya belirsiz olarak gorulebilecegi durumlarda bu mizahi yapan kisilerde guven uyandirmaktadir Bu tur sakalar ozellikle sanayi caginin buyuk toplumlarinda yaygin durumdadir cunku bu toplumlarda insan iliskilerini kisiliksizlestirme ve bireyler arasindaki sinirlari bulaniklastirma egiliminde olan piyasa ya da yonetim gibi kurumlar egemendir Etnik mizah bu tur toplumlari yoneten rakip normlarin ve celiskili degerlerin neden oldugu endiseleri ifade eder Davies etnik sakalarin etnik stereotipleri algilari guclendirdigini ve bazen siddet cagrilarina yol actigini savunmaktadir Etnik gruba yonelik algilanan zarar 1970 lerde etnik Polonya sakalari cok yayginlastiginda Polonya Disisleri Bakanligi nin ABD Disisleri Bakanligi na sikayette bulunmasi gibi buyuk bir endise kaynagi olabilir Ote yandan benzer sekilde mizah duzeyinin seviyesinin asilmasi 2006 daki Iran Karikatur Krizi nde oldugu gibi isyan ve ayaklanmalara ic catismalara bile sebebiyet verebilir Turkiye de etnik mizaha Karadeniz fikralari ornek gosterilebilir Akademik etnik mizah teorileriEtnik mizahin baskin ve en yaygin bilinen teorisi fikralari baglamsal olarak tanimlayarak farkli ulkelerin fikra geleneklerinde sosyal duzenlilikleri kesfetmeye calisir Bu teorinin yazari Christie Davies 1982 yilinda yayinlanan Etnik Fikralar Ahlaki Degerler ve Sosyal Sinirlar adli makalesinde temel argumanlari ortaya koymustur Davies in yaklasimi in 1985 Semantik Senaryo Mizah Teorisi ne daha dogrusu ikili karsitliklar uzerine etnik mizahla baglantili argumanlara dayanmaktadir Raskin sadece cogunlukla ornekler vererek temel ikili karsitliklari tanimlarken Davies senaryolarin gecerli oldugu durumlari arastirir ornegin en yaygin karsitlik olan aptal zeki karsitliginin ilgili iki etnik grubun sosyal gercekliginde belirli kosullar altinda uygulandigini kesfetmistir Christie Davies etnik mizah ogeleri uzerine 1990 yilinda Dunyada Etnik Mizah ismiyle bir kitap cikarmistir Bu kitapta etnik mizahin toplumlarda iki dislanmis topluluk uzerine odaklandigini belirtmistir Bu topluluklardan biri egemen toplumdan farkli bir dili ve bir yasam tarzi bulunmaktadir Bu kesim cogu zaman egemen toplumun disinda tutulan ve disinda kalmaya egilimlidir Egitim ve is imkanlari konusunda firsat esitliklerinden yararlanamayan dusuk vasifli gosterissiz el isciligi arayan koyluler ya da gocmenler bu toplulugun icindedir Ikinci topluluk ise toplumsal yasama uyum saglama ve egemen topluluk tarafindan kabul edilmeye daha istekli olan kesimden olusur Buyuk olcude mizahi okuyan dinleyen bu mizahi talep eden kitlenin kitlelerin kendilerine benzerler ayni kulturel gecmisi paylasirlar ve hatta ayni veya benzer bir dil konusurlar Abd deki Yahudiler buna ornektir Davies e gore bu mizah aptallik kurnazlik ve cinsellik ile ilgili uc konu uzerinde siklikla yapilmaktadir Davies Polonya sakalarinin kaynagini arastiran 2010 yapimi Polack adli belgesel filmde rol almistir Viktorya donemi Ingiltere sinde Irlandalilara yonelik etnik mizahi incelerken etnik sakanin ve ona eslik eden stereotipin yoneldigi hedef siddet iceren davranis tasvirlerine donustukce nasil bir cokuntuye ugrayabilecegini anlatir Paddy nin cizgi roman sanatinda oldukca ilkel rustik ya da basit fikirli bir koyluden cinayete ya da ofkeye meyilli dejenere bir adama donusmesine duydugum merak e gore etnik mizah ayni zamanda bir sosyal direnis bicimi de olabilir ve bu nedenle Meksika da Amerikalilar orada gringo olarak da adlandirilir hakkinda yayinlanan cok sayida saka gibi saka anlaticilari tarafindan saldirgan olarak gordukleri kisilere karsi ele alinirlar ve 2016 yilinda yaptiklari Etnik sakalarin ciddiyeti Hollanda da etnik mizah ve sosyal degisim 1995 2012 baslikli calismada hedef alinan azinlik gruplarina bakarak etnik mizahin gelisimini analiz etmektedir bolgesel azinliklar ve ulusal gruplarla ilgili sakalarin payi azalirken etnik azinliklarla ilgili sakalar 2012 yilinda en cok sayida saka haline yani mizah unsuru haline gelmistir Etnik mizahin onyargilar uzerindeki etkilerine konusunda sosyologlar arasinda onemli gorus ayriliklari vardir Bir kismi bir grubu diger gruptan izole eden on yargilarin azaltilmasi etkisizlestirilmesi olumlu yonde etki dogurdugunu savunmaktadir Mesela sosyolog ayni zamanda bu yonde saha anketleri de yapan etnik komedi barindiran stand up larin etnik azinliklara yonelik onyargilari guclendirmek yerine gulunc hale getirip zayiflattigi dusuncesindedir Diger deyimle mizahla bu topluluklar egemen topluma benimsettirilmektedir veya bu toplumca benimsenmektedir Mizah uyuma entegrasyona yardim etmektedir Ancak diger bir sosyolog ise Elif Posos Devrani nin belirttigi uzere on yargilari olumsuz yonde etkiledigi gorusundedir Ona gore etnik komedi ogeleri etnik onyargilari guclendirdirmektedir Etnik azinlik uyeleri uzerinde yapilan bu mizahla egemen kultur tarafindan kabul edilmek ettirilmek icin kendilerinin ait olduklari etnik gruplari uzerinden tavizler verilmektedir O etnik grup kucuk dusurulebilmektedir Bu mizahi yapanlarin urettikleri mizahla bir grup uzerinde yeni etnik onyargilar yaratilmakta veya var olan onyargilar guclendirilmektedir de Mizah Tanri dan Bir Armagan mi Yoksa Seytanin Getirdigi Bir Ceza Yontemi mi adli makalesinde mizahin burada yasadigi bu ikilemleri isaret ederek biz ve oteki kavrami olusturup bazi deger ve anlayislari zayiflattigi dusuncesindedir Ancak bu deger ve anlayislarin zayiflamasi durumu toplumlara bagli olarak olumlu etki yapabilecegi gibi olumsuz etki de yapabilir Ayrica BakinizAllport olcegi Stereotip Iran Karikatur KriziKaynakcaBu bolumun buyuk kismi Ingilizce vikipedi deki Ethnic joke ve Fransizca vikipedideki Blague raciste bolumunden ceviri ile hazirlanmistir Why do people find racist jokes funny BBC News 7 Mayis 2002 27 Agustos 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Ocak 2009 The Irish Joke as a Social Phenomenon In John Durant and Jonathan Miller Laughing Matters A Serious Look at Humour London Longmans 978 0 470 21185 4 a b c d e f g Posos Devrani A Elif 2017 MEDYADA OTEKI NIN TEMSILI ETNIK KOMEDILER Gumushane Universitesi Iletisim Fakultesi Elektronik Dergisi 5 2 s 943 944 Berger Arthur Asa An Anatomy of Humor ISBN 9781412817158 Dominic Pulera Sharing the Dream White Males in Multicultural America p 99 Karafatma Krizi Hurriyet Gazetesi 24 Mayis 2006 11 Subat 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Eylul 2023 a b Davies Christie 1990 Indiana University Press Ed Ethnic Humor Around the World ISBN 0 253 31655 3 8 Subat 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Subat 2011 L Perry Curtis Jr Apes and Angels the Irishman in Victorian Caricature p xiii Schmidt Samuel 6 Mart 2014 Seriously Funny Mexican Political Jokes as Social Resistance University of Arizona Press ISBN 9780816530779 Kuipers Giselinde Ent Barbara van der 1 Ekim 2016 The seriousness of ethnic jokes Ethnic humor and social change in the Netherlands 1995 2012 Ingilizce 29 4 HUMOR ss 605 633 doi 10 1515 humor 2016 0013 ISSN 1613 3722 15 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Eylul 2023 RAPPOPORT Leon 2005 Punchlines The Case for Racial Ethnic and Gender Humor Londra Greenwood Publishing Group s 121 MANDEL Ruth 2008 Cosmopolitan Anxieties Turkish Challenges to Citizenship and belonging in Germany Durham NC Duke University Press s 190 191 https doi org 10 2307 j ctv11smn0q Eker Gulin Ogut 2017 Mizah Tanri dan Bir Armagan mi Yoksa Seytanin Getirdigi Bir Ceza Yontemi mi Uluslarasi Kibris Universitesi Folklor Edebiyat 23 92 s 61 doi 10 22559 folkloredebiyat 2017 55 Erisim tarihi 25 Eylul 2023 Bu makale vikikaynak a da kayitlidir BibliografyaDavies Christie 1990 Ethnic Humor Around the World Indiana University Press ISBN 0 253 31655 3 Draitser Emil 1998 Taking Penguins to the Movies Ethnic Humor in Russia Wayne State University Press ISBN 0 8143 2327 8 Jaret Charles 2002 Book review The Mirth of Nations American Journal of Sociology 108 6 s 1426 doi 10 1086 380540 Rappoport Leon 2005 Punchlines The Case for Racial Ethnic and Gender Humor Greenwood Publishing Group ISBN 9780275987640 Mitchell Henry 24 Haziran 1991 Did You Hear the One About National Review Berger Arthur Asa 1999 An Anatomy of Humor Transaction Publishers ISBN 0 765 80494 8 Dis BaglantilarIntergroup Humor in Bosnia The Rhetoric of Racist Humour