Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Emre, Eski Türkçedeki amrak (sakinlik, barış) kelimesinin zamanla değişmesi ve Oğuz Türklerinde anlam kaymasıyla sevilen, istenilen anlamına gelerek oluşmuştur.
Doğu Türkçesinde amırag~amırak>amrag~amrak ‘sevgili, sevilen, rağbet edilen, istenen’ kelimesi Anadoluya -k>-h değişimi ile amrah olarak geçti ancak ilk hecesi incelerek emrah şeklinde okundu veya son ses -k nin düşmesi ile amra şeklini aldı böylece Eski Türkçedeki amran- fiili Oğuz Türkçesinde emren- halini alırken amra da emre şekline geçti. Tapduk Emre ve Yunus Emre gibi isimlerde de emre olarak okundu.
1913 yılında Güstav John Ramstedt tarafından bulunan Uygur Türkçesi devrine ait, 745-780 yılları arasında yazılan Suci yazıtında RM MR¹ runalarıyla geçen kelime 75 yıl mar şeklinde okunmuş. Ancak Göktürk runaları ön ünlü ile telaffuz edilen konsonantlar olduğu için bu iki runa, ön ünlü ile, (a)m(a)r veya (a)m(ı)r şeklinde de okunabilir. L. Bazin'in (a)m(ı)r transkripsiyonladığı kelime Radloff Sözlüğü'nde "amır [Altay, Teleüt, Sagay, Koybal, Küerik şivelerinde] sakinlik, barış, dinlenme," anlamlarında geçmekte ve ilk örnek olarak amır pol 'sakin ol!' verilmektedir.
Türkçe "am- "sakin olmak" fiilinden fiilden isim yapan -r eki ile yapılan isim am-ı-r; fiilden fiil yapan -r- eki ile yapılan fiil ise am-ı-r- fiilidir. amır kelimesi runik metinlerde isim olarak "barış, huzur, sakin yaşama, sakinlik" anlamlarında olmak üzere Suji yazıtında RM MR¹ runalarıyla (a)m(ı)r şeklinde geçer. am-ı-r yapısındaki bu Türkçe isimden, isimden fiil yapan -a- eki ile amır-a->amra- fiili oluşmuştur. amra- fiilinin eski Türkçedeki türevleri şunlardır: amrag "sakin, barış sever"; amrak "sakin, barış sever". amrak-sız, amraklaş-...
Teleüt Türkçesindeki ‘hoşlanmak, sempati duymak’ anlamındaki emre- fiili, fiilin bu haliyle bugüne kadar ulaşır. Yunus Emre ismindeki emre sözcüğü için amra-g şekli tasarlanabilir. Bu durumda bu şeklin Batı Türkçesindeki karşılığının ilk dönemler için çift kök olabilir. XIV. yüzyılın ikinci yarısındaki imren- şekillerinde kelimenin fiil şekli değişir; isim şekli ise ‘sevgi, muhabbet, aşk’ anlamında bugüne kadar gelir. Senglah’ta geçen kayıtlara göre ‘sevgili, sevilen, rağbet edilen, istenen’ anlamındaki amrak sözcüğünün daha önceleri de bir şekilde Oğuzların amrag olarak duymuş veya kullanmış olabilir. Bunun için de Eski Uygurcada eklerde de olsa yine son seste -k~-g değişimi örnek verilebilir. Bunu bir unvan olarak duymuş olabilecek Oğuzlar da amrag ‘sevgili, sevilen, rağbet edilen, istenen’ yapısını bu aşamalarla emre haline getirmiştir.
Kaynakça
- ^ a b Sertkaya, Osman Fikri. Erzurumlu Emrah ile Yunus Emre’nin İsimlerinin Kökeni Nedir? 2 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Türk Dil Kurumu. 2012: 443-445.
- ^ [1] 23 Ocak 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Erdal, 2008: 164
- ^ Eraslan, 2012: 100
- ^ Özdemir, Hakan. Emre Sözcüğü Üzerine. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi. 15/38 2022: 604-612.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Emre Eski Turkcedeki amrak sakinlik baris kelimesinin zamanla degismesi ve Oguz Turklerinde anlam kaymasiyla sevilen istenilen anlamina gelerek olusmustur Dogu Turkcesinde amirag amirak gt amrag amrak sevgili sevilen ragbet edilen istenen kelimesi Anadoluya k gt h degisimi ile amrah olarak gecti ancak ilk hecesi incelerek emrah seklinde okundu veya son ses k nin dusmesi ile amra seklini aldi boylece Eski Turkcedeki amran fiili Oguz Turkcesinde emren halini alirken amra da emre sekline gecti Tapduk Emre ve Yunus Emre gibi isimlerde de emre olarak okundu 1913 yilinda Gustav John Ramstedt tarafindan bulunan Uygur Turkcesi devrine ait 745 780 yillari arasinda yazilan Suci yazitinda RM MR runalariyla gecen kelime 75 yil mar seklinde okunmus Ancak Gokturk runalari on unlu ile telaffuz edilen konsonantlar oldugu icin bu iki runa on unlu ile a m a r veya a m i r seklinde de okunabilir L Bazin in a m i r transkripsiyonladigi kelime Radloff Sozlugu nde amir Altay Teleut Sagay Koybal Kuerik sivelerinde sakinlik baris dinlenme anlamlarinda gecmekte ve ilk ornek olarak amir pol sakin ol verilmektedir Turkce am sakin olmak fiilinden fiilden isim yapan r eki ile yapilan isim am i r fiilden fiil yapan r eki ile yapilan fiil ise am i r fiilidir amir kelimesi runik metinlerde isim olarak baris huzur sakin yasama sakinlik anlamlarinda olmak uzere Suji yazitinda RM MR runalariyla a m i r seklinde gecer am i r yapisindaki bu Turkce isimden isimden fiil yapan a eki ile amir a gt amra fiili olusmustur amra fiilinin eski Turkcedeki turevleri sunlardir amrag sakin baris sever amrak sakin baris sever amrak siz amraklas Teleut Turkcesindeki hoslanmak sempati duymak anlamindaki emre fiili fiilin bu haliyle bugune kadar ulasir Yunus Emre ismindeki emre sozcugu icin amra g sekli tasarlanabilir Bu durumda bu seklin Bati Turkcesindeki karsiliginin ilk donemler icin cift kok olabilir XIV yuzyilin ikinci yarisindaki imren sekillerinde kelimenin fiil sekli degisir isim sekli ise sevgi muhabbet ask anlaminda bugune kadar gelir Senglah ta gecen kayitlara gore sevgili sevilen ragbet edilen istenen anlamindaki amrak sozcugunun daha onceleri de bir sekilde Oguzlarin amrag olarak duymus veya kullanmis olabilir Bunun icin de Eski Uygurcada eklerde de olsa yine son seste k g degisimi ornek verilebilir Bunu bir unvan olarak duymus olabilecek Oguzlar da amrag sevgili sevilen ragbet edilen istenen yapisini bu asamalarla emre haline getirmistir Kaynakca a b Sertkaya Osman Fikri Erzurumlu Emrah ile Yunus Emre nin Isimlerinin Kokeni Nedir 2 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turk Dil Kurumu 2012 443 445 1 23 Ocak 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde Erdal 2008 164 Eraslan 2012 100 Ozdemir Hakan Emre Sozcugu Uzerine Motif Akademi Halkbilimi Dergisi 15 38 2022 604 612