Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Barbarizm, (Helence: βαρβαρισμός, Latince: Barbarismus) dildeki standart dışı kelimelerin, ifadelerin ve telaffuzların bütünü için kullanılan, Helence kökenli bir sözcüktür. Bir diğer dil yanlışı olan soloecismus ile ayrıldığı nokta, bazbarizm morfoloji ile ilgili yanlışlar için kullanılırken, soloecismus'un söz dizmsel yanlışlar için kullanılmasıdır. Terim genel olarak yazı dili için kullanılmaktadır. Öte yandan modern dilbilimde kabul edilen anlamı dışında bu terim, tanımlayıcı bilim alanındaki bilim adamları tarafından seyrek de olsa kullanılmaktadır.
Kökeni
Barbarizm terimi ilkin Helenler tarafından dillerine giren yabancı unsurlar için kullanılmıştır. ("Barbarismos" kelimesi "barbaros" kelimesiyle bağlantılıdır; Helenler tarafından kullanılan bir doğa taklidi olan "bar-bar-bar"dan gelir, ki bu da "zırvalamak" anlamını taşımaktadır. - hem barbarın hem barbarizmin olumsuz eğilimi buradan doğar.) Bunun gibi, diğer dillerdeki Anglisizm, İngilizce'deki Gallisizm [Örneğin to be present at (hazır bulunmak) fiili yerine to assist fiilini kullanmak, krş. Fransızca assister] Cermenizm, Hispanizm vb., barbarizmin örnekleri olarak sunulabilir.
Latincede
Latin dilinde barbarismus tartışmaları özellikle ünlü eğitimci Quintilianus'un Institutio Oratoria adlı eserinde belirgindir. Quintilianus, barbarismus - soloecismus konuları üzerinde ayrıntılı biçimde durmuş ve bunları tasnif etmiş, bu dil yanlışlarını kendi başlıkları altında açıklamıştır. Quintilianus'tan önce Romalı satir yazarı Gaius Lucilius günümüze fragmanlar halinde kalmış olan eserinde "yüz çeşit soloecismus ve bunların örnekleri"nden bahsetmiştir. Yine Rhetorica ad Herennium adlı eserde de bu konu üzerinde durulmuştu. Öte yandan yine Romalı yazar Aulus Gellius'tan menkul, Octavianus Augustus döneminden önce barbarismus kelimesi kullanılmamıştır. Publius Nigidius, Commentarii Grammatici adlı eserinde barbarismus yerine "rusticus sermo" (taşra ağzı) tabirini kullanmış, böyle konuşmayı da "rustice loqui" (taşralı gibi konuşmak) olarak nitelemiştir.
Quintilianus'ta Barbarismus Tartışması ve Tasnif
Quintilianus, Institusio Oratoria eserinde öncelikle biçemin üç özelliğinden bahseder:
a) Yanlışsız olması
b) Sade olması
c) Zarafet taşıması
Barbarismus da ilk şıkla ilgili bir dil yanlışıdır. Tek tek kelimelerde görülür. Soloecismus ise söz dizimsel bir yanlıştır. Quintilianus Barbarismus'u mahiyetine göre tasnif eder:
-Yabancı kelime kullanmak
Quintilianus'a göre yabancı kelime kullanmak en başa bir üslup hatasıdır. Buna örnek olarak M. Tullius Cicero'nun sırf alay için kullandığı ve Sardinya dilinden aldığı mastruca kelimesini verir ve bunun bir üslup düşüklüğü olduğunu öne sürer
-Kelime seçiminde kaba ve zarafet yoksunu olmak
Bu bir üslup hatasından ziyade hatibin mizacından kaynaklıdır ve bir düşüklüktür.
-Harf ya da hece ilavesi ve çıkarımı yapmak, bir kelime yerine başkasını kullanmak
Örneğin pergula (açık portik) yerine precula kullanmak. Öte yandan bu tür kullanımlar Latin şiiri bağlamında mazur görülebilmektedir zira şairin vezne uymak gibi bir zorunluluğu vardır.
-Deponens fiil1 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . kullanımında, isimlerde sayı ve cins çekimlerinde kusurlar
-Telaffuz ve heceleme kusurları
Bu sınıf da kendi içinde dört bölüme ayrılmıştır:
a) Diftongların ayrışması
örn. E-u-ro-pa-i / A-si-a-i
b) İki hecenin tek heceymişçesine okunması
örn. Pha-ëton / Phae-ton
Bu duruma Helenler synaeresis, Latinlerse complexio der.
c) Uzun hecenin kısa, kısa hecenin uzun okunması
d) Yunanca bağlamında nefes işaretinin, Latincede ise "h" sesinin ilavesi ya da kaldırılması
Quintilianus bu ayrımı yapsa da özellikle Latincedeki "h" sesi bağlamında bunun bir yanlış olup olmadığı meçhuldür. Çünkü "h"nin bir harf mi yoksa aynı zamanda bir nefes işareti mi olduğu şüphelidir. Filolojik bulgulara göre eski dönemde "h" harfi kelime başlarında çok kullanılmazdı: örn. (H)aedus / Aedus; (H)ircus / Ircus. Konsonantların yanında ise hiç yoktu: örn. Gracc(h)us / Graccus; Triump(h)us / Triumpus. İlerleyen dönemde ise olur olmaz her yere konmuştur: örn. Corona / C(h)orona; Centuria / C(h)enturia.
Rus dilinde
18. ve 19. yy.'larda soylu sınıfın kullandığı Rusça, Fransız dili tarafından ciddi şekilde "barbarlaştırıldı." Bu dönemde Fransızca konuşmak yalnızca moda haline gelmemiş, öte yandan üst düzey eğitim almış birini diğerlerinden ayırmaya da yarar olmuştu. Bunun belirgin bir örneği Leo Tolstoy'un Savaş ve Barış adlı eserinde görülebilir. Yüksek sosyetenin kaymak tabakası kendileri için Fransız bir gouvernante (Türkçe: Mürebbiye) tutabilirken, taşralı üst sınıfın bu imkânı pek yoktur. Buna rağmen taşralının da kendi eğitimini gösterme çabası, Griboyedov'un Akıldan Bela adlı eserinde "Fransızca ve Nijniy Novgorod dillerinin karışımı" diye nitelediği sonucu üretti (Rus. смешенье языков: французского с нижегородским). Franko-Nijniy Novgorodca, edebiyatta ve tiyatroda bir komedi unsuru olarak sıklıkla kullanılmıştır.
Notlar ve Kaynakça
- ^ Bilgi notu: Barbarizm ile barbarlık, iki farklı terimdir.
- ^ "Livy's Patavinitas," Kurt Latte, Classical Philology, Vol. 35, No. 1 (Jan., 1940), s.s. 56–60
- ^ See Barbarism (etymology) The American Heritage Dictionary of the English Language: Fourth Edition. 2000.
- ^ Lucilius IX, Fr.307
- ^ Rhet. Her. IV.12, 17
- ^ Gell. Noc. Att. XIII.6,14
- ^ Gell. Noc. Att. V.20
- ^ PEREK, F. Zeki, Eski Çağda Dilbilgisi Araştırmaları (Gramerin Doğuşu), İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1961, s.s. 106 - 111
- ^ Lev Uspensky, A Word about Words 10 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Ch. 8 (Russian)
- ^ Карский Е. Ф., О так называемых барбаризмах в русском языке (краткий отчёт Виленской 2 гимназии), Вильна, 1886:
Dış bağlantılar
![image]()
Bkz: Vikisözlük'teki barbarism maddesi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Barbarizm Helence barbarismos Latince Barbarismus dildeki standart disi kelimelerin ifadelerin ve telaffuzlarin butunu icin kullanilan Helence kokenli bir sozcuktur Bir diger dil yanlisi olan soloecismus ile ayrildigi nokta bazbarizm morfoloji ile ilgili yanlislar icin kullanilirken soloecismus un soz dizmsel yanlislar icin kullanilmasidir Terim genel olarak yazi dili icin kullanilmaktadir Ote yandan modern dilbilimde kabul edilen anlami disinda bu terim tanimlayici bilim alanindaki bilim adamlari tarafindan seyrek de olsa kullanilmaktadir KokeniBarbarizmterimi ilkin Helenler tarafindan dillerine giren yabanci unsurlar icin kullanilmistir Barbarismos kelimesi barbaros kelimesiyle baglantilidir Helenler tarafindan kullanilan bir doga taklidi olan bar bar bar dan gelir ki bu da zirvalamak anlamini tasimaktadir hem barbarin hem barbarizmin olumsuz egilimi buradan dogar Bunun gibi diger dillerdeki Anglisizm Ingilizce deki Gallisizm Ornegin to be present at hazir bulunmak fiili yerine to assist fiilini kullanmak krs Fransizca assister Cermenizm Hispanizmvb barbarizmin ornekleri olarak sunulabilir LatincedeLatin dilinde barbarismus tartismalari ozellikle unlu egitimci Quintilianus un Institutio Oratoria adli eserinde belirgindir Quintilianus barbarismus soloecismus konulari uzerinde ayrintili bicimde durmus ve bunlari tasnif etmis bu dil yanlislarini kendi basliklari altinda aciklamistir Quintilianus tan once Romali satir yazari Gaius Lucilius gunumuze fragmanlar halinde kalmis olan eserinde yuz cesit soloecismus ve bunlarin ornekleri nden bahsetmistir Yine Rhetorica ad Herennium adli eserde de bu konu uzerinde durulmustu Ote yandan yine Romali yazar Aulus Gellius tan menkul Octavianus Augustus doneminden once barbarismus kelimesi kullanilmamistir Publius Nigidius Commentarii Grammatici adli eserinde barbarismus yerine rusticus sermo tasra agzi tabirini kullanmis boyle konusmayi da rustice loqui tasrali gibi konusmak olarak nitelemistir Quintilianus ta Barbarismus Tartismasi ve Tasnif Quintilianus Institusio Oratoria eserinde oncelikle bicemin uc ozelliginden bahseder a Yanlissiz olmasi b Sade olmasi c Zarafet tasimasi Barbarismus da ilk sikla ilgili bir dil yanlisidir Tek tek kelimelerde gorulur Soloecismus ise soz dizimsel bir yanlistir Quintilianus Barbarismus u mahiyetine gore tasnif eder Yabanci kelime kullanmak Quintilianus a gore yabanci kelime kullanmak en basa bir uslup hatasidir Buna ornek olarak M Tullius Cicero nun sirf alay icin kullandigi ve Sardinya dilinden aldigi mastruca kelimesini verir ve bunun bir uslup dusuklugu oldugunu one surer Kelime seciminde kaba ve zarafet yoksunu olmak Bu bir uslup hatasindan ziyade hatibin mizacindan kaynaklidir ve bir dusukluktur Harf ya da hece ilavesi ve cikarimi yapmak bir kelime yerine baskasini kullanmak Ornegin pergula acik portik yerine precula kullanmak Ote yandan bu tur kullanimlar Latin siiri baglaminda mazur gorulebilmektedir zira sairin vezne uymak gibi bir zorunlulugu vardir Deponens fiil1 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde kullaniminda isimlerde sayi ve cins cekimlerinde kusurlar Telaffuz ve heceleme kusurlari Bu sinif da kendi icinde dort bolume ayrilmistir a Diftonglarin ayrismasi orn E u ro pa i A si a i b Iki hecenin tek heceymiscesine okunmasi orn Pha eton Phae ton Bu duruma Helenler synaeresis Latinlerse complexio der c Uzun hecenin kisa kisa hecenin uzun okunmasi d Yunanca baglaminda nefes isaretinin Latincede ise h sesinin ilavesi ya da kaldirilmasi Quintilianus bu ayrimi yapsa da ozellikle Latincedeki h sesi baglaminda bunun bir yanlis olup olmadigi mechuldur Cunku h nin bir harf mi yoksa ayni zamanda bir nefes isareti mi oldugu suphelidir Filolojik bulgulara gore eski donemde h harfi kelime baslarinda cok kullanilmazdi orn H aedus Aedus H ircus Ircus Konsonantlarin yaninda ise hic yoktu orn Gracc h us Graccus Triump h us Triumpus Ilerleyen donemde ise olur olmaz her yere konmustur orn Corona C h orona Centuria C h enturia Rus dilinde18 ve 19 yy larda soylu sinifin kullandigi Rusca Fransiz dili tarafindan ciddi sekilde barbarlastirildi Bu donemde Fransizca konusmak yalnizca moda haline gelmemis ote yandan ust duzey egitim almis birini digerlerinden ayirmaya da yarar olmustu Bunun belirgin bir ornegi Leo Tolstoy un Savas ve Baris adli eserinde gorulebilir Yuksek sosyetenin kaymak tabakasi kendileri icin Fransiz bir gouvernante Turkce Murebbiye tutabilirken tasrali ust sinifin bu imkani pek yoktur Buna ragmen tasralinin da kendi egitimini gosterme cabasi Griboyedov un Akildan Bela adli eserinde Fransizca ve Nijniy Novgorod dillerinin karisimi diye niteledigi sonucu uretti Rus smeshene yazykov francuzskogo s nizhegorodskim Franko Nijniy Novgorodca edebiyatta ve tiyatroda bir komedi unsuru olarak siklikla kullanilmistir Notlar ve Kaynakca Bilgi notu Barbarizmile barbarlik iki farkli terimdir Livy s Patavinitas Kurt Latte Classical Philology Vol 35 No 1 Jan 1940 s s 56 60 See Barbarism etymology The American Heritage Dictionary of the English Language Fourth Edition 2000 Lucilius IX Fr 307 Rhet Her IV 12 17 Gell Noc Att XIII 6 14 Gell Noc Att V 20 PEREK F Zeki Eski Cagda Dilbilgisi Arastirmalari Gramerin Dogusu Istanbul Universitesi Yayinlari Istanbul 1961 s s 106 111 Lev Uspensky A Word about Words 10 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ch 8 Russian Karskij E F O tak nazyvaemyh barbarizmah v russkom yazyke kratkij otchyot Vilenskoj 2 gimnazii Vilna 1886 Dis baglantilarBkz Vikisozluk teki barbarismmaddesi