Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çizgisel devindirici düzenek, dairesel hareket üreten geleneksel elektrik motorunun aksine düz bir çizgi üzerinde hareket oluşturan düzenektir. Çizgisel devindirici düzenekler makinelerde, disket sürücüleri ve yazıcılar gibi bilgisayara parçalarında, vanalar ve amortisörlerde ve gerekli görüldüğü diğer alanlarda kullanılmaktadır. Hidrolik ve pnömatik silindirler doğal olarak çizgisel hareket üretirler. Çoğu diğer mekanizma çizgisel hareket üretmek için dönen motor kullanır.
Çeşitleri
Mekanik Devindiriciler
Mekanik devindirici düzenekler dairesel hareketin çizgisel harekete dönüşümünü yönetir. Bu dönüşüm belirli birkaç mekanizma tarafından helledilir:
- Vida: Vidalı mil, vidalı kriko, top vida ve silindir vida devindiricileri vida olarak bilinen basit makinenin mantığıyla çalışır. Devindiricinin somunu döndürülerek vida miline çizgisel hareket yaptırılır.
- Tekerlek ve aks: Vinç, raf ve pinyon, zincirli palet, kemerli palet, açılmaz zincir ve esnemez kemer devindiricileri tekerlek ve aks işleyişi ile çalışır. Dönen bir teker bir kablonun, rafın zincir veya kemerin üzerinde ilerleyerek çizgisel hareket yaratır.
- Mil dirseği: Mil dirseği devindiriciler kama işleyişi ile çalışır ancak sınırlı hareket sağlayabilirler. Tekere benzeyen tırnak döner ve merkezden geçmeyen ekseni mil üzerinde bir itme yaratır.
Bazı mekanik devindiricler, vinç, zincirli palet ve kemerli palet sadece çekme ile çalışır. Diğerleri ise sadece iter. Pnömenik ve hidrolik silindirler veya kurşun vidalar çift yönlü hareket oluşturmak için tasarlanabilir. Mekanik devindiriciler bir topuzun ya da kolun bağlı olduğu vida veya dişliyi bir kol veya topuz yardımıyla kontrol ederek dönel hareketi çizgisel harekete dönüştürür. Kriko yaygın bir mekanik devindirici düzenektir. Diğer bir devindirici düzenek ailesi parçalara ayrılmış dingileri temel alır. Kriko kolunun dönüşü kriko başında mekanik olarak çizgisel harekete dönüşür. Mekanik devindirici düzenekleri aynı zamanda optikte çizgisel aşamalar, dönel aşamalar, ayna kesimi/montajı gonyometre gibi konumlandırma aşamalarında da kullanılır. Kesim ve tekrarlanabilir konumlandırma için indis işaretleri kontrol topuzunda kullanılabilir. Bazı devindirici düzenekler kod çözüü ve dijital okuyucular bulundurabilir. Bunun gibi teknolojiler mikrometrelerde kullanılır.
Hidrolik devindiriciler
Hidrolik devindiriciler ya da hidrolik silindiriler içine piston yerleştirilmiş bir çukur silindir içerirler. Pistona uygulanan dengesiz kuvvet dıştaki objeyi hareket ettiren bir kuvvet yaratır. Sıvılar sıkıştırılamaz oldukları için hidrolik silindir pistonda kontrol edilebilir bir çizgisel hareket yaratır. Yerdeğiştirme pistonun ekseni doğrultusundadır. Bilinen bir hidrolik devindirici; hirolik araba krokisidir. Temel düşünce hidrolik devindiricinin hidrolik pompayla kontrol edilen bir alet olduğu yönündedir.
Pnömatik Devindiriciler
Pnömatik devindiricileri ya da pnömatik silindirleri hidrolik devindiricilerden ayıran temel özellik sıvı yerine gaz kullanmasıdır. Hidrolik devindiricilere benzer olarak bir bölme içindeki pistona hava pompalanır ve bölmenin diğer kısmında bir itme kuvveti oluşturulur. Hava devindiricileri ağır görev makinelerinde ve yüksek ağırlık içeren olaylarda kullanılmazlar. Pnömatik devindiricilerin diğer devindiricilere tercih edilmesinin en temel sebebi güç kaynağı olarak basit bir hava pompası kullanıyor olmasıdır. Giriş kaynağı hava olmasından dolayı birçok mekaniksel işlevde pnömatik devindiriciler kullanılır. Dezavantajı ise çoğu hava pompasının çok büyük, taşınamaz ve gürültülü olmasıdır. Pnömatik çizgisel devindiriciler genelde sızıntı yaptığı için ve bu sızıntı verimi düşürdüğü için mekanik devindiriciler tercih edilir.
Piezoelektrik devindiricler
Piezoelektirk efekt uygulanan voltajın genişlemesine sebep olan maddelerin bir özelliğidir. Çok büyük potansiyeller sadece küçük bir genişlemeye tekabül eder. Sonuç olarak piezoelektrik devindiriciler çok başarılı konumlandırma sonuçları elde edebilirler ancak aynı zamanda çok dar bir hareket menzilleri vardır. Ek olarak piezoelektrik materyaller tekrarlanabilir süreçte genişlemelerinin kontrollerini zorlaştıran bir gecikme sergileyebilirler.
Elektromekanik devindiriciler
Elektromekanik devindiriciler mekanik devindiricilere oldukça benzerler. Tek fark kontrol topuzu veya kolu yerine bir elektrik motoru konulmuştur. Motorun dönel hareketi çizgisel yerdeğiştirmeye dönüştürülür. Modern çizgisel devindiriciler için çoğu şirketi tescilli tasarımları vardır. Takip eden görselleştirilmiş çok basit bir elektromekanik çizgisel devindiricinin tanımıdır.
Basitleştirilmiş tasarım
Tipik tasarım kurşun bir vidaya bağlanmış bir elektrik motoru şeklindedir. Kurşun vidanın boylu boyunca işlenmiş sarmal dişleri vardır. Vida üzerinden ilerleyen bir somun ya da top vardır. Somunun vidayla dönmesi engellenmiştir. Bu yüzden vida döndüğü zaman somun vida üzerinde ilerler. Somunun hareket yönü vidanın dönüş yönüne bağlıdır. Somuna bağlantı yapılarak hareket çizgisel yerdeğiştirmeye dönüştürülebilir. Çoğu devindirici yüksek hız, yüksek kuvvet için ya da ikisinin uzlaşımı için yapılır. Belirli bir iş için düşünülen devindirici için en önemli özellikler işleme, hız, kuvvet, kesinlik ve ömürdür. Çizgisel devindirici sistemlerde kullanılan çeşitli motorlar vardır. Bunlar DC fırça motor, DC fırçasız motor, adım motoru ve hatta bazı durumlarda indüksiyon motorudur. Hepsi uygulamanın cinsi ve devindiriciye binen yükle alakalıdır. Örneğin tamamlayıcı beygir gücü AC motoru rafineri vanalarını yönetmek için kullanılabilir. Bu örnekte yüksek hareket kabiliyeti ve kesinlik önemli değilken yüksek güç ve hız önemlidir. Robotik ölçüm yapan laboratuvarlarda, optik ve lazer ekipmanlarda, X-Y masalarında kullanılan elektromekanik çizgisel devindiricilerde mikron menzilde yüksek çözünürlük ve yüksek kesinlik için işlevsel adım motoru ve sağlam bir kurşun vida gerekir. Elektomekanik çizgisel devindirici sistemlerinin çeşitli varyasyonları vardır. Önemli nokta, gerekliliği iyi anlayıp hangi sistemin en iyi olacağına karar verebilmektir.
Standart & Sıkışık Yapılar
Standart motor kullanan çizgisel devindiriler yaygın olarak devindiricinin yanına tutturulmuş ayrı bir silindir içerirler, silindir paralel veyahut dikte olabilir. Motor devindiricinin ucuna bağlanmışta olabilir. Sürücü motor, devindiricinin sürücü somununa veya sürücü vidasına dişili ile bağlı sürücü miliyle bütün halindedir. Sıkışık(kompakt) çizgisel devindiriciler motoru ve devindiriciyi olabilecek en küçük alana sığdırma amacıyla yapılmıştır.
- Motor milinin iç çapı artırılabilir böylece sürücü mili boşa çıkar. Sürücü vida ve somun böylece motorun merkezine yerleştirilebilir ve motor ve sürücü vida arasında ek bir dişliye gerek kalmaz.
- Benzer olarak motor çok küçük bir dış çapla yapılabilir ancak kutup yüzeyleri uzunlamasına gerilir böylece motorun küçük çaplı bir boşluğa sığmasına rağmen yüksek buru üretilebilir.
İlkeler
Çizgisel devindirici tasarımlarının büyük çoğunda temel işleyiş ilkesi eğik düzlemdir. Kurşun vidanın dişleri bir sürekli rampa gibi davranarak küçük bir dönme kuvvetine izin verir ve böylece yüksek yükün düşük mesafedeki hareketi yüksek mesaflere taşınabilir.
Çeşitler
Temel tasarımın birçok çeşidi mevcuttur. Yeni tasarımlar için en çok odaklanılan konular yüksek mekanik verim, hız veya yüksek yük kapasitesidir. Ayrıca küçük devindiricileri geliştirmek için hızla büyüyen bir mühendislik alanı da mevcuttur. Çoğu elektromekanik tasarım kurşun vida ve kurşun somun ile çalışır. Bazıları top vida ve top somun kullanır. Diğer bir çeşitte vida motora ya da kontrol topuzuna direkt olarak ya da dişliler yardımıyla bağlıdır. Dişliler genellikle motorun direkt sürücülerle yapılabilmesi için daha ağır yüklerde gerekli buruyu sağlayabilmek adına yüksek rpm'de düşük dönüş sağlarlar. Vazgeçilen bir devindirici hızı daha etkili bir itme kuvveti yaratır. Bazı uygulamalarda solucan dişlisi kullanımı küçük boyutlara ve uzun işleme mesafesine olanak sağlar. İşleme somunlu bir devindiricide motor kurşun vidaya direkt bağlıdır ve vidayı döndürür ve kurşun somunun dönüşü dizginlenerek vida üzerinde sadece yukarı-aşağı hareket ettirilir. İşleme vidalı bir devindiricide vida motorun direkt içine geçer. İşleme vidalı çizgisel devindiricide motor yavaşça yukarı aşağı hareket ederek vidanın dönmesini engeller. Dönen tek kısım motorun içindedir ve büyük ihtimalle dışarıdan görünmez. Bazı vidalar birkaç tane başlangıca sahiptir. Bu mil üzerinde birden fazla itme oluşturabileceği anlamına gelir. Bunu görselleştirmek için birçok renk şeritli şeker kamışı düşünülebilir. Bu vida adımı ile somun vida temas alanı arasında ayar yapmaya olanak sağlar. Bu ayarsa uzatma hızını ve yük taşıma kapasitesini belirler.
Durgun yük kapasitesi
Çizgisel vida devindiricileri motor durduğu zaman üzerine binen yükü kaldırabilecek bir yük kapasitesine sahiptir. Yük kapasitesi akışkanlığı ve hızı artırır. Devindiricilerin frenleme kuvveti vida adımının açısal dişi ve dişlerin özel tasarımıyla çeşitlenir. Acme dişleri çok yüksek durgun yük kapasitesine sahiptir. Top vidalar çok düşük durgun yük kapasitesine sahiptir, hatta o kadar düşüktür ki neredeyse serbest yüzebilir. Genellikle ek teknolojileri olmadan vida devindiricilerinin durgun yük kapasitelerini değiştirmek mümkün değildir. Vida dişlisi adımı ve sürücü somun hareketli olarak ayarlanamayacak bir durgun yük kapasitesi tanımlar.
Devimsel yük kapasitesi
Devimsel yük kapasitesi elektromıknatıssal fren sistemi kullanılarak çizgisel vida devindiricilerine eklenebilir. Bu frenleme sistemi dönen sürücü somuna sürtünme uygulayarak çalışır. Örneğin motor durduğu zaman sürücü somunu olduğu pozisyonda tutacak bir yay sisteme eklenebilir. Devindiricinin hareket etmesi gerektiğinde bu elektromıknatıs yayı etkisi hale getirir ve frenleme kuvvetini sürücü somunun üzerine salar. Benzer olarak bir elektromıknatıssal mandal mekanizması çizgisel devindiricinin sürücü sistemi bir yükü kaldırdığı zaman bulunduğu konumda kilitleyerek konumunu korur. Devindiriciyi eski haline getirmek için elektromıknatıs yay kuvvetini etkisiz hale getirir ve mandalı açar.
Çizgisel motorlar
Çizgisel motor işlevsel olarak düz bir çizgide döneç ve duraç ile dairesel mıknatıssal alan bileşenlerini ortaya koyan döner elektrik motoru ile aynıdır. Döner motor kendi etrafında dönerek aynı mıknatıssal kutup yüzeylerini tekrar kullanabilirken, çizgisel motorun mıknatıssal alan yapıları fiziksel olarak devindirici boyunca tekrarlanır. Motor çizgisel biçimde ilerlediği için dönel hareketi çizgisel harekete çevirecek kurşun vidaya gerek yoktur. Yüksek kapasite mümkün olduğu için kullanılan malzeme ve motor sınırlamaları çoğu tasarımda mıknatıssal etkileşimler ve itme kuvetlerine duyulan güvenin önüne geçmiştir. Çoğu çizgisel motor diğer çizgisel devindiricilere göre daha düşük yük kapasitesine sahiptir. Çizgisel motorlar iki yarısının birbirine bağlanma zorunluluğu olmadığı için ve elektromıknatıs bobinler su geçirmez, neme ve aşınmaya dayanıklı ayrıca uzun ömürlü de oldukları için dış kullanıma ve kirli çevrelerde kullanıma uygundur.
İç içe (teleskop) çizgisel devindirici
İç içe çizgisel devindiriciler uzaysal kısıtlamaların olduğu durumlar için özelleştirilmiş çizgisel devindiricilerdir. Hareket menzilleri geliştirilmemiş devindiricilerin çok üstündedir. Yaygın biçimi silindir teleskop gibi yaklaşık aynı boyda eş merkezli iki borunun iç içe geçirilmesiyle yapılan şeklidir. Diğer daha özelleştirilmiş teleskop devindiricilerin uzatıldığı zaman sert çizgisel miller gibi davranır ancak bu hat katlanarak, parçalara ayrılarak kırılabilir. İçiçe çizgisel devindirici örnekleri :
Avantajlar ve dezavantajlar
| Devindirici Tipi | Avantajlar | Dezavantajlar |
|---|---|---|
| Mekanik | Ucuz. Tekrarlanabilir. Güç kaynağı gerekli değil. Bağımsız. Gerilime ve esnemeye özgün davranış. | Sadece elle işlem. Özedimsiz. |
| Elektro-mekanik | Ucuz. Tekrarlanabilir. İşlem özdenimlenebilir. Bağımsız. Gerilime ve esnemeye özgün davranış. DC veya adım motoru. Konum geri beslemesi mümkün. | Hareketli parça takmak mümkün. |
| Çizgisel motor | Basit tasarım. Minimum hareketli parça. Yüksek hız mümkün. Bağımsız. Gerilime ve esnemeye özgün davranış. | Düşük kuvvet. |
| Piezoelektrik | Çok küçük hareketler mümkün. | Tekrarlanabilirlik için konum geribeslemesi gerektirir. Kısa mesafe. Düşük hız. Yüksek gerilim gerektirir. Pahalı. Baskıda iyi gerilim de değil. |
| Hidrolik | Çok yüksek kuvvet mümkün. | Sızıntı yapabilir. Tekrarlanabilirlik için konum geribeslemesi gerektirir. Dış hidrolik pompa gereklidir. Bazı tasarımlar baskıda iyidir. |
| Pnömatik | Sağlam, hafif, basit, hızlı. | Tam duruşlar dışında kesin konum kontrolü imkânsız. |
| Pürüzsüz işlem. | Diğer yöntemler gibi güvenilir değil. | |
| Parçalı mil | Çok sıkışık(kompakt). Hareketin menzili devindiricinin uzunluğundan daha büyük. | Hem çizgisel hem dönel hareket. |
| Hareketli bobin | Kuvvet, konum ve hız kontrol edilebilir ve tekrarlanabilir. Yüksek hız ve kesin konumlama yeteneği. Çizgisel, dönel ve çizgisel + dönel eylemler mümkün. | Tekrarlanabilirlik için konum geribeslemesi gerektirir. |
| MICA () | Yüksek kuvvet ve kontrol edilebilirlik. Hareketli bobinlere göre daha yüksek kuvvet ve daha az kayıp. Kayıpları düzeltmek kolay. Elektronik sürücü kurulumu ve tasarımı kolay. | Farklı milimetrelerde sınırlı vuruş, Hareketli bobinlere göre daha az çigisellik. |
Ayrıca bakınız
- , ileri-geri tekrarlanır çizgisel hareket için.
Kaynakça
- ^ Sclater, N., Mechanisms and Mechanical Devices Source book, 4th Edition (2007), 25, McGraw-Hill
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Çizgisel Devindirici Düzenek ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Leo Dorst's Lego Çizgisel Devindirici Düzenek21 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- [1]21 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .Çizgisel Devindirici Düzenek Üzerine Çoklu Endüstriler12 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cizgisel devindirici duzenek dairesel hareket ureten geleneksel elektrik motorunun aksine duz bir cizgi uzerinde hareket olusturan duzenektir Cizgisel devindirici duzenekler makinelerde disket suruculeri ve yazicilar gibi bilgisayara parcalarinda vanalar ve amortisorlerde ve gerekli goruldugu diger alanlarda kullanilmaktadir Hidrolik ve pnomatik silindirler dogal olarak cizgisel hareket uretirler Cogu diger mekanizma cizgisel hareket uretmek icin donen motor kullanir Kursun vidali adim motorlu DVD surucusu Kursun vida ve adim motorlu disket surucusu CesitleriMekanik Devindiriciler Doner somun Mekanik devindirici duzenekler dairesel hareketin cizgisel harekete donusumunu yonetir Bu donusum belirli birkac mekanizma tarafindan helledilir Vida Vidali mil vidali kriko top vida ve silindir vida devindiricileri vida olarak bilinen basit makinenin mantigiyla calisir Devindiricinin somunu dondurulerek vida miline cizgisel hareket yaptirilir Tekerlek ve aks Vinc raf ve pinyon zincirli palet kemerli palet acilmaz zincir ve esnemez kemer devindiricileri tekerlek ve aks isleyisi ile calisir Donen bir teker bir kablonun rafin zincir veya kemerin uzerinde ilerleyerek cizgisel hareket yaratir Mil dirsegi Mil dirsegi devindiriciler kama isleyisi ile calisir ancak sinirli hareket saglayabilirler Tekere benzeyen tirnak doner ve merkezden gecmeyen ekseni mil uzerinde bir itme yaratir Bazi mekanik devindiricler vinc zincirli palet ve kemerli palet sadece cekme ile calisir Digerleri ise sadece iter Pnomenik ve hidrolik silindirler veya kursun vidalar cift yonlu hareket olusturmak icin tasarlanabilir Mekanik devindiriciler bir topuzun ya da kolun bagli oldugu vida veya disliyi bir kol veya topuz yardimiyla kontrol ederek donel hareketi cizgisel harekete donusturur Kriko yaygin bir mekanik devindirici duzenektir Diger bir devindirici duzenek ailesi parcalara ayrilmis dingileri temel alir Kriko kolunun donusu kriko basinda mekanik olarak cizgisel harekete donusur Mekanik devindirici duzenekleri ayni zamanda optikte cizgisel asamalar donel asamalar ayna kesimi montaji gonyometre gibi konumlandirma asamalarinda da kullanilir Kesim ve tekrarlanabilir konumlandirma icin indis isaretleri kontrol topuzunda kullanilabilir Bazi devindirici duzenekler kod cozuu ve dijital okuyucular bulundurabilir Bunun gibi teknolojiler mikrometrelerde kullanilir Hidrolik devindiriciler Hidrolik devindiriciler ya da hidrolik silindiriler icine piston yerlestirilmis bir cukur silindir icerirler Pistona uygulanan dengesiz kuvvet distaki objeyi hareket ettiren bir kuvvet yaratir Sivilar sikistirilamaz olduklari icin hidrolik silindir pistonda kontrol edilebilir bir cizgisel hareket yaratir Yerdegistirme pistonun ekseni dogrultusundadir Bilinen bir hidrolik devindirici hirolik araba krokisidir Temel dusunce hidrolik devindiricinin hidrolik pompayla kontrol edilen bir alet oldugu yonundedir Pnomatik Devindiriciler Pnomatik devindiricileri ya da pnomatik silindirleri hidrolik devindiricilerden ayiran temel ozellik sivi yerine gaz kullanmasidir Hidrolik devindiricilere benzer olarak bir bolme icindeki pistona hava pompalanir ve bolmenin diger kisminda bir itme kuvveti olusturulur Hava devindiricileri agir gorev makinelerinde ve yuksek agirlik iceren olaylarda kullanilmazlar Pnomatik devindiricilerin diger devindiricilere tercih edilmesinin en temel sebebi guc kaynagi olarak basit bir hava pompasi kullaniyor olmasidir Giris kaynagi hava olmasindan dolayi bircok mekaniksel islevde pnomatik devindiriciler kullanilir Dezavantaji ise cogu hava pompasinin cok buyuk tasinamaz ve gurultulu olmasidir Pnomatik cizgisel devindiriciler genelde sizinti yaptigi icin ve bu sizinti verimi dusurdugu icin mekanik devindiriciler tercih edilir Piezoelektrik devindiricler Piezoelektirk efekt uygulanan voltajin genislemesine sebep olan maddelerin bir ozelligidir Cok buyuk potansiyeller sadece kucuk bir genislemeye tekabul eder Sonuc olarak piezoelektrik devindiriciler cok basarili konumlandirma sonuclari elde edebilirler ancak ayni zamanda cok dar bir hareket menzilleri vardir Ek olarak piezoelektrik materyaller tekrarlanabilir surecte genislemelerinin kontrollerini zorlastiran bir gecikme sergileyebilirler Elektromekanik devindiriciler Sualti cizgisel devindirici ornegi Uzaktan yonetilen sualti aracinda ROV kulanilir Tipik sikistirilmis silindirik cizgisel elektrik devindirici Tipik cizgisel veya donel elektrik devindirici source source source source Hareketli bobin cizgisel ve donel devindirici Elektromekanik devindiriciler mekanik devindiricilere oldukca benzerler Tek fark kontrol topuzu veya kolu yerine bir elektrik motoru konulmustur Motorun donel hareketi cizgisel yerdegistirmeye donusturulur Modern cizgisel devindiriciler icin cogu sirketi tescilli tasarimlari vardir Takip eden gorsellestirilmis cok basit bir elektromekanik cizgisel devindiricinin tanimidir Basitlestirilmis tasarim Tipik tasarim kursun bir vidaya baglanmis bir elektrik motoru seklindedir Kursun vidanin boylu boyunca islenmis sarmal disleri vardir Vida uzerinden ilerleyen bir somun ya da top vardir Somunun vidayla donmesi engellenmistir Bu yuzden vida dondugu zaman somun vida uzerinde ilerler Somunun hareket yonu vidanin donus yonune baglidir Somuna baglanti yapilarak hareket cizgisel yerdegistirmeye donusturulebilir Cogu devindirici yuksek hiz yuksek kuvvet icin ya da ikisinin uzlasimi icin yapilir Belirli bir is icin dusunulen devindirici icin en onemli ozellikler isleme hiz kuvvet kesinlik ve omurdur Cizgisel devindirici sistemlerde kullanilan cesitli motorlar vardir Bunlar DC firca motor DC fircasiz motor adim motoru ve hatta bazi durumlarda induksiyon motorudur Hepsi uygulamanin cinsi ve devindiriciye binen yukle alakalidir Ornegin tamamlayici beygir gucu AC motoru rafineri vanalarini yonetmek icin kullanilabilir Bu ornekte yuksek hareket kabiliyeti ve kesinlik onemli degilken yuksek guc ve hiz onemlidir Robotik olcum yapan laboratuvarlarda optik ve lazer ekipmanlarda X Y masalarinda kullanilan elektromekanik cizgisel devindiricilerde mikron menzilde yuksek cozunurluk ve yuksek kesinlik icin islevsel adim motoru ve saglam bir kursun vida gerekir Elektomekanik cizgisel devindirici sistemlerinin cesitli varyasyonlari vardir Onemli nokta gerekliligi iyi anlayip hangi sistemin en iyi olacagina karar verebilmektir Standart amp Sikisik Yapilar Standart motor kullanan cizgisel devindiriler yaygin olarak devindiricinin yanina tutturulmus ayri bir silindir icerirler silindir paralel veyahut dikte olabilir Motor devindiricinin ucuna baglanmista olabilir Surucu motor devindiricinin surucu somununa veya surucu vidasina disili ile bagli surucu miliyle butun halindedir Sikisik kompakt cizgisel devindiriciler motoru ve devindiriciyi olabilecek en kucuk alana sigdirma amaciyla yapilmistir Motor milinin ic capi artirilabilir boylece surucu mili bosa cikar Surucu vida ve somun boylece motorun merkezine yerlestirilebilir ve motor ve surucu vida arasinda ek bir disliye gerek kalmaz Benzer olarak motor cok kucuk bir dis capla yapilabilir ancak kutup yuzeyleri uzunlamasina gerilir boylece motorun kucuk capli bir bosluga sigmasina ragmen yuksek buru uretilebilir Ilkeler Cizgisel devindirici tasarimlarinin buyuk cogunda temel isleyis ilkesi egik duzlemdir Kursun vidanin disleri bir surekli rampa gibi davranarak kucuk bir donme kuvvetine izin verir ve boylece yuksek yukun dusuk mesafedeki hareketi yuksek mesaflere tasinabilir Cesitler Temel tasarimin bircok cesidi mevcuttur Yeni tasarimlar icin en cok odaklanilan konular yuksek mekanik verim hiz veya yuksek yuk kapasitesidir Ayrica kucuk devindiricileri gelistirmek icin hizla buyuyen bir muhendislik alani da mevcuttur Cogu elektromekanik tasarim kursun vida ve kursun somun ile calisir Bazilari top vida ve top somun kullanir Diger bir cesitte vida motora ya da kontrol topuzuna direkt olarak ya da disliler yardimiyla baglidir Disliler genellikle motorun direkt suruculerle yapilabilmesi icin daha agir yuklerde gerekli buruyu saglayabilmek adina yuksek rpm de dusuk donus saglarlar Vazgecilen bir devindirici hizi daha etkili bir itme kuvveti yaratir Bazi uygulamalarda solucan dislisi kullanimi kucuk boyutlara ve uzun isleme mesafesine olanak saglar Isleme somunlu bir devindiricide motor kursun vidaya direkt baglidir ve vidayi dondurur ve kursun somunun donusu dizginlenerek vida uzerinde sadece yukari asagi hareket ettirilir Isleme vidali bir devindiricide vida motorun direkt icine gecer Isleme vidali cizgisel devindiricide motor yavasca yukari asagi hareket ederek vidanin donmesini engeller Donen tek kisim motorun icindedir ve buyuk ihtimalle disaridan gorunmez Bazi vidalar birkac tane baslangica sahiptir Bu mil uzerinde birden fazla itme olusturabilecegi anlamina gelir Bunu gorsellestirmek icin bircok renk seritli seker kamisi dusunulebilir Bu vida adimi ile somun vida temas alani arasinda ayar yapmaya olanak saglar Bu ayarsa uzatma hizini ve yuk tasima kapasitesini belirler Durgun yuk kapasitesi Cizgisel vida devindiricileri motor durdugu zaman uzerine binen yuku kaldirabilecek bir yuk kapasitesine sahiptir Yuk kapasitesi akiskanligi ve hizi artirir Devindiricilerin frenleme kuvveti vida adiminin acisal disi ve dislerin ozel tasarimiyla cesitlenir Acme disleri cok yuksek durgun yuk kapasitesine sahiptir Top vidalar cok dusuk durgun yuk kapasitesine sahiptir hatta o kadar dusuktur ki neredeyse serbest yuzebilir Genellikle ek teknolojileri olmadan vida devindiricilerinin durgun yuk kapasitelerini degistirmek mumkun degildir Vida dislisi adimi ve surucu somun hareketli olarak ayarlanamayacak bir durgun yuk kapasitesi tanimlar Devimsel yuk kapasitesi Devimsel yuk kapasitesi elektromiknatissal fren sistemi kullanilarak cizgisel vida devindiricilerine eklenebilir Bu frenleme sistemi donen surucu somuna surtunme uygulayarak calisir Ornegin motor durdugu zaman surucu somunu oldugu pozisyonda tutacak bir yay sisteme eklenebilir Devindiricinin hareket etmesi gerektiginde bu elektromiknatis yayi etkisi hale getirir ve frenleme kuvvetini surucu somunun uzerine salar Benzer olarak bir elektromiknatissal mandal mekanizmasi cizgisel devindiricinin surucu sistemi bir yuku kaldirdigi zaman bulundugu konumda kilitleyerek konumunu korur Devindiriciyi eski haline getirmek icin elektromiknatis yay kuvvetini etkisiz hale getirir ve mandali acar Cizgisel motorlar Cizgisel motor islevsel olarak duz bir cizgide donec ve durac ile dairesel miknatissal alan bilesenlerini ortaya koyan doner elektrik motoru ile aynidir Doner motor kendi etrafinda donerek ayni miknatissal kutup yuzeylerini tekrar kullanabilirken cizgisel motorun miknatissal alan yapilari fiziksel olarak devindirici boyunca tekrarlanir Motor cizgisel bicimde ilerledigi icin donel hareketi cizgisel harekete cevirecek kursun vidaya gerek yoktur Yuksek kapasite mumkun oldugu icin kullanilan malzeme ve motor sinirlamalari cogu tasarimda miknatissal etkilesimler ve itme kuvetlerine duyulan guvenin onune gecmistir Cogu cizgisel motor diger cizgisel devindiricilere gore daha dusuk yuk kapasitesine sahiptir Cizgisel motorlar iki yarisinin birbirine baglanma zorunlulugu olmadigi icin ve elektromiknatis bobinler su gecirmez neme ve asinmaya dayanikli ayrica uzun omurlu de olduklari icin dis kullanima ve kirli cevrelerde kullanima uygundur Ic ice teleskop cizgisel devindirici Ic ice cizgisel devindiriciler uzaysal kisitlamalarin oldugu durumlar icin ozellestirilmis cizgisel devindiricilerdir Hareket menzilleri gelistirilmemis devindiricilerin cok ustundedir Yaygin bicimi silindir teleskop gibi yaklasik ayni boyda es merkezli iki borunun ic ice gecirilmesiyle yapilan seklidir Diger daha ozellestirilmis teleskop devindiricilerin uzatildigi zaman sert cizgisel miller gibi davranir ancak bu hat katlanarak parcalara ayrilarak kirilabilir Icice cizgisel devindirici ornekleri Avantajlar ve dezavantajlarDevindirici Tipi Avantajlar DezavantajlarMekanik Ucuz Tekrarlanabilir Guc kaynagi gerekli degil Bagimsiz Gerilime ve esnemeye ozgun davranis Sadece elle islem Ozedimsiz Elektro mekanik Ucuz Tekrarlanabilir Islem ozdenimlenebilir Bagimsiz Gerilime ve esnemeye ozgun davranis DC veya adim motoru Konum geri beslemesi mumkun Hareketli parca takmak mumkun Cizgisel motor Basit tasarim Minimum hareketli parca Yuksek hiz mumkun Bagimsiz Gerilime ve esnemeye ozgun davranis Dusuk kuvvet Piezoelektrik Cok kucuk hareketler mumkun Tekrarlanabilirlik icin konum geribeslemesi gerektirir Kisa mesafe Dusuk hiz Yuksek gerilim gerektirir Pahali Baskida iyi gerilim de degil Hidrolik Cok yuksek kuvvet mumkun Sizinti yapabilir Tekrarlanabilirlik icin konum geribeslemesi gerektirir Dis hidrolik pompa gereklidir Bazi tasarimlar baskida iyidir Pnomatik Saglam hafif basit hizli Tam duruslar disinda kesin konum kontrolu imkansiz Puruzsuz islem Diger yontemler gibi guvenilir degil Parcali mil Cok sikisik kompakt Hareketin menzili devindiricinin uzunlugundan daha buyuk Hem cizgisel hem donel hareket Hareketli bobin Kuvvet konum ve hiz kontrol edilebilir ve tekrarlanabilir Yuksek hiz ve kesin konumlama yetenegi Cizgisel donel ve cizgisel donel eylemler mumkun Tekrarlanabilirlik icin konum geribeslemesi gerektirir MICA Yuksek kuvvet ve kontrol edilebilirlik Hareketli bobinlere gore daha yuksek kuvvet ve daha az kayip Kayiplari duzeltmek kolay Elektronik surucu kurulumu ve tasarimi kolay Farkli milimetrelerde sinirli vurus Hareketli bobinlere gore daha az cigisellik Ayrica bakiniz ileri geri tekrarlanir cizgisel hareket icin Kaynakca Sclater N Mechanisms and Mechanical Devices Source book 4th Edition 2007 25 McGraw HillDis baglantilarWikimedia Commons ta Cizgisel Devindirici Duzenek ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Leo Dorst s Lego Cizgisel Devindirici Duzenek21 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde 1 21 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Cizgisel Devindirici Duzenek Uzerine Coklu Endustriler12 Mayis 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde