Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çiğdem pilavı, Yozgat yöresinde daha yoğun olarak uygulanan Çiğdem gezmesi adlı baharın başlangıç kutlamaları ya da bir başka adıyla Hıdırellez (Yozgat şivesinde: Eğrice ya da Ağrice) ve Nevruz kutlamaları çerçevesinde, çocukların ev ev gezerek topladıkları yemeklik malzemeyle yapılan pilav türü. Bahar Pilavı olarak da bilinir.
| Çiğdem pilavı | |
|---|---|
| Türü | pilav |
| Tipi | bulgur pilavı |
| Servis türü | sıcak |
Çocuklar, önceden hazırladıkları ucu sivriltilmiş küsküç adı verilen çiğdem kazıklarıyla baharın müjdecisi sayılan çiğdemleri topraktan sökmekle işe başlarlar. Bu sökümde, çiğdem olarak adlandırılan sarı çiçekli türler (Crocus chrysanthus ve C. ancyrensis) ile aliöksüz (Yozgat şivesinde: alooğsüz) olarak adlandırılan mor-eflatun çiçekli türler (Crocus sp.) hedef alınır. Çiğdemin topraktan sökümü kolay değildir. Toprağın kisli ve kökünün de derinlerde olması sebebiyle zordur. Hatta "her zaman çiğdem çıkmaz, bazen de küsküç kırılır" biçiminde atasözü de vardır. Karaçalı tabir edilen ağaçcığın dalı kesilerek dikenlerine toplanan çiğdemlerin soğanları saplanır.
Çiğdemlerin asılı olduğu bu dal parçası ev ev gezdirilerek mâniler eşliğinde pilavlık malzeme (genelde yağ ve bulgur) toplanır. Bu mâniler arasında en yaygını "çiğdem çiğdem çiçecik; ebem oğlu göçecik; yağ verenin oğlu olsun; bulgur verenin kızı olsun ya da "çiğdem çiğdem çiçecik; ebem oğlu köçecik; çiğdem geldi yapıya; bahşiş getirin kapıya" mânisidir. Yağ veren ev sahibine "yağı verenin oğlu olsun" denir ve bir tutam sarı çiğdem sunulur, bulgur verene ise "bulgur verenin kızı olsun" denir ve mor çiğdem uzatılır. Mâniyi duyup da kapıyı açmayan ev sahibine "dam başında boyunduruk; bekleye bekleye yorulduk; bahşiş verirsen giderik; yoksa akşama dek dururuk" biçiminde bir mâniyle serzenişte bulunulur. Yalnız yağ ve bulgur toplanmaz, uygun olan yiyecekler ve para da alınır ve pilavlık malzeme ayrıldıktan sonra kalanlar çocuklar arasında bölüşülür. Pilavlık malzeme büyüklerin yardımıyla pilav yapılır ve içine de soyulmuş çiğdem yumruları konur. Hep birlikte yenilen ve eğlenilen bu geleneği, şehirlere göç vermeyip hâlâ köy olarak varlığını sürdüren tek tük yörelerde görmek mümkündür. Yozgat köylerinde eskiden, çiğdem gezmesi mahalleler arası yarış olarak algılanırdı ve çiğdemi yamaçta ilk gören çocuğun mahallesi yarışı kazanır ve çiğdem gezmesi o mahalle çocuklarının öncülüğünde yapılırdı.
Daha çok Yozgat kökenli olmasına rağmen Sivas ve Kayseri'nin bir kısmında da pişirilen ve Amasya'da da yapılan çiğdem pilavı, yağmur suyu ile demlenmiş çay ile sunulmaktadır.[]
Çiğdem pilavı adı çiğdem gezmesi anlamında da kullanılır ve bu gelenek, Anadolu'da yaygın olan ve çiğdemsiz yapılan "çömçe gelin" adlı yardım toplama gezmesine benzer.[]
Dipnotlar
- ^ "Türk atasözleri". 25 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2010.
- ^ Çiçecik : Çiçekçik, küçük çiçek.
- ^ Göçecik ya da Köçecik : Köçekçik, küçük köçek.
- ^ Arzu Cansaran, Ömer Faruk Kaya & Cengiz Yıldırım (2007), Ovabası, Akpınar, Güllüce ve Köseler Köyleri (Gümüşhacıköy/Amasya) Arasında Kalan Bölgede Etnobotanik Bir Araştırma 11 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Fırat Üniv. Fen ve Müh. Bil. Dergisi, 19 (3), 243-257, 2007
Kaynakça
- [1]24 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. M.Öcal Oğuz, “Çiğdem gezmesi” dünya mirası olarak Unesco’da, Yozgat Gazetesi
- [2]17 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Ahmet SARGIN, Yerköy Hacıuşağı Köyünde Çiğdem Pilavı
- [3][] Öğrenciler 'çiğdem pilavı'nı hatırlattı
- Bozok Üniversitesi Öğrencilerinden Yozgat Kültürüne Destek
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cigdem pilavi Yozgat yoresinde daha yogun olarak uygulanan Cigdem gezmesi adli baharin baslangic kutlamalari ya da bir baska adiyla Hidirellez Yozgat sivesinde Egrice ya da Agrice ve Nevruz kutlamalari cercevesinde cocuklarin ev ev gezerek topladiklari yemeklik malzemeyle yapilan pilav turu Bahar Pilavi olarak da bilinir Cigdem pilaviTurupilavTipibulgur pilaviServis turusicakCrocus ancyrensis Ankara cigdemi Cocuklar onceden hazirladiklari ucu sivriltilmis kuskuc adi verilen cigdem kaziklariyla baharin mujdecisi sayilan cigdemleri topraktan sokmekle ise baslarlar Bu sokumde cigdem olarak adlandirilan sari cicekli turler Crocus chrysanthus ve C ancyrensis ile alioksuz Yozgat sivesinde aloogsuz olarak adlandirilan mor eflatun cicekli turler Crocus sp hedef alinir Cigdemin topraktan sokumu kolay degildir Topragin kisli ve kokunun de derinlerde olmasi sebebiyle zordur Hatta her zaman cigdem cikmaz bazen de kuskuc kirilir biciminde atasozu de vardir Karacali tabir edilen agaccigin dali kesilerek dikenlerine toplanan cigdemlerin soganlari saplanir Cigdemlerin asili oldugu bu dal parcasi ev ev gezdirilerek maniler esliginde pilavlik malzeme genelde yag ve bulgur toplanir Bu maniler arasinda en yaygini cigdem cigdem cicecik ebem oglu gocecik yag verenin oglu olsun bulgur verenin kizi olsun ya da cigdem cigdem cicecik ebem oglu kocecik cigdem geldi yapiya bahsis getirin kapiya manisidir Yag veren ev sahibine yagi verenin oglu olsun denir ve bir tutam sari cigdem sunulur bulgur verene ise bulgur verenin kizi olsun denir ve mor cigdem uzatilir Maniyi duyup da kapiyi acmayan ev sahibine dam basinda boyunduruk bekleye bekleye yorulduk bahsis verirsen giderik yoksa aksama dek dururuk biciminde bir maniyle serzeniste bulunulur Yalniz yag ve bulgur toplanmaz uygun olan yiyecekler ve para da alinir ve pilavlik malzeme ayrildiktan sonra kalanlar cocuklar arasinda bolusulur Pilavlik malzeme buyuklerin yardimiyla pilav yapilir ve icine de soyulmus cigdem yumrulari konur Hep birlikte yenilen ve eglenilen bu gelenegi sehirlere goc vermeyip hala koy olarak varligini surduren tek tuk yorelerde gormek mumkundur Yozgat koylerinde eskiden cigdem gezmesi mahalleler arasi yaris olarak algilanirdi ve cigdemi yamacta ilk goren cocugun mahallesi yarisi kazanir ve cigdem gezmesi o mahalle cocuklarinin onculugunde yapilirdi Daha cok Yozgat kokenli olmasina ragmen Sivas ve Kayseri nin bir kisminda da pisirilen ve Amasya da da yapilan cigdem pilavi yagmur suyu ile demlenmis cay ile sunulmaktadir kaynak belirtilmeli Cigdem pilavi adi cigdem gezmesi anlaminda da kullanilir ve bu gelenek Anadolu da yaygin olan ve cigdemsiz yapilan comce gelin adli yardim toplama gezmesine benzer kaynak belirtilmeli Dipnotlar Turk atasozleri 25 Mart 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Mayis 2010 Cicecik Cicekcik kucuk cicek Gocecik ya da Kocecik Kocekcik kucuk kocek Arzu Cansaran Omer Faruk Kaya amp Cengiz Yildirim 2007 Ovabasi Akpinar Gulluce ve Koseler Koyleri Gumushacikoy Amasya Arasinda Kalan Bolgede Etnobotanik Bir Arastirma 11 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Firat Univ Fen ve Muh Bil Dergisi 19 3 243 257 2007Kaynakca 1 24 Mayis 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi M Ocal Oguz Cigdem gezmesi dunya mirasi olarak Unesco da Yozgat Gazetesi 2 17 Mayis 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Ahmet SARGIN Yerkoy Haciusagi Koyunde Cigdem Pilavi 3 olu kirik baglanti Ogrenciler cigdem pilavi ni hatirlatti Bozok Universitesi Ogrencilerinden Yozgat Kulturune Destek