Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ölçü aleti, bilim ve teknolojide çeşitli nicelikleri (büyüklük, quantity) ölçmek için kullanılan alet ve araçlara verilen genel bir addır.
Ölçü aleti örnekleri evde duvar saati ve termometre, okulda cetvel ve iletki, tıpta tansiyon aleti, iş yerinde bakkal terazisi, terzi mezürü ve duvarcı çekülü, taşıt aracında da hız göstergesidir. Bilimde ise sıvıların asit baz oranını ölçen pH metrelerden, radyoaktif bozunum ölçen Geiger sayacına kadar yüzlerce örnek sayılabilir. Ama burada sadece elektrik ve elektronik devrelerinde kullanılan ölçü aletlerinden bahsedilecektir.
Elektrik devrelerinde kullanılan ölçü aletleri
Elektrik devrelerinde kullanılan ölçü aletleri bir ekranda dalga şekli gösteren ya da sayısal değer gösteren ölçü aletleri olarak sınıflandırılabilir. Dalga şekli gösteren ölçü aletlerine osiloskop denilir. Osilaskopların (filtre karakteristiği vb. için geliştirilmiş) özel türleri de vardır. Sayısal değer gösteren geleneksel ölçü aletleri ise bir skala ve bu skala üzerinde hareket eden ibreden oluşur. Bu tür ölçü aletlerine analog ölçü aleti denilir. Analog ölçü aletleri ibreyi çalıştıran mekanizmaya bağlı olarak, döner demirli, döner mıknatıslı, döner bobinli, elektrostatik, elektrodinamik gibi adlarla bilinir. Ancak günümüzde analog ölçü aletleri yerlerini sayısal ölçü aletlerine bırakmışlardır. Sayısal ölçü aletlerinde değerler bir LED ekranda gösterilmektedir.
Multimetre (avometre) çok amaçlı bir ölçü aleti türüdür. Bu aletler akım (amper), gerilim (volt) ve direnç (ohm) gibi nicelikleri ölçebilirler. Aletin esas ismi multimetre olup, avometre adı bir firma tarafından, amper, volt ve ohm kelimelerinin baş harflerinden yararlanılarak oluşturulmuştur. Multimetreler, elektrik ve elektronik sektöründe kullanılırlar, analog ve dijital olarak imal edilirler. Üzerindeki komutatörle istenilen ölçme değeri seçilip ölçme yapılır. Günümüzde avometreler oldukça gelişmiş ve birçok yeni özellik eklenmiştir. Standart parametreler olan akım gerilim ve direnç dışında, frekans, sıcaklık, kapasitans, duty cycle, buzzer, hfe ve birçok parametrenin daha ölçümünü yapabilmektedir. Günümüzde pek çok firma multimetre üretimi yapmaktadır ve sektörde yoğun rekabet oluşmaktadır. Agilent, Fluke, Gossenmetrawatt, Hioki, Meterman, Kyoritsu, HT Italia, Brymen, Lutron, Sew, Simpson, BK Precision, Yokogawa, Extech, Amprobe, Chauvin Arnoux, Keithley, TTI, National Instruments, Tektronix, Lutron, Cırcutor gibi firmalar Multimetre üretimi yapan firmaların başlıcalarıdır.
Count
Temelde bir multimetrenin ekran yeteneğini ifade eder. Örneğin 6.000 count olan bir multimetre ile 50.000 Count olan multimetreyi karşılaştıralım. Count bir multimetrenin ekranda yazabileceği en büyük rakamı ifade eder. Bu rakam ne kadar yüksek olur ise ölçüm yapılan değer o denli hassas gösterilir. Örneğin 6.000 Count olan bir multimetre ile 500 volt ölçtüğümüzde ekranda 500.0 V görürüz. Yani noktadan sonra bir hane görebiliriz.
50.000 Count bir multimetre ile aynı ölçümü yaptığımızda ise ekranda 50.00 V Görürüz. Yani noktadan sonra iki basamak görebiliriz. Bu bize on kat daha hassas bir ölçüm imkânı verir. Birinci cihazda 0,1 Volt çözünürlük verilirken ikinci cihazda 0,01 Volt çözünürlük verilir. Ölçüm doğruluğu da çözünürlükle dorudan ilintilidir. Pek çok üretici multimetrenin ölçüm doğruluğunu şu şekilde belirtir %2+5 Bu ifade şu anlama gelmektedir. Toplam hata ölçülen değerin %2 si ve çözünürlüğün 5 katının toplamı ile bulunur. Bu hesaplama yönteminden de anlaşılacağı üzere, çözünürlük ne kadar düşük ise ölçüm hatası o kadar büyük olacaktır. Çözünürlük ne kadar yüksek ise ölçüm hatası o kadar düşük olacaktır ve daha doğru bir ölçüm yapılacaktır.
Çözünürlük
Count konusunda da açıklandığı gibi çözünürlük bir multimetrenin yapabildiği en hassas ölçüm değerini ifade eder. Pek çok kullanıcı bu konuda şu hataya düşer. Kullanıcı büyük değerler ölçmektedir ve küçük değerleri de gösterebilen bir multimetreye ihtiyacı olmadığını düşünür. Örneğin Çoğunlukla 380 V, 220V, 500V gibi değerler ölçen bir kullanıcı cihazının 1mV ya da 0,1mV hassasiyete sahip olmasını önemsemez. Bu değer ölçtüğü değerler içinde dikkate alınmayacak seviyededir. Oysaki yukarıda hata hesaplama bölümünde de anlattığımız gibi burada önemli olan cihazın ne kadar hassas ölçüm yaptığının yanı sıra ne kadar doğru ölçüm yaptığıdır. Çözünürlük ölçüm doğruluğunu doğrudan etkileyen bir parametre olduğu için 1mV çözünürlüğe sahip bir cihaz ile 0,1mV ölçüm doğruluğuna sahip iki cihaz arasında 10 kat hatalı ölçüm farkı oluşabilir ve bu durum da yaptığınız ölçümlerin tamamının hatalı oluşuna sebep verebilir.
Doğruluk
Doğruluk bir cihazın ekranda gösterdiği değerin gerçeğe ne kadar yakın olduğunu ifade eder.
Günümüzde belirli standartlar gereğince ölçü aletinin doğruluğu Kalibrasyon Sertifikası ile belgelendirilmektedir. Bu konu kalibrasyon başlığı altında detaylandırılacaktır. Kullanmakta olduğumuz ölçü aleti ne kadar çok fonksiyonlu, teknolojik ve pahalı olursa olsun ölçüm doğruluğu düşük ise tüm değerini ve önemini yitirir. Unutmamak gerekir ki yapmış olduğumuz ölçümler sistemimiz hakkında bilgi edinmek içindir. Hatalı ölçümlere dayanarak alınan kararlar sistemimizi iyileştirmek yerine daha da kötü sonuçlar doğurabilir.
Sağlamlık
Sağlamlık bir multimetre için önemli parametrelerden biridir. Günümüzde çalışma koşullarının iyileştirilmesi için detaylı çalışmalar yapılmasına rağmen her zaman pek çok güçlük ile karşılaşırız. Zorlu çalışma koşullarına dayanıklı bir ölçü aleti her zaman avantaj sağlayacaktır. Yüksek sıcaklık, nem, toz, manyetik alan gibi etkenler hem ölçüm doğruluğunu hem de cihazın ömrünü olumsuz etkiler. Çok müsait koşullarda çalışırken dahi çeşitli aksilikler oluşabilir.
Örneğin çalışma masamızın üzerinden cihazımızı düşürebiliriz. Bu durumda sağlam bir cihaz ile dayanıksız bir cihaz arasındaki fark yerden cihazımızı alık hiçbir şey olmamız gibi cihazı kullanmaya devam etmek ile bir daha kullanılmayacak hale gelen cihazı çöpe atmak kadar keskindir. Günümüzde multimetreler üretilirken, Düşme testi, Titreşim testi, Şok Testi gibi testlere tabi tutulmaktadır.
Güvenlik
Güvenlik bir ölçü aletinde tüm parametrelerin önünde gelmektedir. Kullanmakta olduğumuz ölçü aleti kullanıcının güveninin tehdit ediyor ise o cihazın ne kadar doğru ölçtüğü ya da ne kadar fonksiyonel olduğunun hiçbir önemi yoktur. Örneğin bir elektrik panosunda multimetre ile voltaj ölçerken sistemdeki gerilim bizim farkına dahi varamayacağımız kadar kısa bir süre içerisinde binlerce volta ulaşabilir. Yani Tarnsient meydana gelebilir.
Bu durumda kullanmış olduğumuz ölçü aletinin anlık gerilim artışlarına nasıl tepki verdiği çok önemlidir çünkü o esnada sistemdeki gerilimi doğrudan ellerimizle tuttuğumuz probların ucundadır. Örneğin iyi güvenlik kategorisine sahip bir multimetre, normal koşullarda maksimum 1.000 V ölçüm yapmak için tasarlanmışken, anlık transientlerin oluşumu esnasında 6.000V değerine kadar dayanabilmektedir. Bir multimetrenin güvenlik seviyesini CAT. Parametresi belirler. CAT, kısaca kategori demektir ve hangi güvenlik kategorisine ait olduğunu belirtir.
Hız
Çalışma sürelerinin uzunluğu ve iş yoğunluğunun yüksek seviyelerde olduğu günümüzde hız da elbette ki bir multimetre için önemli bir parametredir. Bir voltaj kaynağının değerini okurken, Bir direnci okurken, kısa devre testi yaparken multimetremizin ölçüm değerini bize bir an önce göstermesini bekleriz. Özellikle hızlı değişimlerin olduğu noktalarda gerçek değeri bir an önce ekranda görmek çok büyük önem taşıyabilir. Bu parametre multimetrenin içinde kullanılan işlemcinin kalitesi ile eşdeğerdir. Multimetrenizin hızını test etmek için en kolay yol, multimetreyi buzzer konumuna alarak probları kısa büreli birbirine değdirip çekmektir. Multimetreniz ne kadar çabuk sesli uyarı veriyor ise hız seviyesi o kadar yüksektir.
Kalibrasyon
Kalibrasyon; bir ölçü aleti veya ölçme sisteminin gösterdiği veya bir ölçüt/ölçeğin ifade ettiği değerler ile, ölçülenin bilinen değerleri arasındaki ilişkinin belli koşullar altında belirlenmesi için yapılan işlemler dizisidir. Uzunluk, ağırlık, sertlik, elektrik direnç gibi herhangi büyüklüklerin ölçümlerini yapan aletlerin kabul edilen bir ölçüte göre ayarlarının yapılması ve hata sınırlarının belirlenmesi olarak anlaşılır. Kalibrasyon kavramı günümüzde önemini arttırmakta ve bu konuda hizmet veren kuruluşların sayısı hızla artmaktadır. Kullanmakta olduğumuz ölçü aletinin hata limitlerinin belirlenmesi, yapmış olduğumuz ölçümün doğruluğu için büyük önem taşır. Bir cihazı kalibrasyon laboratuvarına gönderdiğimizde sırasıyla şu işlemler yapılır. Cihazın fiziksel temizliği ve bakımı yapılır. Laboratuvar koşullarında ideal bir süre bekletildikten sonra referans üretim kaynağının ürettiği değer kalibrasyonu yapılacak olan cihaza bağlanır. Referans üretim kaynağının ürettiği değer ile ölçüm cihazının ekranında görünen değer karlışaştırılır ve aradaki fark hata olarak saptanır. Tabii ki gerçekte bu işlemle esnasında karmaşık matematiksel hesaplar ve parametreler kullanılır. Sonuç olarak bir multimetre üzerinden örnek vermek gerekirse, multimetrenin voltaj kademesinin kalibrasyonunu yapmak için referans bir voltaj kaynağına ihtiyaç vardır. Hatası önceden bilinen ve yüksek doğrulukta voltaj üreten bir kaynak. Bu voltaj kaynağından 100V gerilim uyguladığımızı düşünelim. Voltaj kaynağına bağlı olan multimetrenin de ekranında 98V gösterdiğini varsayalım. Bu durumda multimetremiz 100V da 2V hatalı ölçüm yapmaktadır. Bu hataya, Laboratuvarın genel ölçüm belirsizliği, kaynağın ve ölçüm koşullarının ölçüm belirsizliği de eklenecek ve toplam bir hata belirlenecektir.
Kalibrasyon hizmeti veren firmaların yaygınlaşması ve her sektörde olduğu gibi bu sektörde de suistimallerin engellenmesi için Kalibrasyon hizmeti veren firmalar için Akreditasyon koşulu getirtilmiştir. Aslında akreditasyon gönüllülük esasına dayanan ve zorunluluk gerektirmeyen bir durum olmasına rağmen hizmet Veren firmanın güvenilirliği açısından akredite bir firma tercih edilmesi son derece doğru olacaktır. Ölçüm laboratuvarlarının akreditasyon onay ve denetimlerini TURKAK (Türkiye Akreditasyon Kurumu) gerçekleştirmektedir. Verilmiş olan akreditasyon sertifikasının uluslararası geçerliliği mevcuttur. Tüm kalibrasyon işlemi belli prosedürlere bağlanarak ölçüm kalitesi ve güvenliği teminat altına alınmaktadır.
Ölçü aletinin ampermetre olarak kullanılması
Ölçü aletinin devre içinden geçen akımı ölçmesi için, devre açılır ve ölçü aleti devreye seri olarak bağlanır. Ölçü aletinin devreyi yüklememesi, yani üzerinde düşen gerilim nedeniyle, devre parametrelerini değiştirmemesi gerekir. Bu sebepten ideal ampermetrenin iç direnci sıfırdır. Seri bağlantıda sıfır iç direnç devre parametrelerinde bir değişikliğe yol açmaz. (Analog ölçü aletinde sıfır iç direnç olamayacağından, uygulamada ampermetre iç direncinin devre elemanları direncinden çok daha küçük olması yeterli sayılır.)
Ölçü aletinin voltmetre olarak kullanılması
Ölçü aleti bir devrede iki nokta arasındaki gerilimi ölçerken, devre yapısında hiçbir değişikliğe gidilmez. Sadece ölçü aleti iki nokta arasına bağlanır. Bu tür bağlantıya paralel bağlantı denilir. Ölçü aletinin devreyi yüklememesi, yani akım çekerek, devre parametrelerini değiştirmemesi gerekir. Bu sebepten ideal voltmetrenin iç direnci sonsuzdur. Paralel bağlantıda sonsuz iç direnç devre parametrelerinde bir değişikliğe yol açmaz. (Analog ölçü aletlerinde sonsuz iç direnç olamayacağından, uygulamada voltmetrenin iç direncinin devre elemanlarından çok daha büyük olması yeterli sayılır.)
Ölçü aletinin ohmmetre olarak kullanılması
Ölçü aleti ohmmetre gibi kullanıldığında, çalışma ilkesi ampermetre gibidir. Direnç değeri ölçülecek devre elemanı devreden çıkarılır ve ölçü aleti elamanın iki ucu arasına bağlanır. Ölçü aletinin içinde bulunan bir gerilim kaynağı devreye girer ve ampermetre gibi çalışan ölçü aleti Ohm yasasından yararlanarak direnç değerini gösterir.
Ölçü aletinin diğer görevleri
Bazı özellikli aletleri kapasitansmetre (kondansatör ölçen ölçü aleti) olarak da çalışabilir. İlke olarak bu alet de ohmmetre gibidir. Fakat, ölçü aleti içindeki gerilim kaynağının dalgalı akım üretmesi gerekir. Kimi ölçü aletleri diyot ölçümünde kullanılır. Bunun için diyot ölçü aletine iki farklı yönde bağlanır. Bir bağlantıda düşük, diğer bağlantıda yüksek direnç ölçülür.
Duyarlılık sınıfı
Yukarıda, hiçbir analog voltmetrenin iç direncinin sonsuz, hiçbir analog ampermetrenin iç direncinin sıfır olmadığı belirtilmişti. Bu durum ölçü yapılırken, ölçü aletinin devreyi bir ölçüde yüklemesi anlamına gelir. (Ampermetre seri eşdeğer direnci artırmakta, voltmetre ise paralel eşdeğer direnci azaltmaktadır.) Duyarlı ölçüler için kullanıcının ölçü aletinin yüklemesi hesaplayabilmesi gerekir. Bu özelliğe duyarlılık sınıfı denilir ve bu sınıf ölçü aleti etiketinde Ω /V birimiyle verilir. Mesela bir voltmetrede 20 kΩ /V ile verilen duyarlılık, 100 V kademesinde ölçü aleti iç direncinin 2 MΩ olacağı anlamına gelir. Yani, böyle bir ölçü aleti devreye paralel bağlandığında 2 MΩ lık direnç kadar bir akım çeker. Osilaskoplarda ise iç direnç (ayrıca paralelleme devresi kullanılmadıkça) 1 MΩ'dur.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
Dış bağlantılar
- ABCs of Multimeter safety27 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - (PDF)
- Guide To Choose The Best Multimeter14 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Thing to Consider When Buying a Digital Multimeter20 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Olcu aleti bilim ve teknolojide cesitli nicelikleri buyukluk quantity olcmek icin kullanilan alet ve araclara verilen genel bir addir Olcu aleti ornekleri evde duvar saati ve termometre okulda cetvel ve iletki tipta tansiyon aleti is yerinde bakkal terazisi terzi mezuru ve duvarci cekulu tasit aracinda da hiz gostergesidir Bilimde ise sivilarin asit baz oranini olcen pH metrelerden radyoaktif bozunum olcen Geiger sayacina kadar yuzlerce ornek sayilabilir Ama burada sadece elektrik ve elektronik devrelerinde kullanilan olcu aletlerinden bahsedilecektir Elektrik devrelerinde kullanilan olcu aletleriMultimetre sayisal Elektrik devrelerinde kullanilan olcu aletleri bir ekranda dalga sekli gosteren ya da sayisal deger gosteren olcu aletleri olarak siniflandirilabilir Dalga sekli gosteren olcu aletlerine osiloskop denilir Osilaskoplarin filtre karakteristigi vb icin gelistirilmis ozel turleri de vardir Sayisal deger gosteren geleneksel olcu aletleri ise bir skala ve bu skala uzerinde hareket eden ibreden olusur Bu tur olcu aletlerine analog olcu aleti denilir Analog olcu aletleri ibreyi calistiran mekanizmaya bagli olarak doner demirli doner miknatisli doner bobinli elektrostatik elektrodinamik gibi adlarla bilinir Ancak gunumuzde analog olcu aletleri yerlerini sayisal olcu aletlerine birakmislardir Sayisal olcu aletlerinde degerler bir LED ekranda gosterilmektedir Multimetre avometre cok amacli bir olcu aleti turudur Bu aletler akim amper gerilim volt ve direnc ohm gibi nicelikleri olcebilirler Aletin esas ismi multimetre olup avometre adi bir firma tarafindan amper volt ve ohm kelimelerinin bas harflerinden yararlanilarak olusturulmustur Multimetreler elektrik ve elektronik sektorunde kullanilirlar analog ve dijital olarak imal edilirler Uzerindeki komutatorle istenilen olcme degeri secilip olcme yapilir Gunumuzde avometreler oldukca gelismis ve bircok yeni ozellik eklenmistir Standart parametreler olan akim gerilim ve direnc disinda frekans sicaklik kapasitans duty cycle buzzer hfe ve bircok parametrenin daha olcumunu yapabilmektedir Gunumuzde pek cok firma multimetre uretimi yapmaktadir ve sektorde yogun rekabet olusmaktadir Agilent Fluke Gossenmetrawatt Hioki Meterman Kyoritsu HT Italia Brymen Lutron Sew Simpson BK Precision Yokogawa Extech Amprobe Chauvin Arnoux Keithley TTI National Instruments Tektronix Lutron Circutor gibi firmalar Multimetre uretimi yapan firmalarin baslicalaridir CountTemelde bir multimetrenin ekran yetenegini ifade eder Ornegin 6 000 count olan bir multimetre ile 50 000 Count olan multimetreyi karsilastiralim Count bir multimetrenin ekranda yazabilecegi en buyuk rakami ifade eder Bu rakam ne kadar yuksek olur ise olcum yapilan deger o denli hassas gosterilir Ornegin 6 000 Count olan bir multimetre ile 500 volt olctugumuzde ekranda 500 0 V goruruz Yani noktadan sonra bir hane gorebiliriz 50 000 Count bir multimetre ile ayni olcumu yaptigimizda ise ekranda 50 00 V Goruruz Yani noktadan sonra iki basamak gorebiliriz Bu bize on kat daha hassas bir olcum imkani verir Birinci cihazda 0 1 Volt cozunurluk verilirken ikinci cihazda 0 01 Volt cozunurluk verilir Olcum dogrulugu da cozunurlukle dorudan ilintilidir Pek cok uretici multimetrenin olcum dogrulugunu su sekilde belirtir 2 5 Bu ifade su anlama gelmektedir Toplam hata olculen degerin 2 si ve cozunurlugun 5 katinin toplami ile bulunur Bu hesaplama yonteminden de anlasilacagi uzere cozunurluk ne kadar dusuk ise olcum hatasi o kadar buyuk olacaktir Cozunurluk ne kadar yuksek ise olcum hatasi o kadar dusuk olacaktir ve daha dogru bir olcum yapilacaktir CozunurlukCount konusunda da aciklandigi gibi cozunurluk bir multimetrenin yapabildigi en hassas olcum degerini ifade eder Pek cok kullanici bu konuda su hataya duser Kullanici buyuk degerler olcmektedir ve kucuk degerleri de gosterebilen bir multimetreye ihtiyaci olmadigini dusunur Ornegin Cogunlukla 380 V 220V 500V gibi degerler olcen bir kullanici cihazinin 1mV ya da 0 1mV hassasiyete sahip olmasini onemsemez Bu deger olctugu degerler icinde dikkate alinmayacak seviyededir Oysaki yukarida hata hesaplama bolumunde de anlattigimiz gibi burada onemli olan cihazin ne kadar hassas olcum yaptiginin yani sira ne kadar dogru olcum yaptigidir Cozunurluk olcum dogrulugunu dogrudan etkileyen bir parametre oldugu icin 1mV cozunurluge sahip bir cihaz ile 0 1mV olcum dogruluguna sahip iki cihaz arasinda 10 kat hatali olcum farki olusabilir ve bu durum da yaptiginiz olcumlerin tamaminin hatali olusuna sebep verebilir DogrulukDogruluk bir cihazin ekranda gosterdigi degerin gercege ne kadar yakin oldugunu ifade eder Gunumuzde belirli standartlar geregince olcu aletinin dogrulugu Kalibrasyon Sertifikasi ile belgelendirilmektedir Bu konu kalibrasyon basligi altinda detaylandirilacaktir Kullanmakta oldugumuz olcu aleti ne kadar cok fonksiyonlu teknolojik ve pahali olursa olsun olcum dogrulugu dusuk ise tum degerini ve onemini yitirir Unutmamak gerekir ki yapmis oldugumuz olcumler sistemimiz hakkinda bilgi edinmek icindir Hatali olcumlere dayanarak alinan kararlar sistemimizi iyilestirmek yerine daha da kotu sonuclar dogurabilir SaglamlikSaglamlik bir multimetre icin onemli parametrelerden biridir Gunumuzde calisma kosullarinin iyilestirilmesi icin detayli calismalar yapilmasina ragmen her zaman pek cok gucluk ile karsilasiriz Zorlu calisma kosullarina dayanikli bir olcu aleti her zaman avantaj saglayacaktir Yuksek sicaklik nem toz manyetik alan gibi etkenler hem olcum dogrulugunu hem de cihazin omrunu olumsuz etkiler Cok musait kosullarda calisirken dahi cesitli aksilikler olusabilir Ornegin calisma masamizin uzerinden cihazimizi dusurebiliriz Bu durumda saglam bir cihaz ile dayaniksiz bir cihaz arasindaki fark yerden cihazimizi alik hicbir sey olmamiz gibi cihazi kullanmaya devam etmek ile bir daha kullanilmayacak hale gelen cihazi cope atmak kadar keskindir Gunumuzde multimetreler uretilirken Dusme testi Titresim testi Sok Testi gibi testlere tabi tutulmaktadir GuvenlikGuvenlik bir olcu aletinde tum parametrelerin onunde gelmektedir Kullanmakta oldugumuz olcu aleti kullanicinin guveninin tehdit ediyor ise o cihazin ne kadar dogru olctugu ya da ne kadar fonksiyonel oldugunun hicbir onemi yoktur Ornegin bir elektrik panosunda multimetre ile voltaj olcerken sistemdeki gerilim bizim farkina dahi varamayacagimiz kadar kisa bir sure icerisinde binlerce volta ulasabilir Yani Tarnsient meydana gelebilir Bu durumda kullanmis oldugumuz olcu aletinin anlik gerilim artislarina nasil tepki verdigi cok onemlidir cunku o esnada sistemdeki gerilimi dogrudan ellerimizle tuttugumuz problarin ucundadir Ornegin iyi guvenlik kategorisine sahip bir multimetre normal kosullarda maksimum 1 000 V olcum yapmak icin tasarlanmisken anlik transientlerin olusumu esnasinda 6 000V degerine kadar dayanabilmektedir Bir multimetrenin guvenlik seviyesini CAT Parametresi belirler CAT kisaca kategori demektir ve hangi guvenlik kategorisine ait oldugunu belirtir HizCalisma surelerinin uzunlugu ve is yogunlugunun yuksek seviyelerde oldugu gunumuzde hiz da elbette ki bir multimetre icin onemli bir parametredir Bir voltaj kaynaginin degerini okurken Bir direnci okurken kisa devre testi yaparken multimetremizin olcum degerini bize bir an once gostermesini bekleriz Ozellikle hizli degisimlerin oldugu noktalarda gercek degeri bir an once ekranda gormek cok buyuk onem tasiyabilir Bu parametre multimetrenin icinde kullanilan islemcinin kalitesi ile esdegerdir Multimetrenizin hizini test etmek icin en kolay yol multimetreyi buzzer konumuna alarak problari kisa bureli birbirine degdirip cekmektir Multimetreniz ne kadar cabuk sesli uyari veriyor ise hiz seviyesi o kadar yuksektir KalibrasyonKalibrasyon bir olcu aleti veya olcme sisteminin gosterdigi veya bir olcut olcegin ifade ettigi degerler ile olculenin bilinen degerleri arasindaki iliskinin belli kosullar altinda belirlenmesi icin yapilan islemler dizisidir Uzunluk agirlik sertlik elektrik direnc gibi herhangi buyukluklerin olcumlerini yapan aletlerin kabul edilen bir olcute gore ayarlarinin yapilmasi ve hata sinirlarinin belirlenmesi olarak anlasilir Kalibrasyon kavrami gunumuzde onemini arttirmakta ve bu konuda hizmet veren kuruluslarin sayisi hizla artmaktadir Kullanmakta oldugumuz olcu aletinin hata limitlerinin belirlenmesi yapmis oldugumuz olcumun dogrulugu icin buyuk onem tasir Bir cihazi kalibrasyon laboratuvarina gonderdigimizde sirasiyla su islemler yapilir Cihazin fiziksel temizligi ve bakimi yapilir Laboratuvar kosullarinda ideal bir sure bekletildikten sonra referans uretim kaynaginin urettigi deger kalibrasyonu yapilacak olan cihaza baglanir Referans uretim kaynaginin urettigi deger ile olcum cihazinin ekraninda gorunen deger karlisastirilir ve aradaki fark hata olarak saptanir Tabii ki gercekte bu islemle esnasinda karmasik matematiksel hesaplar ve parametreler kullanilir Sonuc olarak bir multimetre uzerinden ornek vermek gerekirse multimetrenin voltaj kademesinin kalibrasyonunu yapmak icin referans bir voltaj kaynagina ihtiyac vardir Hatasi onceden bilinen ve yuksek dogrulukta voltaj ureten bir kaynak Bu voltaj kaynagindan 100V gerilim uyguladigimizi dusunelim Voltaj kaynagina bagli olan multimetrenin de ekraninda 98V gosterdigini varsayalim Bu durumda multimetremiz 100V da 2V hatali olcum yapmaktadir Bu hataya Laboratuvarin genel olcum belirsizligi kaynagin ve olcum kosullarinin olcum belirsizligi de eklenecek ve toplam bir hata belirlenecektir Kalibrasyon hizmeti veren firmalarin yayginlasmasi ve her sektorde oldugu gibi bu sektorde de suistimallerin engellenmesi icin Kalibrasyon hizmeti veren firmalar icin Akreditasyon kosulu getirtilmistir Aslinda akreditasyon gonulluluk esasina dayanan ve zorunluluk gerektirmeyen bir durum olmasina ragmen hizmet Veren firmanin guvenilirligi acisindan akredite bir firma tercih edilmesi son derece dogru olacaktir Olcum laboratuvarlarinin akreditasyon onay ve denetimlerini TURKAK Turkiye Akreditasyon Kurumu gerceklestirmektedir Verilmis olan akreditasyon sertifikasinin uluslararasi gecerliligi mevcuttur Tum kalibrasyon islemi belli prosedurlere baglanarak olcum kalitesi ve guvenligi teminat altina alinmaktadir Olcu aletinin ampermetre olarak kullanilmasiOlcu aletinin devre icinden gecen akimi olcmesi icin devre acilir ve olcu aleti devreye seri olarak baglanir Olcu aletinin devreyi yuklememesi yani uzerinde dusen gerilim nedeniyle devre parametrelerini degistirmemesi gerekir Bu sebepten ideal ampermetrenin ic direnci sifirdir Seri baglantida sifir ic direnc devre parametrelerinde bir degisiklige yol acmaz Analog olcu aletinde sifir ic direnc olamayacagindan uygulamada ampermetre ic direncinin devre elemanlari direncinden cok daha kucuk olmasi yeterli sayilir Olcu aletinin voltmetre olarak kullanilmasiOlcu aleti bir devrede iki nokta arasindaki gerilimi olcerken devre yapisinda hicbir degisiklige gidilmez Sadece olcu aleti iki nokta arasina baglanir Bu tur baglantiya paralel baglanti denilir Olcu aletinin devreyi yuklememesi yani akim cekerek devre parametrelerini degistirmemesi gerekir Bu sebepten ideal voltmetrenin ic direnci sonsuzdur Paralel baglantida sonsuz ic direnc devre parametrelerinde bir degisiklige yol acmaz Analog olcu aletlerinde sonsuz ic direnc olamayacagindan uygulamada voltmetrenin ic direncinin devre elemanlarindan cok daha buyuk olmasi yeterli sayilir Olcu aletinin ohmmetre olarak kullanilmasiOlcu aleti ohmmetre gibi kullanildiginda calisma ilkesi ampermetre gibidir Direnc degeri olculecek devre elemani devreden cikarilir ve olcu aleti elamanin iki ucu arasina baglanir Olcu aletinin icinde bulunan bir gerilim kaynagi devreye girer ve ampermetre gibi calisan olcu aleti Ohm yasasindan yararlanarak direnc degerini gosterir Olcu aletinin diger gorevleriBazi ozellikli aletleri kapasitansmetre kondansator olcen olcu aleti olarak da calisabilir Ilke olarak bu alet de ohmmetre gibidir Fakat olcu aleti icindeki gerilim kaynaginin dalgali akim uretmesi gerekir Kimi olcu aletleri diyot olcumunde kullanilir Bunun icin diyot olcu aletine iki farkli yonde baglanir Bir baglantida dusuk diger baglantida yuksek direnc olculur Duyarlilik sinifiYukarida hicbir analog voltmetrenin ic direncinin sonsuz hicbir analog ampermetrenin ic direncinin sifir olmadigi belirtilmisti Bu durum olcu yapilirken olcu aletinin devreyi bir olcude yuklemesi anlamina gelir Ampermetre seri esdeger direnci artirmakta voltmetre ise paralel esdeger direnci azaltmaktadir Duyarli olculer icin kullanicinin olcu aletinin yuklemesi hesaplayabilmesi gerekir Bu ozellige duyarlilik sinifi denilir ve bu sinif olcu aleti etiketinde W V birimiyle verilir Mesela bir voltmetrede 20 kW V ile verilen duyarlilik 100 V kademesinde olcu aleti ic direncinin 2 MW olacagi anlamina gelir Yani boyle bir olcu aleti devreye paralel baglandiginda 2 MW lik direnc kadar bir akim ceker Osilaskoplarda ise ic direnc ayrica paralelleme devresi kullanilmadikca 1 MW dur Ayrica bakinizEmpedans UygunluguKaynakcaDis baglantilarABCs of Multimeter safety27 Subat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde PDF Guide To Choose The Best Multimeter14 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Thing to Consider When Buying a Digital Multimeter20 Eylul 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde